Συνέντευξη με τον αντιπρόεδρο του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λετονίας Μ. Μπέκασοβς
Ο Μ. Μπέκασοβς |
- Ποια η σημερινή κοινωνικοοικονομική κατάσταση της Λετονίας ύστερα από 10 χρόνια «ανεξαρτησίας»;
- Αν μιλήσουμε για την κατάσταση στη Λετονία ύστερα από 10 χρόνια της αντεπανάστασης, θα πούμε ότι έχουν συμβεί σημαντικές αλλαγές και πριν απ' όλα στον οικονομικό τομέα, λόγω της καταστροφής των οικονομικών σχέσεων με τις Δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ. Στη Λετονία έχει πρακτικά διαλυθεί η μεγάλη βιομηχανία, που είχε δημιουργηθεί επί Σοβιετικής Ενωσης. Σε γιγάντια εργοστάσια, όπως το ΒΕΦ, όπου εργάζονταν 12.000 άτομα, τώρα εργάζονται μόνο 600, το εργοστάσιο ΡΑΦ, όπου εργάζονταν 11.000 άτομα, έχει κλείσει οριστικά. Εκλεισαν τα εργοστάσια ΑΛΦΑ, που παρήγαγαν ηλεκτρονικούς και πυραυλικούς εξοπλισμούς για διαστημικές πτήσεις, καθώς και πολλές άλλες μεγάλες επιχειρήσεις. Οι περισσότεροι ειδικοί υψηλού επιπέδου, που εργάζονταν εκεί, έχουν φύγει στο εξωτερικό. Οι εργάτες έχουν απολυθεί, έμειναν χωρίς δουλιά, αλλά η επίσημη στατιστική αναφέρει ότι η ανεργία στη Λετονία ανέρχεται στο 9%, η πραγματική όμως ανεργία αγγίζει το 30% περίπου του ικανού για εργασία πληθυσμού. Υπάρχουν όμως περιοχές, όπως η Λατγκάλια, όπου η ανεργία φτάνει το 90% περίπου. Το ζήτημα δεν είναι μόνο ότι η βιομηχανία είναι καταστραμμένη, αλλά έχει διαλυθεί και η μεγάλη αγροτική οικονομία. Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις χρεοκόπησαν, ο εξοπλισμός των εργοστασίων έχει πουληθεί για παλιοσίδερα ή στους ξένους σε τιμή παλιοσίδερων. Για παράδειγμα, στην περιοχή μου Λατγκάλια, ένα νέο εργοστάσιο, που είχε σύγχρονο εξοπλισμό για την επεξεργασία του κρέατος και θα μπορούσε να παράγει 140 τόνους προϊόντων το 24ωρο, ήταν έτοιμο να τεθεί σε λειτουργία και τώρα όλος αυτός ο νέος εξοπλισμός πουλήθηκε στους Πολωνούς σε τιμή παλιοσίδερων. Σε σχέση μ' αυτό μειώθηκε πάνω από 5 φορές η αγροτική παραγωγή και ο αριθμός των μεγάλων και μικρών ζώων. Οι συνεταιρισμοί διαλύθηκαν, με μερικές εξαιρέσεις, όπου σε κάθε περιοχή έμεινε από ένας μικρός συνεταιρισμός, όπου υπάρχουν ακόμα μια - δυο φάρμες με 150-200 μεγάλα κερασφόρα ζώα. Ολες οι άλλες φάρμες είναι απλώς ερείπια. Επομένως, έχει διαμορφωθεί στη Λετονία μια βαριά, θλιβερή οικονομική κατάσταση μετά 10 χρόνια διοίκησης του λεγόμενου νέου παραδείσου του καπιταλιστικού καθεστώτος, που παλινορθώθηκε στη θέση του σοσιαλισμού. Ετσι, η Λετονία από οικονομική άποψη από την 34η θέση που κατείχε στη δεκαετία του '80, έπεσε στη 92η θέση από τις 170 χώρες του κόσμου. Δηλαδή το βιοτικό επίπεδο έπεσε κατά 8-10 φορές. Πάνω από το 70% του πληθυσμού της Λετονίας βρίσκεται κάτω από το όριο διαβίωσης. Συνάμα οι ιθύνοντες που αναρριχήθηκαν στην εξουσία ξεπούλησαν την περιουσία του λαού και την ιδιοποιήθηκαν. Πρόκειται για το 5-10% του πληθυσμού. Αυτοί έχουν το 90% περίπου των εσόδων όλης της παραγωγικής δραστηριότητας του λετονικού κράτους. Συνεχίζεται η εξαθλίωση του πληθυσμού. Αν και κάποιες μικροεπιχειρήσεις λειτουργούν ακόμα, συνήθως οδηγούνται στη χρεοκοπία, εξαιτίας της πολύ μεγάλης ακρίβειας στους ενεργειακούς πόρους στη Λετονία, λόγω του βάρους των υψηλών φόρων και λόγω της μη ανταγωνιστικής ικανότητας στη δυτική αγορά των εμπορευμάτων που παράγουν οι μικρές επιχειρήσεις και, τέλος, λόγω της ακρίβειας, δεν έχουν ζήτηση ούτε στην Ανατολή, δηλαδή στη Ρωσία και στις άλλες χώρες της ΚΑΚ, όπου ήταν η βασική αγορά της Λετονίας.
