ΕΠΟΝίτες ενημερώνουν το λαό με το θρυλικό χωνί

Την ίδια ώρα που οι Ιταλοί φασίστες έκαναν έναν επιθετικό πόλεμο, αναγκάζοντας φτωχούς εργάτες και αγρότες να στρατευθούν, παίρνοντας μέρος σε μια υπόθεση που όχι μόνο δεν τους ενδιέφερε (αφού οι ίδιοι δεν είχαν να κερδίσουν τίποτα), αλλά τους έβλαφτε κιόλας θανάσιμα - στην Ιταλία, οι οικογένειες των φαντάρων λιμοκτονούσαν και δυστυχούσαν.

Δυο παιδιά, ο Φραντσέσκο κι ο Ντομένικο, ζούσαν με τη μητέρα τους σ' ένα φτωχικό χωριουδάκι ανάμεσα στα βουνά του Κασίνο. Ο Φραντσέσκο ήταν εννιά χρονών και ο Ντομένικο έξι. Είχαν περάσει πέντε χρόνια από τότε που ο μπαμπάς τους είχε φύγει για να πάει να πολεμήσει, και παρ' όλο που ο πόλεμος είχε τελειώσει εδώ και αρκετό καιρό, δεν είχε γυρίσει ακόμα γιατί ήταν αιχμάλωτος.

Η μητέρα τους, η Μπενεντέτα, κέρδιζε κάτι λιγοστά χρήματα κουβαλώντας πέτρες στις οικοδομές. Ο Φραντσέσκο κι ο Ντομένικο τριγυρνούσαν στα δάση φτιάχνοντας δεμάτια με ξερόκλαδα, που τα πουλούσαν μετά στην πόλη. Μάζευαν επίσης παλιοσίδερα, θραύσματα από βλήματα, καθώς και άδειους κάλυκες από φυσίγγια. Ηταν αλήθεια πως ο πόλεμος είχε περάσει κι από κείνα τα βουνά. Μια μέρα ο Ντομένικο, εκεί που σκάλιζε με μια μαγκούρα, κάτω από ένα σωρό με σάπια φύλλα, βρήκε μια βόμβα που είχε θαφτεί εκεί, χωρίς να εκραγεί. Εμοιαζε με κουτί κι ο Ντομένικο δοκίμασε να βγάλει το καπάκι. Ξαφνικά η βόμβα έσκασε και του 'κοψε τελείως το δεξί του χέρι...

Χαρακτικό αφιερωμένο στους 200 που εκτελέστηκαν στην Καισαριανή

Μέσα στη βαλίτσα είχε βρόμικα εσώρουχα, μια χάρτινη σακούλα γεμάτη μήλα, και μια γκρίζα, παλιά, στρατιωτική κουβέρτα, γεμάτη τρύπες.

Στο σπίτι υπήρχε κι άλλη μια ολόιδια, στρωμένη πάνω στο μεγάλο αχυρένιο στρώμα.

«Να το βιος μου» -έλεγε συχνά ο Τζοβάνι- «να όλα όσα κέρδισα. Πήγα σε δυο πολέμους, και απ' τον καθένα κατάφερα να σώσω κι από μια κουβέρτα. Τούτη τη φορά μάλιστα, για να πω την αλήθεια, κέρδισα και κάτι παραπάνω: κουβάλησα στο σπίτι και το βήχα μου».

(Από το μυθιστόρημα του Τζιάνι Ροντάρι «Μικροί Περιπλανώμενοι»)

Την τριπλή φασιστική κατοχή της Ελλάδας (Γερμανία - Ιταλία - Βουλγαρία) ακολούθησε η καταλήστευση του πλούτου της από τους κατακτητές και ο ελληνικός λαός βρέθηκε αντιμέτωπος με το ζήτημα της ίδιας του της επιβίωσης. Το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα σοβαρό στις πόλεις και τις άγονες περιοχές. Χιλιάδες πέθαιναν στους δρόμους από την πείνα...

Δεν τη φωνάζανε πια για μεροκάματο την κυρά Λένη στ' αρχοντόσπιτα της παραλίας. Οι μεγαλοκυράδες ίσως να σκεφτήκανε πως τις δουλειές του νοικοκυριού έπρεπε να τις κάνουν μόνες τους. Και σ' αυτές ακόμα σκοτεινό κι άδηλο τους φαίνονταν το μέλλον από τότε που όλη η χώρα κατακτήθηκε και σκλαβώθηκε απ' τους ναζήδες. Περιορίσανε λοιπόν οι πλούσιοι τα έξοδά τους, γιατί άρχισε και αυτουνούς ακόμα να τους φοβίζει η πείνα κι η στέρηση, κι ας είχανε τα σπίτια τους γεμάτα απ' όλα τα καλά και τ' αγαθά.

