Οσο κι αν φαίνεται απίστευτο, ο μέγας Νίκος Καζαντζάκης εξακολουθεί να υφίσταται έναν - ιδιότυπο πλέον - «κατατρεγμό» στην πατρίδα του, ενώ στο εξωτερικό το έργο και η σκέψη του παραδίδονται στις νέες γενιές και μέσω πανεπιστημιακών εδρών αφιερωμένων σε αυτά.

Αυτή η θλιβερή διαπίστωση προκύπτει από τη χτεσινή συνέντευξη Τύπου της «Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη», με αφορμή τις εκδηλώσεις της εντός και εκτός Ελλάδας. Η Εταιρεία είναι μη κερδοσκοπική. Τα μέλη της εργάζονται εθελοντικά και αφιλοκερδώς για τη διάδοση του έργου του Καζαντζάκη, προσπαθώντας αυτό να αναδειχτεί χωρίς τους παραμορφωτικούς «φακούς» της τουριστικής «αξιοποίησης» και κακοποίησής του. Διότι το οξύμωρο είναι, ότι, όπως ειπώθηκε στη συνέντευξη, στην Ελλάδα δεν υπάρχει πανεπιστημιακή έδρα αφιερωμένη στο έργο του (ούτε έδρα με το όνομά του) και το αρχείο του είναι διασκορπισμένο στο Ιστορικό Μουσείο Ηρακλείου και στη σύζυγό του, με αποτέλεσμα τη δυσκολία πρόσβασης των ερευνητών σε αυτό και οι μεταφράσεις έργων του κακοποιούνται στο εξωτερικό ή υπάρχουν έργα του που εξαντλήθηκαν και δεν επανεκδίδονται, ακόμη και στα ελληνικά (όπως η «Οδύσσεια»). Το κακέκτυπο όμως του «Ζορμπά» αποτελεί ανθηρό και διαχρονικό πεδίο κέρδους με διάφορους τρόπους.

Η Εταιρεία αριθμεί 1.380 μέλη σε 61 χώρες, σε όλες τις ηπείρους και μέχρι το τέλος του 2001 προγραμματίζει δεκάδες εκδηλώσεις ανά τον κόσμο. Παράλληλα, πολλά εθνικά τμήματα της Εταιρείας εκδίδουν περιοδικά, ενημερωτικά δελτία. Ανάμεσα στις μουσικές, ποιητικές, επιστημονικές και άλλες εκδηλώσεις, ξεχωρίζουν τα επτά πανεπιστημιακά συμπόσια στις Βρυξέλλες (Οκτώβρης 2001), στην Πράγα (Δεκέμβρης 2001), στην Αθήνα (8, 9 Δεκέμβρη 2001 με διεθνείς συμμετοχές πανεπιστημιακών που θα αναφερθούν στη μυθιστορηματική δημιουργία του Καζαντζάκη), στο Γιοχάνεσμπουργκ, στο Τολέδο, στο Καράκας, στο Σίδνεϊ. Επίσης προγραμματίζονται μαθητικοί και φοιτητικοί διαγωνισμοί σε Αλβανία, Βέλγιο, Βουλγαρία και Γιουγκοσλαβία.

Στις προτεραιότητες του ελληνικού τμήματος της Εταιρείας περιλαμβάνονται η δημιουργία έδρας Ν. Καζαντζάκη στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, συλλογή στο ίδιο ίδρυμα των χειρογράφων του και ανέγερση ανδριάντα στην Αθήνα, αφού οι φορείς των Κρητών κρίνουν ως κακέκτυπο τον ανδριάντα του συγγραφέα έξω από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Τέλος, η Εταιρεία εξέδωσε τα Πρακτικά ημερίδας για το θέατρο του Ν. Καζαντζάκη, που πραγματοποιήθηκε το 1998 στην «Κρητική Εστία».