Η BP μετά τη χασούρα στον κόλπο του Μεξικού βρήκε στην κολεγιά με τη «Ροσνέφτ» μια σημαντική ευκαιρία |
Η συμφωνία των δύο πετρελαϊκών εταιρειών προβλέπει πως οι δύο εταιρίες από κοινού θα διερευνήσουν και θα εκμεταλλευτούν κοιτάσματα της Αρκτικής και για την επίτευξη αυτού του σκοπού η «Rosneft» θα αποκτήσει το 5% του μετοχικού κεφαλαίου της ΒΡ και η βρετανική εταιρεία το 9,5% της «Rosneft». Και τα δύο «πακέτα» μετοχών υπολογίζεται πως κοστίζουν 5,8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ταυτόχρονα, η συνεργασία των δύο εταιρειών έχει τη σοβαρή υποστήριξη του ρωσικού κράτους, που διά στόματος του πρωθυπουργού του, Βλαντιμίρ Πούτιν, επιβεβαίωσε το έντονο ενδιαφέρον του για την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της Αρκτικής. Εκεί υπολογίζεται πως μπορεί να βρίσκονται 5 δισεκατομμύρια τόνοι πετρελαίου και 10 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.
Στη συμφωνία αναφέρεται και το ενδιαφέρον της νέας κοινοπραξίας (όπου η «Rosneft» ελέγχει το 67% και η ΒΡ το 33%) στην εξερεύνηση και εκμετάλλευση κοιτασμάτων και σε «τρίτες χώρες», κάτι ιδιαίτερα σημαντικό στο φόντο των εξελίξεων που διαδραματίζονται στη Μεσόγειο, όπου ταχύτατα προχωρά ο προσδιορισμός των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών και αναπτύσσονται νέα σχέδια εξόρυξης των υδρογονανθράκων από μεγάλα βάθη.
Η συμφωνία είναι ιδιαίτερα σημαντική και για τις δύο πλευρές, αλλά και για τη συνολική εικόνα των ανταγωνισμών ανάμεσα στα μονοπωλιακά μεγαθήρια του τομέα της ενέργειας, καθώς και μεταξύ των κρατών όπου αυτά εδρεύουν.
Ετσι, με τη νέα αυτή συμφωνία, εκτιμάται πως για πρώτη φορά η Ρωσία αποκτά ένα σημαντικό πακέτο μετοχών μεγάλης πετρελαϊκής εταιρείας του εξωτερικού. Ταυτόχρονα αποκτά απευθείας πρόσβαση σε δυτικές τεχνολογίες εξόρυξης, ιδιαίτερα αναγκαίες στην εκμετάλλευση των «παρθένων» κοιτασμάτων της Αρκτικής, όπου οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα αντίξοες, εξαιτίας της σκληρότητας του καιρού και του μεγάλου βάθους από τα οποία θα πρέπει να εξορυχθούν οι υδρογονάνθρακες. Επιπλέον, η ρωσική πλευρά μ' αυτήν την συμφωνία, που έκλεισε ο επικεφαλής της «Rosneft» Ι. Σέτσιν (αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, πρώην κατάσκοπος και τα τελευταία 15 χρόνια «δεξί χέρι» του Πούτιν), μπορεί να «κλείσει τα στόματα» σ' εκείνους που ακόμη ασχολούνται με τον νυν κατάδικο και πρώην επιχειρηματία Μ. Χοντορκόφσκι. Κι αυτό γιατί η ισχύς της «Rosneft» σε μεγάλο βαθμό προήλθε από την κρατικοποίηση της εταιρείας «Γιούκος», επικεφαλής της οποίας ήταν ο Χοντορκόφσκι. Μάλιστα, το 2006 η προσπάθεια της «Rosneft» να πουλήσει μετοχές της στο χρηματιστήριο του Λονδίνου είχε μπλοκαριστεί εξαιτίας της εμπλοκής της στην υπόθεση της «Γιούκος». Ενώ τώρα πλέον, μετά την τελευταία συμφωνία, μια κίνηση κατά της «Rosneft» θα είναι και μια κίνηση ενάντια σε μέρος των (αστικών) «βρετανικών συμφερόντων». Τέλος, η ρωσική αστική τάξη με τη συμφωνία αυτή «οικοδομεί» μια στενότερη σχέση με τμήμα της βρετανικής αστικής τάξης, την ώρα που η Βρετανία εξακολουθεί να είναι ο πιο ...«δύσκολος πελάτης» της ρωσικής παρουσίας στην Ευρώπη και των συνεργασιών που αναπτύσσουν τα ρωσικά μονοπώλια στη Γηραιά Ηπειρο.
