Η εκτόξευση του «Σπούτνικ» συγκλόνισε όλο τον κόσμο, ως ένα εκπληκτικό επιστημονικοτεχνολογικό επίτευγμα που άνοιγε νέους ορίζοντες στην ανθρωπότητα και ταυτόχρονα μια απόδειξη ότι το κράτος των εργατών και των συμμάχων τους μπορεί να νικήσει τον ιμπεριαλισμό, ακόμα και εκεί που φαίνεται αυτός να έχει το απόλυτο πλεονέκτημα, λόγω της συσσώρευσης πλούτου και εγκεφάλων από την καταλήστευση των λαών. Η ΕΣΣΔ έδωσε ένα απτό δείγμα της επιστημονικής και τεχνολογικής ανωτερότητας απέναντι στις ΗΠΑ, αλλά και της ανόδου της οικονομικής της δύναμης στις πρώτες δεκαετίες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Στην Ιστορία θα είναι γραμμένο για πάντα ότι ο σοσιαλισμός άνοιξε το δρόμο προς το Διάστημα.
Πολλές τεχνολογίες που βρήκαν εφαρμογή στην καθημερινή ζωή και πολύ περισσότερες πρόοδοι σε επιστημονικούς τομείς ξεπήδησαν από την είσοδο στη διαστημική εποχή, με την εκτόξευση του «Σπούτνικ». Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, ακόμα και με μόρφωση πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, μπολιάστηκαν με το ενδιαφέρον και το θαυμασμό για την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο και την ικανότητα του ανθρώπου να αλλάζει τον κόσμο κάνοντας δυνατό εκείνο που μέχρι χτες φαινόταν αδύνατο. Γράφτηκαν εκατοντάδες συγγράμματα εκλαΐκευσης της αστρονομίας, της αστροφυσικής και της αστροναυτικής και ο αντίκτυπος εκείνης της εποχής πέρασε από γενιά σε γενιά και έως ένα βαθμό διαρκεί ακόμα.
Ο «Σπούτνικ-1» ήταν μια ασήμαντη - με τα σημερινά δεδομένα - γυαλιστερή μεταλλική σφαίρα διαμέτρου 58 εκατοστών, που διέθετε τέσσερις κεραίες και δύο ραδιοπομπούς. Οταν τέθηκε σε τροχιά ύψους 946 χιλιομέτρων με ταχύτητα 7,99 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, άρχισε να μεταδίδει ένα απλό «μπιπ - μπιπ», αλλά αυτός ο ήχος έγινε ο πιο διάσημος στον κόσμο τις 21 μέρες που εκπέμφθηκε. Στους 3 μήνες που ο «Σπούτνικ-1» παρέμεινε σε τροχιά, εκατομμύρια άνθρωποι τον παρακολουθούσαν να περνάει από πάνω τους κάθε μιάμιση ώρα, σαν ένα αστεράκι έκτου μεγέθους, οριακά ορατό διά γυμνού οφθαλμού. Για πρώτη φορά, μια ανθρώπινη κατασκευή είχε υπερνικήσει τη βαρύτητα. Για πρώτη φορά, η ΕΣΣΔ ξεκάθαρα είχε νικήσει τις ΗΠΑ στον τεχνολογικό τομέα, στον οποίο την παρουσίαζαν καθυστερημένη.
Σύγκρυο έπιασε τους ιμπεριαλιστές όταν άκουσαν τα «μπιπ - μπιπ» του «Σπούτνικ-1». Ενα σοβιετικό κατασκεύασμα περνούσε πάνω από τις χώρες τους. Δεν ήταν, αλλά σκέφτονταν ότι θα μπορούσε να είναι μια βόμβα. Ο μεγαλύτερος «Σπούτνικ-2» (450 κιλά) και ο ακόμα μεγαλύτερος «Σπούτνικ-3» (1.300 κιλά) που ακολούθησαν σύντομα, τους προκάλεσαν σχεδόν πανικό. Η προοπτική να είναι η ΕΣΣΔ που θα πατήσει πρώτη πόδι στη Σελήνη δεν μπορούσε να γίνει δεκτή. «Δε θα ήθελα να πάω για ύπνο κάτω από ένα κομμουνιστικό φεγγάρι», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος (και μετέπειτα Πρόεδρος) των ΗΠΑ, Λίντον Τζόνσον. Ηταν θέμα γοήτρου γι' αυτούς να έχουν μια σημαντική επιτυχία, η οποία ήρθε 12 χρόνια αργότερα και αφού είχαν μεσολαβήσει πάμπολλες πρωτιές στο Διάστημα για τους Σοβιετικούς.
Ακόμα και στην περίπτωση της επανδρωμένης πτήσης στη Σελήνη (ΗΠΑ 1969), τα πράγματα ίσως να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά, αν δεν είχαν υπάρξει δύο εξελίξεις: Ο θάνατος το 1966 του επικεφαλής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος, Σεργκέι Κορολιόφ, σε ηλικία μόλις 59 ετών, και οι αποκλίσεις από τη σοσιαλιστική θεωρία, που από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 είχαν αρχίσει να αδυνατίζουν την ΕΣΣΔ, επιβραδύνοντας και αποσυντονίζοντας εν μέρει και την προσπάθεια εξερεύνησης του Διαστήματος.