Associated Press

Μπορεί οι ακτιβιστές της «Γκρίνπις» να επιδεικνύουν υπερβάλλοντα ζήλο, ωστόσο η γνωστή περιβαλλοντική οργάνωση χρηματοδοτείται από επιχειρήσεις στηρίζοντας προγράμματά τους

Υποτίθεται ότι οι ΜΚΟ δεν καταγγέλλουν γενικόλογα «τον καπιταλισμό που ευθύνεται για τα δεινά της κοινωνίας», όπως αναφέρουν πολλές από αυτές σε κείμενά τους, αλλά προσπαθούν στο σήμερα να πετύχουν κάποιες «βελτιώσεις», να δράσουν άμεσα μπροστά στα πολλά και οξυμένα προβλήματα. Η αλήθεια είναι ότι μέσα από τη δράση τους, όχι απλά δεν ξεσκεπάζεται ο ληστρικός ρόλος του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του, αλλά καλλιεργούνται και αυταπάτες στους εργαζόμενους και τους νέους, ότι οι επιχειρήσεις κάτω από πίεση μπορεί «να βάλουν μυαλό» και να «νοιαστούν» για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Οι όποιες προτάσεις καταθέτουν είναι ακριβώς ενταγμένες στη λογική της διαχείρισης της υπάρχουσας κατάστασης. Κάτι που αποτελεί «βούτυρο στο ψωμί» των μεγάλων επιχειρήσεων. Αλλωστε, πολύ συχνά - αν όχι πάντα - η δράση των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων «συναντάται» με αυτή των επιχειρήσεων που τις χρησιμοποιούν για την ...έξωθεν καλή μαρτυρία.

Εχει αξία για να αντιληφθεί κανείς τα παραπάνω, η δήλωση του επί μια πενταετία διευθυντή της WWF - Αγγλίας, Δρ. Ρόμπιν Πέλοου: «Την ίδια ώρα που οι επιχειρήσεις αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για το φυσικό κόσμο, μπορούν επίσης να αποτελέσουν το μεγαλύτερο σύμμαχό μας στην αποστολή μας να τον προστατεύσουμε». Φυσικά, δεν πρόκειται για αφέλεια εκ μέρους των ανθρώπων των ΜΚΟ. Πρόκειται για καθαρή συστράτευση αυτών και των οργανώσεών τους στο πλευρό των επιχειρήσεων και των καπιταλιστικών κερδών.

Eurokinissi

Σπέρνουν αυταπάτες ότι οι αστικές κυβερνήσεις θα ...αναθεωρήσουν την επί χρόνια αντιπεριβαλλοντική στάση τους και, ταυτόχρονα, χρηματοδοτούνται από πολυεθνικές, λειτουργώντας σαν τη βιτρίνα τους

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1ο: Το 2003 η βρετανική τράπεζα HSBC άρχισε μια ...«φιλανθρωπική» πρωτοβουλία με στόχο την ευαισθητοποίηση των υπαλλήλων της (!) σε περιβαλλοντικά θέματα. Ετσι ξεκίνησε μια πενταετής συνεργασία με τη WWF ύψους 18,4 εκατ. δολαρίων, με στόχο δήθεν την εξέταση των περιβαλλοντικών στρατηγικών της τράπεζας, αλλά στην πραγματικότητα τη συμμετοχή σε έργα της WWF στη διαχείριση του νερού, έναν από τους στρατηγικούς στόχους του κεφαλαίου για το άμεσο και απώτερο μέλλον...