Αν για τη ρωσική πλευρά είναι προφανή τα κέρδη, για την ΒΡ θα μπορούσε να πει κανείς πως πρόκειται για «ρώσικη ρουλέτα». Συνήθως, όταν αναφερόμαστε στη «ρώσικη ρουλέτα» εννοούμε τη μονομαχία όπου ο καθένας από τους αντιπάλους αυτοπυροβολείται στο κεφάλι με περίστροφο, στις θαλάμες του οποίου υπάρχει μόνο μια σφαίρα. Η έννοια χρησιμοποιείται για το υψηλό ρίσκο που έχει αυτή η μονομαχία για τη ζωή κάποιου που συμμετέχει σ' αυτήν.
Και στη συγκεκριμένη περίπτωση για την ΒΡ τα ρίσκα είναι πολλών ειδών, πολιτικά, γεωλογικά και οικονομικά. Βεβαίως, είναι γνωστό πως στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού τέτοια ρίσκα είναι αναμενόμενα για εταιρείες των μεγεθών της ΒΡ, όπου η σύμφυση των μονοπωλίων με τους αστικούς κρατικούς μηχανισμούς και τις διεθνικές ενώσεις γίνεται στο υψηλότερο επίπεδο. Κάτι, άλλωστε, που μπορούμε να το παρατηρήσουμε από τις «μεταγραφές» των στελεχών, που πότε αναλαμβάνουν «επιχειρηματικά» καθήκοντα σε τεράστιες εταιρείες και πότε «κυβερνητικά» καθήκοντα στις αστικές κυβερνήσεις των χωρών.
Ξεκινώντας από το οικονομικό ρίσκο, που αναλαμβάνει η ΒΡ, μπορεί κανείς ν' αναφέρει την εκτίμηση του Βρετανού αντιπροέδρου της «Rosneft», Πίτερ Ομπράιεν, πως μόνο για την έρευνα σε τρία σημεία του αρκτικού κύκλου οι δύο εταιρίες θα πρέπει να ξοδέψουν τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Οι εργασίες αυτές αναμένεται να διαρκέσουν 5-7 χρόνια, είναι δηλαδή πολυετείς και δεν αποδίδουν άμεσα κέρδη. Επιπλέον, παρά τις εκτιμήσεις για μεγάλα κοιτάσματα στην περιοχή της ρωσικής Αρκτικής, μιας τεράστιας περιοχής 125 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, εάν αυτά δεν επιβεβαιωθούν μέσα από την πρακτική έρευνα, θα εξακολουθήσουν να είναι απλώς «εκτιμήσεις». Ακόμα κι αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για μεγάλα κοιτάσματα, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το πώς η αστική τάξη της Ρωσίας θα χρησιμοποιήσει αυτό το «όπλο» των φυσικών της πόρων μετά από τόσα χρόνια. Κι εδώ η ΒΡ έχει πάρει το «μάθημά» της, αφού οι σχέσεις της με τη Ρωσία πέρασαν μια σημαντική κρίση πριν 3 χρόνια, εξαιτίας της οικολογικής καταστροφής, που σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές είχε προκαλέσει η εταιρεία αυτή κατά την εξόρυξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή της Σαχαλίνης. Σύμφωνα, ωστόσο, με εκτιμήσεις διαφόρων ΜΜΕ, στην πραγματικότητα η οικολογική καταστροφή, που επικαλέστηκαν οι ρωσικές αρχές, ήταν μόνον η πρόφαση για να «στριμωχθεί» η ΒΡ, ώστε να περάσουν τα ρωσικά σχέδια για το μέλλον της κοινοπραξίας που εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα της Σαχαλίνης.
