Το βάθεμα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων αποτυπώνεται πρώτα απ' όλα στην αντιπαράθεση των ΗΠΑ και συνολικά του βορειοατλαντικού άξονα με τη Ρωσία - πρόσφατα είναι τα ρωσικά γυμνάσια και σε εξέλιξη βρίσκονται τα αμερικανοΝΑΤΟικά στη Μεσόγειο («Bright Star 2018»), με τη συμμετοχή της Ελλάδας. Στην πορεία όμως των γεωπολιτικών ανταγωνισμών και συμβιβασμών θα επιδράσουν και οι σχεδιασμοί και οι προτεραιότητες της ΕΕ, και τα επιμέρους συμφέροντα της κάθε αστικής τάξης που διεκδικεί μεγαλύτερο ρόλο.

Μέσα στο τελευταίο 10ήμερο, οι ΥΠΕΞ των δύο ισχυρότερων χωρών - μελών της ΕΕ, της Γερμανίας και της Γαλλίας, είχαν ο καθένας επαφές με υψηλόβαθμους αξιωματούχους των κυβερνήσεων Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου, φέρνοντας στο προσκήνιο την προσπάθεια των χωρών τους - και της ΕΕ - να διεισδύσουν ακόμα πιο ενεργητικά, στοχευμένα αλλά και αυτόνομα στην περιοχή μας. Φανερώνοντας όμως και τον μεταξύ τους ανταγωνισμό για το ποιος θα έχει τον πρώτο λόγο και θα αποκομίσει τα μεγαλύτερα οφέλη από τις διευθετήσεις της «επόμενης μέρας» σε Ανατ. Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Ο μεν Χάικο Μάας είχε διήμερες επαφές σε Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη, ενώ μετά δέχτηκε στο Βερολίνο τον ΥΠΕΞ της Κύπρου Ν. Χριστοδουλίδη. Ο δε Ζαν Ιβ Λε Ντριάν βρέθηκε στην Αθήνα και αμέσως μετά στη Λευκωσία.

Ενδεικτική της αξίας που αποκτά για την ΕΕ η περιοχή είναι η πρωτοβουλία της Γαλλίας να συγκαλέσει ειδική Σύνοδο Κορυφής για τη Μεσόγειο, στις αρχές του επόμενου καλοκαιριού.

Το γαλλικό ενδιαφέρον για τη γειτονιά μας εστιάζεται σε δύο άξονες:

• Αφενός, το στόχο να διασφαλίσει και να ενισχύσει εφαλτήρια παρέμβασης - και στρατιωτικής - σε καυτά «μέτωπα», σε Μέση Ανατολή και Αφρική, καθώς ιδίως η τελευταία γίνεται επίκεντρο όλο και περισσότερων ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών και ανταγωνισμών (π.χ. με Κίνα). Κατά τις επαφές του στη Λευκωσία, ο Γάλλος ΥΠΕΞ χαρακτήρισε «αξιοσημείωτη» τη συνεργασία Γαλλίας - Κύπρου στην Αμυνα και μίλησε ξανά και ξανά για τη σημασία της διμερούς «Στρατηγικής Ατζέντας» που υπεγράφη τα τελευταία χρόνια, εκφράζοντας ικανοποίηση που τα πολεμικά πλοία και αεροπλάνα της χώρας του είναι «πάντα ευπρόσδεκτα» στην Κύπρο.

Θυμίζουμε ότι τον Απρίλη του 2017, Γαλλία και Κύπρος επικαιροποίησαν τη διμερή «Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας» τους, διευρύνοντάς την «σε νέους τομείς, υπό το φως των νέων προκλήσεων ασφαλείας και του νέου γεωπολιτικού περιβάλλοντος». Στους νέους τομείς περιλαμβάνονταν «η ενεργειακή και θαλάσσια ασφάλεια (...) η διαχείριση κρίσεων καθώς και η τρομοκρατία».