Κι όταν κείνο το χειμώνα της σκλαβιάς και της κατοχής πλάκωσε η μεγάλη πείνα και στην Κάργιανη όπως δα κι σ' όλη τη χώρα, η κυρά Λένη έτρεχε κι αυτή, μαζί με τις άλλες.

Τα τρόφιμα γίνονταν όλο και πιο σπάνια. Η μαύρη ωστόσο αγορά έδινε κι έπαιρνε στο σπίτι του μπακάλη. Εκεί έβρισκες ό,τι τρόφιμα ήθελες, φτάνει να μη ρωτούσες για τις τιμές τους. Κι έτσι όσα χρυσαφικά, ασημικά και πολύτιμα πράματα είχανε οι πεινασμένοι, στα χέρια του μαυραγορίτη του Αρπέκου καταλήγανε, για μια χούφτα φακές, για μισή οκά σιτάρι.

«Ποιος ξέρει, ποια ανταλλάγματα δίνει στους εχθρούς της πατρίδας για να τον ευκολύνουν να βρίσκει τα τρόφιμα που πουλάει», αναρωτιόνταν πολλοί, κουνώντας με νόημα και θλίψη το κεφάλι, καθώς βλέπανε πως μόνο οι φτωχοί αργοπεθαίνανε από την πείνα και τις στερήσεις.

Κάθε πρωί και μ' όποιον καιρό, εκτός αν έβρεχε ή χιόνιζε, οι γυναίκες φεύγανε για τις εξοχές, μαζί με τα παιδιά τους. Κι όταν ένα πρωινό ο Γρασέλας τις προσπέρασε καβάλα στο όμορφο μαύρο άλογό του, η Μαρίνα αναρωτήθηκε γιατί τάχα αυτουνού το άλογο, που ήταν γερό και όμορφο, δεν του το πήρανε στον πόλεμο; Κανένα τέτοιο χατίρι δεν έγινε σε φτωχό. Κι έτσι πάει ο «Ηρακλής τους, πάει και το άσπρο άλογο της Αγγέλας. Αλλά και τα ζώα τόσων και τόσων άλλων φτωχών ανθρώπων, που τους βοηθούσαν στις ξοχάρικες δουλειές. Ο καημένος ο «Ηρακλής» σε ποιες ερημιές ν' απόμεινε, τουμπανιασμένος να τον τρώνε τα κοράκια!..

Κι ο νους της Μαρίνας ξαναγύριζε στον Γρασέλα και σ' αυτά που λέγανε μερικοί πως τρώει και πίνει με τους κατακτητές και μήτε ντρέπεται να τον βλέπει ο κόσμος, που πεινά και πεθαίνει, να έχει τέτοιες βρώμικες φιλίες και ύποπτα πάρε - δώσε με τους εχθρούς της πατρίδας.

Ενα αίσθημα βαθιάς λύπησης πλημμύριζε κείνη τη μέρα τα σωθικά του κοριτσιού, να βλέπει τα μικρά παιδιά να σέρνονται πίσω απ' τις μανάδες τους, να γδέρνουν τα γυμνά τους πόδια στ' αγκάθια και στις μυτερές πέτρες, να τρέχουν οι μύξες και τα μάτια τους, να σκαρφαλώνουν στ' ανηφορικά χωράφια, να ξεριζώνουν με τα μικρά τους χέρια χόρτα, να τρέχουν να τα δίνουν με καμάρι στις μάνες τους και κείνες να τους λένε πως αυτά τα χόρτα που ξεριζώσανε δεν είναι από κείνα που τρώγονται.

(Από το βιβλίο της Πέπης Δαράκη «Τα περιστέρια του καμπαναριού», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»)

Τα παρακάτω κείμενα ανήκουν στη συλλογή «Ανεκδότων» της Ελλης Αλεξίου με το γενικό τίτλο «Υπό Εχεμύθειαν»:

Η Ειρήνη η Αθηναία, που υπέφερε περισσότερο ίσως από όλους -εξάλλου από ανέχεια, εγκατάλειψη και εξάντληση πέθανε- μόλις έλαβε την ειδοποίηση της Εταιρείας, κόντεψε να χάσει το μυαλό της. Πήγε και βρήκε την Μελισσάνθη να τη συμβουλευθεί και να πάνε μαζί για την παραλαβή...

