Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει τη δημοσίευση των ομιλιών που έγιναν στην Ημερίδα που διοργάνωσε το Κεντρικό Συμβούλιο της ΚΝΕ, με θέμα «Η νέα εποχή στην τεχνολογία απαιτεί μια νέα εποχή στην κοινωνία - Σοσιαλισμός, η απάντηση τον 21ο αιώνα», με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατο του Β. Ι. Λένιν. Η Ημερίδα διοργανώθηκε στο Παλαιό Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πειραιά το Σάββατο 30 Μάρτη.

Στο πλαίσιο αυτό δημοσιεύονται η θεματική εισήγηση του Κώστα Γουλιάμου, τακτικού μέλους της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, πρώην πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, και υποψήφιου ευρωβουλευτή με το ΚΚΕ, με τίτλο: «Για το ζήτημα του μετανθρωπισμού» και η παρέμβαση που έκανε η Στέλα Παπαοικονόμου, μέλος του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο: «Σχέδια της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την παρακολούθηση και την καταστολή του λαού».

Η δημοσίευση των ομιλιών θα συνεχιστεί και σε επόμενα φύλλα του «Ριζοσπάστη».

...θα έλεγε η Google, παίρνοντας υπόψη ότι είναι Σάββατο.

Παράδειγμα πολύ απλό, αλλά δηλωτικό για τις σύγχρονες δυνατότητες εξαγωγής μαζικών τάσεων και προβλέψεων για πληθυσμούς και περιοχές. Αντίστοιχα γνωστή είναι πια και η δυνατότητα κατάρτισης ατομικών προφίλ, εξατομικευμένων συμπερασμάτων.

Οσο ψηφιοποιούνται διαδικασίες στην οικονομία αλλά και κρατικές λειτουργίες, τόσο περισσότερα δεδομένα αντλούνται από τους λαούς. Ενισχύεται η δυνατότητα να διαμορφώνεται πλήρης ηλεκτρονικός φάκελος των πολιτών για κάθε χρήση, για την πιο αποτελεσματική και συνδυασμένη άσκηση των λειτουργιών του αστικού κράτους, οικονομική, κατασταλτική, ιδεολογική.

Από στελέχη των Big Tech μέχρι ακαδημαϊκούς, σχεδόν κανένας δεν αμφισβητεί σήμερα τις ανώτερες δυνατότητες μαζικής παρακολούθησης από μεγάλες εταιρείες και κράτη.

Τους σχετικούς κινδύνους αναγνώρισε ανοιχτά σε μεγάλο βαθμό η ΕΕ, για τους λόγους της. Με τον γνωστό GDPR και άλλα νομοθετήματα, θέλησε και θέλει να εμφανιστεί ως ο δημοκρατικός φάρος προστασίας των δικαιωμάτων στην ψηφιακή εποχή.

Στην πραγματικότητα, η νομοθεσία της έδωσε ώθηση στη μαζική επεξεργασία και απρόσκοπτη ροή προσωπικών δεδομένων στην Ευρώπη, αφενός για την ψηφιακή αγορά, όπου τα δεδομένα στην πράξη εμπορευματοποιούνται, αφετέρου για την αλίευση δεδομένων από τα κράτη και τα όργανα της ΕΕ, για τους σκοπούς τους. Εξελίξεις που επιταχύνθηκαν και δυνάμωσαν κατά την πανδημία, στο όνομα και της δημόσιας υγείας.

Στον «Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης» της ΕΕ έχει νόμιμα απλωθεί ένα διαλειτουργικό δίχτυ:

Εθνικές υπηρεσίες και βάσεις δεδομένων διασυνδέονται και επικοινωνούν με βάσεις δεδομένων της ΕΕ. Στοιχεία φτάνουν σε ευρωπαϊκές υπηρεσίες, όπως η Europol και η Eurojust, και καταλήγουν κατά περιπτώσεις στην Interpol.

