Συνέντευξη του Σπύρου Χαλβατζή, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και επικεφαλής της Νομαρχιακής Αγωνιστικής Συνεργασίας
Στη συνέντευξη, που έγινε με αφορμή το θεματικό συνέδριο της Ενωσης Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας (ENAE) για «την ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών» - ξεκινά αύριο στη Σάμο - ο Σπ. Χαλβατζής καταδεικνύει τη μετατροπή της ΝΑ σε διοικητικό μηχανισμό υλοποίησης της πολιτικής της ΕΕ και της κυβέρνησης, και καλεί δημότες και αιρετούς σε αντίσταση και διεκδίκηση μιας άλλης πολιτικής σε όφελός τους.
Η συνέντευξη έχει ως εξής:
- Αύριο γίνεται στη Σάμο το συνέδριο της ΕΝΑΕ με θέμα «προβλήματα και προοπτικές ανάπτυξης της νησιωτικής χώρας». Κατά πόσο μπορεί να συμβάλει ο θεσμός της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (ΝΑ) στην ανάπτυξη της χώρας γενικότερα;
- Πολύ συχνά ακούμε μεγάλα λόγια για αναπτυξιακές πολιτικές και για αντίστοιχα αναπτυξιακά προγράμματα. Στην πράξη αυτό που βιώνουμε στα έξι χρόνια από τη συγκρότηση και λειτουργία της ΝΑ, είναι η αδυναμία της να παίξει έναν ουσιαστικό ρόλο σ' αυτή την κατεύθυνση. Αυτό γίνεται φανερό από τον τρόπο που διαμορφώνονται ακόμα και οι προϋπολογισμοί των Νομαρχιών. Αυτοί δε διαμορφώνονται με κριτήρια αναπτυξιακά, με κριτήρια που σχετίζονται με τις πραγματικές ανάγκες του λαού, των εργαζομένων σε κάθε νομό. Αντίθετα, τα Νομαρχιακά Συμβούλια διαχειρίζονται τη μιζέρια της κυβερνητικής πολιτικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι όχι μόνο στα ποσά, αλλά και στον τύπο, στην εμφάνιση, οι προϋπολογισμοί των ΝΑ εναρμονίζονται με τον προϋπολογισμό του κράτους.
Στη ΝΑ δεν μπορεί δεν επιτρέπεται, δεν της δίνεται η δυνατότητα ουσιαστικά να ασκήσει πολιτική. Σε όλες, σχεδόν, τις νομαρχίες υπάρχουν σοβαρά προβλήματα έλλειψης προσωπικού. Αλλες δυσκολεύονται να λειτουργήσουν, δεν μπορούν να ικανοποιήσουν όχι τις πραγματικές ανάγκες, αλλά ακόμα και αυτές τις τυπικές, διοικητικές ανάγκες, απαραίτητες για τη λειτουργία τους. Κατά συνέπεια, δε μιλάμε για Αυτοδιοίκηση, αλλά για έναν διοικητικό μηχανισμό, μακριά από το λαό, που εξυπηρετεί την κυρίαρχη πολιτική, στα πλαίσια της εξάρτησης της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
- Ωστόσο η θεσμοθέτηση της αιρετής ΝΑ ήταν αίτημα πολλών αιρετών της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης και από το 1994 που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προχώρησε σε αυτό το βήμα, εντάχτηκε στο «στόχο» για την αποκέντρωση των εξουσιών...
- Η αποκέντρωση που ευαγγελίζονται η κυβέρνηση και τα αστικά κόμματα αποδείχτηκε ψευδεπίγραφη. Δεν είναι τίποτε άλλο από μια μεταβίβαση υποχρεώσεων του κράτους στους νομούς, στους δήμους, στις κοινότητες, για να μετακυληθούν και τελικά να πληρωθούν από το λαό. Η αιρετότητα χρησιμοποιείται ως προκάλυμμα για την ευκολότερη προώθηση των σκοπών τους. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τα Νομαρχιακά Συμβούλια ταυτίζονται με τη λειτουργία ενός καθαρά κυβερνητικού οργάνου, χωρίς καμία ουσιαστική αρμοδιότητα, διεκπεραιώνουν τρέχοντα καθήκοντα, λειτουργούν με το «εντέλλεσθε» για την εξυπηρέτηση των κυβερνητικών επιλογών.
