ΚΑΡΛΟΣ ΣΑΟΥΡΑ
Θρέψε κοράκια
Πέμπτη 27 Ιούνη 2013

«Θρέψε κοράκια και θα σου βγάλουν τα μάτια» λέει η ισπανική παροιμία. Ο Σάουρα υιοθετεί τη λαϊκή ρήση και την κάνει τίτλο της βαθιά αγκυροβολημένης στην τελευταία φρανκική περίοδο ταινίας του. Ομως τα κοράκια που θρέφει το αστικό σπίτι της ιστορίας (την Αννα και τις δυο αδελφές της) δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι φορείς ελπίδας για ριζικές αλλαγές... Η Ανα στοχεύει με το όπλο που κρατά την αστή θεία και τον στρατιωτικό αγαπητικό της. Δεν πυροβολεί όμως ποτέ! Παραδίδει το όπλο γιατί δεν πρόκειται ποτέ να βγάλει τα μάτια του συστήματος. Απλά είναι φορέας εκδημοκρατισμού και ανανέωσης. Ανανέωσης του ιδίου συστήματος σε βερσιόν δικτατορίας των αστών και όχι των στρατιωτικών. Η ταινία γυρίστηκε το 1975 και πρωτοβγήκε στις αίθουσες το 1976 μετά το θάνατο του δικτάτορα Φράνκο και την έλευσης της 'δημοκρατίας' των κουστουμαρισμένων κι όχι ένστολων αστών στην Ισπανία της μοναρχίας.

Από τις πρώτες σκηνές το φιλμ σημαδεύεται από το θάνατο. Η 9χρονη Ανα είναι αυτόπτης μάρτυρας. Η εύθραυστη μητέρα της, ταλαντούχα πιανίστα, πέθανε πρώτη από αρρώστια που τη ροκάνιζε. Ο πατέρας αργότερα, στο κρεβάτι του, κάνοντας έρωτα στην ερωμένη του... Η Ανα δεν μπορεί να κοιμηθεί. Γυρίζει τις νύχτες σα φάντασμα με το λευκό της νυχτικό στη μεγάλη αστική μονοκατοικία της οικογένειας στο κέντρο της Μαδρίτης ... Ζει την απώλεια των γονιών της με διαφορετικό για καθένα τους τρόπο. Ομολογεί μπροστά στην κάμερα ότι θέλει το θάνατο της θείας αλλά και του πατέρα της που τον θεωρεί υπεύθυνο για το θάνατο της μητέρας. Της

γλυκιάς, αιθέριας μητέρας που γνωρίσαμε μέσα από τα μάτια της μικρής, που επανέρχεται στη μνήμη καθημερινά, που η Ανα ζει το θάνατο και την απουσία της σε χρόνο ενεστώτα και όχι παρελθόντα. Κανένας οίκτος για τον στρατιωτικό πατέρα που ο θάνατός του λειτουργεί δραματουργικά σαν 'δικαιολογία' για την μεταβίβαση των φρανκικών αξιών (αφήνει στις κόρες του 'εθνικιστική' κληρονομιά όπλα και λάβαρα) στις επόμενες γενιές, ώστε να διαιωνίζεται το καθεστώς....

Η Ανα αποδομεί την αποκρουστική πραγματικότητα αλλά στην θέση της δεν έχει να βάλει κάτι ... Ακουμπά στα όνειρα, τις θύμησες και αναμνήσεις. Τις κουρδίζει για να ζουν ξανά και ξανά, τις άδειες μέρες των καλοκαιρινών διακοπών. Η θεματική των αναμνήσεων, είναι η κόκκινη κλωστή της ταινίας, αναμνήσεις από μια εποχή μακρινή, αλλά τόσο παρούσα στον ισπανικό κινηματογράφο.

Ο Κάρλος Σάουρα, πυλώνας του ισπανικού σινεμά, πνίγει την ταινία σε μικρές, καθοριστικές, λεπτομέρειες. Η βίλλα απομονωμένη από τον έξω κόσμο, σαν την Ισπανία της εποχής. Ο φρανκισμός περνάει και αναπαράγεται ως ιδεολογία και νοοτροπία μέσα από το σύνολο των ενήλικων χαρακτήρων της ιστορίας. Η μητέρα της Αννας, αδύναμη και φοβισμένη, εγκλωβισμένη στην αστική της συμβατικότητα, μοιάζει μάρτυρας του καθεστώτος, της αγριότητας, της λογοκρισίας, της απαγόρευσης και της καταστολής. Ο Σάουρα χρησιμοποιεί τον χαρακτήρα της μητέρας για να κάνει κριτική στο καθεστώς που προσωποποιεί στις φιγούρες των στρατιωτικών που ευδοκιμούν στο φιλμ. Ο Ανσέλμο, ο πατέρας, δειλός κι εγωιστής, δεν διαθέτει το παραμικρό ευχάριστο χαρακτηριστικό. Είναι ψυχρός, γυναικάς και εριστικός. Δεν διστάζει να κακομεταχειρίζεται ψυχολογικά τη γυναίκα του σε σημείο που εκείνη να μη θέλει πια να ζήσει. Δεν αγαπά τα παιδιά του. Ο Σάουρα κατασκεύασε έναν χαρακτήρα βαθιά αντιπαθητικό και μισάνθρωπο και τον χρησιμοποιεί σαν μεταφορά του φρανκικού καθεστώτος που είναι εμφανές ότι πνέει ετοιμοθάνατο τα λοίσθια .

Το φιλμ είναι ακόμη μια ταινία πάνω στην παιδική ηλικία. Ο Σάουρα σε μια του συνέντευξη ανάφερε ότι τα πόδια κοτόπουλου που συνεχώς επανέρχονται ανοίγοντας το ψυγείο είναι μια εικόνα από τη δική του παιδική ηλικία.

Στην ταινία ο Σάουρα φιλμάρει με τον ίδιο τρόπο τις σκηνές της πραγματικότητας κι εκείνες που βγαίνουν από τη φαντασία της Αννας. Και οι εμφανίσεις της μητέρας έχουν την ίδια γεύση και βαρύτητα με τις σκηνές από την καθημερινότητα. Η κατάργηση του ορίου ανάμεσα σε πραγματικότητα και φαντασία βυθίζει πλήρως την ταινία στον παιδικό κόσμο. Μόνο ένα παιδί μπορεί να κλείσει τα μάτια και να επαναφέρει την παρουσία της πεθαμένης μητέρας του και να μπορέσει να αντιμετωπίσει το αίσθημα της εγκατάλειψης. Και η μελαγχολικά ζωντανή μουσική συνοδεύει την μικρούλα που διατηρεί την ενέργεια της παιδικότητας και της τεράστιας δυστυχίας.

Παίζουν: Ανα Τόρεντ, Τζεραλντίν Τσάπλιν, Μόνικα Ράνταλ, Χέκτορ Αλτέριο, κ.α.

Παραγωγή: Ισπανία (1976).