Για να φθάσει κανείς στην Πρετόρια, πρέπει να διασχίσει μια μεγάλη έκταση. Φυσικά, είναι Αφρική. Δεν είναι, όμως, ζούγκλα. Είναι σαβάνα, ένα πιο συγκρατημένο, πιο ήρεμο τοπίο. Είναι ένα συμβολικό γεγονός. Είναι σαν το συγκρατημένο και γαλήνιο τοπίο, να θέλει να ανακουφίσει και να ηρεμήσει όσους κατευθύνονται στην Πρετόρια από το πολύβουο και γεμάτο κίνηση Γιοχάνεσμπουργκ. Αλλωστε, αν το Γιοχάνεσμπουργκ είναι η «ζούγκλα», η Πρετόρια είναι πράγματι η «σαβάνα». Από τη μια μεριά, είναι πολύ πιο ήσυχη και χαλαρή, σαν επαρχιακή πόλη, παρ' όλο που είναι η πρωτεύουσα. Από την άλλη, σε διάκριση με το γεμάτο ουρανοξύστες και επιδεικτικές τράπεζες Γιοχάνεσμπουργκ, είναι μια πολύ απλωμένη και επίπεδη πόλη όπου το παλαιό αποικιακό στιλ κατέχει ακόμη μεγάλη θέση. Αλλωστε, και μας μάς υποδέχεται με ένα παρόμοιο μνημείο: Τον παλαιό της σιδηροδρομικό σταθμό. Με τη γενικά απλωμένη της αρχιτεκτονική, τους ευρείς της δρόμους και τον ανοιχτό της ορίζοντα, η Πρετόρια κρατά όσο μπορεί το προφίλ της παλαιάς παραδοσιακής επαρχιακής πόλης. Βέβαια, οι καιροί δεν περνούν χωρίς να την αγγίξουν. Εχει κι αυτή το σύνηθες εμπορικό της κέντρο, από το οποίο δεν μπορεί, βέβαια, να περιμένει κανείς πρωτοτυπία ή διατήρηση της παράδοσης. Στο κάτω - κάτω, η αλλαγή είναι νόμος της ζωής, όπως λέμε όταν οι εμπνεύσεις μας εξαντλούνται. Εδώ, πρέπει να πούμε ότι οι αλλαγές που επιφυλάσσει το μέλλον για την Πρετόρια είναι ακόμη ανεξιχνίαστες και διαφορετικές από εκείνες που θα μπορούσε κανείς να προβλέψει για άλλες πόλεις. Η Πρετόρια είναι μια αφρικανική πόλη, η πρωτεύουσα της Νοτιοαφρικανικής Δημοκρατίας. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πόλη που είδαμε και η πόλη που γνωρίζουν όσοι την είδαν ως τώρα, ήταν, παρά την αντίθετη μαρτυρία που μας δίνει η αφρικανική καταγωγή της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων της, μια ευρωπαϊκή πόλη. Μια πόλη που έχτισαν οι Ευρωπαίοι για τις δικές τους ανάγκες. Μια πόλη που ήταν η πρωτεύουσα των Μπόερς ώσπου την κατέλαβαν οι Αγγλοι στις 5 Ιούνη του 1900. Μια πόλη της οποίας τα μνημεία π.χ., έχουν έντονα ευρωπαϊκό χαρακτήρα και σχετίζονται με το λευκό τμήμα του πληθυσμού της. Ωστόσο, ο πολιτικός ορίζων της Νότιας Αφρικής έχει, τα τελευταία χρόνια, ριζικά αλλάξει. Η χώρα δεν είναι πια αυτό που για πολλές δεκαετίες ήταν. Αυτό και μόνο προσδιορίζει όχι μόνο σοβαρές αλλά και απρόβλεπτες αλλαγές για την Πρετόρια και όλες τις νοτιοαφρικανικές πόλεις. Στο κάτω - κάτω, ας μην ξεχνάμε ότι η πολιτική και η πόλη ποτέ δεν πήγαιναν χωριστά και, από ό,τι φαίνεται, δεν μπορούν να πάνε.