Ετσι, από το 2016 - έτος ψήφισης του GDPR και της «αδελφής» του Αστυνομικής Οδηγίας - μέχρι το 2021, τα δεδομένα που αποθηκεύονται στη Europol γράφεται ότι αυξήθηκαν κατά 280%.¹

Και το δίχτυ εξακολουθεί να αναβαθμίζεται. Το 2022 νέος Κανονισμός² ενίσχυσε τις σχετικές αρμοδιότητες της Europol. Το 2023 νέα Οδηγία³ ήρθε να διευκολύνει την αστυνομική διαβίβαση πληροφοριών σε όλη την Ενωση.

Βασική αιτιολογία, νομικά αλλά και πολιτικά - ιδεολογικά, για την ενίσχυση της μαζικοπροληπτικής κρατικής επιτήρησης και παρέμβασης αποτελεί η γνωστή έννοια - λάστιχο της τρομοκρατίας.

Σε αυτήν τη βάση νομιμοποιήθηκε το μαζικό προληπτικό σκανάρισμα του διαδικτύου με Κανονισμό του 2021 για το Τρομοκρατικό Περιεχόμενο online.⁴Ελεγχος που επεκτείνεται με νέες πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως «ενάντια στην παραπληροφόρηση» ή «στον λαϊκισμό».

Αποκαλυπτική απεικόνιση από πρότζεκτ της ΕΕ για τη χρήση «γυαλιών επαυξημένης πραγματικότητας» από τις αστυνομικές αρχές, ώστε να «σκανάρουν» όποιον έχουν απέναντί τους

Οι εταιρείες συνεργάζονται με τις αρχές. Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβρη το Ευρωπαϊκό Κέντρο ενάντια στην Τρομοκρατία πραγματοποίησε κοινή άσκηση «για το τρομοκρατικό και βίαιο περιεχόμενο στο διαδίκτυο» με το TikTok και 11 χώρες.⁵

Το ποιος αποτελεί δυνητικό στόχο των αρχών, ιδίως υπό την «ευλύγιστη» έννοια της «τρομοκρατίας», δεν είναι μυστικό.

- Οταν ακόμα και βουλευτές ή συνδικαλιστές, όπως στη Γαλλία, αντιμετωπίστηκαν ως «υποστηρικτές της τρομοκρατίας» επειδή υπερασπίστηκαν τον Παλαιστινιακό λαό ενάντια στη σφαγή του από το Ισραήλ.

- 'Η όταν - όπως δημοσιεύτηκε πέρυσι - ακτιβιστής είχε φάκελο ως potential terrorist («πιθανός τρομοκράτης»), παρότι η μόνη ποινική του καταδίκη ήταν επειδή είχε σπάσει ένα παράθυρο κτιρίου για να μην κοιμηθούν στο κρύο μετανάστες.

Αλλωστε, στην τελευταία ευρωενωσιακή Εκθεση για την Τρομοκρατία, σε σχέση με τους «ακτιβιστές του περιβάλλοντος» σημειώνεται: «Η γραμμή ανάμεσα στον ακτιβισμό και τον εξτρεμισμό είναι συχνά θολή, αφού κάποια από τα αφηγήματα των ακτιβιστών φέρουν τη δυνατότητα διέγερσης σε βία...».⁶

Η ενίσχυση της παρακολούθησης, για την καταστολή και τη χειραγώγηση των λαών, την υποταγή και στράτευσή τους στους στόχους του κεφαλαίου, αποτελεί ανάγκη του συστήματος, ιδίως όσο κλιμακώνονται οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και με στρατιωτικές συγκρούσεις. Η προληπτική στόχευση του εργατικού - λαϊκού κινήματος και ειδικά των Κομμουνιστικών Κομμάτων δεν αποτελεί κάποια «ιδεοληψία» ή επιλογή συγκεκριμένης πολιτικής «απόχρωσης», αλλά αναγκαιότητα, στη βάση του - δικαιολογημένου - φόβου της άρχουσας τάξης μπροστά στην όξυνση της ταξικής πάλης.

Και εκατομμύρια ευρώ κατευθύνονται σε ευρωπαϊκά προγράμματα για την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών από τις κρατικές υπηρεσίες, ενισχύοντάς τες και σε βάρος του λαϊκού παράγοντα, πολλά απ' αυτά με αξιόλογη ελληνική συμμετοχή.

