Αποσπάσματα από την ομιλία της Κυριακής Καμαρινού στην εκδήλωση της ΠΟ ΑΕΙ Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ
Η αλήθεια και το μεγαλείο του ΔΣΕ αναδείχθηκαν και μέσα από την εκδήλωση της Περιφερειακής Οργάνωσης των ΑΕΙ Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ που έγινε στα τέλη Ιούνη, με θέμα τη μορφωτική δραστηριότητα στον ΔΣΕ.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης προετοιμάστηκαν και παρουσιάστηκαν από μέλη της ΚΝΕ δύο πολύ ενδιαφέρουσες ερευνητικές εργασίες. Οι φοιτητές ετοίμασαν τις συλλογικές αυτές εργασίες με πολύ κόπο και μεράκι. Στόχος τους ήταν, από τη μια μεριά, να αναδειχτεί η ιστορική αλήθεια για τον αγώνα του ΔΣΕ, σε πείσμα της αστικής ιστοριογραφίας που παραχαράσσει το περιεχόμενό του και, από την άλλη, να γίνει γνωστή η ιδιαίτερη πτυχή του Υγειονομικού του ΔΣΕ, που αποδεικνύει τον αφάνταστο βαθμό αυτοθυσίας αλλά και αποτελεσματικότητας που επιτυγχάνεται όταν η επιστήμη μπαίνει στην υπηρεσία του λαού και του αγώνα του.
Κεντρική ομιλήτρια στην εκδήλωση ήταν η Κυριακή Καμαρινού, διδάκτορας Κοινωνιολογίας και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Θέματα Παιδείας». Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα από την ομιλία της για τη μορφωτική δραστηριότητα στον ΔΣΕ, θέμα που όπως διευκρίνισε εισαγωγικά η ομιλήτρια, δεν έχει έως σήμερα ερευνηθεί αυτοτελώς.
Η εικόνα που ερχόταν στο ΓΑ ήταν τραγική! Η ύπαιθρος είχε κυριολεκτικά εγκαταλειφθεί. Ο Κ. Σωτηρίου, ένας ακόμη μεγάλος κομμουνιστής παιδαγωγός, πρωτεργάτης της μεταρρύθμισης του Βουνού, για την περίοδο αυτή σημείωνε ότι "η κατάσταση το 1947 ήταν πολύ χειρότερη απ' ό,τι ήταν τον καιρό του πολέμου και της Κατοχής, ότι υπήρχε σκοπιμότητα να μη μείνει λίθος επί λίθου" (...).
-- Η ραδιοφωνική Διαταγή του ΓΑ, στις 29-11-47, με Παραλήπτες το Αρχηγείο Δ. Μακεδονίας και τα υπόλοιπα Αρχηγεία, είναι επίσης αποκαλυπτική: "Μονάδες ΔΣΕ να βοηθήσουν με κάθε μέσο τα ΛΣ:
-- στην επισκευή και ανοικοδόμηση των σχολείων, στην κατασκευή θρανίων, ενίσχυση με γραφική ύλη, ενίσχυση παιδικών συσσιτίων
-- να διατεθούν μαχητές - δάσκαλοι ...συναγωνιστές με ανάλογες γραμματικές γνώσεις, που η απουσία τους δε θα επηρεάσει το έργο του ΔΣΕ, φιλάσθενοι, που στον τομέα αυτόν θα προσφέρουν περισσότερα, τραυματίες". (...)
Με ταχύρρυθμα φροντιστήρια καταρτίζονται μαχητές - εκπαιδευτικοί, προκειμένου να διδάξουν στα σχολεία αυτά. Από τα στοιχεία - ντοκουμέντα που έχουμε στη διάθεσή μας, φαίνεται καθαρά η προτεραιότητα που έδινε το κάθε Αρχηγείο στην υπόθεση αυτή (Ανατ. Μακεδονία - Θράκη, Δ. Μακεδονία). Στην Πελοπόννησο λειτούργησε για δύο περιόδους δίμηνο Φροντιστήριο. Οι απαντητικές επιστολές των υπευθύνων για την Παιδεία πάνω σε ερωτηματολόγια για την καταγραφή της κατάστασης, οι προτάσεις τους για την αποστολή εκπαιδευτικού υλικού και για τη συγγραφή νέων βιβλίων, δείχνουν το μέγεθος της προσοχής που δινόταν από τον επαναστατικό στρατό. Για τη Βόρεια Ελλάδα, στο επεξεργασμένο Αναλυτικό Πρόγραμμα της Λαϊκής Παιδείας για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, μπαίνουν πιο απαιτητικά και κρίσιμα ζητήματα, όπως αυτό του σεβασμού και της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας για τους Σλαβομακεδόνες, για την τουρκική μειονότητα και τους Πομάκους. Πραγματοποιούνται παιδαγωγικές συναντήσεις με σκοπό την καταγραφή και κυκλοφορία του εξειδικευμένου γλωσσικού υλικού (Αλφαβητάρι και κείμενα). Δίνονται κατευθύνσεις για Αναλυτικό Πρόγραμμα Φροντιστηρίων και Ωρολόγια Προγράμματα Σχολείων, τα οποία εξειδικεύονται κατά περιοχή από τους μαχητές εκπαιδευτικούς. (...)
