Την ίδια ώρα που η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ανακυκλώνει το παραμύθι ότι διαπραγματεύεται τάχα με το κουαρτέτο για την «αποκατάσταση των εργασιακών σχέσεων στην Ελλάδα» (αυτός ήταν και ο τίτλος της χτεσινής ημερίδας στη Φρανκφούρτη, στην οποία συμμετείχε η υπουργός Εργασίας, Εφη Αχτσιόγλου), η πραγματικότητα που βιώνουν οι εργαζόμενοι επιβεβαιώνει ότι η εργασιακή ζούγκλα εντείνεται συνεχώς, ακριβώς γιατί αυτό απαιτεί το κεφάλαιο, τα συμφέροντα του οποίου υπερασπίζεται η κυβέρνηση.

Ενα χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα, έντασης της εκμετάλλευσης και κατοχύρωσης της εργοδοτικής ασυδοσίας, είναι οι ατομικές συμβάσεις εργασίας, τις οποίες μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι εκβιάζουν τους εργαζόμενους να υπογράψουν.

Μάλιστα, οι απαράδεκτες ατομικές συμβάσεις που παρουσιάζει σήμερα ο «Ριζοσπάστης», προέρχονται από χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της περιβόητης «υγιούς επιχειρηματικότητας», την οποία διαφημίζει η κυβέρνηση, από μεγάλες επιχειρήσεις στον κλάδο του εμπορίου, με χιλιάδες εργαζόμενους και τεράστιους τζίρους.

Συγκεκριμένα, προέρχονται από μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, οι οποίες συνολικά διαθέτουν περίπου 800 καταστήματα πανελλαδικά, απασχολούν γύρω στους 30.000 εργαζόμενους και ο κύκλος εργασιών τους έφτασε το 2015 τα 5 δισ. ευρώ, καθώς και από την πολυεθνική εταιρεία «H&M», η οποία διαθέτει μεγάλα εμπορικά καταστήματα ένδυσης και υπόδησης, σε πολλές περιοχές της χώρας.

Στην τελευταία, μάλιστα, πραγματοποιούνται αυτήν την περίοδο κινητοποιήσεις ενάντια στις άθλιες ατομικές συμβάσεις, από κλαδικά Σωματεία Εμποροϋπαλλήλων και Επιτροπές Αγώνα των εργαζομένων στην επιχείρηση.

Αντίστοιχες συμβάσεις προωθούνται παντού, αφού το χτύπημα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, των μισθών και των δικαιωμάτων των εργαζομένων είναι συνολικό, αποτελεί καθοριστική προϋπόθεση για την ενίσχυση της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου.

Βασικό χαρακτηριστικό των ατομικών συμβάσεων εργασίας που προωθούν οι μεγάλες επιχειρήσεις που προαναφέραμε, είναι το απόλυτο δικαίωμα του εργοδότη να ορίζει και να αλλάζει όποτε θέλει, τον τόπο που θα δουλέψει κάθε φορά ο εργαζόμενος, το πότε θα ξεκινάει και πόσο θα διαρκεί η εργασία, το είδος και το αντικείμενό της, όπως και να «δανείζει» τον εργαζόμενο.

Σε ό,τι αφορά τις αποδοχές, για τις οποίες η βάση υπολογισμού είναι ο κατώτατος μισθός, και με δεδομένο ότι οι περισσότερες ατομικές συμβάσεις αφορούν σε μερική απασχόληση, αυτές κυμαίνονται από 250 έως 350 ευρώ το μήνα καθαρά! Μάλιστα, τονίζεται ότι όποιο ποσό υπερβαίνει τα ψίχουλα αυτά, είναι «οικειοθελής παροχή» της εργοδοσίας, που προφανώς μπορεί να την κόψει όποτε θέλει.

