Για πολλοστή φορά, ο καπιταλιστικός κόσμος «πέφτει από τα σύννεφα» και η «ηθική» του συγκλονίζεται από ένα νέο «μεγάλο σκάνδαλο» που αποκαλύπτεται και ξετυλίγεται γύρω από την υπόθεση NOVARTIS. Ισως είναι περιττό, αλλά θα θυμίσουμε και κάποια άλλα τέτοια πρόσφατα σκάνδαλα, όπως της «Siemens», της «Volkswagen», της «Apple», που σήκωσαν τον αντίστοιχο κουρνιαχτό.

Ας επιστρέψουμε, όμως, στο θέμα μας και ας δούμε την πραγματικότητα από τη σκοπιά των εργαζομένων, των συνταξιούχων, συνολικά των λαϊκών στρωμάτων και των δικών τους αναγκών και συμφερόντων.

Η NOVARTIS είναι ένα πολυεθνικό μεγαθήριο - με προεξάρχοντα ελβετικά και γερμανικά κεφάλαια - στο χώρο του Φαρμάκου, με συνολικό κύκλο εργασιών περί τα 330 εκατ. ευρώ το 2016. Κατηγορείται για το χρηματισμό γιατρών, προκειμένου να συνταγογραφούν τα δικά της φάρμακα έναντι των ανταγωνιστών της και για δωροδοκία πολιτικών αξιωματούχων, τμημάτων του κρατικού μηχανισμού, για να υπερτιμολογούνται τα φάρμακά της.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ σπεύδει με τη ρομφαία της κάθαρσης να «εξορθολογίσει» παραπέρα τις κρατικές δαπάνες για την Υγεία, προβάλλοντας την αποφασιστικότητά της να «βάλει τάξη» και να «εξυγιάνει» τάχα την καπιταλιστική αγορά. Οσο για τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, που δέχονται τα κυβερνητικά πυρά, όντας στη διακυβέρνηση την περίοδο που διερευνάται το σκάνδαλο, αντεπιτίθενται, υπερασπιζόμενοι τον αποφασιστικό τους ρόλο στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης!

Ως γνήσιοι υπηρέτες και απολογητές του βάρβαρου κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, όλοι αυτοί αντιπαρατίθενται για το ποιος είναι ικανότερος να «ξεπλύνει» αυτό το σύστημα, που από τη φύση του γεννά τη διαφθορά.

Ομολογουμένως, η σημερινή κυβέρνηση «δίνει ρέστα» σε τέτοιου είδους αντιπαραθέσεις, που συσκοτίζουν την ουσία των πραγμάτων και απενοχοποιούν τον εκ φύσεως «αμαρτωλό» καπιταλισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι διαξιφισμοί μεταξύ του υπουργού Υγείας και της φαρμακευτικής πολυεθνικής ROCHE, όταν η τελευταία ανακοίνωσε την απόσυρση ενός αντικαρκινικού σκευάσματος, γιατί δεν τη συνέφερε οικονομικά!

Ας δούμε, όμως, ποιες συνθήκες έχουν διαμορφώσει για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την πρόσβασή τους στο φάρμακο, όλοι αυτοί οι υπερασπιστές της καπιταλιστικής «ηθικής», οι «μαχητές» της κάθαρσης και «πολέμιοι» της διαφθοράς...

