Ανεξάρτητα από το αν η διαπραγμάτευση για το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης θα ολοκληρωνόταν χτες, Σάββατο, όπως επιδίωκε και επιθυμούσε ο υπουργός Εργασίας, ή αν θα χρειαστούν μερικές ακόμα συναντήσεις για να μπουν οι τελευταίες πινελιές, ασφαλισμένοι, ανασφάλιστοι, άνεργοι και συνταξιούχοι ήρθε η ώρα να κάνουν ταμείο σε ό,τι αφορά τα πεπραγμένα και αυτής της κυβέρνησης στο ζήτημα της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Ο απολογισμός αυτός δεν μπορεί να περιλαμβάνει μόνο αυτά που θα συμπεριληφθούν στο νέο αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο, αλλά και όσα συμφωνήθηκαν με το 3ο μνημόνιο, όσα ψηφίστηκαν ως προαπαιτούμενα για την υπογραφή του και όσα ακολούθησαν μετά από αυτό. Και βέβαια, όσα προβλέπονται από τα προηγούμενα δύο μνημόνια, τα οποία η κυβέρνηση ενσωμάτωσε στη συμφωνία του περασμένου Αυγούστου και δεσμεύεται για την εφαρμογή τους.

Η ευθύνη για όλα αυτά τα μέτρα που ψηφίστηκαν ή δρομολογείται η ψήφισή τους, βαραίνει την κυβέρνηση, η οποία χρεώνεται επίσης το κατά παραγγελία πόρισμα της «Επιτροπής των σοφών», που παρουσιάστηκε τον περασμένο Οκτώβρη και αποτελεί εφεδρεία για τις αντιδραστικές αλλαγές που θα ακολουθήσουν στο μέλλον.

Σε κάθε περίπτωση, στον ενάμιση περίπου χρόνο της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ, η κατάσταση για ασφαλισμένους, ανασφάλιστους και συνταξιούχους έχει γίνει ακόμα χειρότερη και αυτή η τάση επιταχύνεται με τη σύνταξη και την ψήφιση του νέου νόμου - λαιμητόμου για το Ασφαλιστικό. Ας δούμε συνοπτικά τους βασικούς άξονες αυτού του νομοσχεδίου, καθώς και τα αντιασφαλιστικά μέτρα που ψήφισε έως τώρα η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, σε συνέχεια των προηγούμενων κυβερνήσεων του κεφαλαίου.

• Οπως όλα δείχνουν, η κυβέρνηση σκοπεύει να αξιοποιήσει τη συμφωνία της τρόικας σε μια μικρή και παροδική αύξηση της εισφοράς εργαζομένων και εργοδοτών για την επικουρική ασφάλιση (πιθανότατα κατά μισή μονάδα αντίστοιχα), προκειμένου να χρυσώσει το χάπι για τη δεδομένη μεγάλη μείωση των επικουρικών συντάξεων που ετοιμάζει.

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, ο πήχης πάνω από τον οποίο θα γίνουν περικοπές μπαίνει στα 150 ευρώ και οι μειώσεις σε ορισμένες περιπτώσεις θα φτάσουν ακόμα και το 40%.

Σ' αυτό το σενάριο συνηγορεί και η δήλωση του Γ. Κατρούγκαλου ότι από τις περικοπές θα εξαιρεθούν εισοδήματα από συντάξεις που αθροιστικά (κύρια και επικουρική) δεν ξεπερνούν τα 1.300 ευρώ, χωρίς - όπως είπε - να θιγούν οι κύριες. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει οι επικουρικές συντάξεις να εξαϋλωθούν στην κυριολεξία. Δεδομένες θεωρούνται, επίσης, οι νέες μειώσεις στα εφάπαξ, αλλά και στα μερίσματα του Μετοχικού Ταμείου των δημοσίων υπαλλήλων.