Ακόμα, δεν πρέπει να υποτιμάται ο ρόλος του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας. Είναι επικυρίαρχος για να εφαρμόζει, να κατευθύνει την κυβερνητική πολιτική μέσα από την Αυτοδιοίκηση.
Χαρακτηριστική είναι επίσης - και το είχαμε επισημάνει από την αρχή - η προσπάθεια διάσπασης ορισμένων κρατικών λειτουργιών, όπως η Υγεία και η Παιδεία. Πολλές φορές εκφράστηκε η βούληση, σε επίπεδο νομού ακόμα και δήμου, να δημιουργηθούν πανεπιστήμια, νομαρχιακά και δημοτικά. Αυτό οδηγεί στη διάσπαση του ενιαίου δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, η οποία επιμένουμε ότι πρέπει να είναι δημόσια, να παρέχεται δωρεάν και ισότιμα σε όλο το λαό και τα αναλυτικά προγράμματα, οι κατευθύνσεις, να εκπορεύονται από το υπουργείο Παιδείας. Ανάλογοι προβληματισμοί υπάρχουν και σε θέματα Υγείας.
- Με την αναθεώρηση του Συντάγματος τι άλλαξε, όσον αφορά τη Νομαρχιακή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση;
- Είναι χαρακτηριστικό ότι με την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος δεν κατοχυρώνεται η ΝΑ με αυτή τη διατύπωση, αλλά αναφέρεται ως ένας δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης. Το πώς θα προσδιοριστεί ο δεύτερος βαθμός από τον κοινό νομοθέτη, είναι κάτι που μένει στην επιλογή της εκάστοτε κυβέρνησης. Επίσης με την αναθεώρηση που έγινε δεν κατοχυρώνονται οι πόροι της ΝΑ, ούτε της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πριν την αναθεώρηση, το άρθρο 102 προέβλεπε ότι το κράτος εξασφαλίζει τους πόρους για τη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης. Με την αναθεώρηση, οι πόροι αντικαταστάθηκαν με τα «μέσα». Αυτό μεταφράζεται ότι το κράτος δίνει τη δυνατότητα στην Αυτοδιοίκηση, τη διευκολύνει δηλαδή νομοθετικά, θεσμικά, για να επιβάλλει φόρους, τέλη, ώστε να εξασφαλίσει η ίδια αυτούς τους πόρους. Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι η ΝΑ διαχειρίζεται μόλις το 0,63% του κρατικού προϋπολογισμού. Η λογική της ανταποδοτικότητας, της επιχειρηματικότητας, της μετατροπής της Αυτοδιοίκησης σε επιχείρηση, είναι μια πραγματικότητα. Ηδη, με πρόσχημα κάποιες ανάγκες, νομαρχίες επιβάλλουν στους εργαζόμενους πρόσθετη φορολογία για κάθε έργο ή υπηρεσία που μπορεί να εξυπηρετεί τον κόσμο. Κάθε έργο που υποτίθεται ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη της περιοχής, προστατεύει το περιβάλλον, δηλαδή για τα πάντα. Με την πρόσφατη αναθεώρηση αποκλείστηκε ο τρίτος βαθμός Αυτοδιοίκησης κι έτσι εξακολουθεί να υπάρχει ο διορισμένος από την κυβέρνηση Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας. Αλλά και η απλή αναλογική δεν κατοχυρώνεται.
- Είναι γεγονός - και η ίδια η ΕΝΑΕ έχει αναγνωρίσει - πως η ΝΑ διαχειρίζεται περιορισμένους πόρους και «ελπίζει» σε κάποιο αντιστάθμισμα με χρήματα από το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Μπορούν οι πόροι από το κοινοτικό πακέτο να αλλάξουν τη φθίνουσα πορεία του θεσμού και της χώρας γενικότερα;
- Τονίζουμε ότι η Αυτοδιοίκηση δεν έχει κανέναν ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση του Γ`ΚΠΣ. Επίσης, η άποψη που λέει ότι στα τέλη του 2006 οι πόροι του Γ` ΚΠΣ θα έχουν περιορίσει το χάσμα ανάμεσα στο οικονομικό επίπεδο της Ελλάδας και αυτό των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, είναι ψεύτικη. Οι λογικές αυτές δημιουργούν την εντύπωση ότι στην Ελλάδα θα καταργηθεί ο νόμος της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης. Οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες δε θα σταματήσουν να αναπτύσσονται, περιμένοντας την Ελλάδα να εναρμονιστεί με τα οικονομικά τους επίπεδα. Αλλωστε και στην ίδια τη χώρα μας βλέπουμε ότι οι ανισότητες διευρύνονται από περιοχή σε περιοχή. Δεν υπάρχει σύγκλιση οικονομιών ούτε στην ίδια τη χώρα. Κι αυτό συμβαίνει σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες.