- Είπατε ότι έκλεισαν σημαντικές βιομηχανικές επιχειρήσεις, οι χιλιάδες εργαζόμενοι, οι ειδικοί, τι απέγιναν, πού εργάζονται, πώς ζούνε;
- Πουθενά. Στην αρχή είχαν κάποιες οικονομίες από τη σοβιετική εποχή. Μετά καταπιάστηκαν με το πλανόδιο εμπόριο. Πήγαιναν στην Τουρκία, την Πολωνία, στη Μόσχα, αγόραζαν φτηνότερα πράγματα, τα έφερναν στη Λετονία και τα πουλούσαν ακριβότερα. Κι έτσι τα έβγαζαν κάπως πέρα. Τώρα, έχοντας υπόψη την εξαθλίωση του πληθυσμού, αυτά τα εμπορεύματα είναι όλο και λιγότερα, οι αγορές είναι σχεδόν άδειες, δεν υπάρχει τίποτα για αγοραπωλησία και τώρα τη βγάζουν με ψωμί και αλάτι. Κατά συνέπεια, κάθε χρόνο πάνω από 1.000 άτομα αυτοκτονούν, γιατί δε βλέπουν διέξοδο απ' αυτή την κατάσταση. Επίσης, ορισμένοι έχουν κάποιο κήπο, καλλιεργούν αγροτικά προϊόντα, στο δάσος μαζεύουν μανιτάρια, διάφορους καρπούς, φρούτα. Κι έτσι επιβιώνουν. Η δημογραφική κατάσταση είναι επίσης αξιοθρήνητη. Η θνησιμότητα ξεπερνάει τη γεννητικότητα πάνω από 2 φορές. Στα 10 χρόνια ο πληθυσμός της Λετονίας μειώθηκε πάνω από 200.000 άτομα. Είχε 2.600.000 κατοίκους. Ο πληθυσμός πεθαίνει. Ενα μέρος έχει μεταναστεύσει. Το όριο φτώχειας είναι 55,50 λατ, ενώ η μέση σύνταξη είναι 60 λατ, δηλαδή πρακτικά όλοι οι συνταξιούχοι ζούνε στο όριο επιβίωσης. Επίσης, τους ανθρώπους που δεν έχουν τα χρηματικά μέσα να πληρώσουν τρεις μήνες το ενοίκιο και τα κοινόχρηστα των διαμερισμάτων τους, που τα είχε παραχωρήσει το κράτος, απλώς τους πετούν κατά χιλιάδες στο δρόμο. Το ενοίκιο, τα κοινόχρηστα και τα δημοτικά τέλη αποτελούν το 60-70% της μέσης σύνταξης. Κυριολεκτικά μένουν χρήματα για ψωμί, αλάτι και νερό. Και τα τιμολόγια αυξάνονται συνεχώς. Οι άνθρωποι έχουν πλήθος προβλήματα, η εξουσία δεν ενδιαφέρεται γι' αυτούς, πρέπει μόνοι τους να λύνουν τα πάντα, που πριν τα έλυνε το κράτος: κατοικία, παιδεία, υγεία, κουλτούρα, επιστήμη, δημοτικές υπηρεσίες. Τώρα όλα αυτά έχουν πέσει στις πλάτες του ανθρώπου, που μόνος του πρέπει να σκεφτεί τα πάντα.