Οπως το πρότζεκτ «Darlene», για τη χρήση από αστυνομικούς «γυαλιών επαυξημένης πραγματικότητας» προκειμένου να σκανάρουν αυτόν που έχουν απέναντί τους, αντλώντας για τους μεν «καταχωρημένους» αναλυτικά στοιχεία (ηλικία, ύψος, ποινικές καταδίκες), για τους δε «μη καταχωρημένους» άλλα δεδομένα, όπως συμπεριφοράς.

Η νέα Πράξη της ΕΕ για την Τεχνητή Νοημοσύνη, η ΑΙΑ (Artificial Intelligence Act), ανοίγει νέους επικίνδυνους δρόμους.

Στο ίδιο το κείμενο της Act διαβάζουμε δεκάδες κινδύνους που αναγνωρίζει η ΕΕ. Οχι μόνο για τις συνδικαλιστικές ή πολιτικές ελευθερίες, αλλά ακόμα και για θεμελιακά για το αστικό Δίκαιο δικαιώματα: Την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, την ελευθερία έκφρασης και σκέψης. Γράφουν πως διακυβεύεται η ίδια η αυτονομία του ατόμου, όπως από συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης που επιδρούν στο υποσυνείδητο, μέσα και από διεπαφές εγκεφάλου - υπολογιστή, εργαλεία επαυξημένης πραγματικότητας κ.ά.

Ωστόσο, η ΑΙΑ δεν απαγορεύει εντελώς ούτε τις χρήσεις που φέρουν τους μεγαλύτερους, «απαράδεκτους» κατά την ίδια κινδύνους, γεγονός που έχει γεννήσει αντιδράσεις στη νομική, ευρύτερα επιστημονική κοινότητα, αλλά και σε οργανώσεις για τα δικαιώματα.

Για παράδειγμα, η Act:

- Επιτρέπει τη βιομετρική ταυτοποίηση σε δημόσια προσβάσιμους χώρους, ακόμα και real time σε περιπτώσεις.

- Ανοίγει δρόμους:

• Στην προληπτική αστυνόμευση.
• Στη χρήση συστημάτων αναγνώρισης συναισθημάτων.
• Στην καταγραφή και ανάλυση κινήσεων και συμπεριφοράς και στους χώρους εργασίας.

- Ακόμα και τα συστήματα που μπορούν να επιδράσουν στο υποσυνείδητο απαγορεύονται μόνο αν κατευθύνονται σε επιβλαβή αποτελέσματα, κάτι που ανοίγει μια τεράστια συζήτηση, και νομική: Τι σημαίνει σοβαρή βλάβη, τι όχι, τι σημαίνει όφελος από επιδράσεις στο ανθρώπινο υποσυνείδητο, και κυρίως ποιος το κρίνει;

Γενικά, κατά την Act, σε συστήματα ΤΝ «υψηλού ρίσκου», οι ίδιες οι εταιρείες που τα παρέχουν, οι ίδιες καταρχήν θα αξιολογούν τους εαυτούς τους, για το πώς συμμορφώνονται με τη νομοθεσία και τα ευρωπαϊκά standards. Επεκτείνεται δηλαδή η απαράδεκτη λογική τα μονοπώλια να αυτοελέγχονται, με «φόβητρο» πρόστιμα που μπορεί να τους επιβληθούν.

Αλλά το βαθύτερα αντιδραστικό στην ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι η ίδια η αφετηριακή λογική της: Η λεγόμενη risk based approach. «Risk regulation»: Νομοθετούμε μέτρα στη βάση κινδύνων, που προϋποθέτει - ενέχει την εξής παραδοχή: Πωςκίνδυνοι θα υπάρχουν για τους λαούς. Σαν να τους γεννά η τεχνολογία ως τέτοια, ως κάποιο αυτοκινούμενο που δεν μπορούμε ολοκληρωμένα να ορίσουμε.