Στις Λαϊκές Δημοκρατίες Γιουγκοσλαβίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας, Βουλγαρίας έγινε σπουδαία μορφωτική - εκδοτική δουλειά στη διάρκεια του Εμφυλίου. Στη διάρκεια του '47 - '49 τυπώθηκαν 30 βιβλία με τιράζ 5 χιλ. κάθε φορά. Μερικοί τίτλοι σχολικών βιβλίων - Αλφαβητάρια στα ελληνικά, στη Σλαβομακεδονική και τα Τουρκικά (με λατινικούς χαρακτήρες), Αναγνωστικά, Γραμματική (το '47), Αριθμητική Α-Β (το '48). Σύντομη μελέτη Νεοελληνικής Ιστορίας (Γ. Ζεύγου). Τυπώθηκαν και λογοτεχνικά βιβλία και βιβλία μαρξιστικής και στρατιωτικής κατάρτισης ("Για το Εθνικό Ζήτημα" του Στάλιν) κ.ά. Για τη διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς μεταφράστηκαν βιβλία από τα ρωσικά για τους ήρωες κομσομόλους, όπως τη θρυλική "Ζόγια" - μια ηρωίδα σαν την Ηλέκτρα μας! (...).
Σημαντική εκπαιδευτική διάσταση της δράσης του ΔΣΕ αποτέλεσαν τα μαθήματα Διαφώτισης, που οργανώνονταν στα χνάρια των πρωτοβουλιών της προηγούμενης περιόδου, όταν σε κάθε χωριό οι σχολικοί χώροι έγιναν κοιτίδες επιμόρφωσης (αλφαβητισμού) και πολιτισμού. Η επαναστατική φύση του ΔΣΕ υπαγόρευσε με μεγαλύτερη επίταση και ένταση την ανάγκη για ποιοτική αναβάθμιση του επιπέδου των μαχητών της νέας κοινωνίας - μια συνθήκη που έγκαιρα είχε διατυπωθεί από τον Ιούλη ακόμη του '45, στη 12η Ολομέλεια, για "ριζική, άμεση στροφή" "στην κατανόηση των μαρξιστικών - λενινιστικών αρχών, της συστηματικής μόρφωσης των μελών του Κόμματος για τον χαρακτήρα του αγώνα".
Στα τέλη του '47 (2/12/47), με απόφαση του δεύτερου κλιμακίου του ΠΓ, το ζήτημα της πολιτικής δουλειάς που πρέπει να ανοίξει στις γραμμές των ανταρτών, θεωρείται σημαντική παράμετρος του επαναστατικού αγώνα. Ο λαϊκός αγωνιστής θα πρέπει να γνωρίζει με σαφήνεια το στόχο και το σκοπό της κάθε του πράξης, να παίρνει δύναμη από τη συλλογικότητα των αποφάσεων μέσα από τη συνειδητή συμβολή του. Στην ειδική μπροσούρα με τίτλο "Ολοι στα άρματα" από τον Ν. Ζαχαριάδη προσδιορίζονται οι τρόποι και οι μέθοδοι της διαφωτιστικής δουλειάς: "Για βασική αποστολή της η διαφώτιση έχει να κατατοπίζει το μαχητή απλά και κατανοητά με συζητήσεις, με ομιλίες, με έντυπα, με νέα μας για την πολιτική κατάσταση, να τον προσανατολίζει σωστά, να λύνει τις απορίες του, να απαντά στα ερωτήματα που του γεννιούνται. Οργανώνει την ψυχαγωγία του πολεμιστή με ομαδικό διάβασμα καλού βιβλίου, με το τραγούδι, το χορό, το θέατρο και το καλό συναγωνιστικό γλέντι". Πράγματι, το οργανόγραμμα κάθε στρατηγείου περιλάμβανε: καθημερινό δελτίο ειδήσεων, δεκαπενθήμερη εφημερίδα, συμβολή στη λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού για ανταποκρίσεις κ.τ.λ., υλικό προπαγάνδισης (τρικ, προκηρύξεις κ.ά.) και διαλέξεις/ομιλίες.
Το ζήτημα της διαφώτισης αποτέλεσε μια κατεξοχήν εκπαιδευτική πρωτοβουλία και η προτεραιότητα που δόθηκε, αντανακλά τη συνέπεια του ΚΚΕ να υπερασπιστεί το ιδανικό της παιδείας του αγωνιζόμενου προλεταριάτου ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Αν αναλογιστεί κανείς ότι στις γραμμές του ΔΣΕ δρούσαν κυρίως νεολαίοι 17 έως 25 ετών και πως οι περισσότεροι είχαν ελλιπή σχολική εκπαίδευση, λόγω της ταξικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και για αντικειμενικούς λόγους, αφού στη διάρκεια της Κατοχής "χάθηκαν" πολλές ώρες και σχολικά έτη, το μορφωτικό άλμα που θα έπρεπε να διανύσει κανείς ώστε να κατανοήσει και να αφομοιώσει τις επιστημονικές μαρξιστικές θεωρίες, προϋπέθετε οργανωμένη εκπαιδευτική παρέμβαση. (...) Το άνοιγμα των πνευματικών οριζόντων των μαχητών αποτυπώθηκε πολύ χαρακτηριστικά στις επιστολές που στάλθηκαν κατά την υποχώρηση, το '49, στο Γενικό Αρχηγείο, όπου οι μαχητές ζητούν να σταλούν σε σχολές και πανεπιστήμια των σοσιαλιστικών δημοκρατιών, κάτι που πραγματοποιήθηκε στο ακέραιο!
Θα πρέπει να σημειωθεί πως εξειδικευμένη διαφωτιστική δουλειά, στην οποία δινόταν ιδιαίτερη βαρύτητα από το Κόμμα, γινόταν στις γυναίκες μαχήτριες. Η πολιτική και ιδεολογική συνειδητοποίηση της γυναίκας θα έπρεπε κυριολεκτικά να υπερπηδήσει το χάσμα της ταξικής/κοινωνικής της καθυστέρησης».