Πρωτοπόρος «πρέσβυς» του πολιτισμού
Τετάρτη 28 Μάρτη 2001

Από τις πολιτιστικές στήλες του «Ρ», μετά τη μεταπολίτευση, με διάφορες αφορμές είχε επισημανθεί η μεγάλη, πρωτοπόρα και μοναδική στο είδος της, συμβολή του Θόδωρου Κρίτα στο «σπάσιμο» του αντικομμουνιστικού «πάγου» μέσω του πολιτισμού. Από τότε που οι φυλακές και οι εξορίες ήταν κατάμεστες από κομμουνιστές. Χρειαζόταν σθένος, ευφυία, πάθος για τον πολιτισμό για να πετύχει όσα επέτυχε ο Θ. Κρίτας. Γι' αυτό η προσφορά του «ανταμείβεται» σήμερα με τη γενική εκτίμηση.

Απόδειξη αυτής της εκτίμησης στο πρόσωπο του Θ. Κρίτα ήταν η κατάμεστη -από εκπροσώπους της πολιτικής, των γραμμάτων και τεχνών- αίθουσα της «Μεγάλης Βρετανίας» στην προχτεσινή παρουσίαση του νέου βιβλίου του «Τα πρώτα χρόνια» (εκδόσεις Λιβάνη -«Το κλειδί»). Το βιβλίο αρχίζει με πρόλογο του Επίτιμου Προέδρου του ΚΚΕ, Χαρίλαου Φλωράκη, ενώ ακολουθούν πρόλογοι του υπουργού Πολιτισμού Ευάγγελου Βενιζέλου, του βουλευτή της ΝΔ Λευτέρη Παυλόπουλου και της υφυπουργού Ανάπτυξης Μιλένας Αποστολάκη. Πρόκειται για βιβλίο αναμνήσεων του Μικρασιάτη Θόδωρου Κρίτα, από τότε που προσφυγόπουλο στη Θεσσαλονίκη έρχεται το 1932 στην Αθήνα, για να σπουδάσει στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, να βιοποριστεί σαν δημοσιογράφος και ηθοποιός και αργότερα να εξελιχθεί σε «πρέσβυ» του ελληνικού θεάτρου στο εξωτερικό και της πολιτιστικής επικοινωνίας του λαού μας με τον πολιτισμό της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών, αλλά και της Δύσης. Ο Θ. Κρίτας μέσα από τις αναμνήσεις του για το θέατρο και τον πολιτισμό «παρακολουθεί» και την πολιτικο-ιστορική πορεία του τόπου μας, από τη μεταξική δικτατορία μέχρι τα ψυχροπολεμικά χρόνια.

Για το βιβλίο και την προσφορά του Θ. Κρίτα, πρώτος ομιλητής ήταν ο Μάκης Κοψίδης (μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ), ενώ ακολούθησαν ομιλίες των Ε. Βενιζέλου, Λ. Παυλόπουλου, Μ. Αποστολάκη, Α. Μαζαράκη, Α. Φόνσου.

Ο Μάκης Κοψίδης, από μέρους του Χ. Φλωράκη και του ΚΚΕ, χαρακτήρισε τον Θ. Κρίτα «μια από τις σπουδαίες μορφές του ελληνικού πολιτισμού» στον 20ό αιώνα και μεταξύ άλλων υπογράμμισε: «Για μας τους κομμουνιστές η πολύτιμη προσφορά του Κρίτα έχει, ως ιστορικό παράδειγμα, ξεχωριστή σημασία. Είμαστε διεθνιστές. Αγωνιζόμαστε για την ειρήνη, τη φιλία, τη συνεργασία των λαών και γνωρίζουμε ότι ο πολιτισμός φέρνει τους λαούς πιο κοντά. Ο Κρίτας, ήταν ο μόνος άνθρωπος στην περίοδο του ψυχρού πολέμου, στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, που τόλμησε να φέρει στον τόπο μας συγκροτήματα από τις σοσιαλιστικές χώρες και την ΕΣΣΔ. Γι' αυτό σαν ΚΚΕ δίνουμε τόση σημασία στην πρωτοβουλία και την τόλμη του Κρίτα να κάνει εκείνη την εποχή κτήμα του ελληνικού λαού τα πολιτιστικά επιτεύγματα των σοσιαλιστικών χωρών και της ΕΣΣΔ. Ηταν σπουδαίο γεγονός, με πολιτική σημασία, πολύ περισσότερο τότε που καθετί κομμουνιστικό θεωρούνταν στην πατρίδα μας -και σε ολόκληρη τη Δύση- εχθρικό, απεχθές, μιαρό. Αντικειμενικά το γεγονός αυτό ήταν διαφήμιση του σοσιαλισμού, κλόνιζε την αντικομμουνιστική προπαγάνδα και έφερνε το λαό μας πιο κοντά με τους λαούς των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού».