Με την δεύτερη ταινία για τον επαναστάτη κομμουνιστή ηγέτη του ΚΚ Γερμανίας που απόψε προβάλλεται για απολύτως πρώτη φορά στην Ελλάδα, ολοκληρώνεται το κινηματογραφικό αφιέρωμα στον Ερνστ Τέλμαν. «ΕΡΝΣΤ ΤΕΛΜΑΝ: ΗΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ», ο τίτλος της ταινίας που γυρίστηκε το 1955 σαν sequel της προηγούμενης, του '54. Οσοι δεν είδαν ακόμα την προηγούμενη, ίσως αντιμετωπίσουν μικρές δυσκολίες στον άμεσο προσανατολισμό τους σχετικά με τα κύρια πρόσωπα της μυθοπλασίας και κάποιες αντιδράσεις τους. Αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι η δομή της ταινίας δεν είναι αυτάρκης ή ότι το φιλμ δεν λειτουργεί από μόνο του... Οχι μόνο λειτουργεί, αλλά έρχονται στιγμές που αναρωτιέται κανείς εάν θα ήταν δυνατή και σε ποιο βαθμό μια άλλη αφηγηματική εκδοχή της ίδιας θεματικής, που να υπόκειται σε διαφορετική αισθητική αντίληψη πέραν αυτής της τόσο αυτονόητα και αυταπόδεικτα διαλεκτικής. Οι αφηγηματικές τεχνικές του μεγαλειώδους αυτού επικού χείμαρρου δεν παύουν να καταπλήσσουν και να εκπλήσσουν με την άρρηκτή τους συνέπεια, τη μορφολογική αρτιότητα και την αισθητική ακεραιότητα. Η ανάγνωση της ταινίας επιβάλλει τη μέγιστη προσοχή και παρατηρητικότητα, ώστε να μη διαφύγουν της προσοχής σημεία, εγγεγραμμένα στην εικόνα, εννοιολογικής σημασίας ...Μεταξύ πρώτης και δεύτερης ταινίας υπάρχει ένα χάσμα / άλμα στο χρόνο. Από το τέλος της διήμερης ένοπλης προλεταριακής εξέγερσης του Αμβούργου το φθινόπωρο του 1923 της πρώτης ταινίας, εξέγερση που ξεπήδησε από την επαναστατική κατάσταση που γέννησε η αθλιότητα της εποχής του πληθωρισμού και η πίεση της ανήκουστης μιζέριας που έδερνε τις εργαζόμενες μάζες, η δεύτερη μετακομίζει στο γκρίζο Βερολίνο του 1930, στη μεγαλούπολη της κρίσης και της εξαθλίωσης. Η απεικόνιση της πόλης και των κατοίκων της, εικονογραφεί με τα πιο γλαφυρά χρώματα τις μέρες και τα έργα της πολιτικής της «Δημοκρατίας της Βαϊμάρης», της Σοσιαλδημοκρατίας κατ' ουσία και με συναρπαστικές εικόνες πλήθους δείχνει επακριβώς το πώς ουσιαστικά διευκολύνει στην πράξη την «αποτρέψιμη», που λέει κι ο Μπρεχτ, άνοδο των Ναζί. Μαζί με τις ξεπουλημένες σοσιαλδημοκρατικές συνδικαλιστικές ηγεσίες και τους καπιταλιστές βιομήχανους που από την κορυφή που βρίσκονται αποζητούν νομισματική και εργασιακή σταθερότητα στη χώρα, σταθερότητα που μόνο ο Χίτλερ μπορεί να δώσει. Μεγαλειώδεις οι σκηνές από μαζικές εργατικές απεργίες, αλλά και μαζικές κηδείες θυμάτων της εκμετάλλευσης, από την αλληλεγγύη των εργαζομένων και τα καθημερινά συλλαλητήρια, από τις απροσπέλαστες διαδηλώσεις με τις «αλυσίδες» να σαρώνουν τον αντίπαλο και τους πύρινους λόγους του βουλευτή Τέλμαν στο Κοινοβούλιο. Συγκλονιστική η προεκλογική αντιπαράθεση, οι τεράστιες πολιτικές συγκεντρώσεις και οι παρελάσεις στους δρόμους, όπου οι κομμουνιστές βαδίζουν υπό τους ήχους του τραγουδιού της «Αλληλεγγύης» του Χανς Αϊσλερ και έρχονται πρώτο κόμμα στο Βερολίνο.
Ο,τι δείχνεται κι ό,τι συμβαίνει αποκαλύπτεται επικίνδυνα αναγνωρίσιμο. Ετσι το αντιλαμβάνεται αυτομάτως κανείς, σαν σημερινό, λες με καρμπόν και τόσο επίκαιρο που ξαφνιάζει. Η Ιστορία θρυμματίζει περίτρανα τα ξαναζεσταμένα ιδεολογήματα περί συνεργασιών, στρατηγικής, σταδίων κ.λπ. τέτοια που σέρνονται αυτήν την περίοδο...