Ενδεικτική είναι ατομική σύμβαση σε μια από τις μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ:

• «Η εταιρεία κατά την ελεύθερη κρίση της και ανάλογα με τις επιχειρηματικές της ανάγκες δύναται να τροποποιεί την ειδικότητα ή και να μετακινεί τον εργαζόμενο σε άλλο αντικείμενο εργασίας, είτε προσωρινά, είτε μόνιμα, ακόμη και σε ειδικότητα που δεν συνιστά αναβάθμισή του (...), καθώς και να του αναθέτει πρόσθετα καθήκοντα, ακόμα και μη συναφή προς την κύρια εργασία του, χωρίς αμοιβή επιπλέον της συμφωνημένης...».
• Ως προς τον τόπο εργασίας, αναφέρεται: «Η εταιρεία δικαιούται κατά την απόλυτη κρίση της και ανάλογα με τις επιχειρηματικές της ανάγκες να αποστέλλει, μετακινεί ή και να μεταθέτει τον εργαζόμενο και να δανείζει πλήρως ή μερικώς τις υπηρεσίες του...».
• Ως προς το ημερήσιο και εβδομαδιαίο ωράριο εργασίας, «η ακριβής ώρα έναρξης και λήξης αυτού, τυχόν αλλαγή τους, η παροχή εργασίας σε κυλιόμενες βάρδιες, ο καθορισμός της εκάστοτε βάρδιας, η εβδομαδιαία μέρα ανάπαυσης, και γενικώς όλα τα στοιχεία του ημερησίου και εβδομαδιαίου ωραρίου καθορίζονται και μπορούν να μεταβάλλονται ελεύθερα από την εταιρεία...».

Παρόμοιους απαράδεκτους όρους βρίσκουμε και στις ατομικές συμβάσεις που προωθεί η «H&M»:

• «Η εταιρεία διατηρεί κατά τρόπο ακέραιο, στο πλαίσιο του διευθυντικού της δικαιώματος, ανάλογα με τις παρουσιαζόμενες κάθε φορά ανάγκες της εταιρείας, την πρωτοβουλία όπως αλλάζει το συγκεκριμένο είδος εργασίας...».
• Τόπος εκτέλεσης των εργασιών θα είναι «κάθε τόπος όπου θα εκτελεί τα καθήκοντά του ο μισθωτός ανάλογα με τις παρουσιαζόμενες ανάγκες της εταιρείας. (...) η παρούσα σύμβαση επιτρέπει στην εταιρεία τη μετάθεση του μισθωτού (...) στην ευρύτερη περιοχή του νομού Αττικής ακόμα και στην παροδική, πρόσκαιρη, βραχεία ή μακρά αλλαγή τομέα ευθύνης του και σε έναν τέτοιο τομέα ακόμα και με αντικείμενο εντελώς διαφορετικό από αυτό του τομέα πρόσληψής του, χωρίς αυτό να επιφέρει βλαπτική μεταβολή στον μισθωτό»!
• Ο μισθωτός θα εργάζεται «σε ημέρες και σε ωράριο εργασίας σύμφωνα με τις ανάγκες της εταιρείας».

Σε μια τρίτη αλυσίδα σούπερ μάρκετ, ο εργαζόμενος αναγκάζεται να υπογράψει «σύμβαση δανεισμού» του από τη μια εταιρεία στην άλλη.

Είναι προφανές ότι οι όροι των συμβάσεων διαμορφώνονται σύμφωνα με τις ανάγκες των εργοδοτών, με «ευελιξία» σε όλα τα επίπεδα, χαντακώνοντας πλήρως τις ανάγκες των εργαζομένων και δίνοντάς τους μερικά ψίχουλα το μήνα...

Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται και οι όροι των ατομικών συμβάσεων τις «H&M»:

• Η εργοδοσία αναφέρει ότι η θέση και τα καθήκοντα του μισθωτού «υπόκεινται σε αναθεώρηση από την εταιρεία ανά πάσα στιγμή και κατά τη διακριτική της ευχέρεια», ενώ έχει τη δυνατότητα να του αναθέτει «πρόσθετα καθήκοντα» τα οποία «σε καμιά περίπτωση δεν θα μεταβάλλουν τη θέση εργασίας που έχει ο εργαζόμενος, ούτε θα απαιτείται πρόσθετη αποζημίωση».
• Εχει ακόμα το δικαίωμα «κατά την αδέσμευτη κρίση της» να απασχολεί τον μισθωτό «σε οποιονδήποτε τόπο η εταιρεία διατηρεί καταστήματα και υποκαταστήματα, γραφεία και λοιπές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα (...) εφόσον κάτι τέτοιο υπαγορεύεται από τις επιχειρησιακές ανάγκες της εταιρείας, χωρίς πρόσθετη αποζημίωση (π.χ. οδοιπορικά και άλλες δαπάνες)...»!

Αποτυπώνοντας, εξάλλου, την προσπάθεια του κεφαλαίου να εντατικοποιήσει όσο μπορεί περισσότερο την εργασία, σε μια λίγο παλιότερη ατομική σύμβαση σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Ο εργαζόμενος να θέτει στη διάθεση της εταιρείας κατά τη διάρκεια της απασχόλησής του όλη την εργατική του δύναμη».

