Συνέντευξη με τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚ Βιετνάμ, Φαμ Βαν Τσουόνγκ
«Ρ»: Τι μπορείτε να μας πείτε για τη Διεθνή Συνάντηση στην οποία συμμετείχατε, για τα Κομμουνιστικά Κόμματα στο Εργατικό Κίνημα; Ποια είναι η εκτίμησή σας για το ζήτημα;
- Στο πρόσφατο παρελθόν, σε ό,τι αφορά την κατάσταση του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος, διαπιστώνουμε ότι ήταν πολύ άσχημη, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, και την κατάρρευση των σοσιαλιστικών κυβερνήσεων στην Ανατολική Ευρώπη, στα τέλη της δεκαετίας του '80 και στις αρχές της δεκαετίας του '90. Το κίνημα πέρασε άσχημες μέρες, σκληρά χρόνια. Αλλά, σε διάφορους βαθμούς για κάθε χώρα, τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα μπόρεσαν να ανανήψουν, να συνέλθουν. Και, σε ορισμένες χώρες, κατάφεραν να βελτιώσουν σημαντικά την κατάσταση. Οχι μόνο σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά και σε πολιτικό. Ηταν και είναι αναγκαίο τα κόμματα των διάφορων χωρών να ανταλλάξουν εμπειρίες και γνώμες, και είναι σίγουρα θετικό το ότι το ΚΚΕ από το 1998 πραγματοποιεί διεθνείς συναντήσεις με διαφορετικά, κάθε φορά, ζητήματα στο επίκεντρο. Είναι θετικό το ότι τα κόμματα από διάφορες απόψεις βρίσκονται εδώ, καθώς είναι αναγκαίο για να προωθήσουμε το κίνημα.
«Ρ»: Περνώντας στα εσωτερικά του Βιετνάμ, είχατε πρόσφατα το ένατο συνέδριο του κόμματός σας, εκλέχτηκε νέα ηγεσία και καθορίστηκαν νέες πολιτικές. Σε τι αποσκοπούν αυτές οι πολιτικές;
- Το συνέδριό μας, πράγματι, έγινε στα τέλη του Απριλίου εφέτος. Ηταν σημαντικό διότι συνήθως ένα συνέδριο εξετάζει μια περίοδο πέντε ετών ανάμεσα στο προηγούμενο, αλλά αυτό το συγκεκριμένο συνέδριο είχε την αποστολή της εξέτασης και αποτίμησης μιας περιόδου 15 χρόνων, αφ' ότου δηλαδή ξεκινήσαμε τη διαδικασία της ανανέωσης, το 1986. Επίσης, είχαμε μια ανασκόπηση του 20ού αιώνα. Ενώ όσον αφορά το μέλλον, ο στόχος ήταν όχι μόνο να προταθούν και να αποφασιστούν πολιτικές και στόχοι για τα επόμενα πέντε χρόνια, αλλά και για τις πρώτες δύο, ή τρεις, δεκαετίες του νέου αιώνα.
Το συνέδριο εξέλεξε, ως συνήθως, μια νέα κεντρική επιτροπή και ένα νέο πολιτικό γραφείο. Δεν είναι βέβαια όλα τα μέλη αυτών των δύο κορυφαίων Σωμάτων νεοεκλεγέντες. Ενας μεγάλος αριθμός των μελών τους επανεκλέχτηκε, όπως είναι φυσικό. Ο Γενικός Γραμματέας είναι νέος, αλλά πριν από την εκλογή του ήταν ήδη ανάμεσα στην κορυφαία τετράδα της ιεραρχίας, ως Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης.
Η πολιτική της ανανέωσης θα πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω. Η κατεύθυνση δεν αλλάζει, όμως οι μέθοδοι, οι πολιτικές, και τα μέτρα για την επίτευξη της ανανέωσης έχουν αλλάξει αρκετά.