Την ίδια ώρα, είναι φανερό πως η ΒΡ, σε βάρος της οποίας εκκρεμούν αιτήματα καταβολής αποζημιώσεων μέχρι και 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για την καταστροφή που προκάλεσε στον Κόλπο του Μεξικού, και η οποία βλέπει τη μετοχή της να 'χει κατρακυλήσει 20% χαμηλότερα σε σχέση με το επίπεδο πριν την οικολογική καταστροφή, χρειαζόταν μια κίνηση που θα μπορούσε να της δώσει το «φιλί της ζωής». Κι αυτό αποφάσισε να το πάρει από τη ρωσική «Rosneft», με την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Αρκτικής. Με τη μόνη διαφορά πως αμερικανικοί κύκλοι διέγνωσαν σ' αυτό το «φιλί της ζωής» και κάποιο ...«πάθος» από μέρους της ΒΡ, με αποτέλεσμα να συμπεριφέρονται όπως ο ...απατημένος σύζυγος. Εδώ αρχίζουν τα σοβαρά πολιτικά ρίσκα που παίρνει η ηγεσία της βρετανικής εταιρείας.
Η συμφωνία, που ενδυναμώνει τις σχέσεις της αστικής τάξης της Ρωσίας με τμήμα της βρετανικής αστικής τάξης, προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ. Ετσι, ο «δημοκρατικός» και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Επενδύσεων και Φυσικών Πόρων της Βουλής των Αντιπροσώπων, Εντουαρντ Μάρκεϊ, ζήτησε την εξέταση της συμφωνίας από τις αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ καθώς η BP αποτελεί το μεγαλύτερο προμηθευτή πετρελαίου του αμερικανικού στρατού. «Τα αρχικά BP κάποτε αντιστοιχούσαν σε British Petroleum, αλλά τώρα σημαίνουν Bolshoi (Μπολσόι) Petroleum», ανέφερε ο κ. Μάρκεϊ, εκδηλώνοντας τη νευρικότητα της αμερικανικής ηγεσίας για το γεγονός ότι η ΒΡ προχωρά σε συνεργασία με τη Ρωσία.
Βεβαίως, η ΒΡ σε καμία περίπτωση δεν ετοιμάζεται ν' αλλάξει «σημαία», όπως ορισμένα αμερικανικά ΜΜΕ θεώρησαν. Αλλωστε, οι οικονομικές δραστηριότητές της στην αμερικανική ήπειρο, προς το παρόν, εξακολουθούν να είναι πιο προσοδοφόρες απ' ό,τι στη Ρωσία. Ωστόσο, οι αμερικανικές ανησυχίες είναι δικαιολογημένες, αφού βλέπουν να διαμορφώνονται νέες στρατηγικές ενεργειακές συμμαχίες και τμήμα του εδάφους (που το θεωρούσαν σταθερό) να υποχωρεί κάτω από τα πόδια τους και να ενισχύει σε παγκόσμιο επίπεδο τους ανταγωνιστές των αμερικανικών πολυεθνικών. Χώρια το ζήτημα με τη Ρωσία στον ανταγωνισμό που έχει προκύψει για τη διεκδίκηση του χώρου της Αρκτικής (που να θυμίσουμε πως νομικά δεν έχει λήξει), καθώς και της εκμετάλλευσης των φυσικών της πόρων.
Θα υπάρξουν συνέπειες για την ΒΡ από τη στάση της αυτή; Είναι νωρίς να πει κανείς, αν και ήδη στο διεθνή Τύπο έχουν διαρρεύσει ακόμη και σενάρια διαμελισμού του βρετανικού μεγαθηρίου (που σήμερα είναι η 4η πετρελαϊκή εταιρεία στον κόσμο), σε δύο κομμάτια («αμερικανο-βρετανικό» και «ευρωπαϊκό»).
Η ουσία όμως δεν είναι αυτή, αλλά ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο εξακολουθούν να είναι ισχυρά «πιόνια» στην παγκόσμια «σκακιέρα» των γεωπολιτικών ανταγωνισμών ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές. Ανταγωνισμών, που έχουν τη βάση τους στην κερδοφορία του κεφαλαίου, κι ενίοτε προκαλούν τεράστιες οικολογικές καταστροφές και πολεμικές εχθροπραξίες, με ανυπολόγιστα αρνητικές συνέπειες για την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα.