Τρίτη 19 Σεπτέμβρη 2000
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Εντατικές δοκιμές

«Αντίθετη ψυχολογία» στο Εθνικό Θέατρο
«Αντίθετη ψυχολογία» στο Εθνικό Θέατρο
Ξεκίνησαν οι πρόβες σε πολλά θέατρα, με κλασικό ή σύγχρονο ρεπερτόριο, κωμωδία ή δράμα, αλλά και αρκετές επαναλήψεις.

  • Τον μολιερικό «Ταρτούφο» φιλοξενεί φέτος το θέατρο «Πόρτα», σε σκηνοθεσία Βασίλη Νικολαΐδη, μετάφραση Ανδρέα Στάικου, σκηνικά Γιώργου Ζιάκα, κοστούμια Αφροδίτης Κουτσουδάκη. Παίζουν: Γιάννης Μπέζος, Παύλος Χαϊκάλης, Ναταλία Τσαλίκη, Τζένη Μιχαηλίδου, Ελένη Κοκκίδου, Γιώργος Ζιόβας, Αριστοτέλης Αποσκίτης, κ.ά.
  • Με την «Αντίθετη ψυχολογία» του Τσαρλς Λάντλαμ θα ανοίξει η Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σε μετάφραση - σκηνοθεσία Αλέξανδρου Μυλωνά, σκηνικά Θάλειας Ιστικοπούλου, κοστούμια Ερωφίλης Πολιτοπούλου. Ερμηνεύουν: Μαρία Κατσανδρή, Γιώργος Κέντρος, Τζόυς Ευείδη και Αλέξανδρος Μυλωνάς.
  • Οι Στέφανος Ληναίος - Ελλη Φωτίου, γιορτάζοντας τα 30 χρόνια τους στο θέατρο «Αλφα», ξαναπαρουσιάζουν την επίκαιρη, λαϊκή κωμωδία του Ντάριο Φο «Δεν πληρώνω... Δεν πληρώνω», σε απόδοση - σκηνοθεσία Στέφανου Ληναίου, μετάφραση Αννας Βαρβαρέσου, σκηνικά Νίκου Σαριδάκη και μουσική Βασίλη Δημητρίου. Παίζουν: Στέφανος Ληναίος, Ελλη Φωτίου, Στέφανος Ιατρίδης, Μαργαρίτα Ζαχαρίου, Δημήτρης Μπικηρόπουλος, Μάρκος Λεζές. Στην πρεμιέρα έχουν προσκληθεί ο Ντάριο Φο και η Φράνκα Ράμε.
  • Το έργο του Γιώργη Παπάζογλου «Αγγέλα Παπάζογλου» ανεβάζει στις 6/10, στο «Μεταξουργείο», η Αννα Βαγενά. Το έργο παίχτηκε το Μάη για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, σε επιλογή του υλικού - θεατρική διασκευή του μουσικολόγου Λάμπρου Λιάβα, ο οποίος έκανε την επιλογή των τραγουδιών και τη μουσική επιμέλεια της παράστασης. Τα σκηνικά - κοστούμια επιμελήθηκε ο ζωγράφος Μάριος Σπηλιόπουλος.
  • Το έργο του Τζεφ Μπάρον «Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην» θα επαναληφθεί στο θέατρο «Βασιλάκου» (Πλαταιών και Προφήτη Δανιήλ 3, Κεραμικός), σε σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαλακόπουλου, μετάφραση Ερρίκου Μπελιέ, σκηνικά - κοστούμια Απόστολου Βέττα. Παίζουν: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης.
  • Επαναλαμβάνεται και ο «Αμλετ ο Β`», στο «Νέο Ριάλτο», σε μετάφραση Ερρίκου Μπελιέ, σκηνοθεσία Βλαδίμηρου Κυριακίδη, σκηνικά - κοστούμια Φλώρας Κουτσουμάνη. Παίζουν: Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Χρήστος Κελαντώνης, Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, Βασιλική Ανδρίτσου, Αλέξανδρος Κολιόπουλος, κ.ά.
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ
«Οιδίπους Τύραννος» από το Εθνικό Θέατρο