«Ρ»: Θα παίξουμε λίγο το συνήγορο του διαβόλου. Σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται η Παγκόσμια Τράπεζα, ένα 60% του εργατικού δυναμικού του Βιετνάμ είναι άνεργο είτε υποαπασχολούμενο, ποσοστό που μεταφράζεται σε 25 εκατ. ανθρώπων. Κατά την ίδια πηγή, 30 εκατομμύρια κατοίκων του Βιετνάμ ζουν υπό συνθήκες φτώχειας. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πως 5.400 κρατικές επιχειρήσεις του Βιετνάμ είναι χρεωμένες συνολικά κάπου 12,9 δις δολάρια, ενώ οι απευθείας ξένες επενδύσεις (FDI) έπεσαν από τα 2 δισ. δολάρια το 1998 σε 500 εκατ. δολάρια το 2000. Η Παγκόσμια Τράπεζα μιλά για ανάγκη «μεταρρυθμίσεων», «ιδιωτικοποιήσεων» και «ανοίγματος στο ξένο κεφάλαιο». Και το Βιετνάμ δέχεται σκληρές πιέσεις από ξένες κυβερνήσεις και οργανισμούς να το κάνει. Πώς απαντάτε;
- Δεν είμαι οικονομολόγος και δεν έχω στοιχεία διαθέσιμα αυτή τη στιγμή, για να κάνω συγκρίσεις με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, ώστε να δούμε πόσο ακριβείς είναι. Πάντως, εξετάζοντας την κατάσταση σε μια χώρα όπως είναι η δική μας, πρέπει να λάβουμε πολλά πράγματα υπ' όψιν μας. Πρώτα απ' όλα, το Βιετνάμ παραμένει μια βασικά αγροτική χώρα. 15 χρόνια πριν, όταν ξεκινήσαμε τη διαδικασία της ανανέωσης, το 80% του πληθυσμού μας ζούσε στην επαρχία και έβγαζε τα προς το ζην από την αγροτική παραγωγή. Αυτό το ποσοστό μειώθηκε σε 70%. Πρόκειται για κάποια πρόοδο, αλλά ακόμη, ένα 70%, ίσως κάτι παραπάνω, 72%, του πληθυσμού μας, ζει στις επαρχίες. Και, όταν μιλάμε για επαρχία και αγροτική παραγωγή, νομίζω πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να πει κανείς ποιος είναι άνεργος, ποιος υποαπασχολούμενος, κ.λπ. Είναι αλήθεια πως η υποαπασχόληση είναι συχνό φαινόμενο. Δεν ξέρω αν είναι όμως σωστό να πάρει κανείς τα μέτρα μιας βιομηχανικής χώρας και να προσπαθήσει να βγάλει συμπεράσματα για μια αγροτική χώρα. Αυτό είναι το ένα.
Το δεύτερο που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι πως η χώρα μας βγήκε από πολλές δεκαετίες πολέμου. Κάτι που είχε πολύ σοβαρές συνέπειες όχι μόνο στην υποδομή. Οι πληγές οι ψυχολογικές, τα θύματα της χρήσης των τοξικών χημικών στη διάρκεια του πολέμου, οι οικονομικές πληγές, πολλά πράγματα δεν έχουν επιστρέψει στο κανονικό ακόμα. Μια αγροτική χώρα που ρήμαξε ο πόλεμος και έπεσε θύμα του πολύχρονου εμπορικού αποκλεισμού από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτά εξηγούν σε σημαντικό βαθμό γιατί η εξέλιξη της οικονομίας μας είναι τόσο δύσκολη.
Αυτό που επιχειρήσαμε και αυτό που καταφέραμε τα τελευταία 15 χρόνια είναι πως, ενώ το 1986 υποφέραμε από έλλειψη τροφίμων, και προηγουμένως έπρεπε να εισάγουμε κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο τόνους ρύζι, πλέον όχι μόνο είμαστε αυτάρκεις όσον αφορά τα αποθέματα τροφίμων, αλλά είμαστε σε θέση να εξάγουμε κάθε χρόνο πάνω από 4 εκατ. τόνους ρύζι. Από εισαγωγείς ρυζιού φθάσαμε να γίνουμε ο τρίτος ή τέταρτος, αν καλά θυμάμαι, μεγαλύτερος εξαγωγέας ρυζιού στον κόσμο.
Δεν ήταν εύκολο, με όλα αυτά τα προβλήματα που σας ανέφερα, με κορυφαίο τον αποκλεισμό, αυτό που καταφέραμε, να γίνουμε αυτάρκεις, να μπορέσουμε να τρέφουμε 78 εκατομμύρια ψυχές! Και πέρυσι να εξάγουμε 4,3 εκατομμύρια τόνους ρύζι...
