Βέβαια, ο «Ριζοσπάστης», του Φιλάρετου, δε θα πρέπει να συγχέεται με το σημερινό. Υπάρχει, όμως, ένας μακρινός συγγενικός δεσμός, που τους συνδέει: Η παραχώρηση του τίτλου. Ετσι, η εποχή Φιλάρετου μπορεί να χαρακτηριστεί σαν «προϊστορία» του «Ρίζου». Στην προϊστορία, ανάγεται και η έκδοση του δισεβδομαδιαίου «Ριζοσπάστη» στη Θεσσαλονίκη το 1916 από τον Γιάννη Πετσόπουλο, που κράτησε μέχρι το καλοκαίρι του 1917. Λίγο μετά την επικράτηση του βενιζελικού κινήματος σ' όλη την Ελλάδα, ο Πετσόπουλος μετέφερε την έδρα του «Ριζοσπάστη» στην Αθήνα, όπου και τον εξέδωσε σαν καθημερινή εφημερίδα, στις 23 Ιουλίου του 1917.
Ομως, υπάρχει και μια άλλη επέτειος, που αφορά την εφημερίδα μας: Αυτές τις μέρες, συμπληρώνονται 80 χρόνια, από τότε - τον Ιούλιο του 1921 - που στο «Ριζοσπάστη» τοποθετήθηκε κι από τις δυο πλευρές του τίτλου του το σήμα του Κόμματος - το σφυροδρέπανο, πλαισιωμένο με δυο στάχυα. Ηταν το προοίμιο, ότι γρήγορα θα γινόταν το επίσημο κομματικό όργανο. Πραγματικά, ένα μήνα αργότερα, ο Πετσόπουλος παραχώρησε το «Ριζοσπάστη» στο Σοσιαλιστικό Εργατικό (Κομμουνιστικό) Κόμμα, γιατί «δεν επιτρεπόταν πια να είναι ιδιωτική επιχείρηση η εφημερίδα».
Για την ιστορία του «Ριζοσπάστη», δε θα έφθανε, βέβαια, ούτε ογκώδης τόμος!
Ο αιώνιος αυτός επαναστάτης, μέσα από το πέρασμα του χρόνου, κράτησε ψηλά τη σημαία των εργατικών αγώνων, μάτωσε, διώχθηκε, φυλακίστηκε, αλυσοδέθηκε, αλλά συνέχισε αταλάντευτος την πορεία του, και σαν τον μυθικό Ανταίο, που έπαιρνε δύναμη ακουμπώντας στη γη, έτσι κι ο «Ρίζος» έπαιρνε πάντα δύναμη, επειδή είχε τις ρίζες του στο λαό. Αυτόν μόνο υπηρέτησε και κανέναν άλλον. Κι έχει μια ξεχωριστή σημασία - ιδιαίτερα στις μέρες μας - η επέτειος των 80 χρόνων από τότε που η εφημερίδα αυτή ανύψωσε στην προμετωπίδα της το σφυροδρέπανο. Με συνέπεια, ο «Ριζοσπάστης» διατήρησε και διατηρεί το τιμημένο ιερό σύμβολο στον τίτλο του, τη στιγμή που άλλοι το πέταξαν στα σκουπίδια, νομίζοντας ότι μ' αυτόν τον τρόπο ...«εκσυγχρονίζονται»! Οι μόνοι που χειροκρότησαν αυτούς που πέταξαν το σύμβολο της εργατικής τάξης ήταν οι θιασώτες της παγκοσμιοποίησης, οι αντιδραστικές δυνάμεις, οι ψευδοσοσιαλιστές - τύπου Σημίτη, Μπλερ και Σία - που, στην πραγματικότητα, εκπροσωπούν την πιο συντηρητική πολιτική, και όσοι μεταβλήθηκαν σε δεκανίκια τους, ποζάροντας σαν ...«ανανεωτές», ενώ στην πραγματικότητα εκλιπαρούν κυβερνητικές καρέκλες... Αυτοί, βέβαια, δεν ήθελαν το σφυροδρέπανο, διότι, με τέτοια σημαία, δεν μπορούσαν να γίνουν δεκτοί στην είσοδο υπηρεσίας των κυβερνητικών σαλονιών.
Ναι, μπορεί να πονέσαμε, να δακρύσαμε, να σταμάτησαν να χτυπούν οι καρδιές εκατομμυρίων εργαζομένων σ' όλο τον κόσμο, τη στιγμή που ο οινόφλυξ προδότης Γιέλτσιν κατέβαζε την κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο από τους τρούλους του Κρεμλίνου. Ομως, η σημαία με το ιερό σύμβολο βρίσκεται στα χέρια όσων εξακολουθούν ν' αγωνίζονται εναντίον της ιμπεριαλιστικής βαρβαρότητας. Αυτή η σημαία υψώθηκε στο Γκέτεμποργκ, αυτή ανέμιζε και στη Γένοβα, η ίδια θα κυματίζει σ' όλους τους αγώνες που βρίσκονται μπροστά μας...
Αν θα θέλαμε να φέρουμε στη μνήμη κάποιες σελίδες από τη μακρά ιστορία του «Ριζοσπάστη», με την ευκαιρία της διπλής επετείου, θα επέλεγα την περίοδο του 1934, που έχει ομοιότητες με τη σημερινή εποχή.