-- Καλώς τηνα, καλώς τηνα, την υποδέχτηκε χαρούμενη η Μελισσάνθη, και πώς αυτό το καλό;

-- Ελαβες και συ την ειδοποίηση της Εταιρείας; Για τη δωρεά της Ουνέσκο;

-- Ναι, ναι, έλαβα κι εγώ...

-- Ηρθα για να δούμε πώς, με τι μέσο θα τα κουβαλήσουμε...

-- Μα δεν είναι βαριά... μόνες μας θα πάμε να τα πάρουμε...

-- Τι λες, όσο και να μην είναι, τρία σακιά ζάχαρη είναι αυτά...

-- Μα θα είναι αδειανά, Ειρήνη μου...

-- Αδειανά;!...

(Από αφήγηση της Μελισσάνθης)

Ο ελληνικός λαός όμως τράβηξε το δικό του δρόμο. Εχοντας πιστέψει στη δύναμή του, έθεσε ως στόχο του ν' απαλλάξει την πατρίδα του από τους φασίστες κατακτητές και να ζήσει ελεύθερος και με προκοπή στον τόπο του. Στηρίχτηκε στις ένδοξες αγωνιστικές παραδόσεις του 1821 και στους δημοκρατικούς αγώνες του έθνους του, που είχαν φωλιάσει βαθιά στην ψυχή του.

Το 1941 δημιουργείται το θρυλικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ). Το ΚΚΕ πήρε την πρωτοβουλία να καλέσει όλα τα κόμματα για τη δημιουργία του. Τελικά συμμετείχαν το ΚΚΕ, η Ενωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ), το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ) και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ). Είναι χαρακτηριστικό πως ο Γ. Παπανδρέου αρνήθηκε την πρόταση να ηγηθεί του ΕΑΜ. Διάλεξε να μη συμμετάσχει στους αγώνες του ελληνικού λαού και προτίμησε να φύγει για την Αίγυπτο.

Το ΕΑΜ απέδειξε ότι ο λαός -η εργατική τάξη, η φτωχή αγροτιά και τα λαϊκά στρώματα των πόλεων- όταν είναι οργανωμένος και αποφασισμένος αναδεικνύεται στο μεγάλο πρωταγωνιστή της Ιστορίας. Στις γραμμές του συσπειρώθηκε η πλειοψηφία του ελληνικού λαού (ύμνος του ΕΑΜ). Στις 16 Φλεβάρη 1942 δημιουργήθηκε το ένοπλο τμήμα του ΕΑΜ, ο θρυλικός ΕΛΑΣ με στρατιωτικό διοικητή τον Στέφανο Σαράφη και καπετάνιο τον Αρη Βελουχιώτη.

Η δράση του ΕΑΜ περιλάμβανε όλες τις μορφές πάλης: απεργίες, διαδηλώσεις, διαβήματα, ένοπλη οργάνωση. Το ΕΑΜ έσωσε το λαό από την πείνα.

Στις γραμμές του ΕΛΑΣ Καισαριανής

Στην οργάνωση, μία από τις προτεραιότητές μας ήταν να γνωρίσουμε τους ανθρώπους στις γειτονιές μας. Ολους αυτούς που αγαπούσαν και ήθελαν πραγματικά τη λευτεριά. Και βλέπαμε ότι υπήρχαν άνθρωποι να αγωνισθούν και να μας στηρίξουν, δίνοντάς μας από το υστέρημά τους. Ετσι έζησε ο ΕΛΑΣ, από το υστέρημα της γειτονιάς. Εγώ φρόντισα να έχουμε λίγο φαΐ όσοι ήμασταν παράνομοι και δεν είχαμε σπίτι να πάμε. Οργάνωνα τη δουλειά μου, υπολόγιζα πόσο φαΐ χρειαζόμασταν και πήγαινα σε όσους από τις γειτονιές μπορούσαν να μας δώσουν λίγο φαγητό. Ολοι κάτι έδιναν, ό,τι μπορούσαν, για να μας βοηθήσουν, να βοηθήσουν τον αγώνα. Κι έτσι φτάσαμε, σιγά σιγά, όχι απλά να ζήσει ο ΕΛΑΣ, αλλά να δίνουμε και σε αυτούς από τις γειτονιές που δεν είχαν. Ετσι ξεκινήσαμε και τα πρώτα μας συσσίτια και ήρθαμε ακόμη πιο κοντά στον κόσμο, ζεσταθήκαμε μαζί του. Τους γνωρίσαμε και μας γνώρισαν, ξέραμε ποια σπίτια είναι δικά μας και ποια δεν είναι, και αυτοί έβλεπαν τους σκοπούς μας και μας βοηθούσαν περισσότερο. Οργανώναμε και τα συνεργεία μας για την περιφρούρηση, όπως και το ποιοι θα έβγαιναν με το χωνί. Ολοι θέλαμε να βγούμε και τα βράδια μαλώναμε.