Το Νοέμβρη του 2017, υποδεχόμενος τον Κύπριο ομόλογό του στο Παρίσι, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ξεχώρισε τους «πολύ ισχυρούς αμυντικούς δεσμούς» των δύο χωρών, σχολιάζοντας ότι «πέρυσι το γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό επισκέφθηκε πάνω από 40 φορές την Κύπρο», και μίλησε ειδικά για τη σημασία του εκσυγχρονισμού του λιμανιού στην περιοχή Μαρί (στην επαρχία Λάρνακας), που είπε ότι θα σηματοδοτήσει την επέκταση της διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας. Από τη μεριά του, ο Ν. Αναστασιάδης είχε πει ότι «με δεδομένο το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Γαλλίας για τα τεκταινόμενα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου» ενημέρωσε τον Μακρόν «για τον ενεργό ρόλο και τις πρωτοβουλίες που αναπτύξαμε στην περιοχή για προώθηση της συνεργασίας, της ειρήνης και της σταθερότητας. Οπως και τη βοήθεια που η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να παράσχει στη Γαλλία και άλλες φίλες χώρες προς επίτευξη των πιο πάνω στόχων. Και είναι μέσα σε αυτά τα πλαίσια που έχουμε πει ότι η ναυτική βάση στο Μαρί και η αεροπορική βάση "Ανδρέας Παπανδρέου" στην Πάφο μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους φίλους μας, ιδιαίτερα από τη Γαλλία, στις ειρηνευτικές αποστολές στην περιοχή». Να σημειώσουμε ότι τον Απρίλη του 2018, βρετανικά και γαλλικά βομβαρδιστικά έφευγαν για τη Συρία και από την Κύπρο.

• Αφετέρου, την ανάγκη να προχωρήσουν οι επενδύσεις μεγάλων ενεργειακών κολοσσών, καθώς η Λεκάνη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου εκτιμάται ότι θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της Ευρώπης (και όχι μόνο) για πάρα πολλές δεκαετίες. Η «Total» παραμένει φιλόδοξος επενδυτής όχι απλά στην κυπριακή ΑΟΖ αλλά και σε Λίβανο κ.α., ενώ η απόσυρσή της από το Ιράν (μετά την επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης) μεγαλώνει αντικειμενικά την ανάγκη να βρει νέους προορισμούς για τα κεφάλαιά της, προλαμβάνοντας φυσικά ανταγωνιστές της.

Ηδη εκφράζει ενδιαφέρον να επεκτείνει τη δράση της στην κυπριακή ΑΟΖ, ενώ συγκεντρώνει τις δυνάμεις της για τη διαμόρφωση και νέων συνεργασιών, από τις οποίες προσδοκά να αντλήσει πρώτη οφέλη. Σε αυτό το πλαίσιο είναι που και ο Λε Ντριάν εξέφρασε τη γαλλική «αλληλεγγύη σε Κύπρο και Ελλάδα» - δήθεν μαλώνοντας την Αγκυρα, όπως βιάστηκαν να ισχυριστούν πολλές αστικές γραφίδες - ξεκαθαρίζοντας ότι ζητούμενο είναι ένας συμβιβασμός για να προχωρήσουν οι μπίζνες. Ετσι, απαντώντας σε ερώτημα για τους υδρογονάνθρακες της περιοχής και την «τουρκική στάση», ξεκαθάρισε (κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Κοτζιά στην Αθήνα): «Είναι απαραίτητο στην Ανατολική Μεσόγειο να υπάρξουν συμφωνίες, κοινά συμφέροντα, κοινές δράσεις, προκειμένου να μπορέσει να ξεκινήσει οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή με τη χρησιμοποίηση αυτού του νέου πόρου που έχουμε, των υδρογονανθράκων. Ολα αυτά, βεβαίως, στο πλαίσιο μίας μη επιθετικής διαδικασίας, που θα επιτρέψει και στους μεν και στους δε να αναπτύξουν συνεργασία...».