Το πολιτικό έργο του ηγέτη του Κόμματος παρουσιάζεται λακωνικά κυρίως μέσα από σύντομες, ανάλαφρες σκηνές με γρήγορο τέμπο και ρυθμό. Ο Τέλμαν ως βουλευτής του ΚΚ στο Γερμανικό Κοινοβούλιο ταξιδεύει αδιάκοπα εντός και εκτός της χώρας. Το 1932 βρίσκεται σε συνάντηση στο Παρίσι και με περισσή χαρά ανακαλύπτουμε στον αρκετά σημαντικό ρόλο ενός Γάλλου κομμουνιστή το πρόσωπο ενός αριστουργηματικού Μισέλ Πικολί... τον οποίο θα συναντήσουμε πολλές φορές παρακάτω, να πολεμά στον Ισπανικό εμφύλιο με την γαλλική μπριγάδα ή να συλλαμβάνεται ως σαμποτέρ σε πολεμοφόδια που η πολεμική βιομηχανία προορίζει για το μέτωπο ... Ο Τέλμαν σε αυτήν την ταινία κατοικεί στο Βερολίνο, σε ένα μικρό δωμάτιο που υπενοικιάζει από συντρόφους. Από την έγκυο Αννε τη σύζυγο του Φίτε Γιάνζεν που έμεινε στη φυλακή 7 χρόνια. Χαρισματικές προσωπικότητες και ιδεολογικά συγκροτημένες, που δεν μπορούν, ακόμα και μέσα από οικονομικές δυσκολίες και διωγμούς, να ξεφύγουν από την πορεία τους. Το ρου της Ιστορίας αλλάζει ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ, η προβοκάτσια που οργάνωσε η ηγεσία του Ναζιστικού Κόμματος τη νύχτα της 26ης προς 27η του Φλεβάρη του 1933. Κύριος οργανωτής της προβοκάτσιας ο Γκέρινγκ. Αργότερα, το ομολόγησε ο ίδιος μπροστά σε στενό κύκλο συνεργατών του Χίτλερ: «Ο μοναδικός άνθρωπος που ξέρει πραγματικά το Ράιχσταγκ», είπε ο Γκέρινγκ, «είμαι εγώ, γιατί εγώ έβαλα φωτιά σ' αυτό». Στόχος της ενέργειας η εκλογική συντριβή του ΚΚΓ, το οποίο στη συνέχεια κατηγόρησαν για τον εμπρησμό.
Οι ναζί, με πρόσχημα τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ, έκαναν μαζικές συλλήψεις αντιφασιστών στη βάση καταλόγων έτοιμων από πριν. Περισσότεροι από 10 χιλιάδες ρίχτηκαν στις φυλακές. Στις 28 του Φλεβάρη, ύστερα από πρόταση της χιτλερικής κυβέρνησης, ο Χίντεμπουργκ ανέστειλε με έκτακτο διάταγμα όλα τα άρθρα του Συντάγματος της Βαϊμάρης, που εγγυούνταν την ελευθερία του ατόμου, του λόγου, του Τύπου, των συγκεντρώσεων και της ίδρυσης συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Ο Τέλμαν συνελήφθη δύο μέρες πριν την πραγματοποίηση των τελευταίων πολυκομματικών εκλογών για το Ράιχσταγκ και η σύλληψή του δεν ανακοινώθηκε αμέσως. Τον κρατούσαν για χρόνια σε μοναχικό κελί, σε αυστηρή απομόνωση σε μια φυλακή του Βερολίνου. Στην ταινία, ο Τέλμαν μετά τη σύλληψή του περνά κατά κάποιο τρόπο σε δεύτερο πλάνο, ενώ στο προσκήνιο έρχεται η συλλογική δράση μέσα και έξω από τη Γερμανία και τα τρέχοντα ιστορικά γεγονότα. Ο Τέλμαν αφήνει το βλέμμα του να πλανηθεί έξω από παράθυρο του κελιού, μακριά και εκεί έξω διαδραματίζεται η σεκάνς από τον ισπανικό εμφύλιο... Τον Αύγουστο του 1944, όταν το φασιστικό καθεστώς έπνεε τα λοίσθια, ο Χίμλερ έδωσε διαταγή να μεταφέρουν τον Ερνστ Τέλμαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Εκεί, το πρωί της 18ης Αυγούστου, τον δολοφόνησαν και στη συνέχεια έκαψαν το πτώμα του στους φούρνους του κρεματορίου, για να μην υπάρχει ίχνος που να τον θυμίζει.
Διάλεξη για την κινηματογραφική της γλώσσα και τον τρόπο αφήγησης δίνει η ταινία - χείμαρρος. Πώς θα μπορούσε να μην είναι έτσι; Αφού ο Βερολινέζος Κουρτ Μέτζιγκ, από τους πιο αξιοσέβαστους σκηνοθέτες στην ΓΛΔ, όχι μόνο συμμετείχε στην ίδρυση της DEFA αλλά το 1946 έγινε ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ιδρύματος και παράλληλα δίδασκε σκηνοθεσία στην Ακαδημία Κινηματογράφου στο Potsdam - Babelsberg. Ο Μέτζιγκ πέθανε πέρσι τον Αύγουστο, σε ηλικία 101 ετών.
Χωρίς ούτε στιγμή να πέφτει στο μελόδραμα η αφήγηση κλείνει με το επικό ύφος που δεν απόβαλε ούτε στιγμή. Εκείνο που ακολουθεί τις μεγάλες προσωπικότητες όταν βγαίνουν από τη σφαίρα του πραγματικού, μπλέκουν με το μύθο και το θρύλο και γίνονται λαϊκά σύμβολα...
Παίζουν: Γκίντερ Ζίμον, Μισέλ Πικολί, Χανς - Πέτερ Μινέτι, Κάρλα Ρούνκελ, κ.ά.
Παραγωγή: ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΛΑΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (DDR - 1955)