(Μαρτυρία της Ευτυχίας Μορίκη, από το βιβλίο της Αννας Μπαλή «Η μάνα της Καισαριανής», εκδ. «Μαραθιά»)

Η Πρωτομαγιά πάντα τρόμαζε τους Γερμανούς και ήθελαν να κάνουν επίδειξη δύναμης για να σπείρουν τον τρόμο και τον πανικό. Την 1η Μάη του '44 περιμέναμε εκτελέσεις αλλά δεν γνωρίζαμε πόσες. Δεν θα επεμβαίναμε, για να μη γίνουμε δεύτερα Καλάβρυτα, για να μην είναι η ζημιά από τα αντίποινα των Γερμανών μεγαλύτερη από αυτή που περιμέναμε. Εκείνη την ημέρα πήρα το όπλο μου στο χέρι και μαζί με τον γραμματέα, που ήταν ΕΑΜίτης, και άλλους συναγωνιστές μου του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, μια ομάδα από πέντε έξι άτομα πήγαμε σε ένα ύψωμα απ' όπου μπορούσαμε να βλέπουμε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Αφού στρώσαμε ένα τραπεζομάντιλο, κάτω από το οποίο βάλαμε τα όπλα μας, και από πάνω ένα σπασμένο γραμμόφωνο, καθίσαμε εκεί. Ετσι, όποιος μας έβλεπε νόμιζε ότι είμαστε παρέα που είχε βγει για να κάνει Πρωτομαγιά. Τα ξημερώματα τους είδαμε να έρχονται από την Υμηττού. Τους φέρνανε από το Χαϊδάρι. Παρ' όλο που είχαμε αντιμετωπίσει κι άλλες φορές εκτελέσεις στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, κατά τις οποίες οι Γερμανοί πότε εκτελούσαν τριάντα πότε δεκαπέντε, αυτή τη φορά παγώσαμε. Ερχόντουσαν τα καμιόνια το ένα πίσω από το άλλο - πολλά καμιόνια. Δεν ήταν ούτε ένα ούτε δύο, ήταν πολλά. Καθώς πλησίαζαν, οι κρατούμενοι μέσα από τα καμιόνια πετούσαν έξω ό,τι μπορούσαν, μα ένα γράμμα, ένα σημείωμα για τους δικούς τους, για τον κόσμο. «Πεθαίνω για την πατρίδα» έγραφαν*. Και ήταν κομμουνιστές και οι διακόσιοι. Με τη σωστή έννοια της λέξης.

Εφτασαν τα καμιόνια στον τόπο της εκτέλεσης, κατέβηκαν οι κρατούμενοι και γέμισε ο τόπος. Οι Γερμανοί τους έπαιρναν και τους εκτελούσαν κατά εικοσάδες. Μετά την πρώτη εικοσάδα, σειρά έπαιρνε η δεύτερη, αφού κουβαλούσε τους σκοτωμένους και τους έβαζε πάνω στα καμιόνια. Μετά η τρίτη, η τέταρτη, η πέμπτη, η έκτη... μετρούσαμε, μετρούσαμε... Το αίμα έτρεχε ποτάμι. Δεν υπερβάλλω. Το βλέπαμε.

Στην τελευταία εικοσάδα ήταν και ο Ναπολέων Σουκατζίδης. Επειδή γνώριζε γερμανικά, οι Γερμανοί τον χρησιμοποιούσαν ως διερμηνέα. Πρότειναν να του χαρίσουν τη ζωή και να βάλουν κάποιον άλλο στη θέση του, αλλά αυτός δεν δέχτηκε. Μπήκε με τους τελευταίους είκοσι στη σειρά και τον εκτέλεσαν.

