«Είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίσουμε αυτόν το δρόμο που επιλέξαμε», τονίζει η κόρη του θρυλικού Τσε
Αυτή είναι η ιστορία της ζωής της όπως λέει η ίδια η Αλέιδα Γκεβάρα - Μαρτς, που βρέθηκε στη χώρα μας με αφορμή το Ευρωπαϊκό Συνέδριο Αλληλεγγύης προς την Κούβα που έγινε στη Θεσσαλονίκη στις 13-14 Οκτώβρη 2001.
Οι διαλέξεις της τράβηξαν το ενδιαφέρον του Τύπου ενώ σε αρκετές περιπτώσεις κλήθηκε να σχολιάσει ή να συγκρίνει τον πατέρα της με τον Μπιν Λάντεν. Χωρίς περιστροφές χαρακτήρισε ανόητες τέτοιες συγκρίσεις και τις θεώρησε προσβολή τόσο για τον ίδιο τον Τσε αλλά και ασέβεια για τους αραβικούς λαούς, που σέβονται τον πατέρα της.
Κάθε φορά θύμιζε τη θέση της Κούβας ότι είναι κατά της τρομοκρατίας συμπληρώνοντας: «Εμείς υπήρξαμε θύματα τρομοκρατίας και βιολογικού πολέμου και δε θέλουμε να υποστούν το ίδιο κι άλλοι λαοί».
Και τόνιζε: «Λέμε και ΟΧΙ στον πόλεμο γιατί είναι άδικος και βάναυσος και δεν μπορεί να διαλύσει έναν πολιτισμό και ένα λαό».
Η συζήτηση με την Αλ. Γκεβάρα - Μαρτς ξεκίνησε με τα «Ερνεστάκια», μια μπριγάδα παιδιών στην ανατολική Κούβα, που την επισκέπτεται συχνά.
Η Αλ. Γκεβάρα μιλά στο συντάκτη του «Ρ». Αριστερά η μεταφράστρια Δέσποινα Μάρκου |
«Μια μέρα ήρθε μια πιτσιρίκα και με ρώτησε: "Θα θυμώσεις αν σου πω ότι ο μπαμπάς σου είναι και δικός μου μπαμπάς;"
Της απάντησα λοιπόν: "Ασφαλώς και δε θυμώνω καθόλου γι' αυτό. Αντίθετα χαίρομαι που τον μοιράζομαι μαζί σου". Και εκείνη μου απάντησε: "Εγώ πάντα λέω ότι είναι και δικός μου πατέρας".
Είναι πραγματικά μια πολύ μεγάλη αγάπη που έχουν τα παιδιά στον Τσε».
- Εχει εξατμιστεί το άρωμα της Επανάστασης για τους νέους της Κούβας;
- Οχι γιατί ακριβώς γι' αυτό δουλεύουμε. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μια διαδικασία για το ανέβασμα του πολιτιστικού επιπέδου του λαού, προσπαθώντας να βρούμε τρόπους επικοινωνίας με τους πιο νέους ανθρώπους. Κάναμε πραγματικά μια πολύ μεγάλη επένδυση και καταφέραμε να κλείσουμε μια συμφωνία με την Κίνα για να αγοράσουμε βίντεο και τηλεοράσεις έτσι ώστε σε όλα ανεξαιρέτως τα σχολεία να υπάρχει μια τηλεόραση για είκοσι ή τριάντα παιδιά. Γύρω στο μεσημέρι η κουβανική τηλεόραση έχει ένα ειδικό πρόγραμμα για τα παιδιά.
Αυτό κάνει και τα μαθήματα πιο ενδιαφέροντα και αρέσει και στο παιδί. Πρόσφατα κάναμε και μια αγορά κομπιούτερ νέας γενιάς έτσι σε όλα τα σχολεία της χώρας να υπάρχουν κομπιούτερς και τα παιδάκια των πέντε χρονών απ' το νηπιαγωγείο να μπορούν να μάθουν κομπιούτερ. Στα πιο απομακρυσμένα μέρη έχουν δημιουργηθεί κέντρα κομπιούτερ, έτσι ώστε μικρά παιδιά και νεολαίοι να μπορούν να πάνε και να ασχολούνται με τα κομπιούτερ.
Απ' την άλλη μεριά γίνεται μεγάλη κοινωνική δουλιά με τους νέους που έχουν προετοιμαστεί και διαπαιδαγωγηθεί γι' αυτό, ώστε να εντοπίζουν πού υπάρχουν τα κοινωνικά προβλήματα και να ξέρει το κράτος από πού να ξεκινήσει για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Ετσι ώστε οι νέοι άνθρωποι ή οι έφηβοι να μην έχουν κακή κοινωνική συμπεριφορά.