Από την άλλη μεριά, σε ό,τι αφορά την παιδεία, προέκυψε ένα τεράστιο πρόβλημα: Λόγω της φτώχειας οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να στείλουν τα παιδιά στο σχολείο, κυρίως στις αγροτικές τοποθεσίες, όπου πρακτικά δεν υπάρχουν δουλιές. Δεν έχουν χρήματα για την αγορά ρούχων, βιβλίων, να πληρώσουν τα εισιτήρια για τη μεταφορά στο σχολείο, τη διατροφή. Μπορώ να κρίνω με βάση την προσωπική μου πείρα αυτά τα 10 χρόνια, μια και ανήκω στην Επιτροπή Αμυνας του Κοινοβουλίου, για τους νεοσύλλεκτους που καλούνται να υπηρετήσουν στο στρατό, αποδείχνεται ότι μόνο το 13% έχουν μέση εκπαίδευση, τη στιγμή που στα τέλη της δεκαετίας του '80 το 80% των νεοσύλλεκτων ήταν απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης. Επίσης, ένα 13% είναι εντελώς αγράμματοι, δεν έχουν τελειώσει ούτε το δημοτικό. Επομένως, στην πολιτισμένη εποχή - όταν στη Λετονία της σοβιετικής εποχής ήταν υποχρεωτική η μέση εκπαίδευση, χρηματοδοτούμενη από το κράτος και δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα - σήμερα δημιουργείται μια τέτοια κατάσταση, όπου ετοιμάζεται μια μελλοντική κοινωνία αγραμματοσύνης. Να, λοιπόν, σε ποιον παράδεισο οδήγησαν το λετονικό λαό μέσα σε 10 χρόνια οι νεοκαπιταλιστές της χώρας.
- Ποια η πολιτική κατάσταση, τα δικαιώματα του ανθρώπου στη Λετονία;
- Το σημερινό αντιλαϊκό καθεστώς της Λετονίας έχει την υποστήριξη του 13% του πληθυσμού. Πρακτικά είναι αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία και αλληλοδιαπλέκονται. Το 87% δεν υποστηρίζει αυτό το καθεστώς, αλλά διατηρείται στην εξουσία, λαμβάνοντας διάφορα κατασταλτικά μέτρα εκφοβισμού, υιοθετούνται νόμοι που προβλέπουν διοικητικές και ποινικές διώξεις. Ο κόσμος φοβάται τους εγκληματίες και τις δολοφονίες. Το ΚΚ Λετονίας είναι απαγορευμένο. Τα πρώην στελέχη του ΚΚ και των Σοβιέτ Εργατικών Κολεκτίβων, των οργανώσεων των βετεράνων, αν και είναι πολίτες, δεν μπορούν να εργαστούν σε κρατικά όργανα και υπηρεσίες, να θέσουν υποψηφιότητα για βουλευτές ή ακόμα και στα τοπικά όργανα Αυτοδιοίκησης. Δεν υπάρχει ούτε ο στοιχειώδης σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παραβιάζεται κατάφωρα το Σύνταγμα. Σχετικά μ' αυτό, η Κοινοβουλευτική Ομάδα μας προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο, ωστόσο, αυτό απέρριψε την προσφυγή με μια πολύ περίεργη αιτιολογία: Στο Σύνταγμα της Λετονίας υπάρχει ένα άρθρο που αναφέρει ότι υπάρχουν πολίτες με πλήρη δικαιώματα και με μη πλήρη δικαιώματα. Αυτό το άρθρο όμως προβλέπει περιορισμούς σε ό,τι αφορά άτομα με ψυχολογικά προβλήματα, δηλαδή για ιατρικούς και όχι πολιτικούς λόγους, οι οποίοι δεν μπορούν να ασκούν δημόσιο λειτούργημα. Το Δικαστήριο το επεκτείνει στα προαναφερόμενα στελέχη και θεωρεί ότι δεν αντιβαίνει στο Σύνταγμα. Και πολλοί άλλοι νόμοι θέτουν περιορισμούς, για παράδειγμα, στην πληροφόρηση, δεν μπορούν να υπηρετήσουν στο στρατό, στην αστυνομία κ.λπ.
