Εξι λέξεις, που τα λένε όλα... |
«Βασικό κριτήριο, με το οποίο πρέπει να αντιμετωπίζουμε την υπάρχουσα κατάσταση και κάθε σχεδιαζόμενη αλλαγή της, είναι η προστασία της ζωής και της υγείας των εργαζομένων, καθώς και των κατοίκων της περιοχής. Ζήτημα καθοριστικής σημασίας στο πλαίσιο αυτό, αναδεικνύεται η ύπαρξη πολιτικής βούλησης για την εφαρμογή του συνόλου της νομοθεσίας για την Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας, τα Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Εκτασης (ΒΑΜΕ) και την προστασία του περιβάλλοντος, στα πλαίσια της ανάγκης συνδεδεμένης αντιμετώπισης εργασιακού και ευρύτερου περιβάλλοντος με κέντρο την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και των κατοίκων. Για την επιτυχία αυτού του στόχου, είναι απαραίτητος ο συντονισμός όλων των φορέων που τον τοποθετούν στην πράξη, σαν μια από τις βασικές τους προτεραιότητες».
Κατέληξε σ' αυτό το συμπέρασμα, αφού έθεσε τα ερωτήματα:
«Με ποιο κριτήριο πρέπει να εξετάσουμε όλα αυτά τα ζητήματα; Πρόκειται απλά για ζητήματα που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής; Περιορίζονται μόνο στο πρόβλημα συνεχούς επιβάρυνσης του περιβάλλοντος;
Ο,τι χωρίζει την ΠΕΤΡΟΛΑ από την ΠΥΡΚΑΛ. Μέχρι να στηθούν οι νέες μονάδες εκεί που ακόμα στέκει το κουφάρι της «Οουενς» (δεξιά στη φωτογραφία) |
Η επισήμανση αυτή είναι χρήσιμη, ακριβώς γιατί διευρύνει και το αίτημα, αλλά και τη βάση συσπείρωσης. Διεύρυνση, που κρίνεται ιδιαίτερα αναγκαία στην περίπτωση της Ελευσίνας, όπου ο κίνδυνος ενός ΒΑΜΕ δεν είναι υποθετικός. «Ο κίνδυνος πρόκλησης τέτοιου ατυχήματος, σημείωσε, συνίσταται στην αστοχία ενός ή περισσότερων συστημάτων κανονικής λειτουργίας ή ασφάλειας, σε εγκαταστάσεις που διαχειρίζονται μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων ουσιών (τοξικών, εύφλεκτων, εκρηκτικών), που θα οδηγήσει σε μεγάλη πυρκαγιά, έκρηξη, απελευθέρωση σημαντικών ποσοτήτων τοξικών ουσιών στην ατμόσφαιρα ή συνδυασμό αυτών».
Ενα σημαντικό χαρακτηριστικό των ΒΑΜΕ, τόνισε, είναι η μεγάλη πιθανότητα για επέκταση των επιπτώσεων και εκτός του χώρου μιας εγκατάστασης, που θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία αλυσιδωτού ατυχήματος (το λεγόμενο φαινόμενο domino). Στην περίπτωση ενός ΒΑΜΕ, είναι πιθανό να απαιτηθεί εκκένωση εργαζομένων και πληθυσμού σε μεγάλη απόσταση γύρω από το ατύχημα, ενώ γενικότερα για την αντιμετώπιση απαιτείται η συνεργασία πολλών ομάδων παρέμβασης (Πυροσβεστική, Τροχαία, ασθενοφόρα, τοπικές αρχές).
Γεγονός είναι ότι υπάρχει νομοθεσία για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιου είδους ατυχημάτων (οδηγίες SEVESO και SEVESO II και ΚΥΑ 5697/590), που ανάμεσα σ' άλλα προβλέπουν και την ύπαρξη μελέτης ασφάλειας.
Πώς, όμως, έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα αυτές οι νομοθετικές προβλέψεις; Δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία υπαγωγής των επιχειρήσεων στις διατάξεις της SEVESO II. Δεν έχουν ακόμη καταρτιστεί ολοκληρωμένες λίστες των βιομηχανιών που υποχρεούνται να υποβάλουν μελέτη ασφάλειας και των βιομηχανιών που υποχρεούνται να υποβάλουν μόνο την πολιτική πρόληψης μεγάλων ατυχημάτων. Ταυτόχρονα, διαπιστώθηκε ότι υπήρξε προσπάθεια από τις επιχειρήσεις να αποκρύψουν ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία για τις ποσότητες των ουσιών που αποθηκεύουν, για τις δραστηριότητές τους, καθώς και για ατυχήματα που έχουν συμβεί, με στόχο να μην υπαχθούν στις διατάξεις της οδηγίας. Προβλήματα παρουσιάστηκαν και κατά την αξιολόγηση των μελετών ασφαλείας.
Από τις 53 επιχειρήσεις που υπάγονταν στην Seveso I, σε ελάχιστες είχε εκπονηθεί εξωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, δηλ. το ειδικό ΣΑΤΑΜΕ. Για την εφαρμογή της διάταξης με τη νέα οδηγία Seveso II, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η υπαγωγή των επιχειρήσεων στις διατάξεις της.
Το ΥΠΕΧΩΔΕ βεβαιώνει ότι έχει ολοκληρωθεί το Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Τεχνολογικού Ατυχήματος Μεγάλης Εκτασης (ΣΑΤΑΜΕ) Θριασίου. Εχει, όμως, δοκιμαστεί σε πραγματικές συνθήκες κυκλοφοριακής συμφόρησης, για να αναδειχτεί η πραγματική ετοιμότητα εκκένωσης πληθυσμού; Εχει ενημερωθεί και εκπαιδευτεί ο πληθυσμός με κατάλληλες ασκήσεις; Εχει δοκιμαστεί για να αξιολογηθεί, να αναδειχτούν πιθανές πλευρές βελτίωσής του, και η πραγματική διαθεσιμότητα μέσων επικοινωνίας και αντιμετώπισης; Η απάντηση είναι αρνητική.
Ασάφειες της νομοθεσίας συμβάλλουν στο να μην εφαρμόζεται αυτή αποτελεσματικά. Λένε ότι για την ΠΕΤΡΟΛΑ τηρούνται οι νομοθετικές υποχρεώσεις (π.χ., υπάρχει εξωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης). Στο ατύχημα που είχε συμβεί το 1986 στα ΕΛΔΑ, μετά από έκρηξη δεξαμενής, ολόκληρη η οροφή εκτινάχτηκε σε απόσταση περίπου 500 μέτρων. Τι θα μπορούσε να συμβεί μετά από κάποιο παρόμοιο ατύχημα στην ΠΕΤΡΟΛΑ; Η ΠΕΤΡΟΛΑ με την ΠΥΡΚΑΛ απέχουν μόνο 70 μέτρα...
«Η συνδυασμένη εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για την Υγιεινή & Ασφάλεια της Εργασίας με τη Seveso II, είναι απαραίτητος όρος για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων και των κατοίκων σε μια περιοχή όπως το Θριάσιο Πεδίο», εκτιμά η ερευνήτρια.