Ηταν φοβερό. Ακόμη και για τους Γερμανούς που ήταν εκεί και εκτελούσαν - στα πρόσωπά τους έμοιαζε να είναι ζωγραφισμένη η ντροπή. Ποιος να ξέρει τι σκεφτόντουσαν, τι γινόταν μέσα τους. Η παλικαριά που έδειξαν οι εκτελεσμένοι μίλησε, άραγε, στην ανθρωπιά τους; Υπήρχε ίχνος ανθρωπιάς γι' αυτούς τους ανθρώπους ή δεν υπήρχε; Ποιος να ξέρει;

Πραγματικά και οι διακόσιοι στάθηκαν απέναντι στο θάνατο με ηρωισμό, με παλικαριά. Κανένας δεν δέχτηκε να του δέσουν τα μάτια. Και η κάθε εικοσάδα έφτανε στο σημείο της εκτέλεσης τραγουδώντας τον Εθνικό Υμνο. Και τα τραγούδια του αγώνα.

Και σηκώνανε ορισμένοι και τις δύο γροθιές. Τις σήκωσε κι ο Σουκατζίδης. Ακροναυπλιώτης κι αυτός. Ηταν σα να πήγαιναν σε γιορτή κι όχι για να εκτελεστούν.

Απορούσα καθώς ακούγαμε εκείνα τα λίγα λόγια από τα τραγούδια. Γιατί όλο το τραγούδι δεν προλάβαιναν να το τελειώσουν, στροφές έλεγαν, ο καθένας το δικό του, με τον δικό τους μοναδικό τρόπο και με τις γροθιές υψωμένες. Μπορεί να είχα ζήσει ορισμένες μάχες, μπορεί να είχα δει σκοτωμένους και τραυματίες, όμως πώς να αντικρίσεις ένα τέτοιο θέαμα; Μέσα μου -κι όχι μόνο σε μένα που ήμουν μόνο δεκαεπτά χρονών, αλλά και στους άλλους που ήταν μεγαλύτεροι- γινόταν κάτι που δεν περιγράφεται με λόγια. Αυτό που γινόταν ήταν άδικο των αδίκων. Συγκλονιστήκαμε.

Σκότωσαν και τους τελευταίους. Για αυτούς φωνάξανε τους ανθρώπους του Δήμου, τους σκουπιδιαραίους, να φορτώσουν τα πτώματά τους στα κανόνια. Κάποιοι άρχισαν να χτυπούνε τις καμπάνες της εκκλησίας πένθιμα. Ο κόσμος άρχισε να συγκεντρώνεται. Αρχισαν να βγαίνουν έξω οι γυναίκες. Αλλες έβγαιναν με τα θυμιατήρια και τα λιβανιστήρια, άλλες με εικόνες, άλλες σταυροκοπιόντουσαν. Γέμισε ο τόπος λουλούδια. Ο κόσμος έκοβε ό,τι λουλούδι υπήρχε και το έριχνε στον τόπο της εκτέλεσης. Ακόμη και τσουκνίδες - τις έπιαναν με τα χέρια. Οι Γερμανοί έφευγαν με σκυμμένο κεφάλι. Τι να πει κανείς; Είναι αδύνατο να περιγράψει κάποιος αυτό που γινόταν. Ηταν εικόνες συγκλονιστικές.

Εμείς παρακολουθούσαμε με τα κιάλια και συζητούσαμε πώς θα αντιμετωπίσουμε την κατάσταση, πώς θα κρατήσουμε το ηθικό του κόσμου. Οταν έφυγαν οι Γερμανοί, κατεβήκαμε, μιλήσαμε στον κόσμο, και εκείνη την ημέρα έγινε επιστράτευση κομμουνιστών. Διακόσιους σκοτώσανε, επιστρατευθήκαμε άλλοι κομμουνιστές στη θέση τους - γιατί αγωνιστές υπήρχαν ήδη πάρα πολλοί...