Αυτό είναι το ένα ζήτημα. Το δεύτερο, πιο σοβαρό ζήτημα είναι ότι οι κυβερνώντες έχουν χωρίσει τη Λετονία σε πολίτες και «μη πολίτες». Δηλαδή όταν ανακηρύχτηκε η «ανεξαρτησία» της Λετονίας το 1990, περίπου το 1/3 των κατοίκων δεν πήρε την υπηκοότητα, διότι αυτοί εγκαταστάθηκαν στη Λετονία κατά την περίοδο των 50 χρόνων Σοβιετικής εξουσίας. Τους αποκαλούν παράνομους μετανάστες, δηλαδή θα πρέπει να επιστρέψουν στην ιστορική τους πατρίδα, αν και οι άνθρωποι αυτοί επί 50 χρόνια εργάζονταν για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Είναι ειδικοί, μηχανικοί, τεχνικοί, ορισμένοι είχαν έρθει ή γεννήθηκαν στη Λετονία και συμμετείχαν στην οικοδόμηση μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων. Αυτοί ακριβώς δεν έχουν υπηκοότητα και θα πρέπει να δώσουν εξετάσεις στην Ιστορία, στη Γλώσσα, να ορκιστούν πίστη στο κράτος και τότε θα μπορέσουν να πάρουν την υπηκοότητα. Εκτός απ' αυτό, η Κοινοβουλευτική μας Ομάδα (έχει 4 βουλευτές) προσπαθεί να πετύχει το εκλογικό δικαίωμα στις δημοτικές εκλογές, ώστε αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι διαμένουν 30, 40, 50 χρόνια σε μια περιοχή, να μπορούν να μετέχουν στις εκλογές στα τοπικά όργανα εξουσίας. Οι εκλογές γίνονται το Μάρτη. Την πρότασή μας δεν την υποστήριξε η κυβερνητική πλειοψηφία. Υπάρχουν όμως περιοχές, όπου μόνο το 13% είναι οι πολίτες, ενώ το 87% οι «μη πολίτες». Συνεπώς, το 13% αποφασίζει πώς να ζούνε σ' αυτή την περιοχή. Πρόκειται λοιπόν για παράλογη κατάσταση.
Μια μεγάλη πληγή όμως είναι η διαφθορά σε όλα τα κλιμάκια της εξουσίας και η έξαρση της εγκληματικότητας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 71% των δημοσίων υπαλλήλων, το 45,70% των δικαστών, το 45,60% των βουλευτών είναι διεφθαρμένοι. Πρόκειται για διεφθαρμένο, εγκληματικό κράτος. Στα 10 χρόνια «δημοκρατικής εξουσίας» αυξήθηκε κατά 6 φορές η εγκληματικότητα και μειώθηκε κατά 3 φορές η εξιχνίαση των εγκλημάτων. Σε ορισμένες περιοχές και ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα Ρίγα η εξιχνίαση αποτελεί το 20%, δηλαδή το 80% των εγκληματιών είναι ελεύθεροι, συνεχίζοντας να διαπράττουν εγκλήματα. Επιβάλλονται η δυτική, βρώμικη κουλτούρα, οι δολοφονίες. Δεν υπάρχει ούτε μια ταινία στην τηλεόραση χωρίς αίμα, διαφθείρουν τη νεολαία, ανθεί η πορνεία. Στην πρωτεύουσα, σε πληθυσμό 800.000, το 20% των γυναικών είναι πόρνες. Δεν είναι από την καλή ζωή. Οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι. Δεν υπάρχουν δουλιές, είναι νέες κοπέλες, για να επιβιώσουν. Μεταξύ τους πολλές φοιτήτριες, διότι η ανώτατη εκπαίδευση στη Λετονία είναι επί πληρωμή και μάλιστα χρειάζονται πολλά χρήματα. Για παράδειγμα, για μια σχολική χρονιά χρειάζονται κατά μέσο όρο περίπου 1.000 δολάρια. Εξαιτίας αυτού, μεγάλος αριθμός φοιτητών διαγράφονται ή εγκαταλείπουν τις σπουδές.