Είναι μια πραγματικά φιλόδοξη δουλιά που αρχίσαμε να κάνουμε και που δίνει αποτελέσματα. Απ' τη μια μεριά δίνεις δυνατότητες να αναπτυχθούν τα παιδιά και απ' την άλλη προσπαθείς να βοηθήσεις τις οικογένειες εκείνες που έχουν ανάγκες, έτσι ώστε στην κοινωνία μας να έχουν όλοι το ίδιο κοινωνικό επίπεδο. Αυτό δεν το έχουμε καταφέρει τελείως αλλά δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Το βασικό είναι να δίνουμε κίνητρα στους νέους για να δουλεύουν και να νιώθουν χρήσιμοι, να τους προετοιμάζουμε και να τους διαπαιδαγωγούμε στον πολιτιστικό τομέα ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν οτιδήποτε γίνεται στον κόσμο. Ετσι καταφέρνουμε να συνειδητοποιηθεί ο κόσμος.
Είναι βεβαίως μια καθημερινή δουλιά που δεν πρέπει να σταματάει ποτέ. Βελτιώσαμε κάποια πράγματα και την άλλη μέρα ανακαλύπτουμε ότι υπάρχουν και άλλα πράγματα που πρέπει να βελτιώσουμε. Η προσπάθεια είναι συνεχής.
Υπάρχει όμως ένα πολύ σοβαρό ενδιαφέρον απ' το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας και από την κυβέρνηση της χώρας έτσι ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να χάσουν οι νέοι το ενδιαφέρον τους για την επανάσταση.
- Σε ποια κατάσταση βρίσκεται η Κούβα, καθώς συνεχίζεται ο αποκλεισμός από τις ΗΠΑ;
- Αυτή τη στιγμή η Κούβα έχει οικονομικές ελλείψεις. Επίσης ο πόλεμος και όλο αυτό το στρατιωτικό θέμα που έχει ξεκινήσει στο Αφγανιστάν είχε ήδη την επίδρασή του και στην Κούβα.
- Πώς έγινε αυτό;
- Μειώθηκε ο τουρισμός, καθώς ο κόσμος φοβάται να ταξιδέψει με αεροπλάνο.
Αυτή η εξέλιξη δημιουργεί ελλείψεις στην οικονομία μας. Εχουμε ήδη ελλείψεις στα φάρμακα, στα τρόφιμα και στα ρούχα.
Φυσικά αν κανείς συγκρίνει την Κούβα του 1992 με την Κούβα του 2001, η διαφορά είναι σημαντική.
- Γιατί;
- Εχουμε βελτιωθεί οικονομικά και κοινωνικά είμαστε ήρεμοι. Ομως αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε ευχαριστημένοι.
Ο αποκλεισμός εξακολουθεί να λειτουργεί. Είναι μια μορφή τρομοκρατίας ενάντια στον κουβανικό λαό. Είναι πραγματικά μια αδικία που συντελείται σε βάρος αυτού του λαού.
Υπάρχουν και πράγματα που πρέπει να βελτιώσουμε στο εσωτερικό. Πετύχαμε βελτίωση στην εκμετάλλευση του χρόνου εργασίας.
Αντιμετωπίσαμε με επιτυχία τα προβλήματα εγκληματικότητας που είχαν εμφανιστεί στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Εχουμε, δηλαδή επιστρέψει στην πιο ομαλή περίοδο για την Κούβα σε αυτόν τον τομέα.
Πρέπει να βελτιώσουμε την παραγωγή ζάχαρης. Φέτος η συγκομιδή της ζάχαρης ήταν πιο σταθερή. Ομως τα εργοστάσια ζάχαρης είναι πια παλιά και οδηγούν σε ακριβή παραγωγή. Αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να αλλάξουμε την τεχνολογία αυτών των εργοστασίων. Αυτό όμως χρειάζεται χρόνο και χρήμα, αλλά σε αυτή την κατεύθυνση κινούμαστε.
Σε γενικές γραμμές η ζωή στην Κούβα είναι αρκετά σταθερή αλλά φιλοδοξούμε να βελτιώσουμε ακόμα πιο πολύ την οικονομία και νομίζουμε ότι προς αυτή την κατεύθυνση κάνουμε πράγματα που έχουν ενδιαφέρον. Θα μας βοηθήσει πολύ το νικέλιο, και η αναπτυγμένη βιομηχανία στον τομέα της ενέργειας, που δουλεύει με ό,τι έχει σχέση με τη χημεία.
Λόγω του αποκλεισμού, η καθημερινή ζωή είναι πολύ ακριβή.
- Τα νέα οικονομικά μέτρα δεν οδηγούν σε κοινωνικές διαφοροποιήσεις;
- Δυστυχώς παρουσιάστηκε αυτή η κοινωνική διαφοροποίηση. Είναι επόμενο ότι δε ζει με τον ίδιο τρόπο αυτός που κερδίζει δολάρια με αυτόν που δεν έχει δολάρια.
Αλλά γι' αυτό είναι πολύ σημαντική η βελτίωση της οικονομίας. Αν η βασική οικονομία της οικογένειας είναι σε ίσο επίπεδο και είναι ικανοποιητική, τότε για μένα είναι αδιάφορο αν εσείς πληρώνεστε σε δολάρια ή όχι. Δεν έχει πια καμιά σημασία. Γι' αυτό αγωνιζόμαστε να ανεβάσουμε και να αυξήσουμε την οικονομία μας, έτσι ώστε να μην υπάρχει αυτή η σημαντική διαφορά όταν εγώ έχω ξένο συνάλλαγμα και εσείς όχι.
