Μέχρι το τέλος | ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η σκιά του Τζον Φορντ πλανάται πάνω από το ήρεμο road - movie με άμαξες που σέρνουν άλογα, το ξεθωριασμένο γουέστερν κόντρα στο ρεύμα, χωρίς εκπλήξεις, τη δεύτερη σκηνοθετική δουλειά του ηθοποιού Τόμι Λι Τζόουνς που, ενώ φέρει έντονα αποτυπώματα κλασικισμού, δε διαθέτει τη μυθολογική διάσταση των κλασικών ταινιών γουέστερν των δασκάλων του είδους (Χωκς, Φορντ...). Το ταξίδι, σπαρμένο θανατηφόρες παγίδες, δεν έχει προορισμό την άγρια Δύση, αλλά τις εκπολιτισμένες πολιτείες της Ανατολής. Η Χίλαρι Σουάνκ, στο ρόλο της θαρραλέας πιονιέρας Μέρι Μπι Κάντι, εκπροσωπεί το στοιχείο «δράμα», ενώ ο Τόμι Λι Τζόουνς, στο ρόλο του λιποτάκτη μισθοφόρου Τζορτζ Μπιγκς, εκείνο της «κωμωδίας». Η σκηνοθεσία, ισορροπώντας τον ακαδημαϊσμό της πάνω σ' αυτό το δίπολο, προχωρά άλλοτε χαλαρά κι άλλοτε με εκκωφαντική τραχύτητα. Η σκηνοθεσία της ταινίας «δοξάζει» ό,τι το σενάριό της «κριτικάρει»: Την κατάκτηση της Δύσης με τις σφαγές στο θυσιαστήριο της οικοδόμησης του αμερικανικού ονείρου, την απαλλοτρίωση της γης των Ινδιάνων, τη σκλαβιά και υποδούλωση στην απληστία των επιχειρηματιών που «εκπολίτισαν» τη Δύση, όψεις του ίδιου νομίσματος, εξίσου επιζήμιες για το ανθρώπινο γένος...

Η ταινία του Τζόουνς - από το μυθιστόρημα του Γκλέντον Σουόρθαουτ «The Homesman» (1988) - ανανεώνει τον κινηματογράφο του είδους κυρίως χάρη στον άφθονο θεματικό της πλούτο. Κάπου γέρνει προς δράμα βουκολικό, κάπου προς μύθο φιλοσοφικό και κάπου προς γουέστερν αέναης μάχης για την επιβίωση σε σκληρές εποχές.

Γνώστης των κωδίκων του γουέστερν, ο σκηνοθέτης δημιουργεί «ποιητική» που εγγράφεται στην παράδοση του σινεμά της μεγάλης αμερικανικής Δύσης, εκείνης της άγριας, εκτενούς ερήμου με την τραχιά γη, που αντανακλάται στα οργωμένα πρόσωπα και σώματα των πιονιέρων. Ξερότοποι, μέχρι εκεί που φθάνει το μάτι, ήλιος στο χρώμα της ώχρας, ξυρίζει με το που πέφτει το βράδυ... Από τα πρώτα πλάνα εγκαθίσταται στην ταινία μια ποιότητα μοναδική στο οπτικό πεδίο, ετερογενής και παράδοξη. Ο Τζόουνς κινηματογραφεί με εκπληκτικό τρόπο την αμερικανική Δύση. Στέκεται αποστασιοποιημένα στα θεαματικά τοπία που δέρνουν άνεμοι, χιόνι και παγετός στην καρδιά ενός Φαρ Ουέστ που φροντίζουν να εκπολιτίσουν με το πιστόλι στον κρόταφο ο «Λόγος του Θεού» και η «ευλογία του καπιταλισμού»...

Η 31χρονη Μέρι Μπι ζει μόνη κοντά στα σύνορα. Για την εποχή ήδη γεροντοκόρη, γεμάτη από έρωτα που κανείς δε θέλει, χωρίς ελπίδα να βρει σύζυγο, τουλάχιστον ανάμεσα στους αρχέγονους αρσενικούς του Φαρ Ουέστ. Το υποδειγματικό της θάρρος και πείσμα την ωθούν να επωμιστεί την άχαρη αποστολή της μεταφοράς 3 πιονιέρων γυναικών που έχασαν τα λογικά τους, από τα σπλάχνα της άγριας Δύσης στις ανατολικές πολιτείες καταγωγής τους, διασχίζοντας τον ποταμό Μιζούρι. Η Μέρι Μπι φορτώνει τις γυναίκες σε μια άμαξα - φυλακή κι ετοιμάζεται να φύγει. Γνωρίζει καλά ότι δε θα τα καταφέρει μόνη της στο επικίνδυνο ταξίδι και υποχρεώνει έναν γκρινιάρη λιποτάκτη που έσωσε από την κρεμάλα να την βοηθήσει. Το όνομα αυτού Τζορτζ Μπιγκς - τον υποδύεται ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

Η ταινία μοιάζει με το δημιουργό της. Είναι άγρια κι απότομη, ευαίσθητα τραχιά και νοσταλγική. Η κλασική αφήγηση και η φωτογραφία είναι καθαρές, τυπικές και στερούνται άχρηστης αισθητικής αυταρέσκειας! Οι διάλογοι ουσιώδεις, σχεδόν «διδασκαλικοί». Και η αφηγηματική στρατηγική προς το τέλος της ταινίας «συνωμοτεί» ώστε να μας κάνει να φτάσουμε απροετοίμαστοι στην απρόσμενη ανατροπή που «χτυπά» και κάνει την πλατεία να παγώσει... Αυτό ακριβώς συνιστά σημείο τομής, η ταινία κάνει ποιοτικό άλμα... Και πραγματικός πρωταγωνιστής αποδεικνύεται η βαθιά αίσθηση αυτού που είναι σωστό και λάθος, σαν ένστικτο, ανεξάρτητα από εποχή, κατάσταση ή είδος. Ενα γουέστερν αναπάντεχο. Μια αξιόλογη ταινία για την «απογοήτευση» και την «απώλεια νοήματος»... Να την δείτε!

Με τους: Χίλαρι Σουάνκ, Τόμι Λι Τζόουνς, Μέριλ Στριπ, Ντέιβιντ Ντέντσικ, Χέιλι Στάινφελντ κ.ά.

Παραγωγή: ΗΠΑ, ΓΑΛΛΙΑ, (2014)