Εξίσου ενδεικτική είναι η προσοχή που δίνει το Παρίσι σε συνεργασίες που εγκυμονεί η αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων. Μιλώντας για τις «τριμερείς συνεργασίες» που ξεπηδούν στην περιοχή, ο Λε Ντριάν (σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή») υποστήριξε ότι «εντάσσονται χρήσιμα σε κοινό στοχασμό περί των νέων ενεργειακών πηγών της περιοχής, η εκμετάλλευση των οποίων θα μπορούσε να αποτελέσει θεμέλιο μόνιμων συνεργασιών». Λίγο πριν, είχε τονίσει ότι «η Τουρκία είναι σημαντικός συνομιλητής και εταίρος» και γι' αυτό ο Μακρόν ξεκίνησε «στενό διάλογο» με τον Τούρκο ομόλογό του, Ρ. Τ. Ερντογάν, προσεγγίζοντας «με κάθε ειλικρίνεια τα σημεία ασυμφωνίας με την Αγκυρα». Ηδη - είπε - μιλήσαμε «στους Τούρκους συνομιλητές μας» για «τα θέματα που μας απασχολούν σχετικά με τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο» (βλ. προκλήσεις σε κυπριακή ΑΟΖ και Αιγαίο). Πρόσθεσε όμως: «Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να συνεργαστούμε, η ΕΕ και η Τουρκία, με αντικείμενο τα κοινά συμφέροντά μας», περιγράφοντας την Τουρκία ως «αναπόδραστο παράγοντα», ειδικά για τις εξελίξεις στη Συρία.

Ειδικά για τη Συρία, άλλωστε, η Γαλλία επιδιώκει διάφορους συντονισμούς με την Τουρκία, όπως δείχνουν και τα παζάρια για την πραγματοποίηση Συνόδου Γαλλίας - Γερμανίας - Τουρκίας - Ρωσίας για το Συριακό. «Η Γαλλία ήταν η πρώτη που πρότεινε την προσέγγιση των θέσεων μεταξύ των δυτικών και αραβικών κρατών από τη μία και των τριών λεγόμενων εγγυητριών χωρών στην Αστάνα από την άλλη», διασαφήνισε ο Λε Ντριάν. Επιπλέον, η Τουρκία περιλαμβανόταν και στο λεγόμενο «small group» για τη Συρία, ένα νέο σχήμα που η Γαλλία πρωτοστάτησε για να στηθεί την άνοιξη (με τη συμμετοχή Σ. Αραβίας, Ιορδανίας κ.ά.), το οποίο ωστόσο ακόμα καρκινοβατεί.

Αντίστοιχη επιμονή για πιο «εδραιωμένη παρέμβαση» στη Ν/Α Μεσόγειο δείχνει και η Γερμανία. Οι επαφές Μάας στη Αγκυρα αλλά και η πρόσφατη συνάντηση με τον Κύπριο ομόλογό του στο Βερολίνο έγιναν ενώ πλέον η Γερμανία δεν αποκλείει και τη στρατιωτική της εμπλοκή στο Συριακό, αναδεικνύοντας την προτεραιότητα που δίνει στην περιφέρεια.

Ο Μάας επανέλαβε τη «βούλησή μας να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε σκληρά για τη βελτίωση των σχέσεων» με την Τουρκία, και μεταξύ άλλων δεν παρέλειψε να συνδέσει την εξέλιξη των ευρωτουρκικών σχέσεων και με τις συνομιλίες για το Κυπριακό. Υποδεχόμενος τον Ν. Χριστοδουλίδη στο Βερολίνο, ο Μάας, εξισώνοντας τον εισβολέα και μια χώρα που τμήμα της παραμένει υπό κατοχή, είπε ότι «ενθαρρύνουμε και την Κύπρο και την Τουρκία να υιοθετήσουν μια εποικοδομητική στάση», προσθέτοντας με νόημα ότι «η επίλυση της σύγκρουσης στην Κύπρο θα έδινε επίσης νέα ορμή στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας».

Εντοπίζοντας κι αυτός τα οφέλη των πολυμερών συνεργασιών που στήνονται στη Μεσόγειο, τις καλωσόρισε και είπε ότι η Κύπρος «μπορεί να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην προώθηση ανταλλαγών (σ.σ. απόψεων κ.λπ.) και τη σταθερότητα μέσω της περιφερειακής συνεργασίας».

Από τη μεριά του, ο Ν. Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε ότι θεσμοθετούνται πλέον τακτικές πολιτικές «διαβουλεύσεις μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών», μιλώντας για «μια ισχυρή πλατφόρμα για την περαιτέρω αναβάθμιση της συνεργασίας μας», και εξήγησε πως με τον Μάας είχε μια «διεξοδική συζήτηση για το πώς η Γερμανία θα μπορούσε να εμπλακεί στις περιφερειακές εξελίξεις με συγκεκριμένους τρόπους...».