- Πώς μπορεί, λοιπόν, η ΝΑ να συμβάλει σε μια αναπτυξιακή προοπτική;
- Η ΝΑ θα πρέπει να παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη. Κι αυτό δε γίνεται με ρητορικά σχήματα και ευχές. Χρειάζεται να έχει την αντίστοιχη κατεύθυνση δράσης και την ανάλογη οικονομική δυνατότητα. Η ανάπτυξη, για μας, δε σχετίζεται μόνο με οικονομικούς δείκτες. Η ανάπτυξη έχει ευρύτερο χαρακτήρα, είναι οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική. Και ανάπτυξη με ανεργία, λιτότητα, με το 10% του πληθυσμού να έχει εισόδημα κάτω από 750.000 το χρόνο, δεν μπορεί να γίνει.
Η ανάπτυξη που εμείς θέλουμε και για την οποία παλεύουμε, πρέπει να εξυπηρετεί πριν απ' όλα τον εργαζόμενο άνθρωπο, τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του, αλλά και την ουσιαστική ανάπτυξη της χώρας. Μια τέτοια ανάπτυξη, με τις παρούσες πολιτικοοικονομικές συνθήκες, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Απαιτούνται βαθύτερες, ριζικές αλλαγές, κοινωνικές και πολιτικές. Γι' αυτό λέμε ότι είναι ανάγκη οι εργαζόμενοι, ο λαός, μαζί με αιρετούς που αντιστέκονται, να συγκροτήσουν ένα μέτωπο λαϊκό, να διεκδικήσουν μια άλλη πολιτική και μια άλλη εξουσία. Στα πλαίσια αυτά, για μας η ΝΑ απαιτείται να αποκτήσει ένα άλλο πλαίσιο δράσης. Πλαίσιο με περιεχόμενο: Την υπεράσπιση και διεύρυνση των εργασιακών κεκτημένων των εργαζομένων, ενάντια στην ανεργία. Υπέρ του ενιαίου δημόσιου χαρακτήρα της Παιδείας, της Υγείας, της Πρόνοιας και της Κοινωνικής Ασφάλισης. Ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και στην ανταποδοτικότητα των κοινωνικών υπηρεσιών, υπέρ της παραγωγικής ανασυγκρότησης των περιοχών της χώρας, με βάση τις πραγματικές ανάγκες ανάπτυξης της χώρας και όχι για τα κέρδη των πολυεθνικών και των κυρίαρχων δυνάμεων της ΕΕ. Να ενδιαφέρεται για τα μεγάλα προβλήματα ειρήνης, εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας. Να αντιπαλεύει τη νέα ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων.
Η δράση των αιρετών είναι σημαντικό στοιχείο. Υπάρχουν αιρετοί που δεν κάνουν άλλο παρά να λειτουργούν ως κυβερνητικοί υπάλληλοι, σαν ιμάντες εφαρμογής της πολιτικής της ΕΕ και της κυβέρνησης. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις δέχονται εντολές, κατευθύνσεις και εφαρμόζουν αποφάσεις της ΕΕ, πέρα και έξω από οποιονδήποτε εθνικό σχεδιασμό και προγραμματισμό, που δε σχετίζεται με τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων της κάθε περιοχής. Υπάρχουν δήμαρχοι, δημοτικοί, νομαρχιακοί σύμβουλοι, που αντιστέκονται και φιλοδοξούμε, σε μια πορεία, οι δυνάμεις αυτές να πολλαπλασιαστούν. Η ενίσχυση της αγωνιστικής, διεκδικητικής αντίληψης στην Αυτοδιοίκηση μπορεί να αποτελεί ενίσχυση της λογικής του μετώπου των λαϊκών δυνάμεων.