Το κάτεργο της Ακροναυπλίας άνοιξε τις πύλες του το Φλεβάρη του 1937, έξι μήνες μετά την κήρυξη της δικτατορίας του Μεταξά. Την περίοδο αυτή το καθεστώς περνάει μεγάλες δυσκολίες, δυναμώνει ο αντιδικτατορικός αγώνας. Ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς και τα όργανά του ανησυχούν από τον ξεσηκωμό της νεολαίας και των φοιτητών. Γι' αυτό εντείνουν την τρομοκρατία, δημιουργούν στις φυλακές της Κέρκυρας την ακτίνα Θ', το εξοντωτήριο αυτό, όπου κλείνουν τα καθοδηγητικά στελέχη του ΚΚΕ, σε ξεχωριστά κελιά τον καθένα. Δημιουργούν και το στρατόπεδο της Ακροναυπλίας με σκοπό η δικτατορία να συγκεντρώσει τα στελέχη του ΚΚΕ και του δημοκρατικού κινήματος, να απομονώσει τις χιλιάδες των εξόριστων στα ξερονήσια από τα στελέχη τους και, έτσι, χωρισμένους, να χτυπήσει όλους τους εξόριστους και φυλακισμένους με την πείνα, την τρομοκρατία για να τους αναγκάσει - όπως πίστευε - να υπογράψουν «δηλώσεις μετανοίας», αποκήρυξης του κομμουνισμού.

Η δικτατορία διάλεξε να πραγματοποιήσει τους πολιτικούς της σκοπούς στο παλιό ενετικό φρούριο της Ακροναυπλίας (Ιτς Καλέ), στο άκρο του Ναυπλίου (γι' αυτό ονομάζεται και Ακροναυπλία), που ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας το μετέτρεψε σε στρατώνα. Ηταν ένα κτίριο χτισμένο σε απότομο βράχο (που για να τον ανέβεις χρειάζεται να περάσεις σχεδόν 300 σκαλιά) με χονδρούς τοίχους και φριχτά ενετικά κρατητήρια κάτω από τη γη. Το κάστρο της Ακροναυπλίας, μαζί με τις φοβερές φυλακές του Παλαμηδίου, που είναι δίπλα στην Ακροναυπλία, ρίχνουν το βαρύ και εφιαλτικό ίσκιο τους πάνω στ' Ανάπλι.

Φλεβάρη 1937, λοιπόν, οι πρώτοι Ακροναυπλιώτες μεταφέρονται από τα κρατητήρια Αθήνας - Πειραιά - Πατρών. Το Μάη - Ιούνη και Ιούλη μεταφέρονται από τα ξερονήσια στην Ακροναυπλία: Εργάτες, αγρότες, υπάλληλοι, διανοούμενοι.

Η Ακροναυπλία γίνεται σύμβολο και η φήμη της φτάνει στο εξωτερικό. Είναι το πρώτο φασιστικό στρατόπεδο στην Ελλάδα, δίπλα στα στρατόπεδα του Χίτλερ και του Μουσολίνι, που κρατάει ψηλά τη σημαία της Αντίστασης.

Η πάλη ανάμεσα στη δικτατορία και τους δεσμώτες της Ακροναυπλίας εντείνεται με την κήρυξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η ύπαρξη του φρουρίου της Ακροναυπλίας που έστεκε άπαρτο ανάμεσα στα κύματα του φασισμού μαζί με όλους τους άλλους φυλακισμένους και εξόριστους έδειχνε στο λαό ότι η δικτατορία δεν μπορεί να δαμάσει τους κομμουνιστές.

Με την κήρυξη στις 28 του Οκτώβρη 1940 του πολέμου, το ΚΚΕ υποστήριξε με πάθος ότι η Αντίσταση ενάντια στη φασιστική Ιταλία μπορεί και πρέπει να είναι πανεθνική - παλλαϊκή, με το «Ανοιχτό γράμμα προς τον ελληνικό λαό», στις 31 Οκτώβρη 1940, του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη. Ενώ οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας είχαν υποβάλει υπόμνημα στην κυβέρνηση του Μεταξά, με το οποίο καταδίκαζαν την επίθεση της φασιστικής Ιταλίας, καλούσαν τον ελληνικό λαό σε αντίσταση και ζητούσαν να σταλούν στο μέτωπο να πολεμήσουν τους επιδρομείς. Η απάντηση ήταν «κάνετε δήλωση να σας αφήσουμε»!..

