«Μεταίχμιο» 1997, έργο της Ερσης Χατζηαργυρού |
«Σκηνή της Ανθρωπότητας» είναι το θέμα - της διεθνούς έκθεσης εικαστικών τεχνών στη φετινή 49η Μπιενάλε Βενετίας - την πρώτη του 21ου αιώνα - η οποία περιλαμβάνει και άλλες μορφές τέχνης (θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, χάπενιγκς), όχι μόνο για να προσελκυστεί ευρύτερα διεθνώς ο καλλιτεχνικός κόσμος και το φιλότεχνο κοινό, αλλά και για να σηματοδοτήσει το γεγονός ότι αλλάζει η έννοια «εικαστικές τέχνες» και οι «κλασικές» μορφές έκφρασής της. Οτι βαίνουμε προς μια «συμπόρευση» «ενοποίηση», αν όχι και «ομογενοποίηση» των τεχνών. Ενδεχόμενα προς μια «παγκοσμιοποίησή» τους, μέσω της οποίας θα αφομοιωθούν - αν δεν κινδυνέψουν και να χαθούν - τα χαρακτηριστικά, οι ιδιαιτερότητες, οι ανάγκες των εθνικών καλλιτεχνικών και πολιτισμικών παραδόσεων. Η πορεία «ομογενοποίησης» και «παγκοσμιοποίησης» των εικαστικών και γενικότερα των τεχνών γίνεται ολοφάνερη από την πλειοψηφία των έργων που παρουσιάζουν τα εθνικά περίπτερα, καθώς υποχωρούν όλο και περισσότερο οι «καθαρές» μορφές της ζωγραφικής και γλυπτικής.
Ορατή είναι αυτή η πορεία και με τα έργα των τριών Ελλήνων καλλιτεχνών στο εθνικό μας περίπτερο, το οποίο εγκαινίασε χτες το πρωί ο υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος. Οσο κι αν ο υπουργός προσπάθησε να εκφράσει την επιθυμία «το ελληνικό περίπτερο να βρίσκεται μέσα στα διεθνή εικαστικά πράγματα, αλλά και πάντα μέσα στην ελληνική εικαστική παράδοση», η πραγματικότητα φάνηκε από τα λεγόμενα της εθνικής επιτρόπου Λίνας Τσίκουτα: «Το θέμα της Μπιενάλε. μας υποχρέωνε να περιλάβουμε στο ελληνικό περίπτερο έργα με μια πολυμορφία, με το σκεπτικό και υπό το πρίσμα της προσωπικής έκθεσης του διευθυντή της Μπιενάλε, Χάραλντ Ζίμαν».
Φανερή γίνεται η πορεία αυτή και με τα έργα των τριών καλλιτεχνών. Εξω από το ελληνικό περίπτερο τοποθετήθηκε το έργο της Ερσης Χατζηαργυρού, με τίτλο «Μήτις» (στην ομηρική γλώσσα σημαίνει ανθρώπινο δημιούργημα το οποίο χαρακτηρίζεται ως γλυπτική). Πρόκειται για μια κονστρονατιβιστική κατασκευή εμπνευσμένη από τα μεταλλεία Λαυρίου με μεταλλικά πλέγματα (μεγάλα και μικρά). Η κατασκευή στο κέντρο της έχει μια τετράγωνη μεταλλική δοκό, στην οποία είναι δεμένα με μεταλλικά σύρματα τα μεγάλα και μικρά τελάρα με τα πλέγματα. Με τη λειτουργία μοτέρ τα πλέγματα κάνουν τέσσερις συνολικά κινήσεις (άνοιγμα - κλείσιμο) οι οποίες παραπέμπουν ή υπονοούν την ανθρώπινη αναπνοή και εκπνοή. Την ανθρώπινη ανάσα.
Μέσα στο κτίριο είναι τοποθετημένα τα άλλα δύο έργα. Στην πρώτη αίθουσα βρίσκεται το έργο του Νίκου Ναυρίδη «Sooking for a place». Πρόκειται για μια βιντεοεγκατάσταση, απλωμένη σε οθόνη μήκους 16 μ. όπου προβάλλονται τέσσερις εξελικτικές φάσεις ανθρώπων που φορούν στο κεφάλι μπαλόνια - μάσκες. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα θεματικά ιδέα, η οποία μέσω της ανθρώπινης κίνησης και της αναπνοής που μεταμορφώνει τα μπαλόνια - μάσκες «πλαστουργεί» έννοιες, στοχασμούς και συνειρμούς και προσφέρεται για πολλές «αναγνώσεις».
Στη δεύτερη κατάλευκη αίθουσα είναι τοποθετημένο σε δύο τοίχους το έργο του Ηλία Παπαηλιάκη «Η εικόνα και η σημασία της». Με σχέδια (με μολύβι αρχικά και στη συνέχεια επεξεργασμένα σε υπολογιστή) το έργο βλέπεται τρισδιάστατα με ειδικά γυαλιά και αφορά στην αποδόμηση, την κατάτμηση, τη διάλυση της εικόνας σήμερα. Στους μηχανισμούς αποδόμησης της συνολικής εικόνας και επικράτησης της κυρίαρχης μερικής εικόνας για θρησκευτικούς, προπαγανδιστικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς λόγους.