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2ο: Αντίστοιχα, η βρετανική εταιρεία διανομής γκαζιού και ηλεκτρισμού «Npower», με βιτρίνα την «Γκρίνπις», προώθησε την παραγωγή προϊόντος καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας, που θα εφοδιάσει την εταιρεία με 50.000 πελάτες!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3ο: Το πρόγραμμα «Chiquita Nature & Community Project» είναι ένα πρόγραμμα προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας που εκπονήθηκε το 2003 από τη συνεργασία ανάμεσα στην εταιρεία παραγωγής μπανανών «Chiquita», της ελβετικής αλυσίδας τροφίμων «Migros» και της ΜΚΟ «Rainforest Alliance». Επίσης, από το 2003 η πολυεθνική «Kraft Foods» συνεργάζεται με την «Rainforest Alliance», η οποία και συντονίζει πρόγραμμα πιστοποίησης γεωργικών και δασικών προϊόντων από ΜΚΟ, που δραστηριοποιούνται στο Fair Trade (Δίκαιο Εμπόριο).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4ο: Θυμίζουμε, επίσης, ότι πέρσι η ΜΚΟ «Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού» παρουσίασε μελέτη που άνοιγε το «παράθυρο» για την εκμετάλλευση του δημόσιου κτήματος Τατοΐου από ιδιωτικό φορέα διαχείρισης, ο οποίος, εκτός των άλλων, θα έβαζε εισιτήριο εισόδου στο λαό για κάθε επίσκεψη και θα χρησιμοποιούσε τα κτίσματα για ξενοδοχείο πολυτελείας!

Οι ίδιες οι επιχειρήσεις, στην προσπάθειά τους να επιδείξουν ένα «κοινωνικό» και «ανθρώπινο» πρόσωπο, χαρακτηρίζουν τις ΜΚΟ ως ένα «σημαντικό σύμμαχό τους». Σημειωτέον ότι οι επιχειρήσεις διατρανώνουν το γεγονός ότι αυτή η επίπλαστη «ευαισθητοποίησή» τους, η επονομαζόμενη Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, ενισχύει την κερδοφορία τους και την ανταγωνιστικότητά τους. Και, ως γνωστόν, τα κέρδη και η ανταγωνιστικότητα βρίσκονται στον αντίποδα των συμφερόντων των λαϊκών στρωμάτων και της νεολαίας.

Παρ' όλ' αυτά, οι ΜΚΟ ζητούν ακόμα στενότερη συνεργασία με τις επιχειρήσεις, μεγαλύτερο μερίδιο στην πίτα των κερδών τους, μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Θεωρούν, μάλιστα, ότι έτσι διατηρούν και την ανεξαρτησία τους!

Στην Πρώτη Πανελλαδική Διαβούλευση που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων τον περασμένο Μάρτη, βγήκαν - μεταξύ άλλων - τα εξής συμπεράσματα:

• Οτι υπάρχει επιτακτική ανάγκη για την αλλαγή του ρόλου των επιχειρήσεων, αφού πολλές έρευνες καταδεικνύουν ότι οι καταναλωτές ενδιαφέρονται περισσότερο για την επίδραση των επιχειρήσεων στην κοινωνία. Εχοντας αυτή τη λογική, προσπαθούν οι ΜΚΟ να πείσουν τους εργαζόμενους και τη νεολαία ότι ασκούν πίεση στις κυβερνήσεις και στις επιχειρήσεις...
• Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη πρέπει να γίνει βασική επιχειρησιακή αξία και στρατηγική για τις επιχειρήσεις. Αυτό θέλουν και οι επιχειρήσεις! Δεν πρόκειται για καμιά «πίεση» της ...Κοινωνίας των Πολιτών.
• Οι ΜΚΟ μπορούν να συνεργάζονται με επιχειρήσεις, αποφεύγοντας τη συνεργασία με επιχειρήσεις το αντικείμενο των οποίων αντιτίθεται στα ιδεώδη της ΜΚΟ. Ας προσπεράσουμε το γεγονός ότι οι ΜΚΟ συνεργάζονται με όλων των λογιών τις επιχειρήσεις. Ποια επιχείρηση δεν εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους; Προφανώς τα «ιδεώδη» των ΜΚΟ δεν έχουν να κάνουν με την κατάργηση της εκμετάλλευσης. Ποια επιχείρηση δεν απολύει, δεν «κλείνει» για να μεταφερθεί σε χώρες με φθηνότερο εργατικό δυναμικό; Ποια επιχείρηση - εφόσον μπορεί - δεν επενδύει πάνω σε βομβαρδισμένα εδάφη;

Στη διαχείριση της ακραίας φτώχειας και στην εκτόνωση των κοινωνικών αντιδράσεων, μεγάλος σύμμαχος των καπιταλιστικών κρατών είναι οι ΜΚΟ

Ονομάζονται μη κυβερνητικές, τη στιγμή που επιζητούν στενότερη συνεργασία με τις κυβερνήσεις, μεγαλύτερη χρηματοδότηση από αυτές και κατοχύρωση της ύπαρξης και δράσης τους μέσα από το Σύνταγμα.