• Σύμφωνα με ευρήματα της πανελλαδικής έρευνας HELLAS HEALTH VII, το 42% των ασθενών πληρώνει από την τσέπη του 10 - 50 ευρώ το μήνα για την προμήθεια συνταγογραφούμενων φαρμάκων, το 35% πληρώνει λιγότερο από 10 ευρώ, το 8% δίνει 50 - 100 ευρώ, το 3% πληρώνει 100 - 200 ευρώ, το 1% 200 - 500 ευρώ και μόνο το 10% δεν έχει πληρώσει από την τσέπη του. Κάθε ασθενής πληρώνει από την τσέπη του περίπου 300 ευρώ ετησίως για ιατρικές επισκέψεις και εξετάσεις, με το 21% να αναφέρει ότι δεν έλαβε την ιατρική φροντίδα που είχε ανάγκη εξαιτίας του υψηλού κόστους.
• 60% των ασθενών που διακόπτουν τη θεραπεία τους, το κάνουν κυρίως λόγω οικονομικών προβλημάτων.
• Η περικοπή και τα «πλαφόν» της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, η καθιέρωση της λεγόμενης «ασφαλιστικής τιμής» έχουν οδηγήσει στην εκτίναξη των πληρωμών των ασθενών (από το 9% περίπου στο 30%). Με αυτούς τους μηχανισμούς, η συμμετοχή του ασθενούς μπορεί τελικά να φτάσει από το 25%, ακόμα και στο 80% για ένα φάρμακο. Να σημειωθεί ότι στα κράτη - μέλη του ΟΟΣΑ, τα κρατικά ασφαλιστικά σχήματα καλύπτουν περίπου το 57% της φαρμακευτικής δαπάνης, ενώ οι ασθενείς πληρώνουν απευθείας το 39% και η προαιρετική ιδιωτική ασφάλιση το 4% περίπου (μέσοι όροι).
• Τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), των οποίων η τιμή πρόσφατα «απελευθερώθηκε», πληρώνονται 100% από τους ασθενείς.
• Τα 10 ευρώ που πληρώνουν οι ασθενείς για τη συνταγογράφηση, έχουν γίνει καθεστώς.
• Το κράτος και τα ασφαλιστικά ταμεία πληρώνουν κατά 57,7% λιγότερο για τα φάρμακα, ενώ οι ασφαλισμένοι πληρώνουν συμμετοχή κατά 43,1% περισσότερο σε σχέση με το 2009.
• 50 κωδικοί ΜΗΣΥΦΑ παρουσίασαν μεταβολή στην τιμή τους το 9μηνο του 2017, από τους οποίους οι 49 (98%) αύξηση και συγκεκριμένα οι 14 (28%) άνω του 10% και οι 9 (18%) από 20%, μέχρι και 160%!

Στον αντίποδα της αφαίμαξης του λαού, η φαρμακοβιομηχανία, οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι, τα «μεγάλα συμφέροντα», με τα οποία δήθεν συγκρούεται η κυβέρνηση, καλά κρατούν. Για παράδειγμα:

• Η αύξηση των εσόδων για τις 10 μεγαλύτερες πολυεθνικές του Φαρμάκου έφτασε στα 16,991 δισ. δολάρια το διάστημα 2015 - 2016.
• Η «Novartis» ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να εξαγοράσει τη ραδιο-φαρμακευτική εταιρεία «Advanced Accelerator Applications», έναντι 3,9 δισ. δολαρίων, ενισχύοντας το ογκολογικό της τμήμα, με τη νέα θεραπεία να βρίσκεται υπό αξιολόγηση και στις ΗΠΑ.
• Η κυβέρνηση, με τροπολογία στις 22/12/2017, αύξησε τη φαρμακευτική δαπάνη των νοσοκομείων και του ΕΟΠΥΥ κατά 30 εκατ. ευρώ, χωρίς να τη συνοδεύει με αντίστοιχη αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης. Δεδομένου ότι το ποσό αυτό αφαιρείται από το clawback (επιστροφή σε περίπτωση υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης) των φαρμακοβιομηχάνων, μπορούμε να πούμε ότι τους έκανε έναν «χριστουγεννιάτικο μποναμά».
• Αποκαλυπτική είναι και η επισήμανση σε έκθεση του ΟΟΣΑ με τίτλο «Health at a Glance 2017»: «(...) Οι φαρμακευτικές παίζουν σημαντικό ρόλο στο σύστημα Υγείας. Οι αρχές χρειάζεται να ισορροπούν την πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα, δίνοντας ταυτόχρονα τα κατάλληλα κίνητρα στη βιομηχανία, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι οι προϋπολογισμοί είναι περιορισμένοι».