Ας δούμε και το θέμα της φτώχειας. Συμφωνώ πως το κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι πολύ χαμηλό στη χώρα μας. Αλλά ας μη μετράμε το κατά κεφαλή ΑΕΠ μόνο σε αμερικανικά δολάρια. Το ετήσιο κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι κάπου 350 δολάρια. Πολύ μικρό, χαμηλό, συμφωνούμε. Αλλά αφ' ενός, κάθε χρόνο αυξάνεται. Πριν από δύο χρόνια ήταν 300. Τα πράγματα μπορεί να είναι καλύτερα εισοδηματικά π.χ. στην πόλη Χο Τσι Μινχ από ό,τι στην επαρχία. Αλλά με τις υπηρεσίες Υγείας, μόρφωσης, αυτό που αποκαλούμε δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης (Human Development Index, HDI) - η εικόνα αλλάζει αισθητά, αν συνυπολογίζουμε αυτή την ανάπτυξη με το κατά κεφαλή ΑΕΠ. Η δωρεάν Υγεία, η δωρεάν Παιδεία, η υψηλή αναμονή ζωής, συνιστούν μεγάλες διαφορές σε σχέση με άλλες χώρες που έχουν το ίδιο κατά κεφαλή ΑΕΠ. Αυτά τα πράγματα πρέπει να τα τονίσουμε.
Επιπλέον, το κόστος ζωής είναι χαμηλό στη χώρα μας. Αν στις δυτικές χώρες τα 330 δολάρια ενός δικού μας εργαζόμενου θα έμοιαζαν πολύ λίγα, στη χώρα μας είναι αρκετά, λόγω των κρατικών διευκολύνσεων και παροχών.
Σίγουρα έχουμε ακόμη πολλά προβλήματα με τις κρατικές επιχειρήσεις. Και συμφωνώ, έχει υπάρξει σθεναρή πίεση από δανειστές μας, δωρητές, ξένες χώρες και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ και η ΠΤ, να προχωρήσουμε σε ιδιωτικοποιήσεις. Αλλά πιστεύω ότι η ιδιωτικοποίηση δεν είναι η κατάλληλη συνταγή για χώρες όπως η δική μας. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με τις επιχειρήσεις που παρουσιάζουν ζημίες είναι όχι να τις ιδιωτικοποιήσουμε, αλλά να προσελκύσουμε σε αυτές επενδυτές. Οι ξένοι μπορούν να αγοράσουν ένα ποσοστό τους, πάντως το κράτος κρατά το 51%, και το δικαίωμα διαχείρισής τους. Φυσικά, δεν μπορούμε να πουλήσουμε τομείς τόσο στρατηγικούς όπως ο ηλεκτρισμός, οι επικοινωνίες κλπ. Πέρα από αυτά, ακόμη κι αν πούμε ότι πουλάμε τις κρατικές επιχειρήσεις, δεν υπάρχουν και τόσες που θα αγόραζε κάποιος, λόγω του χαμηλού επιπέδου ανάπτυξης. Στο πεδίο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ήδη λειτουργούν πολλές και έχουν το 60-64% των συνολικών εσόδων, υπερβαίνοντας τις κρατικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις και υπηρεσίες. Οι πρακτικές συνθήκες της χώρας δεν ευνοούν ιδιωτικοποιήσεις.
Φυσικά, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν το δικαίωμα να αναπτυχθούν και αναπτύσσονται πράγματι, αλλά ορισμένοι κρίσιμοι τομείς πρέπει να μείνουν και μένουν στο δικό μας έλεγχο.
«Ρ»: Στο παρελθόν υπήρχαν προβλήματα στο Βιετνάμ, όσον αφορά την ηλεκτροδότηση, την ύδρευση, τις επικοινωνίες, τα ηλεκτρονικά κ.ά. τομείς. Πώς εξελίσσεται η κατάσταση;
- Μπορώ να πω ότι με τον καιρό βελτιώνεται σημαντικά, και μάλιστα σε ορισμένους τομείς με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς, όπως π.χ. στην παραγωγή λογισμικού. Στην παραγωγή αργού πετρελαίου που παραμένει το κύριο εξαγωγικό μας προϊόν που αποφέρει σημαντικά ποσά, έχουμε το πρόβλημα της έλλειψης διυλιστηρίων, κι έτσι πρέπει να εξάγουμε αργό και να εισάγουμε τα προϊόντα του. Ωστόσο, ήδη προχωρούμε στην κατασκευή διυλιστηρίων.
Προσπαθούμε να ενισχύσουμε τους εμπορικούς δεσμούς μας με την Κούβα, που μας προσφέρει βοήθεια στον ιατρικό και τον φαρμακευτικό τομέα.