Αυτός είναι ο σύγχρονος ευρωπαϊκός τρόπος σκέψης και ρύθμισης.

Γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος της ΕΕ να μη μείνει πίσω στη διεθνή τεχνολογική κούρσα.

Γιατί ο μόνος τρόπος των αστικών τάξεων να «τρέξουν προς το μέλλον» είναι να «τρέξουν» προς το μέγιστο κέρδος, σέρνοντας συνειδητά τους εργαζόμενους σε κινδύνους, ακόμα και πρωτόφαντους.

Κανένα δικαίωμα ή ανθρώπινη ανάγκη δεν υπερτερεί, τελικά, αν επαπειλείται σοβαρά η καπιταλιστική κερδοφορία, κι αυτό το μαρτυρά έμμεσα κάπου και η ΕΕ, όταν π.χ. στην ΑΙΑ ορίζει ως «συστημικό κίνδυνο» αυτόν που απειλεί πρωτίστως τι; Την εσωτερική αγορά της.

Ομως αυτός δεν είναι ο μόνος τρόπος σκέψης και ρύθμισης συνολικά για την ανθρωπότητα.

Η κοινωνία σήμερα έχει τεράστιες δυνατότητες να νομοθετήσει, να λάβει αποφάσεις που θα φράζουν τους επικίνδυνους δρόμους, ανοίγοντας νέα μονοπάτια σκέψης και παραγωγής. Στηριγμένη στη συλλογική διεπιστημονική σκέψη και ικανότητα πρόγνωσης, μπορεί να ορίζει το αύριό της.

Γι' αυτό χρειάζεται να ορίζουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, μέσω της εξουσίας τους, τις επιστημονικές και τεχνολογικές δυνάμεις.

Στο ερώτημα που σήμερα θέτουν αταξικά οι αστοί νομοθέτες και το οποίο απασχολεί ευρύτερα επιστήμονες, «πώς να αναπτύξουμε την Τεχνητή Νοημοσύνη ανθρωποκεντρικά»υπάρχει μία ολοκληρωμένη απάντηση, επιστημονική, ως ταξική: Δίνοντας σκληρή μάχη για να φέρουμε τη μόνη πραγματικά ανθρωποκεντρική οικονομία και κοινωνία, τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Παραπομπές:

1. https://euobserver.com

2. 2022/991

3. 2023/977

4. 2021/784

5. https://www.europol.europa.eu/media-press/newsroom/news/europol-and-tiktok-collaborate-to-bolster-efforts-against-terrorist-content

6. European Union Terrorism Situation and Trend Report 2023

Επιπρόσθετα, τόσο η εφαρμογή των επιστημοτεχνολογικών επιτευγμάτων όσο και η εξ αυτών απορρέουσα δοξασία του «μετανθρωπισμού» είναι αυθαίρετα αποσπασμένες από τον κοινωνικό χαρακτήρα των παραγωγικών δυνάμεων και, ειδικότερα, από τη διαλεκτική τους ενότητα με τις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής. Η δε αστική λειτουργία τους καλλιεργεί κι εμπεδώνει όχι μόνο τη σύγχυση αλλά και τη συστηματική απόκρυψη της πάλης των τάξεων. Ολη αυτή η κοινωνική μηχανική απενοχοποιεί τον καπιταλισμό για την ολιστικής μορφής χειραγώγηση που επιχειρεί σε ό,τι αφορά την τεχνοφουτουριστική σύμμειξη «σάρκας - μηχανής» και, συνεπαγωγικά, με την ομόζυγη σύνδεσή της με τις μηχανιστικές δοξασίες του «μετανθρωπισμού». Ωστόσο, σε όλη αυτήν την κεφαλαιοκρατική πρακτική μηχανοποίησης και μηχανιστικής συντήκονται γεγονότα και πεποιθήσεις που συγκροτούν μια απειλή για τη βιολογική ουσία του ανθρώπου και την ιστορικότητά του. Ηδη στη θεωρητική γλώσσα των εισηγητών του «μετανθρωπισμού» διατυπώνεται η εξοικείωση με την απόρριψη του βιολογικού και οντολογικού ανθρωποκεντρισμού. Εστιάζοντας στην τροποποίηση ανθρώπινων χαρακτηριστικών μέσω βιογενετικής, προσθετικών μεθόδων, ψηφιακών/κβαντικών μηχανισμών της κυβερνητικής και άλλων τεχνολογικών μηχανισμών, ο «μετανθρωπισμός» δημιουργεί συνθήκες απανθρωποποιημένης ύπαρξης.