• Στην κλίνη του Προκρούστη μπαίνουν και τα ποσοστά αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις, σε ό,τι αφορά το αναλογικό τους κομμάτι. Κυβέρνηση και τρόικα φαίνεται να καταλήγουν σε συμφωνία για ποσοστά αναπλήρωσης μικρότερα κι από εκείνα που προέβλεπε αρχικά το κυβερνητικό σχέδιο. Αυτό, σε συνδυασμό με τους μικρότερους μισθούς και τον υπολογισμό του συντάξιμου μισθού σε όλο τον εργάσιμο βίο, θα οδηγήσει σε συντάξεις πείνας για όσους συνταξιοδοτηθούν με το νέο σύστημα.
• Για τις ήδη αποδιδόμενες συντάξεις, η κυβέρνηση εμφάνιζε τον εαυτό της να δίνει μάχη για να εφαρμοστούν οι περικοπές μετά το 2018, με το τρικ της «προσωπικής διαφοράς». Το βέβαιο είναι ότι θα υπάρξει επανυπολογισμός και των ήδη αποδιδόμενων συντάξεων και ότι η όποια μείωση θα γραφτεί στο τεφτέρι, με στόχο αργά ή γρήγορα να εφαρμοστεί. Η τρόικα επιμένει στην άμεση εφαρμογή των μειώσεων και η κυβέρνηση ζητάει ένα τράτο, προκειμένου να χρυσώσει το χάπι των δεδομένων μειώσεων, οι οποίες έρχονται να προστεθούν στις 11 που έχουν ήδη γίνει.
• Ενα άλλο στοιχείο που επιβεβαιώνεται, είναι ότι η απόδοση της λεγόμενης «εθνικής σύνταξης», που προβλέπεται και στον προηγούμενο νόμο Λοβέρδο - Κουτρουμάνη, θα αποτελέσει το «όχημα» για την αύξηση των ελάχιστων ενσήμων που πρέπει να έχει κάποιος για να κατοχυρώσει δικαίωμα στη συνταξιοδότηση.

Ετσι, σύμφωνα με όσα είχαν γίνει γνωστά μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, κυβέρνηση και τρόικα ετοιμάζονταν να συμφωνήσουν σε απόδοση ολόκληρης της λεγόμενης «εθνικής σύνταξης» (384 ευρώ) μόνο σε όσους έχουν συμπληρώσει 20 χρόνια ασφάλισης και 6.000 ένσημα, έναντι 15 χρόνων ασφάλισης και 4.500 ενσήμων που είναι το σημερινό κατώτερο όριο για την κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Μιλάμε δηλαδή για μια de facto αύξηση των κατώτερων ορίων, που θα αποβεί μοιραία για τους εργαζόμενους εκείνους που είτε απασχολούνται περιστασιακά, εξαιτίας της μεγάλης ανεργίας, είτε δουλεύουν με μερική απασχόληση και εκ περιτροπής. Το πιθανότερο είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των εργαζομένων δε θα καταφέρει ποτέ να κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα.

Κατά τ' άλλα, για όσους συμπληρώνουν 15ετία προβλέπεται να παίρνουν αναλογικά ένα μέρος της λεγόμενης «εθνικής σύνταξης», που θα είναι της τάξης των 288 ευρώ (15/20 των 384 ευρώ), ενώ το υπουργείο Εργασίας διέδιδε ότι «δίνει μάχη» για να μην πέσει αυτό το ποσό κάτω από τα 300 ευρώ με 15ετία.

Αυτά τα μέτρα, βέβαια, δεν πέφτουν από τον ουρανό. Η αντιασφαλιστική μεταρρύθμιση που ετοιμάζει η κυβέρνηση, προβλεπόταν από το τρίτο μνημόνιο και ο αρχικός σχεδιασμός μάλιστα ήταν να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον περασμένο Οκτώβρη, για να εφαρμοστούν από 1/1/2016. Μ' αυτό το μνημόνιο αποφασίστηκαν επίσης οι εξής βασικές κατευθύνσεις, που ενσωματώνονται στο νέο αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο και ορισμένες από αυτές δεν απασχόλησαν σχεδόν καθόλου τη διαπραγμάτευση με την τρόικα:

• Νέα μείωση όλων των συντάξεων, με στενότερη διασύνδεση μεταξύ εισφορών και παροχών.
• Αύξηση των εισφορών των αυτοαπασχολούμενων (ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ) σε εξάρτηση με το πραγματικό τους εισόδημα, αντί των κλιμακίων, που οδηγεί σε συντάξεις πείνας για την πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων και μικρών ΕΒΕ.
• Κατάργηση όλων των «κοινωνικών πόρων» προς τα Ταμεία, με αντίστοιχη μείωση των συντάξεων και αύξηση των εισφορών, για να αντισταθμιστεί η απώλεια των «κοινωνικών πόρων».
• Ενοποίηση προς τα κάτω όλων των παροχών των Ταμείων.
• Μείωση εντός τριών ετών της κρατικής επιχορήγησης σε Ταμεία όπως ΝΑΤ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ και προσαρμογή της στα επίπεδα του ΙΚΑ.
• Περιορισμός σταδιακά των παροχών του ΟΓΑ.
• Κατάργηση της Πρόνοιας και όλων των επιδομάτων. Οι περικοπές θα αφορούν τόσο τα επιδόματα σε χρήμα, όσο και σε είδος, αλλά και όποιες φοροαπαλλαγές είχαν μέχρι τώρα οι δικαιούχοι.