Σε αυτό το πνεύμα, βασικές πλευρές της κυβερνητικής πολιτικής για το φάρμακο αποτελούν αφενός η μονιμοποίηση και ο «εκσυγχρονισμός» των βάρβαρων περικοπών της κρατικής και ασφαλιστικής δαπάνης για τη φαρμακευτική περίθαλψη του λαού, αφετέρου μια λειτουργία «τροχονόμου» στην οξύτατη διαπάλη μεταξύ των φαρμακοβιομηχάνων για την «πίτα» της αγοράς του Φαρμάκου.

Σε ό,τι αφορά τους εργαζόμενους στο συγκεκριμένο κλάδο, σε καμιά περίπτωση δε μοιράζονται την ευημερία των επιχειρήσεων, αντίθετα την πληρώνουν πολύ ακριβά, μαζί με την ανταγωνιστικότητα, την κερδοφορία, τους επιχειρηματικούς σχεδιασμούς και τις αναδιαρθρώσεις που επιφέρουν.

Οι αντεργατικοί νόμοι όλων των κυβερνήσεων, μηδεμιάς εξαιρουμένης, διευκολύνουν τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους να επιβάλλουν την ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις, την εντατικοποίηση στη δουλειά, να κάνουν χιλιάδες απολύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενδεικτικά, το 2017 οι πολυεθνικές του Φαρμάκου έκαναν 14.945 απολύσεις περισσότερες από το 2016 (αύξηση 49,3%), μιλώντας μόνο για τις δημοσιευμένες στα επίσημα φαρμακευτικά και οικονομικά περιοδικά, ενώ συνεχώς ανακοινώνουν αντίστοιχα καινούργια πλάνα.

Βέβαια, όλα αυτά δεν εμποδίζουν καθόλου τις κυβερνήσεις και τους ευρωπαϊκούς «θεσμούς» να βραβεύουν τα φαρμακευτικά μεγαθήρια για την επιχειρηματική τους δραστηριότητα, την κερδοφορία που επιτυγχάνουν, καθώς και για τα Προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που εκπονούν για τις «ευάλωτες κοινωνικές ομάδες».

Αυτή είναι η «δίκαιη» και «υγιής» ανάπτυξη! Οι συμπληγάδες που συνθλίβουν τη ζωή και τις ανάγκες των εργαζομένων και του λαού καλύπτονται πίσω από τις αντιπαραθέσεις, τους διαξιφισμούς και τις κοκορομαχίες των κάθε λογής σκανδάλων. Η ουσία των πραγμάτων, λοιπόν, ξεπερνά την - κατά τ' άλλα - αδιαμφισβήτητη ανάγκη διερεύνησης των σκανδάλων και απόδοσης ευθυνών και από αυτήν τη σκοπιά οι εργαζόμενοι και ο λαός πρέπει να τα προσεγγίζουν.

Ολα ξεκινούν από το γεγονός ότι πολύτιμα κοινωνικά αγαθά, όπως η Υγεία και το Φάρμακο, στον καπιταλισμό αποτελούν πανάκριβα και κερδοφόρα εμπορεύματα στα χέρια των επιχειρηματικών ομίλων. Αυτοί καθορίζουν, με μοναδικό κριτήριο την κερδοφορία τους και όχι τις λαϊκές ανάγκες, ποια φάρμακα, σε ποιες ποσότητες και αν θα παραχθούν και θα διακινηθούν. Αυτοί συνδιαμορφώνουν με τις εκάστοτε κυβερνήσεις τις τιμές των φαρμάκων στη βάση των συμφερόντων τους.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει τη φαρμακοβιομηχανία ως βασικό συνομιλητή, ως έναν από τους κλάδους - «ατμομηχανές» της καπιταλιστικής ανάπτυξης, διαμορφώνει γι' αυτήν ευνοϊκό έδαφος επενδύσεων. Εκπρόσωποι των φαρμακοβιομηχάνων βρίσκονται σε όλες τις σημαντικές συναντήσεις που αφορούν οικονομικές συμφωνίες - συνεργασίες, μέσα και έξω από τη χώρα.

