Η πάλη των εργαζομένων θα κρίνει την εξέλιξη του θεσμού | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Το υπουργείο από τις 17/7 έχει στείλει σε κάποια Σωματεία ίσως και Ομοσπονδίες μία επιστολή που αφορά στην ένταξη των αντίστοιχων εργαζομένων στα ΒΑΕ. Σε αυτή ζητά από τα σωματεία μέσα σε 15 μέρες να αποστείλουν στην επιτροπή για τα ΒΑΕ τη γραπτή εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου, αναλυτική περιγραφή καθηκόντων των ειδικοτήτων και επαγγελμάτων που ζητάνε ένταξη και άλλα στοιχεία για να διευκολυνθεί η επιτροπή στο έργο της εξέτασης των αιτημάτων ένταξης στα ΒΑΕ.

Καταρχήν δεν είναι ξεκάθαρο από τις δικές μας πληροφορίες πόσα και ποια Σωματεία έχουν λάβει τέτοια επιστολή και αν η επιστολή έχει σταλεί μόνο σε Σωματεία και Ομοσπονδίες που έχουν ήδη υποβάλει αίτηση ένταξης στα ΒΑΕ. Παρ' όλα αυτά, το γεγονός ότι το υπουργείο αποστέλλει μια τέτοια επιστολή αξίζει σχολιασμού, αφού από μόνο του είναι εξόχως αποκαλυπτικό.

Είναι προκλητική η στάση του υπουργείου να ζητά (εκ μέρους της επιτροπής) στοιχεία από τους εργαζόμενους που να αφορούν στον επαγγελματικό κίνδυνο και μάλιστα μέσα σε 15 μέρες και ενώ το θέμα είναι ήδη στη Βουλή, όπου προωθείται ο εξοβελισμός δεκάδων κλάδων και ειδικοτήτων από το καθεστώς των ΒΑΕ.
Η ίδια η επιτροπή αφού είναι «επιστημονική» και ανέλαβε την ευθύνη να μας «πει» ποιο επάγγελμα είναι ή δεν είναι ΒΑΕ, απαιτείται να κάνει επιστημονικές μελέτες εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου και επιδημιολογικές μελέτες σχετικά με τις επαγγελματικές ασθένειες και τα εργατικά ατυχήματα.

Είναι γνωστό ότι σήμερα τίποτα από αυτά δεν υπάρχει. Οι εργαζόμενοι αυτό που έχουν και ξέρουν είναι η πρακτική τους πείρα, η εκτίμησή τους σχετικά με τις συνθήκες εργασίας και τη φθορά της υγείας τους. Αυτή η εκτίμηση μπορεί να αξιοποιηθεί επιστημονικά αλλά πάντως δεν είναι ευθύνη των εργαζομένων η επιστημονική τεκμηρίωσή της. Αντίθετα, με βάση τους ισχύοντες νόμους, αυτή την υποχρέωση την έχει η εργοδοσία. Αναδεικνύεται ότι όλη η διαδικασία περικοπής επαγγελμάτων και ειδικοτήτων από τα ΒΑΕ και μη ένταξής τους στα ΒΑΕ δεν έχει καμία επιστημονική προσέγγιση. Είναι καθαρά θέμα πολιτικής απόφασης και γι' αυτό βιάζονται να το κλείσουν γρήγορα.

Πιο ειδικά, η γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου που ζητάνε από τους εργαζόμενους είναι μια από τις υποχρεώσεις που βάζει ο νόμος σε κάθε εργοδότη, για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων.

Είναι μια επιστημονική μελέτη που πρέπει να γίνεται από το Γιατρό Εργασίας και Τεχνικό Ασφάλειας σε κάθε χώρο εργασίας. Για να γίνει κατανοητό τι είναι αυτή η γραπτή εκτίμηση αναφέρουμε πολύ περιληπτικά ότι στοιχειωδώς πρέπει να περιλαμβάνει: Πλήρη περιγραφή των επαγγελματικών κινδύνων για κάθε θέση εργασίας (χημικοί, φυσικοί, μηχανικοί, βιολογικοί, εργονομικοί, ψυχοκοινωνικοί, κλπ.). Πρέπει να έχει αποτελέσματα από ποσοτικές και ποιοτικές μετρήσεις των κινδύνων, συλλογικά αποτελέσματα από τον προληπτικό ιατρικό έλεγχο των εργαζομένων, υποδείξεις του Γιατρού Εργασίας και Τεχνικού Ασφάλειας για τη πρόληψη όλων των κινδύνων που εντοπίζονται σε κάθε συγκεκριμένο εργασιακό χώρο χωριστά.

Η πλειοψηφία των εργοδοτών δε διαθέτει τέτοια γραπτή εκτίμηση, όπως και γενικότερα δεν «ασχολείται» με τα θέματα προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμη και εκεί που μπορεί να υπάρχουν τέτοιες γραπτές εκτιμήσεις (για να καλύπτονται νομικά ότι τις έχουν) είναι τυπικές, πολλές φορές είναι η μία αντιγραφή της άλλης, όταν αφορά σε παρόμοιους χώρους εργασίας. Οι εργαζόμενοι ή δε γνωρίζουν την ύπαρξη τέτοιων γραπτών εκτιμήσεων για τους επαγγελματικούς κινδύνους και τι υποδείξεις αναφέρουν οι Γιατροί Εργασίας και Τεχνικοί Ασφάλειας για το συγκεκριμένο χώρο δουλειάς τους ή δεν τις δίνει ο εργοδότης όταν του ζητηθεί από το σωματείο ή την επιτροπή υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων.