Να σημειωθεί ότι ο Μαρξ (έκδοση 1975) στα «Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα», εξηγώντας τον ρόλο των υλικών συμφερόντων στις κοινωνίες που κυριαρχούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, αναφερόταν στην «απανθρωποποιημένη ύπαρξη», όταν το αποτέλεσμα της δράσης του ανθρώπου αντιστρατεύεται τον ίδιο τον άνθρωπο: «Η παραγωγή δεν παράγει τον άνθρωπο μόνο σαν εμπόρευμα, το ανθρώπινο εμπόρευμα, τον άνθρωπο με τη μορφή εμπορεύματος. Παράγει, επίσης, τον άνθρωπο πνευματικά και φυσικά σαν απανθρωποποιημένη ύπαρξη...».

Πριν από τεσσερισήμισι περίπου αιώνες ο Francis Bacon αναδείκνυε θεωρητικά τη γνώση και τις μηχανές ως το πιο ασφαλές όργανο για την ελάφρυνση της ανθρώπινης κατάστασης. Μολαταύτα, δεν είχε φανταστεί ότι ο εξανθρωπισμός της μηχανής θα οδηγούσε στην εκμηχάνιση του ανθρώπινου είδους και, κατ' επέκταση, στην κατά Μαρξ «απανθρωποποιημένη ύπαρξη». Στο δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα, και με σαφή επιρροή από τον Bacon, η μηχανική του Andreas Boeckler - μέσα από τα έργα του «Theatrum Machninarum Novum» και «Architectura Curiosa Nova» -, προσπάθησε ν' αντιγράψει την κίνηση του ανθρώπου. Κατ' ακρίβεια, να εκκολάψει την εφαρμογή των μηχανών αέναης κίνησης.

Γενικά, η Ευρώπη του 17ου αιώνα, καθώς ξεπερνούσε την Αναγέννηση, εισερχόμενη στην πρώιμη νεωτερική περίοδο, έδειχνε ν' αφοσιώνεται στη μηχανική επινόηση. Σε αυτήν την περίοδο κυριαρχίας του μπαρόκ - ενός λόγου και τρόπου έκφρασης συνδεδεμένης με τη θεμελιοκρατική προσέγγιση του ορθολογισμού της εποχής και την αίσθηση του εξωπραγματικού -, εμφανίζεται το νέο θέατρο του φαντασιακού των μηχανών. Αργότερα, απέναντι στο φαντασιακό του καπιταλισμού και των μηχανών, η θεωρία των μηχανών του Μαρξ λειτούργησε καθοριστικά και αποτελεσματικά, αναδεικνύοντας μεταξύ άλλων την υλική υποδομή ως προϋπόθεση για το κοινωνικό εποικοδόμημα και, συνάμα, την κοινωνική διάσταση των τεχνικών και της τεχνολογίας. Ειδικότερα τον Μαρξ προβλημάτιζε η έννοια της «τεχνολογίας» και της «τεχνικής», όπως βέβαια και η ειδοποιός διαφορά τους. Οπου η μεν τεχνική αφορά στην υλικότητα της καπιταλιστικής παραγωγής, η δε τεχνολογία στη «λογική», με την οποία η τεχνική συνδέει τα επιμέρους στοιχεία ενός ενιαίου συνόλου (παραγωγή «μηχανών με μηχανές»). Μάλιστα, στον 1ο τόμο του «Κεφαλαίου» ο Μαρξ, έχοντας πλήρη αντίληψη της επιταχυνόμενης ανάπτυξης του συστήματος των μηχανών, δεν αναζητά μόνο «μια κριτική ιστορία της τεχνολογίας» αλλά επισημαίνει πως «...το κεφάλαιο ρίχτηκε μ' όλη του τη δύναμη και με πλέρια συνείδηση στην παραγωγή σχετικής υπεραξίας μέσω της επιταχυνόμενης ανάπτυξης του συστήματος των μηχανών».

