Για τη ζωή και το έργο του Σοβιετικού συνθέτη
Τρίτη 18 Οχτώβρη 2016

Την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων μίλησε η Βαγγελιώ Πλατανιά, μέλος της Επιτροπής Περιοχής της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ και του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.

Η Β. Πλατανιά με την ομιλία της φώτισε πλευρές της ζωής και του έργου του Σοστακόβιτς, στάθηκε στα στοιχεία εκείνα που θεωρούνται καθοριστικά στη διαμόρφωση του ήθους, του χαρακτήρα αλλά και της στάσης του συνολικότερα.

Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Οι τέχνες δεν αντιμετωπίζονταν στο σοσιαλισμό ως μία ραφιναρισμένη ενασχόληση για τους λίγους και εκλεκτούς του πλούτου - που άλλωστε είχαν εκλείψει. Αντιμετωπίζονταν ως μεγάλο μέσο διαπαιδαγώγησης και ανάπτυξης ολοκληρωμένης προσωπικότητας, εφόδιο αναγκαίο για τον κάθε εργάτη στο σοσιαλισμό, που έπρεπε να μάθει τη διεύθυνση της κοινωνικής παραγωγής, να συμμετέχει στην εργατική εξουσία. Ως μέσο κατανόησης και επίδρασης στην πραγματικότητα που εφοδίαζε τους εργάτες με πλούτο γνώσεων, συναισθημάτων και συνέβαλλε σε αυτό που ήταν ο στόχος του σοσιαλιστικού κράτους: Τη διαμόρφωση του νέου συνειδητού εργαζόμενου ως παραγωγού του κοινωνικού προϊόντος.

Σε αυτές τις συνθήκες και ευνοϊκές συγκυρίες αναπτύσσεται το μουσικό ταλέντο του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Με αυτή μας την τοποθέτηση δε θέλουμε να ισχυριστούμε πως αν δε ζούσε στο σοσιαλισμό δεν θα αναδεικνυόταν σε έναν σπουδαίο μουσικό. Δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε κάτι τέτοιο, αν και στον καπιταλιστικό κόσμο είναι χιλιάδες τα ταλέντα που χάνονται στις συμπληγάδες του κέρδους. Ωστόσο, ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς μέσα στη Σοβιετική Ενωση δεν ήταν απλά ένα μεγάλο μουσικό ταλέντο. Εγινε ο συνθέτης που έβαλε τη σφραγίδα του, που άνοιξε δρόμους, που χαρακτήρισε τη μουσική εποχή του. Και τούτο έγινε κατορθωτό γιατί μέσα στα πλαίσια του σοσιαλιστικού συστήματος έθεσε στον εαυτό του τους πιο σύνθετους στόχους, τα πιο κρίσιμα ερωτήματα, απάντησε δηλαδή στις απαιτήσεις του καιρού του, στην ουσία αλλάζοντας το ρόλο και την αποστολή της ίδιας της τέχνης. Γράφει ο Σοστακόβιτς: "Εμείς σαν επαναστάτες αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά τη μουσική. Ο Λένιν, ο ίδιος, είπε ότι η μουσική είναι μέσον για τη συνένωση πλατιών μαζών. Ισως δεν παίζει ρόλο οδηγητή των μαζών, είναι όμως σίγουρα μία δύναμη οργανωτική". Ο Σοστακόβιτς, δηλαδή, έθεσε μπροστά του το ερώτημα πώς πρέπει να είναι η μουσική, ποια τα θέματά της, το περιεχόμενό της, ποια η γλώσσα και τα μέσα της ώστε να μπορέσει να παίξει το ρόλο της διαπαιδαγώγησης των μαζών, να έχει συμβολή στη διαμόρφωση της κομμουνιστικής προσωπικότητας. Το ανέβασμα του σκοπού της μουσικής τόσο ψηλά, η δυνατότητα αξιοποίησης όλων των υποδομών και μέσων χωρίς τη μέγγενη του κέρδους και, φυσικά, το απαράμιλλο ταλέντο ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στο καλλιτεχνικό φαινόμενο Σοστακόβιτς».

Η ομιλήτρια αναφέρθηκε ακόμα διεξοδικά στην ανάπτυξη των καλλιτεχνικών τάσεων, σε πλευρές της πολιτικής του Κόμματος στον πολιτισμό στα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση, αλλά και στην πορεία, όπως και στις αισθητικές απόψεις του συνθέτη.

Φυσικά, από την ομιλία δεν θα μπορούσε να λείψει και η απάντηση σε προσπάθειες αποχαρακτηρισμού του έργου του Σοστακόβιτς. «Μετά το θάνατο του Σοστακόβιτς και ιδιαίτερα μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές στην ΕΣΣΔ, κορυφώθηκε η επίθεση που και όσο ζούσε ξεδιπλωνόταν δειλά, έβρισκε όμως κάθε φορά την απάντησή της από τον ίδιο τον συνθέτη. Η διεθνής βιβλιογραφία αλλάζει σκοπιά και από εκεί που ο Σοστακόβιτς είναι ο προπαγανδιστής του σοσιαλισμού μετατρέπεται στον καταπιεσμένο καλλιτέχνη που ζούσε υπό το φόβο του καθεστώτος, ιδιαίτερα στα χρόνια που Γραμματέας του ΚΚΣΕ ήταν ο Στάλιν.

Ολες αυτές οι αντιεπιστημονικές, αντικομμουνιστικές θεωρίες αναπαράγονται διαρκώς τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας. Ο δρόμος για την αναζήτηση της αλήθειας, της γνώσης των μεγάλων κατακτήσεων του σοσιαλισμού, αλλά και των συμπερασμάτων της οικοδόμησης είναι δύσβατος. Και αυτό αφορά και στα ζητήματα της τέχνης και του πολιτισμού. Και έχουμε επίγνωση πως το έργο του μεγάλου Σοβιετικού καλλιτέχνη δε θα αναγνωριστεί σε όλο του το μεγαλείο, δε θα κατακτηθεί από τις πλατιές λαϊκές μάζες παρά μονάχα όταν η τέχνη θα απαγκιστρωθεί από τους νόμους του κέρδους, όταν θα έχει στόχο να βοηθάει τους ανθρώπους να ζουν πιο εύκολα, να δουλεύουν πιο ευτυχισμένα και να αγαπούν πιο βαθιά. Οταν δε θα υπάρχει καμία ανάγκη να εντάσσονται στο μουσικό λεξιλόγιο λέξεις όπως πείνα, εκμετάλλευση, πόλεμος...».