ΠAΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

Ενας εφιάλτης με ονοματεπώνυμο

Την προηγούμενη βδομάδα παρακολουθήσαμε από τις τηλεοράσεις και διαβάσαμε από τις εφημερίδες τα όσα έγιναν ή δεν έγιναν στο Σιάτλ των ΗΠΑ και αυτά που θα γίνουν στο εγγύς μέλλον. Ενα μέλλον που για κάποιους -πολύ λίγους -είναι παράδεισος, αλλά για τους πολλούς θα αποτελέσει κόλαση.

Βρισκόμαστε στο τέλος της χιλιετίας, όπου ορισμένες πολυεθνικές πραγματοποιούν κέρδη μεγαλύτερα από το ΑΕΠ χωρών όπως η Ελλάδα και έχουν στον έλεγχό τους το 1/3 του παγκόσμιου εμπορίου (1). Το 1/5 της ανθρωπότητας κατέχει το 80% του παγκόσμιου πλούτου (2) και καθημερινά πεθαίνουν χιλιάδες παιδιά από ασιτία και έλλειψη φαρμάκων.

Η εικόνα που έμεινε σ' έναν μη ενημερωμένο θεατή ή έναν περιστασιακό αναγνώστη είναι οι τεράστιες διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων ακτιβιστών, φεμινιστριών, οικολόγων, εργατών, αγροτών από την Ευρώπη και οι συγκρούσεις τους με την Αστυνομία, από τη μια πλευρά κι από την άλλη η προσωρινή αδυναμία των εκατό και πάνω υπουργών εμπορίου και 5.000 λογής λογής εκπροσώπων και διαπραγματευτών να συμφωνήσουν για το μέλλον της γεωργίας, των υπηρεσιών και των πνευματικών δικαιωμάτων και της εργασίας. Τα ΜΜΕδιατεταγμένα στην υπηρεσία της αποπληροφόρησης,(3) ελάχιστα φώτισαν πάνω στο τι γίνεται και κυρίως τι ακριβώς μάς επιφυλάσσει το μέλλον με αυτά που σχεδιάζουν κάποιοι για μας, χωρίς εμάς, για να θυμηθούμε και τους στίχους γνωστού τραγουδοποιού. Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα από την αρχή. Τρεις βδομάδες πριν στη Φλωρεντία συναντήθηκαν οι Ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες, με τη συμμετοχή του Κλίντον και όλα έδειχναν ότι ο πλούσιος Βορράς θα επέβαλλε τις απόψεις του στον εξαθλιωμένο Νότο. Θα έπαιζαν σε γήπεδο χωρίς αντίπαλο ή με στημένη διαιτησία, όπως συμβαίνει στα καθ' ημάς με το ποδόσφαιρο και την πολιτική. Ενα απλοϊκό σχήμα, που, όπως φάνηκε, δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα -και δεν τους προέκυψε. Κι αυτό, γιατί οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν ήταν απρόβλεπτες και οι ισχυρές συμμαχίες που σχηματίστηκαν, χωρίς να αμφισβητούν την παγκοσμιοποίηση και το ρόλο του ΠΟΕ, ήθελαν να προσκομίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη για τις ίδιες, με αποτέλεσμα να διαφωνήσουν. Κλασικό παράδειγμα η ΕΕ, που «ξέχασε» τόσο εύκολα τιςδιοξίνεςκαι τιςτρελές αγελάδες και επικέντρωσε την κριτική και τις ενστάσεις της στα προϊόντα των ΗΠΑ, που προέρχονται από τουςγενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ). Στο τέλος, φυσικά, δέχτηκε να συμμετάσχει σε ένα νέο κύκλο συνομιλιών για τηβιοτεχνολογία και τις εφαρμογές της, ενώ θα έπρεπε να την απορρίψει από θέση αρχής. Αλλά ποιας αρχής, αφού κι αυτή είναι μέσα στο «παιχνίδι»;