«Ρ»: Πώς είναι η κατάσταση στις σχέσεις ΗΠΑ - Βιετνάμ; Εχουμε ορισμένες ενδείξεις αμερικανικής «αισιοδοξίας», όπως π.χ. ένα άρθρο της εφημερίδας Ουάσιγκτον Ποστ πρόσφατα που ανέφερε ότι ο νέος ΓΓ του ΚΚ Βιετνάμ είναι «κάποιος με τον οποίο μπορούμε να κάνουμε μπίζνες», ενώ στρατηγικές αναλύσεις θέλουν την κυβέρνηση Μπους να συνεχίζει την προσέγγιση Κλίντον. Η κυβέρνηση Μπους, σύμφωνα με την Κρίστιαν Σάιενς Μόνιτορ, θεωρεί ότι η σημερινή ηγεσία «βρωμάει, αλλά λιγότερο από την προηγούμενη». Προσπαθεί η κυβέρνηση των ΗΠΑ να κερδίσει τον πόλεμο που έχασε με άλλους όρους; Τι συμβαίνει;
- Η άποψή μου είναι ότι κάποιοι Αμερικανοί, όχι όλοι οι Αμερικανοί, κάποιοι όμως Αμερικανοί σε κυβερνητικά κλιμάκια έκαναν πάντοτε λάθη. Ας ελπίσουμε, για το καλό τους και για το καλό όλων μας, να μη συνεχίσουν να διαπράττουν τα ίδια λάθη. Υπογράψαμε με τους Αμερικανούς μια διμερή εμπορική συμφωνία. Ο Πρόεδρος Μπους είπε ότι περιμένει από το Κογκρέσο την κύρωσή της. Ας ελπίσουμε ότι θα κυρωθεί, και εμείς επίσης πολύ σύντομα θα την επικυρώσουμε. Την υπογράψαμε και είμαστε δεσμευμένοι να την εφαρμόσουμε, διότι είναι επωφελής για το λαό του Βιετνάμ, κι ελπίζουμε ότι αφού είναι επωφελής και για τους Αμερικανούς, θα την κυρώσουν και θα την εφαρμόσουν σωστά. Δεν είναι καιρός για ευσεβείς πόθους. Πρέπει η καθεμιά πλευρά να συμπεριφέρεται στην άλλη σαν ίση προς ίση.
Δεν έχει σημασία αν μια κυβέρνηση είναι «αρωματισμένη» ή αν «βρωμάει», για τους Αμερικάνους. Το θέμα είναι τι έχει να τους προσφέρει και εμείς προσφέραμε μια επωφελή συμφωνία και περιμένουμε να την τιμήσουν.
«Ρ»: Ενα ρητό λέει «αυτός που δε διδάσκεται από την ιστορία του, είναι καταδικασμένος να την επαναλάβει». Διδάχθηκαν;
- Ας το ελπίσουμε.
«Ρ»: Σε όρους ασφάλειας, έχετε ένα περιβάλλον όχι ακριβώς φιλικό. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να επεκταθούν στην περιοχή της Ασίας, η Ιαπωνία αλλάζει ρόλο και προσανατολισμούς, προκύπτουν και ζητήματα όπως το «εθνικό πυραυλικό σύστημα». Πώς αντιμετωπίζετε την αναδιαμόρφωση των ισορροπιών;
- Εν συντομία, ελπίζουμε για το καλύτερο, αλλά προετοιμαζόμαστε για το χειρότερο. Πιστεύουμε, φυσικά, ότι όλες οι χώρες πρέπει να συμβάλουν στη δημιουργία ενός ασφαλούς διεθνούς περιβάλλοντος μέσα από ειρηνική συνεργασία. Αυτός είναι ο τρόπος που δρούμε στη διεθνή σκηνή.
Ξέρετε, τα τελευταία χρόνια, πολλοί, φίλοι και εχθροί, περίμεναν, μετά τις εξελίξεις στην άλλοτε Σοβιετική Ενωση και την Ανατολική Ευρώπη, ότι το Βιετνάμ θα κατέρρεε. Οχι μόνο τίποτα τέτοιο δε συνέβη, αλλά καταφέραμε να διπλασιάσουμε το ρυθμό ανάπτυξης της χώρας μας. Και ελπίζουμε ότι αυτό θα συνεχιστεί, σε ένα ειρηνικό περιβάλλον.