* 22 από αυτά τα γράμματα, με το περιεχόμενό τους, έχουν καταχωρηθεί στις Σημειώσεις του βιβλίου (Μαρτυρία Ευτυχίας Μορίκη, από το βιβλίο της Αννας Μπαλή, «Η μάνα της Καισαριανής» εκδ. «Μαραθιά»)

MotionTeam

Στην αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς φάνηκαν τα πραγματικά προβλήματα λειτουργίας των Ιδρυμάτων σε όλη τους την έκταση. Οι τεράστιες περικοπές (έως και 60%) των κονδυλίων το προηγούμενο διάστημα, το κούρεμα των αποθεματικών των ΑΕΙ ήταν «βούτυρο στο ψωμί» της πολιτικής προσαρμογής της Ανώτατης Εκπαίδευσης στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Το ξεπούλημα των εστιών, των φοιτητικών λεσχών, η κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων, που ήταν προγραμματισμένα ακόμα από την εποχή της Μπολόνια και δεν τα προχωρούσαν αποφασιστικά - φοβούμενοι και τις αντιδράσεις - τώρα στο έδαφος της βαθιάς οικονομικής κρίσης υλοποιούνται με ταχύτατους ρυθμούς. Η υποχρηματοδότηση της φοιτητικής μέριμνας γίνεται το βολικό πρόσχημα της εμπορευματοποίησης. Εστίες και λέσχες, αφού τις πέρασαν μετά τη συγχώνευση του ΕΙΝ (Εθνικό Ιδρυμα Νεότητας) στα Ιδρύματα, κλείνουν σήμερα, με τη σύμφωνη γνώμη των διοικητικών οργάνων, για να δοθούν έναντι πινακίου φακής σε εργολάβους ιδιώτες. Οι «Εταιρίες Διαχείρισης της Περιουσίας» των Ιδρυμάτων αναλαμβάνουν πιο ουσιαστικό ρόλο στο ξεπούλημα υποδομών, γίνονται εργολάβοι στη θέση των εργολάβων που, επιπλέον, «παραδίδουν μαθήματα» συμβασιουχοποίησης εργαζομένων, εφαρμογής κατάπτυστων συμβάσεων εργασίας στους υπαλλήλους των ΑΕΙ. Πιο ξεδιάντροπα μπαίνουν στο παιχνίδι και τα γνωστά «Γραφεία Διασύνδεσης», ως δομή μιας πρώτης διαλογής για τους αποφοίτους που θα πάνε στα δουλεμπορικά γραφεία και αυτούς που θα πάνε στις διευθύνσεις των επιχειρήσεων.

Με ταχύτατους ρυθμούς, παράλληλα, προχωρά η κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων, που φέτος θα είναι πραγματικότητα. Στη θέση του δωρεάν συγγράμματος θα οργιάζουν τα αποκαλούμενα e-books, δηλαδή ηλεκτρονικά βιβλία που, εκτός του ότι απευθύνονται σε όσους έχουν πρόσβαση στα κατάλληλα τεχνικά μέσα, θα προσφέρουν τεράστια κέρδη στους εκδοτικούς οίκους οι οποίοι το προηγούμενο διάστημα εμπορεύονταν τα πανεπιστημιακά βιβλία και σήμερα επιδίδονται σε νέες πιο κερδοφόρες επενδύσεις, με τις επιδοτήσεις μάλιστα του ΕΣΠΑ και του Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκλιση». Σαθρό, λοιπόν, έως και φαιδρό το επιχείρημα ότι θα μειωθούν τα έξοδα των ΑΕΙ προς τους εκδοτικούς οίκους που κερδοσκοπούσαν...!