Η πολιτική του κουβανικού κράτους είναι να μειώσει στον ελάχιστο βαθμό τις ατομικές δουλιές. Ο άνθρωπος σκέφτεται όπως ζει. Είναι λοιπόν σημαντικό να μην πηγαίνουν οι Κουβανοί στις ατομικές δουλιές αλλά να νιώθουν κοινωνικά χρήσιμοι. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος να βλέπει κανείς τη ζωή.
Αν για παράδειγμα εσείς είστε ιδιοκτήτης ενός εστιατορίου είναι φυσικό να ενδιαφέρεστε για το μαγαζί σας και την τσέπη σας. Αν όμως είστε διευθυντής ενός κρατικού εστιατορίου σάς ενδιαφέρει να έχετε την καλύτερη δυνατή υπηρεσία προς το λαό -όχι για το προσωπικό σας κέρδος - αλλά για την κοινωνική ικανοποίηση. Αυτό λοιπόν είναι σημαντικό για τον τρόπο σκέψης.
Το κουβανικό κράτος προσπαθεί απ' τη μια να ανεβάσει την οικονομία ώστε να «λιμαριστούν» και να αμβλυνθούν αυτές οι κοινωνικές διαφορές που δημιουργήθηκαν στη δεκαετία του 1990.
- Θα αντέξει η Κούβα - ιδιαίτερα μετά τον Φιντέλ Κάστρο;
- Ο κουβανικός λαός - όσο μεγάλος, χαρισματικός και ευφυής κι αν είναι ο Φιντέλ Κάστρο - δε θα μπορούσε να αντισταθεί μόνο χάρη σ' αυτόν. Πρέπει να υπάρχει μια κοινωνική συνείδηση και μια πολιτική διαπαιδαγώγηση.
Εγώ γεννήθηκα μαζί με την Επανάσταση και δεν μπορώ να ζήσω σε άλλο σύστημα. Είμαι ανίκανη να ζήσω σε άλλο σύστημα. Υπάρχουν πάρα πολλοί Κουβανοί σαν και μένα. Ετσι έχω την απόλυτη πεποίθηση ότι θα προχωρούμε μπροστά.
Το 1996 οι ΗΠΑ ψήφισαν το νόμο Χελμς - Μπάρτον. Ολος ο κόσμος ξέρει την εξωτερική πλευρά αυτού του νόμου. Ομως αυτός ο νόμος έχει και μια εσωτερική πλευρά που ισχύει μόνο για την Κούβα και που λέει ότι αν αλλάξει το κοινωνικό της σύστημα οι ΗΠΑ έχουν το δικαίωμα να άρουν ή όχι τον αποκλεισμό.
Αν λοιπόν η Κούβα αλλάξει το κοινωνικό της σύστημα, επιτρέπεται στις ΗΠΑ να παραδώσουν στους πρώην ιδιοκτήτες τις παλιές ιδιοκτησίες. Αυτό σημαίνει ότι θα εκχωρηθούν οι σημερινοί παιδικοί σταθμοί, τα νοσοκομεία, τα Κέντρα των ηλικιωμένων, τα σχολεία.
Είναι αδύνατον να τα δεχτεί αυτά ο κουβανικός λαός. Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιες οι ΗΠΑ με το νόμο τους δε μας επιτρέπουν να αλλάξουμε κοινωνικό σύστημα, γιατί τότε θα χάσουμε όλα όσα έχουμε.
Ο κουβανικός λαός στη μεγάλη του πλειοψηφία δεν είναι κομμουνιστές. Είμαστε μόνο ένα εκατομμύριο κομμουνιστές. Ομως οι υπόλοιποι Κουβανοί είναι πατριώτες και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Μάθαμε να ζούμε με αξιοπρέπεια και σήμερα η Κούβα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που λέει ΟΧΙ στις ΗΠΑ, κρατάει αυτό το ΟΧΙ και δεν τρέμει μπροστά σε τίποτε.
Νομίζεις ότι θα δεχτούμε να το χάσουμε αυτό;
- Εσείς θα απαντήσετε.
- Είναι αδύνατο να το δεχτούμε.
Αλλά ας πάρουμε και τη συναισθηματική πλευρά. Ο λαός μας είναι ένας ρομαντικός και πολύ τρυφερός λαός. Και από απλό σεβασμό ακόμα στον άνθρωπο εκείνο που έχει κάνει ό,τι ήταν δυνατόν για να κάνει καλύτερη τη ζωή του λαού, δε θα μπορούσαμε ποτέ να τον απογοητεύσουμε. Ετσι λοιπόν, απ' οποιαδήποτε πλευρά κι αν το πάρεις, είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίσουμε αυτόν το δρόμο που επιλέξαμε. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για τον κουβανικό λαό.
- Είναι ουτοπία να είσαι σήμερα κομμουνιστής;
- Οχι δεν είναι ουτοπία. Είναι αναγκαιότητα, τουλάχιστον για μας.