Με το ίδιο μνημόνιο, η κυβέρνηση δεσμευόταν ακόμα για τα εξής σε ό,τι αφορά την Κοινωνική Ασφάλιση:

• Μόνο τη διετία 2015-2016, να αφαιρεθούν από τους συνταξιούχους επιπλέον 2,25 δισ. ευρώ (0,25% του ΑΕΠ για φέτος, 1% του ΑΕΠ το 2016).
• Η μείωση των δαπανών για την Πρόνοια ορίστηκε στα 900 εκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση (0,5% του ΑΕΠ).
• Η κυβέρνηση αναλαμβάνει να ολοκληρώσει όλες τις ανατροπές που προβλέπονταν στο 1ο και 2ο μνημόνιο.

Με βάση το 3ο μνημόνιο, τους νόμους και τις εγκυκλίους που προηγήθηκαν και ακολούθησαν της ψήφισής του, θεσμοθετήθηκαν και τα παρακάτω μέτρα:

• Νέα αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, καθώς αφαιρέθηκε οριστικά κάθε δυνατότητα συνταξιοδότησης νωρίτερα από το 67ο έτος σε όλους τους ασφαλισμένους όλων των Ταμείων. Το μέτρο έθιξε κατά κύριο λόγο 150.000 ασφαλισμένους που διατηρούσαν ακόμα το δικαίωμα συνταξιοδότησης στα ειδικά όρια που προέβλεπε το Ταμείο τους. Μετά το 2021, κανένας ασφαλισμένος οποιουδήποτε Ταμείου δε θα μπορεί να συνταξιοδοτείται πριν από το 67ο έτος της ηλικίας του. Μάλιστα, και αυτό ακόμα το ηλικιακό όριο τίθεται υπό επανεξέταση (αύξηση), σε εξάρτηση με το προσδόκιμο ζωής, όπως προβλέπει και σχετική διάταξη του νόμου 3863.
• Σε ό,τι αφορά τις κατώτερες συντάξεις, οι οποίες αποδίδονταν σε εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνταν με λίγα ένσημα και είχαν κατά τεκμήριο χαμηλούς μισθούς, με σχετική εγκύκλιο τον περασμένο Αύγουστο για την εφαρμογή των «προαπαιτούμενων» του μνημονίου, η κυβέρνηση μείωσε την κατώτερη σύνταξη από τα 486 στα 392,61 ευρώ, επέβαλε ποινή 10% (επιπλέον του 6%) στις λεγόμενες «πρόωρες» συντάξεις, ενώ ανέστειλε την καταβολή ολόκληρου του ποσού των κατώτερων συντάξεων (καταβάλλεται μόνο το τμήμα που αντιστοιχεί στις εισφορές) μέχρι ο συνταξιοδοτούμενος να συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας του. Ακόμα όμως και τότε, δε θα του δίνεται αυτόματα η υπόλοιπη σύνταξη που αντιστοιχεί στα κατώτερα όρια, αλλά θα εξετάζεται σε συνάρτηση με εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία.
• Από το Μάρτη του 2016 αρχίζει η σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ για 200.000 συνταξιούχους.
• Από τον περασμένο Ιούλη, 2,6 εκατομμύρια συνταξιούχοι βλέπουν τις συντάξεις τους μειωμένες κατά μέσο όρο 3,5%, καθώς παρακρατούνται τα ποσά για την εισφορά στον κλάδο Υγείας.
• Η κυβέρνηση δεσμεύεται ότι δεν πρόκειται να δώσει καμία αύξηση στις κατώτερες συντάξεις, κύριες και επικουρικές, τουλάχιστον μέχρι το 2021!
• Υπαγωγή όλων των επικουρικών ταμείων στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ). Σε συνδυασμό με την άλλη διάταξη που ψηφίστηκε, η οποία απαγορεύει οποιαδήποτε χρηματοδότηση του ΕΤΕΑ πέραν των εισφορών των ασφαλισμένων, προδιαγράφει νέες μειώσεις στις επικουρικές, τόσο των συνταξιούχων που ήδη είχαν ενταχθεί στο Ταμείο, όσο και των νέων που υπάγονται τώρα.