Σύμφωνα με τη θεωρία του Μαρξ, η μηχανή, μέρος καθώς είναι της αυτόματης δομής ενός «συστήματος μηχανών», γίνεται το «μέσο για την παραγωγή υπεραξίας», για να καταλήξει σ' ένα «μηχανικό τέρας». Η καπιταλιστική επομένως ανάπτυξη της τεχνολογίας, όπως και η καπιταλιστική χρήση της επιστήμης μέσα από στάδια εξορθολογισμού και μορφές ενσωμάτωσης, βασίζεται σε μονοπωλιακές κι ολιγοπωλιακές μορφές, όπου «ακόμα και το ξαλάφρωμα της δουλειάς (μέσω της χρήσης μηχανών) γίνεται μέσο βασανισμού, γιατί η μηχανή δεν απελευθερώνει τον εργάτη απ' την εργασία, αλλά την εργασία απ' το περιεχόμενό της» («Το Κεφάλαιο»).

Από το 1950, όταν ο Alan Turing παρουσίασε το «Turing Test» στην εργασία του με τίτλο «Υπολογιστικές μηχανές και ευφυΐα», μέχρι τα cyborgs της Donna Haraway στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, η ανθρωπότητα βιώνει την επιταχυνόμενη εφαρμογή των τεχνολογιών ανθρώπινης βελτίωσης. Οι συγκεκριμένες τεχνολογίες, ως μέρος των τεχνολογιών NBIC (νανο/νευροτεχνολογίας, βιοτεχνολογίας, πληροφορικής και γνωσιοεπιστήμης), αλλάζουν ριζικά την κατανόησή μας για τη φύση της ανθρωπότητας όπως και για τις σχέσεις «ανθρώπου - μηχανής» και «ανθρώπου - τεχνολογίας». Αυτή ωστόσο η τάση αντανακλάται θεωρητικά στην κονστρουκτιβιστική περιγραφή, συλλογικά γνωστή με τον όρο «μετανθρωπισμός», και η οποία προσδιορίζει ένα διεπιστημονικό πεδίο που εκτείνεται από τη φιλοσοφία της τεχνολογίας, της ηθικής και του φεμινισμού μέχρι την κριτική της πολιτικής οικονομίας κ.λπ.

Το ρητορικό φάσμα του «μετανθρωπιστικού» μανιφέστου, που εκπόνησαν οι Jaime del Val και Stefan Lorenz Sorgner (2011), αμφισβητεί μεταξύ άλλων τις ανατομίες, τις μορφές, ή ακόμα και τις ταυτότητες που συνιστούν την ουμανιστική έννοια του ανθρώπου. Ταυτόχρονα, δείχνει ιδιαίτερα προσηλωμένο στις προκλητικές απεικονίσεις της τεχνολογίας ως αυτόνομου φαινομένου. Γενικά, ο «μετανθρωπισμός», μολονότι βεβαιώνει ότι η τεχνολογία αποτελεί συστατικό του καπιταλισμού, εντούτοις δεν αποκαλύπτει την ωμή φύση του, μήτε και στοχεύει στην ανατροπή του. Ούτε βέβαια διερευνά τι ακριβώς κάνει η τεχνολογία ή πώς ο καπιταλισμός ακυρώνει τις τεράστιες δυνατότητες τεχνολογίας ώστε να διασφαλιστεί η κοινωνική ευημερία. Συν τοις άλλοις, δεν ξεκαθαρίζει ούτε και διευκρινίζει τη διαφορά μεταξύ τεχνολογίας και τεχνολογικών αντικειμένων. Και βέβαια μεθοδολογικά δεν διατυπώνει όρια ή/και κριτήρια κατηγοριοποίησης ανθρώπων και περίπλοκων τεχνολογικών συμπλεγμάτων, συμπεριλαμβανομένων ειδικών AI, cyborg ή ρομπότ που μοιάζουν όλο και περισσότερο με ανθρώπους σε ό,τι αφορά τις γνωστικές λειτουργίες. Ακόμα και η ύπαρξη του cyborg βασίζεται στον σκλάβο, σύμφωνα με τον George Caffentzis (2005).