«Οιδίπους Τύραννος», από το Εθνικό Θέατρο
«Οιδίπους Τύραννος», από το Εθνικό Θέατρο
Ουκ ολίγες υπήρξαν (και θα υπάρξουν) οι παραστάσεις αρχαίου δράματος, που υπογραμμίζουν τις βλαβερές συνέπειες από την ανυπαρξία ενός εθνικού κέντρου σφαιρικής έρευνας, μελέτης και εκπαίδευσης κάθε άξιου δημιουργού και ερμηνευτή της θεατρικής τέχνης (μεταφραστών, σκηνοθετών, συνθετών, χορογράφων, ηθοποιών) γύρω από το αρχαίο δράμα. Υπήρξαν και φέτος παραστάσεις που υπέδειξαν την επείγουσα ανάγκη δημιουργίας ενός τέτοιου κέντρου από την πολιτεία.

Ο Β. Παπαβασιλείου, αναμφίβολα, είναι ένας σημαντικός καλλιτέχνης, με σύγχρονο στοχασμό, ανήσυχο προβληματισμό, αισθητικές ανησυχίες, πειραματική τόλμη, ο οποίος εάν υπήρχε ένα τέτοιο κέντρο για να παιδευτεί και πειραματιστεί και ο ίδιος και η σύγχρονη ερμηνεία του αρχαίου δράματος θα αποκόμιζαν κέρδος. Δυστυχώς, και για εκείνον, δεν υπάρχει. Ετσι, ενώ του έχουν δοθεί (και καλώς) ευκαιρίες να δοκιμαστεί στο αρχαίο δράμα, οι δοκιμασίες του έχουν αφήσει μόνον εκείνον εκτεθειμένο. Εχει, όμως, και ο ίδιος ευθύνη καθώς χάνει την αίσθηση του μέτρου, και μάλιστα στον πρώτιστο συντελεστή, τη μετάφραση.

Ο Β. Παπαβασιλείου, αναλαμβάνοντας και τη μετάφραση του «Οιδίποδα», επανέλαβε το λάθος που έκανε με τον «Αίαντα», αφού ούτε φιλόλογος ούτε ποιητής είναι, ώστε να ριψοκινδυνεύει δηλώνοντας και μεταφραστής των αρχαίων ποιητών. Αποτέλεσμα, η μετάφρασή του, υπαγορευμένη από την πρόθεσή του για μια σύγχρονη σκηνοθετική «ανάγνωση» του σοφόκλειου δράματος, παραπατούσε. Αλλού ρητορεύοντας με μισοκαθαρευουσιάνικη γλώσσα, αλλού πεζολογώντας κι αλλού πεζοδρομιολογώντας με λεξιλόγιο σαν το ρήμα «ξεπέταξε». Επόμενο ήταν η μπλεγμένη στα «δίχτυα» της μετάφρασής του σκηνοθεσία του να παραπαίει ανάμεσα στις όποιες καλές προθέσεις της, στους ασαφείς συμβολισμούς της και στις ταλαντευόμενες, αμήχανες, αδικαίωτες - εξαιτίας της βεβαίως - ερμηνείες των περισσοτέρων άξιων ηθοποιών της διανομής.