Ας κάνουμε ένα φλας μπακ κι ας ταξιδέψουμε πέντε χρόνια πριν, όταν ύστερα από διαπραγματεύσεις οχτώ χρόνων -που καταγράφηκαν σαν ο Γύρος της Ουρουγουάης- μας προέκυψε μια τερατογένεση. Ο ΠΟΕ, στον οποίον ανήκουν 135 χώρες, που σύντομα θα φτάσουν τις 170. Με έδρα τη Γενεύη συντονίζεται από μια γραμματεία, απασχολεί μερικές εκατοντάδες υπαλλήλους και διευθύνεται από τον Νεοζηλανδό νεοφιλελεύθερο Μάικ Μουρ. Ενα άτομο που τη δεκαετία του εβδομήντα, πριν αναρριχηθεί στα ύπατα αξιώματα, εργαζόταν σε σφαγείο, αν αυτό σημειολογικά λέει κάτι. Ενας οργανισμός που αντικατέστησε τη λεγόμενη GATT (Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου). Η ίδρυσή του ελάχιστα απασχόλησε τότε τα ΜΜΕ (σε αντίθεση με το Σιάτλ που κάλυπταν τη σύνοδο 3.000 δημοσιογράφοι) μια και ελάχιστοι ήταν αυτοί που είχαν κατανοήσει ότι επρόκειτο ουσιαστικά για μια «παγκόσμια κυβέρνηση», που θα ναρκοθετούσε το μέλλον όχι μόνο κάποιων χωρών του λεγόμενου Τρίτου και Τέταρτου Κόσμου, αλλά ολόκληρου του πλανήτη. Ομως, πολύ γρήγορα οι παρεμβάσεις, οι πρωτοβουλίες, οι αποφάσεις και οι σχεδιασμοί που έρχονταν κατά καιρούς στο φως της δημοσιότητας έδειχναν ξεκάθαρα το αποτρόπαιο πρόσωπο τουΜεγάλου Αδερφού,που τόσο παραστατικά μας δίνει ο Ογουελ(5). Αν το ΝΑΤΟ είναι το στρατιωτικό εργαλείο της επιβολής τηςΝέας Τάξης Πραγμάτων, ο ΠΟΕ είναι το ιδανικός πολιορκητικός κριός, με τον οποίο οι πολυεθνικές εταιρίες θα επιβάλλουν τους κανόνες τους στο σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, οι οποίες με τον πλέον κυνικό τρόπο ορίζονται ως «εμπορικά αντικείμενα». Πολιτισμός, εκπαίδευση, υγεία, περιβάλλον είναι για τους θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού εμπορεύσιμα είδη, χωρίς όρους και όρια. Οσα κράτη συμμετέχουν είναι υποχρεωμένα να τηρούν τα συμπεφωνημένα, διαφορετικά υφίστανται τεράστιες οικονομικές κυρώσεις.

Μια από τις συμφωνίες που επιδιώκεται και μας αφορά άμεσα είναι η SPS, που καλύπτει τα υγειονομικά και φυτο-υγειονομικά μέτρα. Δηλαδή την «εναρμόνιση» των προδιαγραφών και των κανονιστικών διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος (6), τη δημόσια υγεία και τους καταναλωτές. Που μεταφράζεται με την απονέκρωση των όποιων ισχυουσών διατάξεων στα διάφορα κράτη και μάλιστα σ' αυτά που διαθέτουν νομοθεσίες φιλοπεριβαλλοντικές. Αν ένα κράτος απαγορεύσει ένα προϊόν για το οποίο υπάρχουν ενδείξεις ή πληροφορίες ότι προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, οφείλει να προσκομίσει αυτό κι όχι ο παραγωγός τις αναγκαίες επιστημονικές αποδείξεις. Και στο σημείο αυτό πρέπει να κάνουμε αναφορά στο υπερόργανο της Διευθέτησης των Διαφορών(6). «Ειδικοί» συνεδριάζουν χωρίς την παρουσία τρίτων ή έστω των ενδιαφερομένων και βγάζουν φιρμάνια, χωρίς ποτέ κανείς να μπορεί να μάθει το πώς και το γιατί. Για να μην εφαρμοστεί μια απόφαση θα πρέπει να συμφωνήσει το σύνολο των 134 κρατών-μελών, δηλαδή ακόμα κι αυτό που έκανε την προσφυγή! Η διαστροφή σε όλο της το μεγαλείο. Ενα παράδειγμα. Απαγορεύει η Γαλλία την εισαγωγή βοοειδών, που έχουν πάρει αυξητικές ορμόνες; Πρέπει να καταβάλει ένα ποσό για διαφυγόντα κέρδη που αντιστοιχεί στις εξαγωγές των ΗΠΑ που δεν έγιναν. Ποσοστώσεις για κάποια εγχώρια προϊόντα που τυχόν θα έπρεπε να υποστηριχτούν, άρνηση εισαγωγών για τρόφιμα από ΓΤΟ ή εξαγωγών λ.χ. δημητριακών, που είναι απαραίτητα για τις διατροφικές ανάγκες της συγκεκριμένης χώρας απαγορεύονται.