Από πολλές απόψεις είναι εξαιρετικά απλοϊκή, αν όχι αντιεπιστημονική, η προσέγγιση του «μετανθρωπισμού» όταν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η τεχνολογία και ο άνθρωπος είναι οντολογικά ισοδύναμοι. Πρόδηλα ο περί ισοδύναμου τεχνολογίας και ανθρώπου λόγος συνιστά μια καινοφανή οπτική σε μια εποχή επινοημένης και κατασκευασμένης μορφής υπερ-πραγματικότητας, για την οποία είχε ήδη μιλήσει ο Uberto Eco (1986), αποδίδοντας μάλιστα στην καθημερινότητα της εποχής χαρακτήρα εξωπραγματικό. Πέραν τούτου, το οντολογικά ισοδύναμο πρόταγμα του «μετανθρωπισμού» οδηγεί μεταξύ άλλων στην πλασματική άποψη ότι τόσο οι εργάτες όσο και τα περίπλοκα τεχνολογικά συμπλέγματα (όπως ειδικά AI ή ρομπότ που μοιάζουν με ανθρώπους), συμμετέχουν στην παραγωγή της αξίας των εμπορευμάτων. Πρόκειται σαφώς για άλλη μια στρεβλή προσέγγιση. Ο Μαρξ (έκδοση 1982) έδειξε πως η ζωντανή εργασία είναι η μόνη πηγή αξίας, εξ ου και η οικειοποίηση της υπεραξίας της ζωντανής εργασίας από τους καπιταλιστές: «Η υλοποιημένη εργασία και η ζωντανή εργασία είναι οι δυο παράγοντες, στην αντιπαράθεση των οποίων βασίζεται η κεφαλαιοκρατική παραγωγή...».

Συνολικά, ο «μετανθρωπισμός» παραπέμπει σ' ένα χάος επιθυμιών και ενορμήσεων. Σε μια κεφαλαιοκρατική τεχνική δραστηριότητα γεμάτη αντιφάσεις, αλλά και σε μια διαδικασία γενικευμένης προλεταριοποίησης. Οδηγεί σ' ένα είδος τεχνοκεντρισμού που απαντάται σε ολόκληρο το φάσμα της λεγόμενης δυτικής αστικής σκέψης. Ο δε τεχνολογικός ορθολογισμός του «μετανθρωπισμού» σηματοδοτεί την απομάκρυνση του ανθρώπινου εαυτού από την αρχική του φύση. Για τον Marcuse (1941) αυτός ο ορθολογισμός μπορεί να εξισωθεί με την προσαρμογή, την υποταγή ή/και την άνευ όρων συμμόρφωση στις κεφαλαιοκρατικές πολιτικές της αστικής τάξης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

George Caffentzis (2005): «Το Τέλος της Εργασίας ή η Αναγέννηση της Σκλαβιάς; Μια Κριτική στον Rifkin και τον Negri». Εκδόσεις Εργάτες του Αρνητικού.

Umberto Eco (1986): Travels in Hyper Reality. Publisher, Harcourt Brace Jovanovich.

Del Val, Jaime and Stefan Lorenz Sorgner (2011). A Metahumanist Manifestohttps://metabody.eu/metahumanism/

Herbert Marcuse (1941): «Some Social Implications of Modern Technology». In Studies in Philosophy and Social Sciences, Vol. IX. New York: Institute of Social Research.

Κ. Μαρξ (1975): «Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα». Eκδ. «Γλάρος» (μετάφραση Μπάμπη Γραμμένου). Αθήνα.

Κ. Μαρξ (1982): «Κεφάλαιο», «Σύγχρονη Εποχή».