Τα στοιχεία αυτά λοιπόν δεν υπάρχουν, ούτε από το κράτος, ούτε από τους εργοδότες. Οταν όμως το υπουργείο υποδεικνύει στα Σωματεία και στους εργαζόμενους ότι η προσκόμιση τέτοιων στοιχείων θα βοηθούσε και θα ενίσχυε την προσπάθειά τους να μπουν στα ΒΑΕ, εμμέσως πλην σαφώς τους προτρέπει να κάνουν μελέτες και να φέρουν τα ίδια τα Σωματεία στοιχεία. Π.χ., με ευθύνη των Σωματείων να προσληφθούν ΕΞΥΠΠ (ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών Γιατρών Εργασίας και Τεχνικών Ασφάλειας) για να κάνουν μία τέτοια γραπτή εκτίμηση. Ετσι μεταφέρεται η θεσμοθετημένη εργοδοτική και κρατική ευθύνη για την εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου και την ύπαρξη επιστημονικών στοιχείων, στα σωματεία και τους εργαζόμενους. Αξιοποιείται αυτή η κατάσταση για την ενίσχυση των ΕΞΥΠΠ και άλλων τέτοιων φορέων με ευθύνη των Σωματείων.

Βέβαια, να υπογραμμίσουμε ότι και αν υποθέταμε πως υπήρχαν γραπτές εκτιμήσεις των επαγγελματικών κινδύνων σε όλους τους χώρους δουλειάς, δε θα μπορούσαν από μόνες τους να διασφαλίσουν την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων. Σήμερα μάλιστα που οι επιστήμονες που θα τις συνέτασσαν έχουν σχέση εξαρτημένης εργασίας με τους εργοδότες (δεν είναι δημόσιοι κρατικοί λειτουργοί), η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και πάλι θα είχαν αφεθεί στα νύχια των εργοδοτών, έχοντας ταυτόχρονα και το «επιστημονικό» και «νομικό» άλλοθι για να είναι τυπικά καλυμμένοι οι εργοδότες.

Οι επιτροπές υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς πρέπει να αποτελέσουν όπλο στα χέρια των εργαζομένων. Να συγκροτηθούν όπου δεν υπάρχουν και να λειτουργούν ουσιαστικά ώστε σε συνεργασία με τους ειδικούς επιστήμονες να συμβάλλουν στην καταγραφή των προβλημάτων και των αναγκών, στο σχεδιασμό, στον καθορισμό των προτεραιοτήτων που αφορούν στην υγεία και ασφάλεια. Να πιέζουν για την υλοποίηση των μέτρων.

Σήμερα αυτό που επιχειρείται με την κατηγοριοποίηση των ΒΑΕ και την έξοδο από το θεσμό σειράς επαγγελμάτων και ειδικοτήτων, είναι η κατάργηση ουσιαστικά του θεσμού των ΒΑΕ και της ενιαίας 5χρονης «πρόωρης» συνταξιοδότησης που υπήρχε έως σήμερα. Με αυτή την έννοια σήμερα το αίτημα της «ένταξης» νέων επαγγελμάτων - ειδικοτήτων στα ΒΑΕ δε σημαίνει αυτό που ξέραμε έως τώρα. Τώρα τα ΒΑΕ - όπως εισηγείται η Επιτροπή Μπεχράκη - θα διαχωριστούν σε κατηγορίες με διαβάθμιση του χρόνου συνταξιοδότησης ανάλογα με τις συνθήκες εργασίας (που όμως δεν έχουν επιστημονικά στοιχεία να αποδείξουν πόσο επιβαρυντικές είναι ή όχι). Οι συμβιβασμένες συνδικαλιστικές πλειοψηφίες που φωνάζουν ότι παλεύουν για ένταξη των κλάδων στα ΒΑΕ, αυτό το κρύβουν, όπως και τις συνολικότερες επιπτώσεις και τα μέτρα που αφορούν στα ΒΑΕ και την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων.

Τα ταξικά συνδικάτα, γνωρίζοντας ότι το ζήτημα της έλλειψης μέτρων για την προστασία της υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας εντάσσεται στην ταξική εκμετάλλευση, χρειάζεται να αξιοποιούν τους επιστήμονες που βάζουν τις γνώσεις τους στην υπηρεσία του εργατικού και λαϊκού κινήματος.

Να εντάσσουν στην πάλη τους τα ζητήματα που αφορούν στην προστασία και προαγωγή της υγείας. Τη λήψη μέτρων υγείας και ασφάλειας σε όλους τους χώρους δουλειάς και ένταση των ελέγχων ώστε να εξαλείφονται και να μειώνονται οι κίνδυνοι, να προλαμβάνονται τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες. Τη λειτουργία δημόσιων υπηρεσιών υγείας και ασφάλειας της εργασίας, ενταγμένων στο αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν σύστημα Υγείας, στα Κέντρα Υγείας και στα νοσοκομεία.

Ειδικά σε ό,τι αφορά στην πάλη του εργατικού κινήματος για την υπεράσπιση και διεύρυνση του θεσμού των ΒΑΕ (και σε νέες ειδικότητες και επαγγέλματα όπως, π.χ., στις νέες τεχνολογίες), πρέπει να περιλαμβάνει συνδυασμό στόχων για:

Πιο αυξημένα και εξειδικευμένα μέτρα για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων, μεγαλύτερη ένταση των ελέγχων γιατί σε αυτά τα επαγγέλματα και ειδικότητες υπάρχει αυξημένη επιβάρυνση των εργαζομένων και φθορά της υγείας τους.
Πιο συχνό και συστηματικό έλεγχο και παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων.
Μείωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 5 έτη ενιαία σε όλους.
Χορήγηση αυξημένης άδειας και μειωμένου ωραρίου εργασίας.
Χορήγηση επιδόματος ή αυξημένου μισθού για την ενίσχυση της φροντίδας της υγείας αυτών των εργαζομένων.

Κ. Μ.