«Ηρακλής μαινόμενος», από το θίασο «Αττις»
«Ηρακλής μαινόμενος», από το θίασο «Αττις»
Λάθος του Β. Παπαβασιλείου (ούτε ερασιτέχνης να ήταν), που έβλαψε και τη δική του δουλιά και των ηθοποιών - ήταν και το σκηνικό που υπαγόρευσε από τον ταλαντούχο, υψηλότατου αισθητικού γούστου, σκηνογράφο Γιώργο Ζιάκα. Σκηνικό, που, για να συμβολίσει το μοιραίο σταυροδρόμι όπου ο Οιδίποδας εκούσια σκότωσε τον πραγματικό του πατέρα Λάιο, καταδίκασε τους ηθοποιούς - και στους διαλόγους τους - να παίζουν μετωπικά, παραταγμένοι ο ένας πίσω απ' τον άλλο, χωρίς να βλέπουν ο ένας τον άλλο, χωρίς το «δούναι και λαβείν» της ανθρώπινης επικοινωνίας και απαράβατα αναγκαίο στην υποκριτική τέχνη. Ακατανόητα αντιμετώπισε και το Χορό ο σκηνοθέτης. Ο ανδρικός Χορός, ντυμένος με κομψά αχρονο-διαχρονικά λευκά, αποτελούνταν από εννέα άνδρες και μια γυναίκα και πλαισιώθηκαν με υπερπληθώρα ευσταλών ανδρικών αγαλμάτων. Τα μέλη του Χορού άλλοτε μιλούσαν και κινούνταν σαν ακμαία πλάσματα κι άλλοτε σαν άρρωστα χούφταλα. Ακατανόητος ήταν και ο συμβολισμός άλλων ευρημάτων. Λ.χ: Προς το τέλος του δράματος, οι οκτώ άνδρες του Χορού κρατώντας στα χέρια από δύο μεταλλικές ράβδους, τις ύψωσαν στα πλάγια τους, ίσως για να συμβολιστούν οι πύλες της Θήβας. Ο μύθος όμως τη θέλει επτάπυλη και όχι οκτάπυλη. Ακατανόητος έμεινε και ο συμβολισμός με τον τυφλό Τειρεσία, ο οποίος ενώ εισήλθε στη σκηνή με αναπηρικό καροτσάκι και με καθισμένο στα πόδια του ένα παιδί με μπάλα, κατόπιν βάδιζε αβοήθητος στο στενό, κάθετο επί της ορχήστρας, διάδρομο. Ανάλογη της σκηνοθετικής σύγχυσης ήταν η μουσική (Δημήτρης Καμαρωτός) και η κίνηση (Βάσω Μπαρμπούση).

Ευθύνη του σκηνοθέτη είναι και οι ερμηνευτικές αδυναμίες, ταλαντούχων μάλιστα ηθοποιών. Ο Γρηγόρης Βαλτινός, ηθοποιός με σκηνική ευφυία, εκφραστικότητα, ευαισθησία, σύνεση και μέτρο, άπειρος βέβαια, αλλά και σκηνοθετικά αβοήθητος και μπερδεμένος, έδωσε την πρώτη του μάχη με το αρχαίο δράμα. Πειθαρχικά αντιπροσωπευτικές της σκηνοθετικής «ανάγνωσης» ήταν οι ερμηνείες των Θέμι Πάνου, Μάνου Σταλάκη, Κώστα Γαλανάκη, Τζένης Γαϊτανοπούλου, Γιάννη Ροζάκη (μια έξοχη ερμηνεία αλλά από άλλο έργο) και των μελών του Χορού. Οι ερμηνείες, που ενώ δεν «πρόδωσαν» τη σκηνοθεσία, απέφυγαν τα ολισθήματά της και της υπέδειχναν το τραγικό μέτρο και ήθος ήταν του Στέφανου Κυριακίδη (ηθοποιός μακρόχρονα ασκημένος στο αρχαίο δράμα, αξιότατος πλέον για μεγάλους τραγικούς ρόλους) και του αισθαντικού, ιδανικού για το ρόλο του Θεράποντα, σοφότατου υποκριτικά Ιάκωβου Ψαρά.

«Ηρακλής μαινόμενος» από το θέατρο «Αττις»

Αφορμή της προλογικής επισήμανσης υπήρξε και η παράσταση, στα φετινά Επιδαύρια, του θεάτρου «Αττις», με τον ευριπίδειο «Ηρακλή μαινόμενο», σε μετάφραση του Τάσου Ρούσου. Μετάφραση όμορφης και καθάριας ρεαλιστικής γλώσσας και υποδειγματικά σεμνού μεταφραστικού ήθους, η οποία ρίχνει άπλετο «φως» για την κατανόηση αυτού του ευριπίδειου έργου. Εργο ιδιόμορφης, αμφίβολης, αμφίσημης τραγικότητας, το οποίο από ορισμένους μελετητές κατατάσσεται στο σατυρικό, και το οποίο από τη δεκαετία του '60 έμενε «ξεχασμένο», ίσως λόγω της δύσβατης ερμηνευτικής προσέγγισής του.