Την ίδια ώρα, μάλιστα, που η εργοδοσία αναγκάζει τους εργαζόμενους να δεχτούν όλους αυτούς τους άθλιους όρους εργασίας, επιχειρεί να τους απαγορεύσει ουσιαστικά και τη συνδικαλιστική δράση, να τους απαγορεύσει να καταγγείλουν στο σωματείο τους οτιδήποτε συμβαίνει στο χώρο δουλειάς σε βάρος των ίδιων ή των συναδέλφων τους.

Χαρακτηριστικά, σε μία από τις παραπάνω ατομικές συμβάσεις, στο όνομα της περιβόητης «επιχειρηματικής εχεμύθειας», η εργοδοσία απαιτεί από τον εργαζόμενο να δεσμευτεί πως «...γενικά ό,τι συμβαίνει στην επιχείρηση, καθώς και ό,τι αφορά στις σχέσεις του εργαζόμενου με την εταιρεία και γενικά με το προσωπικό της, θα είναι πάντοτε απόλυτα εμπιστευτικού χαρακτήρα»!

Το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις που το υπηρετούν, χτυπούν τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ), ανοίγουν δρόμο για τη γενίκευση και πλήρη επικράτηση επιχειρησιακών συμβάσεων κομμένων και ραμμένων στα μέτρα των επιχειρηματικών ομίλων, ακόμα περισσότερο για ατομικές συμβάσεις εργασίας, ακριβώς γιατί θέλουν τον κάθε εργαζόμενο μόνο του, να παζαρεύει τον εαυτό του σε μειοδοτικό διαγωνισμό, να προσφέρει όλο και πιο φτηνά την εργατική του δύναμη για λίγα ψίχουλα.

Η κυβέρνηση, σε ένα ρεσιτάλ εμπαιγμού, «κλαίει» για την εργασιακή ζούγκλα, διατηρώντας ωστόσο όλο το αντεργατικό οπλοστάσιο πάνω στο οποίο αυτή βασίζεται και το ενισχύει παραπέρα: Με τροπολογίες παραπέρα ενίσχυσης των «δουλεμπορικών» γραφείων ενοικίασης εργαζομένων, με την πρόσφατη «νομιμοποίηση» της «άτυπης» μισθωτής εργασίας με «μπλοκάκι», με τα νέα αντεργατικά μέτρα που ετοιμάζει μαζί με το κουαρτέτο στο πλαίσιο της δεύτερης «αξιολόγησης». Είναι χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση πανηγυρίζει για την οριακή μείωση της ανεργίας, που όμως οφείλεται ακριβώς στις πολιτικές που στηρίζουν και επεκτείνουν την «ευέλικτη» απασχόληση, τις επιχειρησιακές και ατομικές συμβάσεις στα μέτρα των εργοδοτών, που μειώνουν παραπέρα την τιμή της εργατικής δύναμης. Από την άλλη, παρουσιάζει ως αντίδοτο τη δήθεν μάχη που δίνει για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων. Ομως, αυτό που εννοεί είναι οι ρυθμίσεις των όρων εργασίας στη γραμμή του «κοινωνικοεταιρισμού», που θα εγκρίνει τις αντεργατικές πολιτικές και πάλι με κριτήριο τα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών.

Απέναντι στην εντεινόμενη επίθεση του κεφαλαίου, αναδεικνύεται η σημασία που δίνει το ταξικό εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στον αγώνα για Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας με δικαιώματα, σε συνέχεια της πρωτοβουλίας που πήραν το περασμένο καλοκαίρι Ομοσπονδίες και Εργατικά Κέντρα που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, με 530 συνδικαλιστικές οργανώσεις να ανταποκρίνονται στο κάλεσμα πάλης για ΣΣΕ με κριτήριο την ανάκτηση των τεράστιων απωλειών των εργαζομένων και τις σύγχρονες ανάγκες τους.

Αναδεικνύεται συνολικότερα η αναγκαιότητα του καλέσματος του ΠΑΜΕ για ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, μαζικοποίηση και αναζωογόνηση των σωματείων, δράση σε ταξική κατεύθυνση που θα θέτει εμπόδια στην πολιτική του κεφαλαίου και θα δημιουργεί προϋποθέσεις για την ανατροπή της.