- Σ' αυτές τις συνθήκες, ποια η δράση του κόμματός σας, του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λετονίας, της Κοινοβουλευτικής Ομάδας σας, ανάμεσα στους εργαζόμενους, σε άλλα κοινωνικά στρώματα;
- Θέλω να επαναλάβω ότι ο κόσμος είναι εκφοβισμένος. Από τη μια μεριά τρομοκρατούνται με τη βοήθεια των νόμων. Από την άλλη με την εγκληματικότητα. Και, επιπλέον, οι άνθρωποι που εργάζονται, οι εργάτες, φοβούνται να μας πλησιάσουν. Μόλις κάποιος εκπρόσωπός μας εμφανίζεται σε χώρους εργασίας, προσπαθεί να φύγει γρήγορα από το εργοστάσιο. Κι αν κάποιος μπει στο κόμμα μας, την επομένη τον απολύουν από τη δουλιά, μια και υπάρχει μεγάλος αριθμός ανέργων. Και με το φόβο της απόλυσης, διστάζουν να ενταχθούν στο κόμμα και να εκφράσουν ανοιχτά τις ιδέες τους, αν και έχουμε πάρα πολλούς οπαδούς, έχουμε επιρροή στις μάζες. Αυτό έδειξαν οι τελευταίες εκλογές, ήρθαμε τρίτη δύναμη, αλλά, με βάση το καλπονοθευτικό σύστημα υπολογισμού των ψήφων, στις πιο φτωχές περιφέρειες, όπου εμείς πετύχαμε μεγάλο αποτέλεσμα, υπάρχει πολύ μικρός αριθμός εδρών για το Κοινοβούλιο. Γι' αυτό αντί για 12 έδρες πήραμε μόνο 4. Πολλοί πολίτες δεν προσέρχονται στις εκλογές για διάφορους λόγους, κυρίως φοβούνται να προσέλθουν σ' αυτές. Φυσικά, το κόμμα μας έχει οργανωμένες δυνάμεις, δρα σε διάφορους χώρους, αλλά, δυστυχώς, είναι μικρό, έχει γύρω στις 2.000 μέλη. Στις 2 Δεκέμβρη 2000 πραγματοποιήθηκε το Συνέδριό μας, σε καλό επίπεδο. Ο Τύπος έγραψε αρκετά καλά γι' αυτό, αν και ορισμένα έντυπα προσπαθούν να διαστρεβλώσουν τις θέσεις μας. Πάντως, κερδίζουμε πόντους και το κύρος του κόμματός μας ανεβαίνει στη Λετονία. Αυτό φαίνεται από την επιθυμία να έρθουν σε μας. Ταυτόχρονα βλέπουμε τώρα ότι ορισμένοι υπάλληλοι που πέρασαν από δυο - τρία κόμματα θέλουν να έρθουν σε μας, τέτοιοι όμως δε μας χρειάζονται. Μας χρειάζονται άνθρωποι που πράγματι στέκονται σε μαρξιστικολενινιστικές θέσεις. Δε δεχόμαστε, φυσικά, κάτι τέτοιους στο κόμμα, αν και πρόκειται για μορφωμένους ανθρώπους, για ειδικούς αρκετά καλούς στη σοβιετική εποχή. Δεχόμαστε από τον εργατικό χώρο και από τους αγρότες που απέμειναν και από τη νεολαία. Είναι ευχάριστο ότι τελευταία έρχονται σε μας οι νέοι, φοιτητές, μαθητές των μεγάλων τάξεων, οι οποίοι κατάλαβαν πού είναι η αλήθεια, το μέλλον. Είναι τώρα οι πιο συνειδητοί άνθρωποι, δεν τους υποχρεώνει κανείς, δεν προσπαθεί να τους πείσει κανείς, μόνοι τους έρχονται σε μας, γιατί καταλαβαίνουν ότι το μέλλον είναι με τις σοσιαλιστικές, κομμουνιστικές ιδέες.