Τα τεράστια κέρδη από τον έλεγχο της έρευνας, από την παραγωγή και τη διακίνηση του Φαρμάκου, από την επιχειρηματική δραστηριότητα στην Υγεία, δίνουν στα πολυεθνικά μεγαθήρια τη δυνατότητα να χρηματίζουν «κρίκους» του πολιτικού συστήματος και μερίδα των γιατρών, για να προωθήσουν τα ιδιαίτερα επιχειρηματικά τους συμφέροντα.

Στο πλαίσιο του ανελέητου κυνηγητού του κέρδους και του μεταξύ τους ανταγωνισμού, χρησιμοποιούν όλες τις «νόμιμες» και «παράνομες» μεθόδους, για να καταλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο στην παγκόσμια αγορά. Ο μεταξύ τους πόλεμος παίρνει διάφορες μορφές και αξιοποιεί πολλά μέσα, οικονομικά, πολιτικά, ακόμα και στρατιωτικά, συνδέεται με ευρύτερα συμφέροντα. Τα καπιταλιστικά κράτη ενεργοποιούνται για να υπερασπιστούν τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους.

Οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι του Φαρμάκου κονταροχτυπιούνται για την «πίτα» του 1,1 τρισ. δολαρίων της παγκόσμιας φαρμακευτικής δαπάνης. Αυτός ο ανταγωνισμός οξύνεται ακόμα περισσότερο, όταν οι αστικές κυβερνήσεις παίρνουν περιοριστικά μέτρα προκειμένου να θωρακίσουν συνολικά την τάξη των κεφαλαιοκρατών, σε περιόδους καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης.

Η περίοδος για την οποία ελέγχεται η NOVARTIS στην Ελλάδα, συμπίπτει με την αναμόρφωση της νομοθεσίας για τα γενόσημα φάρμακα και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις φαρμακοβιομηχανίες για το πώς θα διανέμεται η κρατική φαρμακευτική δαπάνη, με δεδομένο και τον εξαγωγικό προσανατολισμό. Τυχαίο;

Τόσο οι εργαζόμενοι στον κλάδο, που δέχονται λογιών λογιών πιέσεις από την εργοδοσία μπροστά σε τέτοιου είδους διεργασίες και «αποκαλύψεις» σκανδάλων, όσο και συνολικά οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα, ένα ασφαλές κριτήριο έχουν για να «διαβάσουν» και να παρέμβουν στις εξελίξεις: Τις ανάγκες τους, τη ζωή τους, το δικαίωμά τους στη μόνιμη και σταθερή εργασία με αξιοπρεπείς όρους και συνθήκες. Την ανάγκη για αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Υγεία για όλους και στο πλαίσιο αυτό φάρμακο που θα διατίθεται δωρεάν σε όσους το χρειάζονται.

Με κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας σε Υγεία - Φάρμακο, με το φάρμακο να ερευνάται, να ελέγχεται, να παράγεται και να διατίθεται από ενιαίο κρατικό φορέα. Τη ρεαλιστική και αναγκαία προοπτική να απαλλαγούν από την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, απ' αυτούς που εκμεταλλεύονται την εργατική δύναμη για τα κέρδη τους. Τότε μόνο τα κοινωνικά αγαθά θα αντιμετωπίζονται ως τέτοια, μόνο τότε θα έχουμε εξασφαλισμένη εργασία και δικαιώματα, μόνο τότε η δουλειά και οι ικανότητες του καθενός θα αξιοποιούνται προς όφελος της κοινωνίας. Ας προσανατολιστούμε, λοιπόν, σε αυτήν την προοπτική!