Οι 636 αγωνιστές της Ακροναυπλίας στάθηκαν σαν βράχος αλύγιστος. Γι' αυτό η δικτατορία αποφασίζει να «αραιώσει» την Ακροναυπλία. Στέλνει 200 δεσμώτες σε νέο στρατόπεδο στην Πύλο, καινούριο απομονωτήριο, πιστεύοντας πως θα τους λυγίσει. Το στρατόπεδο της Πύλου, ένα άλλο υγρό φρούριο που η δικτατορία πίστεψε πως θα τους λυγίσει.

Στις 6 Απρίλη 1941 εισβάλλουν στην Ελλάδα οι χιτλερικοί. Οι ξενόδουλοι στρατηγοί του Ιωάννη Μεταξά και του βασιλιά Γλύξμπουργκ προδίδουν το στρατό και το λαό. Οι προδότες στρατηγοί Τσολάκογλου, Μπάκος, Δεμέστιχας, Πολύζος, συνθηκολόγησαν. Ανοιξαν τα σύνορα στις στρατιές του Χίτλερ και του Μουσολίνι.

Η χιτλερική αεροπορία βομβάρδισε το κάτεργο της Ακροναυπλίας. Τελικά, οι Γερμανοί φασίστες κατέλαβαν την Ακροναυπλία τις τελευταίες μέρες του Απρίλη του 1941. Ο Μανιαδάκης, το πρωτοπαλίκαρο του δικτάτορα, παρέδωσε τους κομμουνιστές «διά πρωτοκόλλου» σαν αιχμαλώτους πολέμου! Εκαναν έτσι ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματά τους. Φέρουν την ιστορική ευθύνη για τους Ακροναυπλιώτες που εκτελέστηκαν από τους Ιταλούς και Γερμανούς φασίστες.

Επειτα από την Ακροναυπλία και τα γερμανοϊταλικά φασιστικά στρατόπεδα, η Ελλάδα, στα χρόνια 1947-1953 και 1967-1974, γνώρισε και άλλες φυλακές και στρατόπεδα... Οι φυλακές Αβέρωφ και Αίγινας, τα στρατόπεδα της Μακρονήσου και της Γυάρου και άλλοι τόποι μαρτυρίου λαϊκών αγωνιστών... Από εκεί παίρνονταν εκατοντάδες αγωνιστές, άνδρες και γυναίκες, για εκτέλεση.

Ανάμεσα στα στρατόπεδα αυτά, το μεταξικό κατοχικό στρατόπεδο της Ακροναυπλίας στα 1937-1943 και η επέκτασή του στην Κατούνα, στη Λάρισα (και το Χαϊδάρι της Αθήνας), με τους 636 αγωνιστές του, θα παραμείνει στις ψυχές του ελληνικού λαού σαν ένα μαχητικό φρούριο της απελευθερωτικής πάλης του. Σαν ένα φωτεινό μετέωρο και αστέρι που θα υπενθυμίζει στις ερχόμενες γενιές πως μέσα στον αγώνα σφυρηλατούνται οι λαϊκοί αγωνιστές και πατριώτες, όταν πιστεύουν στη δύναμη του λαού και στο δίκιο του αγώνα τους.

Οι κομμουνιστές ήταν οι πρωταγωνιστές και πρωτομάρτυρες του Μεγάλου Επους της ΕΑΜικής Αντίστασης.

Στη μνήμη των αγωνιστών της Ακροναυπλίας, ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο σύντροφος της ζωής μου και στον αγώνα ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΗΜ. ΖΙΩΓΑΣ, στέλεχος του ΚΚΕ, αξιωματικός της ΠΕΕΑ και του ΔΣΕ, προσφέρω 100 ευρώ.

Με σεβασμό στη μνήμη τους

Μαίρη Παπαδοπούλου - Ζιώγα