Ο Θόδωρος Τερζόπουλος, έχοντας πειραματιστεί σκηνοθετικά με κείμενα του Χάινερ Μίλερ, εμπνευσμένα από το μύθο του Ηρακλή, αλλά και με μια παραστασιακή σύνθεση του ευριπίδειου «Ηρακλή μαινόμενου» και των σοφόκλειων «Τραχινίων», αποτόλμησε φέτος μια ολοκληρωμένη σκηνοθετική προσέγγιση του «Ηρακλή μαινόμενου», συνεχίζοντας, όπως λέει, τον προβληματισμό του «πάνω στο θέμα της "μανίας του ηρωισμού"». Αναμφίβολα, η προσέγγιση του Θ. Τερζόπουλου περιείχε σοβαρό προβληματισμό για τις καταγωγικές «ρίζες» του αρχαίου δράματος, την όρχηση του χορού, το μυθολογικό πλησίασμά του, τη μορφοποίηση του τραγικού τέλους, του αβάσταχτου άλγους ψυχής και φρενών μιας ηρωικής φύσης - ακόμα και «ημιθεϊκής» όπως του Ηρακλή, ως ενιαίου και αδιαίρετου συνόλου - έκφρασης λόγου και σώματος της πάσχουσας ύπαρξης. Περιείχε υψηλόφρονα αισθητικό στόχο και μεγάλο σκηνοθετικό και υποκριτικό μόχθο. Ο Θ. Τερζόπουλος, χρησιμοποιώντας «δάνεια» παλαιότερων σημαντικών και αισθητικά ανήσυχων στον καιρό τους, αλλά ξεπερασμένων ίσως σήμερα «μεθόδων» ξένων καλλιτεχνών (λ.χ. Γκροτόφσκι, «Λίβινγκ Θήατερ» κ.ά.) υποβάλλει τους ηθοποιούς του θιάσου του σε δυσκολότατες, σκληρές, βίαιες, σχεδόν αδύνατες και αφύσικες για τις ανθρώπινες χορδές, φωνητικές ασκήσεις, ώστε να ανταποκρίνονται σε μια ιδιότυπη σωματική υποκριτική, άρρηκτα δεμένη με μια εξίσου σωματική, μεγάλων και συνεχών δραματικών εντάσεων, «μουσικά» βέβαια ρυθμισμένη, συνεκφορά του λόγου. Αυτή η υποκριτική «μέθοδος», αυτή η «σχολή» αποτελεί το καθοριστικό «στίγμα» όλων των σκηνοθεσιών του, σε όλα τα έργα, εδώ και αρκετά χρόνια. Με τη «μέθοδο» αυτή «διάβασε» και το έργο του Ευριπίδη. Με αυτή δούλεψε το Χορό, συνθέτοντας μια - λεπτομερειακά, «γεωμετρικά» δουλεμένη στην κίνηση - ενδιαφέρουσα άποψη για την «τελετουργική» όρχηση του Χορού. Με αυτήν έπλασε και όλους τους ρόλους, «διαβάζοντας» όχι μόνον το έργο ως καθαρόαιμη, έως ακραία τραγωδία, αλλά και όλα τα πρόσωπα. Ως να πρόκειται για πρόσωπα πάσχοντα στον ίδιο βαθμό με τον παραλογισμένο Ηρακλή, γι' αυτό και ερμηνευόμενα με τον ίδιο τρόπο, τις ίδιες εντάσεις, τους ίδιους ρυθμούς, την ίδια φωνή. Μια τέτοια ερμηνευτική ομογενοποίηση, κατέστησε τη γενικά ενδιαφέρουσα παράσταση, μια «μονόδρομη» ανάγνωση του έργου, βλάπτοντας και τον ποιητικό λόγο που έφθανε στο θεατή πάσχων κι αυτός, καθώς εκφερόταν το ίδιο μονότονα, το ίδιο μονόχορδα, το ίδιο βραχνά και από τους άντρες και από τις γυναίκες ηθοποιούς, οι οποίοι αξίζουν κάθε έπαινο, καθώς όλοι, πειθαρχικά, υπέταξαν τα δικά τους υποκριτικά γνωρίσματα και μέσα στη σκηνοθετική άποψη και μέθοδο.


ΘΥΜΕΛΗ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