Οπως τώρα - με πρωτοβουλία του ΚΚΕ - γίνεται το αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό μέτωπο, μέτωπο κατά της παγκοσμιοποίησης, έτσι και τότε γεννήθηκε η ιδέα του ενιαίου αντιφασιστικού μετώπου. Ηταν η εποχή, που είχε πρωταρχίσει τη συνεργασία του μ' αυτήν την εφημερίδα ο μεγάλος μας ποιητής, ο Γιάννης Ρίτσος. Ο ίδιος έλεγε: «Η συνεργασία με το "Ριζοσπάστη" εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από το '32, το '33, το '34, ήταν πάντα συντροφική, πάντα θετική. Πολλά ποιήματά μου δημοσιεύτηκαν πρώτα σ' αυτόν. Οπως το "Γράμματα από το μέτωπο" ή και τα "Γράμματα για το μέτωπο". Και, μάλιστα, οι σύντροφοι τότε, επειδή δεν είχα βγάλει ακόμα βιβλίο, τα έκοβαν, τα αποστήθιζαν και τα διάβαζαν σε διάφορες συγκεντρώσεις που έκαναν...».
Μέσα στο 1934, αναπτύχθηκε η ιδέα του ενιαίου αντιφασιστικού μετώπου. Γύρω από το Πανελλαδικό Αντιφασιστικό Συνέδριο, κινήθηκαν δεκάδες κι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, εχθροί του φασισμού. Οπως σήμερα ενώνεται ένας κόσμος διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων, που έχει, όμως, την κοινή απόφαση να αντιταχθεί στη βάρβαρη παγκοσμιοποίηση, που φωνάζει για ν' απελευθερωθεί ο Μιλόσεβιτς, έτσι και τότε, ο αντιφασιστικός κόσμος είχε ξεσηκωθεί το 1933 για τη σύλληψη του Δημητρώφ στο Βερολίνο. Τότε είχαμε το δικαστήριο της Λειψίας, όπου ο Δημητρώφ κατάφερε να μετατρέψει το φασιστικό «δικαστήριο» σε πεδίο αγώνα κατά του φασιστικού ολοκληρωτισμού. Σήμερα έχουμε το «δικαστήριο» σκοπιμότητας της Χάγης, όπου ο Μιλόσεβιτς από «κατηγορούμενος» μετεβλήθη σε κατήγορο και ξεσκέπασε τους υποκριτές ψευδοδικαστές - υπηρέτες της παγκοσμιοποίησης και του ιμπεριαλισμού.
Το 1934 ήταν μια χρονιά γεμάτη από καυτά γεγονότα: Αρχιζαν τότε στη Σοβιετική Ενωση οι εκλογές για τα σοβιέτ στις αγροτικές περιφέρειες. Δημοσιεύτηκε έκκληση της Κομμουνιστικής Διεθνούς για την 17η επέτειο της Οχτωβριανής Επανάστασης. Εδώ, οι λιμενεργάτες της Καλαμάτας κατέβαιναν σε απανωτές απεργίες. Στην Αθήνα, συγκροτήθηκε συγκέντρωση 2.000 παλαιών πολεμιστών, και ανάλογη συγκέντρωση έγινε και στη Θεσσαλονίκη, χωρίς να λείψουν οι συγκρούσεις με την αστυνομία. Οι σελίδες του «Ριζοσπάστη» μετέφεραν την εικόνα και δημοσίευσαν εκτενείς περιγραφές για τις αντιπολεμικές εκδηλώσεις, που γίνονταν στο Παρίσι και στη Λίλη, τις απεργίες των εργατών βαφείων στις ΗΠΑ, τις αντιφασιστικές διαδηλώσεις στη Βιέννη, με επικεφαλής τους κομμουνιστές, την αγωνία των απλών ανθρώπων για τα σύννεφα του φασισμού και του πολέμου που πλησίαζαν.
Ετσι, η εφημερίδα αυτή έγινε στόχος των θιασωτών του φασισμού. Νύχτα έγινε βάρβαρη επιδρομή στα γραφεία του «Ριζοσπάστη» από τους τραμπούκους της «Τρίαινας», με τη συνδρομή κουστωδίας αστυνομικών και χαφιέδων. Οι εργάτες υπερασπίστηκαν την εφημερίδα τους από τις επιθέσεις, δεχόμενοι πυροβολισμούς. Η μάχη διήρκεσε τρεις ολόκληρες ώρες, χωρίς να επεμβαίνει η αστυνομία. Το αληταριό του φασισμού κατέστρεψε τα γραφεία της εφημερίδας, ενώ οι συντάκτες και οι υπερασπιστές του «Ριζοσπάστη» συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν...
Από την επομένη, ο «Ρίζος» προκήρυξε πανελλήνιο έρανο σ' απάντηση της φασιστικής επιδρομής, και ήταν συγκινητική και αποτελεσματική η ανταπόκριση του κόσμου, για να καλυφθούν οι ζημιές της εφημερίδας. Ο τότε διευθυντής του «Ριζοσπάστη», ο Πέτρος Ρούσος, σημείωνε ότι: «Μέσα στις συγκρούσεις του φασισμού και των εχθρών του, ξεχωριστή θέση παίρνει η μάχη για την υπεράσπιση του "Ριζοσπάστη". Φασιστικές επιδρομές της αστυνομίας είδε κι άλλες πολλές ο "Ρίζος", ακόμα και μέσα στην περυσινή χρονιά. Μα η συνδυασμένη επίθεση, που έγινε το Νοέμβρη στα γραφεία του από τους φασίστες και τους αστυνομικούς, ήταν κάτι που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Ηταν το σημάδι πως ο φασισμός ετοιμάζεται για μεγαλύτερες προκλήσεις...».
Μεγαλύτερες προκλήσεις του σημερινού φασισμού της παγκοσμιοποίησης, περιμένουμε και τώρα. Ο «Ριζοσπάστης», πάντα όρθιος, θα υπερασπίζεται «το όνειρο των αδικημένων όλου του κόσμου», όπως έλεγε κι ο Ρίτσος...