Ας αφήσουμε, όμως, τους εκπροσώπους της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ, να εκφράσουν όλα τα παραπάνω με δικά τους λόγια, όπως αποτυπώθηκε στην ημερίδα που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Ελλάδας τον περασμένο Ιούνη με θέμα «Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ο ρόλος τους στη σύγχρονη Ελληνική Πραγματικότητα».

Δεν είναι λίγες οι φορές που όλων των ειδών οι ΜΚΟ εμφανίζονται, ούτε λίγο - ούτε πολύ, ως διεκδικητές, υπερασπιστές των λαϊκών συμφερόντων. Ισχυρίζονται ότι πιέζουν τις κυβερνήσεις και αποσπούν ...κατακτήσεις.

Από την άλλη, ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος, μιλώντας στην ημερίδα εκ μέρους της κυβέρνησης, μάλλον «υπόχρεος» προς αυτές τις οργανώσεις εμφανίστηκε:

«Είμαι εδώ για να σας πω ένα "ευχαριστώ" εκ μέρους της πολιτείας, διότι συμπληρώνετε πολλά από τα κενά που κανονικά θα έπρεπε να τα καλύψει η ίδια η πολιτεία. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις έρχονται πραγματικά να καλύψουν αυτό το κενό, να δώσουν ένα σύνθημα στην ίδια την κοινωνία: Οτι είναι πολλά πράγματα τα οποία μπορούμε να τα κάνουμε μόνοι μας και πρέπει να τα κάνουμε μόνοι μας».

Στην τοποθέτηση του υπουργού της κυβέρνησης, μπαίνει η ουσία του ζητήματος. Η αλήθεια είναι ότι οι ΜΚΟ δεν καλύπτουν ακριβώς τα κενά που θα έπρεπε να καλύψει η πολιτεία, απλώς κάνουν ορισμένα «πασαλείμματα», προσφέρουν κάποια «μπαλώματα», ίσα ίσα για να εκτονώνονται κάπως οι κοινωνικές αντιθέσεις και αντιδράσεις. Η μεγάλη προσφορά των ΜΚΟ στις αστικές κυβερνήσεις είναι η ιδεολογικοπολιτική τους παρέμβαση.

Οι ΜΚΟ «εκπαιδεύουν» τους εργαζόμενους και τους νέους των λαϊκών στρωμάτων, να δέχονται ως φυσική και αμετάκλητη την αντιλαϊκή πολιτική των αστικών κυβερνήσεων. Ως εκ τούτου, εκπαιδεύουν τα λαϊκά στρώματα με τα ιδεώδη του εθελοντισμού, προωθούν ένα δίκτυο «αυτοεξυπηρέτησης» των πολιτών, τους εκπαιδεύουν στις χαμηλές προσδοκίες, παρά το γεγονός ότι δυνατότητες και πλούτος υπάρχουν για να λυθούν μια σειρά προβλήματα. Προωθούν τη λογική: «Αφού δεν το κάνει το κράτος, ας το κάνουμε μόνοι μας», χωρίς καμιά ερμηνεία των αιτιών, αφού οι ΜΚΟ είναι «μακριά από την πολιτική και τα κόμματα».

Για παράδειγμα, η ΑΡΣΙΣ είναι μια ΜΚΟ εξειδικευμένη στην «κοινωνική υποστήριξη των νέων και στην προάσπιση των νεανικών δικαιωμάτων». Μπορεί να είναι «πέρα και μακριά» από την πολιτική και τα κόμματα, όπως όλες οι ΜΚΟ, ωστόσο προτείνει την προώθηση της «κοινωνικής συνεργασίας», «δημιουργεί και συμμετέχει σε δίκτυα εθελοντισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης», συνεργάζεται με το κράτος και μια σειρά επιχειρήσεις. Λειτουργεί, επίσης, τις λεγόμενες «κοινωνικές επιχειρήσεις».