Οι παραπάνω εξελίξεις είναι δρομολογημένες χρόνια τώρα. Σήμερα όμως περνούν σαρωτικά, αξιοποιώντας το έδαφος της οικονομικής κρίσης, που ωθεί σε τραγικές περικοπές κονδυλίων, σε γενίκευση διδάκτρων στο μεταπτυχιακό, αλλά και στο προπτυχιακό επίπεδο, σε παγίωση των ελαστικών σχέσεων εργασίας σε διδάσκοντες χαμηλών βαθμίδων και εργαζόμενους. Η επίκληση της αστικής τάξης και των εκπροσώπων της μέσω των φυλλάδων τους για την ανάγκη αναμόρφωσης των Πανεπιστημίων, ώστε να εξυπηρετούν ένα «νέο παραγωγικό μοντέλο», δεν πρέπει να υποτιμάται. Πόσο μάλλον που με τα ίδια λόγια εκφράζουν τους ίδιους πόθους αστοί και οπορτουνιστές, αφού η ουσιαστικότερη συμβολή των Πανεπιστημίων στο δρόμο καπιταλιστικής εξόδου από την κρίση είναι διακηρυγμένος στόχος και των δύο. Γι' αυτό κόπτονται να πλειοδοτήσουν σε προτάσεις για τη νέα χωροταξική αναδιάρθρωση Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, το περίφημο πρόγραμμα «Αθηνά» (βλ. άρθρο Λ. Λαμπριανίδη στην «Αυγή», 30/09/2012). Πίσω από την αναζήτηση των δήθεν «ακαδημαϊκών κριτηρίων» κρύβεται η αγωνία της σημερινής συγκυβέρνησης και των λοιπών δυνάμεων της διαχείρισης (ΣΥΡΙΖΑ) να δοκιμάσουν και να καταλήξουν στον κατάλληλο τύπο Πανεπιστημίου. Αυτού που θα «αυτοδιοικείται» με τα δικά του Συμβούλια επιχειρηματιών, θα δουλεύει σαν καλοστημένη επιχείρηση, θα έχει έσοδα από τα ερευνητικά του προγράμματα και τα μαγαζιά των ερευνητικών προϊόντων του, θα είναι ανταγωνιστικό στη διεθνή αγορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών, και, κυρίως, θα συμβάλλει στις στρατηγικές στοχεύσεις του κεφαλαίου. Αυτό το τελευταίο άλλωστε υπηρετούν τα Προγράμματα Διά Βίου Μάθησης που γενικεύονται σε όλα τα Ιδρύματα (με κάποια όπως του Αιγαίου ή το ΑΠΘ να πρωτοστατούν) για να καταρτίσουν γρήγορα και με ίδιο κόστος το δυναμικό που χρειάζονται οι μεγάλες επιχειρήσεις για τα νέα πεδία κερδοφορίας τους. Η θεματολογία τους, άλλωστε, είναι ενδεικτική: Αειφόρος πράσινη ανάπτυξη, νέες τεχνολογίες, μέχρι και ηλεκτρονική ...Σχολή γονέων για να «σπουδάσει» εξ αποστάσεως ο άνεργος πατέρας και μητέρα πώς θα διαχειριστούν τα παιδιά τους στις «νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες» (βλ. κρίση), όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο φυλλάδιο. Είναι απαίτηση, λοιπόν, των καιρών σήμερα: Οσο πιο βαθιά σαπίζει αυτό το σύστημα και παίρνει μαζί του τα ιδεολογικά και δομικά του στηρίγματα, όπως είναι τα Πανεπιστήμια, τόσο πιο πολύ οι κομματικές δυνάμεις δεν πρέπει να αφήνουμε να «πέσει» τίποτα κάτω, χωρίς αγώνα, χωρίς σύγκρουση με τη συγκεκριμένη έκφραση της σαθρότητας και τη ρίζα που τη γεννάει.

Μοχλός όλων των παραπάνω εξελίξεων είναι οι αξιολογήσεις, κυρίως οι εξωτερικές, που πραγματοποιούνται από μέλη ειδικού μητρώου πανεπιστημιακών και εκπροσώπων των επαγγελματικών ενώσεων. Κατ' αρχήν είναι ενδεικτικό ότι, αν και το προηγούμενο διάστημα τα ιδρύματα αντιμετώπιζαν δυσκολίες και καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των διαδικασιών αξιολόγησης, πλέον με την υπόδειξη των ευρωενωσιακών ιμπεριαλιστικών επιτελείων (εκθέσεις ΟΟΣΑ), προχώρησαν σε 448/520 εσωτερικές και σε 167/520 εξωτερικές αξιολογήσεις, δίνοντας προτεραιότητα στα μεγάλα και «κρίσιμα» Ιδρύματα (Πολυτεχνεία, Πανεπιστήμια Αθήνας, Θεσσαλονίκης). Τα γενικά συμπεράσματα από τις εξωτερικές αξιολογήσεις του 2012 συνοψίζονται στην ανάγκη προσαρμογής των Προγραμμάτων Σπουδών στις «απαιτήσεις της κοινωνίας και της αγοράς» (δηλαδή της καπιταλιστικής ανάπτυξης), στην πιο προσοδοφόρα αξιοποίηση των ερευνητικών προγραμμάτων με όρους ανταγωνιστικότητας, στο κυνήγι των δημοσιεύσεων σε διεθνή περιοδικά που αυξάνει τη φέρουσα ικανότητα των Τμημάτων να προσελκύουν επενδύσεις, στην αντιμετώπιση του «προβλήματος των αιώνιων φοιτητών». Είναι φανερό ότι η αξιολόγηση δεν είναι καθόλου μια εθιμοτυπική διαδικασία, ούτε μπορούν να τεθούν προϋποθέσεις για να διασφαλιστεί ο δήθεν ακαδημαϊκός χαρακτήρας της, όπως παραπλανητικά ζητούν οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ στα ΑΕΙ. Η αξιολόγηση είναι η μελετημένη και συστηματική εκτίμηση των ειδικών της άρχουσας τάξης για τις αστοχίες/αδυναμίες του σύγχρονου Πανεπιστημίου στην προσαρμογή του στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Δεν αλλάζει όρους, δε γίνεται πιο ακαδημαϊκή ή πιο φιλοεκπαιδευτική, γιατί δεν μπορεί να αλλάξει χαρακτήρα, χωρίς να απαντηθεί πρώτα το ζήτημα: Πανεπιστήμια προς όφελος των μονοπωλίων ή των λαϊκών αναγκών.