Κι εδώ μπαίνουμε στην οικολογική διάσταση του θέματος. Σύμφωνα με τα παραπάνω, σε μικρό διάστημα δε θα μπορεί να αρνηθούμε την εισαγωγή τοξικών αποβλήτων (εμπόρευμα θα χαρακτηρίζεται), την εξαγωγή δασικής ξυλείας ή άλλων ειδών βιοποικιλότητας, που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, ή τη μαζική εισαγωγή ΓΤΟ, γιατί ας μη γελιόμαστε. Τα τρόφιμα αυτά έχουν μπει προ πολλού στο τραπέζι μας και τα τρώμε χωρίς να το ξέρουμε. Συγχρόνως, το γενετικό υλικό των χωρών της Αφρικής, Ασίας και της Λατινικής Αμερικής θα εμπορευματοποιείται από τις πολυεθνικές και θα πουλιέται ως φάρμακα, ή τεχνογνωσία κάτω από την ομπρέλα των «πνευματικών δικαιωμάτων» (7), που κι αυτά είναι εμπορεύσιμα και δεν έχουν τη δυνατότητα οι βάρβαροι ιθαγενείς να τα κρατούν για λογαριασμό τους, εμποδίζοντας την πρόοδο και την ανάπτυξη. Στο Σιάτλ οι χιλιάδες διαδηλωτές ανέδειξαν, με την παρουσία και τις παρεμβάσεις τους, το μέγεθος του προβλήματος. Στην Ελλάδα στα σοβαρά ΜΜΕ, οι ιπποκόμοι του εκσυγχρονισμού επικέντρωσαν τις «αναλύσεις» τους στη σύνθεση των διαδηλωτών κι όχι στην ουσία της προβληματικής τους και πολύ περισσότερο των αιτημάτων τους. Εκλεισαν τα μάτια στη συμμαχία ριζοσπαστικών οικολογικών κινημάτων, άκληρων αγροτών του Τρίτου Κόσμου, αγροτικών ενώσεων της Ευρώπης και εργατικών συνδικάτων.

«Επαιξαν» με τη δήλωση της καρικατούρας -προφήτη, του γνωστούΦουκογιάμα, που εμφανίστηκε ξανά (μετά το Τέλος της Ιστορίας του) στο προσκήνιο και μίλησε «για Μοϊκανούς, συνονθύλευμα των σίξτις και οπαδούς του εθνικού προστατευτισμού» και αγνόησαν τις δηλώσεις τουΤσόμσκι ή τουΖοζέ Μποβέ.Ο πρώτος είναι αιρετικός-διανοούμενος, άρα επικίνδυνος, άρα κομμένος. Με τον άλλον έχουν πολιτισμικές διαφορές, κατά πώς θα 'λεγε κι ένας δικός μας γιαλαντζί εκσυγχρονιστής. Ομως γνωρίζουν πολύ καλά ότι δεν πρόκειται για φωνές από το παρελθόν, αλλά κραυγές από το μέλλον κι αυτό είναι που τους ανησυχεί. Αυτό που πρέπει να ανησυχεί εμάς είναι η συνέχεια. Γιατί φίλες και φίλοι, ο ΠΟΕ και η πολιτική που σχεδιάζει να επιβάλει κι ας μην τρέφουμε ψευδαισθήσεις βρίσκεται προ των πυλών είναι το ανώτερο στάδιο της αγοροποίησης της ελεύθερης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Δεν επιδέχεται βελτιώσεις - μερεμέτια τα έλεγαν οι παλιότεροι - όπως ισχυρίζονται οισοσιαλφιλελεύθεροι ηγέτες της Δύσης και οι «Ρεαλιστές» Οικολόγοι,που θαυμάσαμε τη στάση τους στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και η μόνη σχέση τους πλέον με την οικολογία είναι το τρύγημα των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Η αγοροποίηση και η ανάπτυξη (όπως αυτοί τη βλέπουν) είναι αντίθετες από τη δημοκρατία και την οικολογία (όπως εμείς τη βλέπουμε). Η μόνη λύση είναι η υπέρβαση του καπιταλιστικού συστήματος, σε μια διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση, η οποία θα διασφαλίζει την επανενσωμάτωση της κοινωνίας με την οικονομία και του ανθρώπου με τη φύση» (8).

Σημειώσεις

1. Περιοδικό Αρδην, τ. Οκτ-Νοέμ. Σελ. 45-47

2. Καθημερινή 5/12/1999, σελ. 4

3. Ε. Ράουτερ, Κατασκευή υπηκόων, εκδ. Αιγόκερως, 1982

4. ΗΠΑ, Καναδάς, Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό και Ε.Ε-Ιαπωνία.

5. Τζ. Ογουελ, «1984», εκδ. Κάκτος, 1978

6. 13 διεθνείς συμφωνίες θα μπουν στην «κατάψυξη» σύμφωνα με εκτιμήσεις της World Wildlife Found, Gardian 25/11/99

7. Suzan George, Monde Diplomatiq, Ελευθεροτυπία 28/11/1999

8. ΕΠΟΧΗ, «WTO,go home» 5/12/1999, σελ. 9