Τέτοιου είδους «υπηρεσίες» αποπροσανατολισμού και προώθησης του εθελοντισμού, προσφέρουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι ΜΚΟ. Αλλο ένα παράδειγμα είναι η καμπάνια της WWF, με κεντρικό σύνθημα «Το κλίμα είναι στο χέρι σου». Πώς να μην ευχαριστούν οι αστικές κυβερνήσεις μια περιβαλλοντική ΜΚΟ, που όχι απλά δεν καταδεικνύει τον ένοχο για την καταστροφή του περιβάλλοντος, αλλά, επιπλέον, φορτώνει και τις ευθύνες στο σύνολο των εργαζόμενων;

Δε σταμάτησαν σε όλη τη διάρκεια της ημερίδας οι εκπρόσωποι των τριών κομμάτων να εκθειάζουν την προσφορά των ΜΚΟ στην αναζωογόνηση του κοινωνικοπολιτικού συστήματος. Δε σταμάτησαν να τονίζουν τη συμβολή των ΜΚΟ στην «αφύπνιση» των κυβερνήσεων, όταν η εξαθλίωση οξύνει επικίνδυνα τις ταξικές αντιθέσεις.

Ας δούμε, λοιπόν, πόσο πολύ «πιέζουν» ή «απειλούν» τις αστικές κυβερνήσεις οι ΜΚΟ, όπως ισχυρίζονται. Ας δούμε, σε τελευταία ανάλυση αν είναι απέναντι ή δίπλα στις κυβερνήσεις και τα κόμματά τους. Ο Κωστής Χατζιδάκης, τότε ευρωβουλευτής της ΝΔ και σημερινός υπουργός Μεταφορών, τόνισε ότι οι ΜΚΟ δεν είναι απέναντι από την κυβέρνηση, αλλά έχουν μια ανεξαρτησία δράσης. «Παίζουν έναν ξεκάθαρα θετικό ρόλο στο δημοκρατικό πολίτευμα», κατέληξε.

«Ολοι οι παράγοντες που συμμετέχουν στην αναπτυξιακή προσπάθεια, δηλαδή το κράτος, οι επιχειρήσεις, οι κοινωνικοί φορείς, τα συνδικάτα, οι τοπικοί φορείς, οι ΜΚΟ,πρέπει να εργάζονται στη βάση ενός συνολικού προγράμματος με μακροπρόθεσμους στόχους και προοπτική», είπε στην τοποθέτησή του ο Φώτης Κουβέλης, βουλευτής του ΣΥΝ.

Στην ημερίδα, αναδείχτηκαν, για ακόμα μια φορά, οι πολύτιμες υπηρεσίες της λεγόμενης «Κοινωνίας των Πολιτών» (ΚτΠ), στην εφαρμογή αντιλαϊκών πολιτικών χωρίς σφοδρές ταξικές συγκρούσεις. Αναδείχτηκε από τους εκπροσώπους της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ ο ρόλος της ΚτΠ ως ενός ακόμα μηχανισμού ενσωμάτωσης του λαϊκού παράγοντα, με «ανθρωπιστικό» περιτύλιγμα.

Ο Κωστής Χατζιδάκης απαρίθμησε μια σειρά «υπηρεσίες» που προσφέρουν οι ΜΚΟ και ο εθελοντισμός στις αντιλαϊκές κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων:«Εθελοντική εργασία. Επίσης αποτελούν έναν συναγερμό, που μπορεί να χτυπήσει στο πολιτικό σύστημα μια δική σας παρέμβαση». Με άλλα λόγια, προειδοποιούν ότι η εξαθλίωση, η αγανάκτηση των νέων, των εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων έχει φτάσει σε επικίνδυνα για την ισορροπία του καπιταλιστικού συστήματος επίπεδα. Και τότε εμφανίζονται οι ΜΚΟ και οι εθελοντές και εκτονώνουν την κατάσταση...