Κρίκος της ίδιας αλυσίδας είναι και η εξαγγελία εκλογών που θα πραγματοποιηθούν σε όλα τα Ιδρύματα μέσα στον Οκτώβρη για τα νέα Συμβούλια Ιδρύματος. Οι δυνάμεις της ΔΗΠΑΚ, του ΜΑΣ, οι Επιτροπές Αγώνα του ΠΑΜΕ στους εργαζόμενους, οι κομμουνιστές στα ΑΕΙ δεν είχαμε ποτέ αυταπάτες ότι δε θα βρισκόταν ο τρόπος (επιστολική ψήφος) για να προχωρήσουν οι εκλογές. Ακριβώς επειδή παλεύουμε να μην εφαρμοστεί καμιά πτυχή του νόμου-πλαισίου, παλεύουμε και για να μη γίνουν οι εκλογές σε διδάσκοντες, εργαζόμενους και φοιτητές, γιατί για μας το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι κρίκος οργάνωσης της πάλης σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ, της σύγκρουσης με το «Πανεπιστήμιο-επιχείρηση». Η μάχη αυτή είναι μέρος του κρίσιμου αγώνα που δίνουμε για ζωντανούς και αγωνιστικούς Συλλόγους, για συντονισμό των δυνάμεων μέσα από μαχητικές συνδικαλιστικές διαδικασίες, με διάρκεια και αντοχή στον αγώνα. Παλεύουμε επίσης να κατανοηθεί από ευρύτερες μάζες σπουδάζουσας νεολαίας ότι τα Συμβούλια Ιδρύματος δεν είναι απλά και μόνο δείγματα ισχύος και αυταρχισμού του κράτους, όπως σκόπιμα το περιορίζουν οι οπορτουνιστικές δυνάμεις. Είναι η συγκροτημένη προσπάθεια της άρχουσας τάξης να ξεφύγει από την κρίση της και να περάσει στη φάση της καπιταλιστικής ανάπτυξης, έχοντας εξασφαλίσει μακροπρόθεσμα την αναπαραγωγή της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης του εργατικού και του επιστημονικού δυναμικού. Είναι η προσπάθεια που κάνει να ξεμπερδεύει με το οργανωμένο πολιτικοποιημένο κίνημα μέσα σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ, να συγκροτήσει μάλιστα μέσα από τους φοιτητές μια δύναμη συναίνεσης, ακόμα και κρούσης και υπεράσπισης της αντιλαϊκής επίθεσης.

Το επόμενο διάστημα προχωράμε αποφασιστικά, μπροστά οι δυνάμεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, ο κόσμος που συσπειρώνεται γύρω μας, στα αμφιθέατρα για να οργανώσουμε την πάλη της νεολαίας, να ζωντανέψουμε τους Συλλόγους, να πάρουμε αποφάσεις παρεμπόδισης του νόμου-πλαισίου. Εχουμε υπόψη μας ότι θα μεγαλώσει η στοχοποίηση του Κόμματος, της ΚΝΕ, η πλαγιοκόπηση των δυνάμεών μας για να μπούμε σε λογικές διαχείρισης, αλλά και η ευθεία βρώμικη επίθεση από αντικομμουνιστικές δυνάμεις όπως η «Χρυσή Αυγή». Να είμαστε έτοιμοι, εξοπλισμένοι, με επιχειρήματα, ευθύνη και αντοχή, γιατί οι αγώνες έχουν την ομορφιά τους, θέλουν όμως και γερό στομάχι κι αυτό είναι ένα μάθημα που δε διδάσκεται στα αμφιθέατρα του αστικού πανεπιστημίου...