Αυτό προκύπτει και από την ξεκάθαρη τοποθέτηση του εκπροσώπου του ΠΑΣΟΚ, Γιάννη Μαγκριώτη: «Ολο και περισσότερο, ο ρόλος των ΜΚΟ, της ΚτΠ θα είναι πρωταγωνιστικός, γιατί οι παγκόσμιες ανισότητες θα εντείνονται και οι πολίτες θα ευαισθητοποιούνται και θα αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Επομένως, οι ΜΚΟ θα έχουν πεδίο δόξης λαμπρό. Γιατί έρχονται να απαντήσουν στα προβλήματα της μεταβιομηχανικής κοινωνίας, που δεν μπορεί να τα απαντήσει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, ούτε το σύστημα ασφαλείας, πρόληψης και πρόνοιας, ούτε το εσωτερικό πολιτικό σύστημα της κάθε χώρας».

Ο Φώτης Κουβέλης επισήμανε μεταξύ άλλων: «Η ΚτΠ και οι ΜΚΟ δεν πρόκειται να υποκαταστήσουν το κράτος. Η δράση τους, όμως, εμπλουτίζει το κοινωνικό μοντέλο και ενισχύει τους μηχανισμούς ελέγχου».

Για να μη μιλήσουμε για τη θέση που διατύπωσε σχετικά με τη σύνδεση του συνδικαλιστικού κινήματος (προφανώς είχε στο μυαλό του τις συμβιβασμένες, εργοδοτικές συνδικαλιστικές δυνάμεις) και των ΜΚΟ:«Πολλές είναι οι περιπτώσεις, όπου οι εργατικές ενώσεις, τα λεγόμενα γιούνιονς του εξωτερικού, δημιουργούν τις δικές τους ΜΚΟ για την καλύτερη επαφή με τη νέα πραγματικότητα»! Και εξήγησε ότι οι συλλογικές δράσεις, έτσι, εμπλουτίζονται με προγράμματα απασχόλησης και εξειδίκευσης. Δηλαδή, οι ΜΚΟ των συνδικάτων «τρέχουν» προγράμματα ψευτοκατάρτισης και ψευτοαπασχόλησης για να εκτονώνουν τη λαϊκή οργή, να συγκαλύπτουν την καλπάζουσα ανεργία και τις αντεργατικές πολιτικές.

Στο πλαίσιο της προπαρασκευαστικής διαδικασίας για την αναθεώρηση του Συντάγματος, έχει κατατεθεί σχετική πρόταση για τη συνταγματική κατοχύρωση των ΜΚΟ και του ρόλου αυτών.

«Δε γνωρίζω αν θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία για τη συνταγματική κατοχύρωση. Εγώ ως εισηγητής στην αναθεωρητική διαδικασία στήριξα εκ μέρους του κόμματός μου και στηρίζω τη συνταγματική κατοχύρωση, η οποία είναι αναγκαία», επισήμανε ο Φ. Κουβέλης.

Ο Κ. Χατζιδάκης, διατυπώνοντας τη θέση της κυβέρνησης, επισήμανε: «Τα κόμματα συμφωνούν κατά βάση να υπάρχει μια αναφορά στο Σύνταγμα και στην αναθεώρηση η ΝΔ τοποθετήθηκε σαφώς. Οι βουλευτές μας ψήφισαν ότι στο άρθρο 16 πρέπει να γίνεται σαφής αναφορά στον εθελοντισμό».

Συμπλήρωσε ακόμα πως ανεξάρτητα από το τι λέει το Σύνταγμα σημασία έχει να ενισχύεται η συνεργασία ΜΚΟ - κράτους. Δεν έχουμε να χάσουμε, μόνο να κερδίσουμε έχουμε - όπως και κάθε κυβέρνηση, άλλωστε - από τη δική σας δραστηριότητα και τη δική σας συμμετοχή. Ταυτίζεται και το ΠΑΣΟΚ με τους παραπάνω, θεωρώντας πως «όλοι οφείλουμε να είμαστε κοντά, να συμμετέχουμε στη δράση και την ανάπτυξη των ΜΚΟ. Ο πυλώνας αυτός των φορέων τα επόμενα χρόνια θα είναι ο πιο δυναμικός».