Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τα σχολεία και η αναγκαία απάντηση στην κατεύθυνση διεκδίκησης του σχολείου των σύγχρονων λαϊκών αναγκών βρίσκονται στο επίκεντρο μιας πλούσιας δραστηριότητας που πραγματοποιούν οι Οργανώσεις του ΚΚΕ αυτό το διάστημα για την ενημέρωση και οργάνωση της πάλης. Σήμερα ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία του Κυριάκου Ιωαννίδη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνου του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ, σε σχετική εκδήλωση που διοργανώθηκε τη Δευτέρα στο Περιστέρι.

Οποιος γνωρίζει τα πράγματα στην Παιδεία είναι εξοικειωμένος με τον βομβαρδισμό από μια σειρά όμορφες λεξούλες, που εδώ και χρόνια αξιοποιούνται για να πειστεί η λαϊκή συνείδηση ότι τα προβλήματα που βλέπουν οι αστοί στα σχολεία είναι και προβλήματα του λαού.

Για να πειστεί κυρίως ότι ακόμα και σε υπαρκτά προβλήματα, ο δρόμος για την επίλυσή τους είναι να συνεχίσει το σχολείο να κινείται στον ίδιο αδιέξοδο δρόμο που κινούνταν μέχρι τώρα. Στις ράγες δηλαδή της μορφωτικής ημιμάθειας, της εμπορευματοποίησης, της κατηγοριοποίησης μαθητών και σχολείων.

Αλλά και αυτός που δεν δίνει και τόση σημασία στο τι λένε τα διάφορα παπαγαλάκια του συστήματος, που δεν έχει διαβάσει τις κατά καιρούς ομιλίες ή άρθρα πρωθυπουργών, υπουργών, παραγόντων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, του ΣΕΒ και άλλων, τη ζει την κατάσταση. Εχει πείρα. Και μάλιστα αυτή η πείρα έγινε ακόμα πιο πλούσια μέσα στην πανδημία. Γιατί έφερε στην επιφάνεια ακόμα πιο έντονα τις προτεραιότητες των αστικών κυβερνήσεων σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο, και στην Ελλάδα.

Η κατάσταση με το συνεχές «άνοιξε - κλείσε» των σχολείων, η παρατεταμένη καραντίνα μαθητών όλων των ηλικιών, η συσσώρευση μορφωτικών κενών, τα οποία μάλιστα δεν αποτιμούνται, έχουν δημιουργήσει αρνητική προδιάθεση στον εκπαιδευτικό κόσμο για τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες.

Και αυτή η καθημερινότητα εκτός από κριτήριο διαμορφώνει και ερωτήματα:

Γιατί το να συνεχίσουμε στον δρόμο της εμπορευματοποίησης της Παιδείας θα μας λύσει τα προβλήματα; Εδώ και χρόνια οι γονείς παλεύουν να καλύψουν τις ανάγκες των παιδιών τους, πληρώνοντας, ξανά και ξανά, και για όλο και περισσότερες δραστηριότητες. Και η ψαλίδα δεν κλείνει. Μεγαλώνει.

Γιατί το να συνεχίσουμε στον δρόμο της κατηγοριοποίησης των σχολείων και των μαθητών θα ανεβάσει το μορφωτικό επίπεδο των παιδιών μας, των μαθητών μας; Εδώ και χρόνια, σιγά - σιγά, οι κοινωνικοί φραγμοί στη μόρφωση εντείνονται.

Γιατί το να συνεχίσουμε στον μονόπλευρο δρόμο του σχολείου των δεξιοτήτων θα κάνει τους μαθητές να αποκτήσουν κριτική σκέψη; Εδώ και χρόνια, τα σχολικά βιβλία έχουν γραφτεί με αυτόν ακριβώς τον προσανατολισμό και η κατάσταση είναι για γέλια αν δεν ήταν για κλάματα. Τα παιδιά δυσκολεύονται να συγκροτήσουν τη σκέψη τους, άρα και τη γραφή τους, να κατανοήσουν πιο σύνθετες έννοιες.

«Τι το ψάχνεις;», θα μπορούσε να πει κάποιος. «Κάθε υπουργός Παιδείας φέρνει και ένα νόμο για την Παιδεία που ο επόμενος υπουργός αλλάζει. Δεν υπάρχει συναίνεση, δεν έχουν καταλάβει ότι η Παιδεία είναι εθνική υπόθεση, είναι υπερκομματικό ζήτημα».

Είναι έτσι τα πράγματα; Για να είμαστε ακριβείς, και συνέχεια ανάμεσα στους υπουργούς Παιδείας υπάρχει και φυσικά ανάμεσα στις κυβερνήσεις. Και γι' αυτό υπάρχει ουσιαστική συναίνεση ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα που αναλαμβάνουν να διαχειριστούν τις υποθέσεις της αστικής τάξης.

Για να δούμε λοιπόν. Υπάρχει συνέχεια και συναίνεση ανάμεσα στις κυβερνήσεις;

Σήμερα, όλα δείχνουν πως βαδίζουμε σε σχολεία πολλών ταχυτήτων. Σχολεία διαφορετικά που θα επιλέγουν βιβλία, προγράμματα. Θα έχουν ευθύνη για τα οικονομικά τους. Σχολεία που - γι' αυτόν το λόγο - θα είναι πιο «ευαίσθητα» στις απαιτήσεις των «πελατών».

Ηδη από το 1995 η έκθεση του ΟΟΣΑ έβαζε το ζήτημα της «αποκέντρωσης της Εκπαίδευσης», σημειώνοντας ότι πρέπει να διαμορφώνεται ένας γενικός σχεδιασμός για την Παιδεία και από κει και πέρα την ευθύνη για τη λειτουργία των σχολικών μονάδων (από τα κτιριακά θέματα μέχρι τη διαμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων και τις προσλήψεις εκπαιδευτικών κ.λπ.) να την έχουν η Τοπική Διοίκηση και τα ίδια τα σχολεία.

Το 2011, ο ΟΟΣΑ επανέρχεται κρίνοντας ως αρνητικό το γεγονός ότι στην Ελλάδα η ευθύνη για τα αναλυτικά προγράμματα, το διορισμό εκπαιδευτικών, τα βιβλία, το σχολικό πρόγραμμα κ.λπ. είναι υψηλά κεντρικά ελεγχόμενη, ότι δεν έχει αλλάξει το καθεστώς στην κεντρική ευθύνη που υπάρχει για τα ζητήματα αναλυτικού προγράμματος.

Το κείμενο για το «Νέο Σχολείο» το 2009 μιλάει πιο ανοιχτά για ένα «σχολείο ανοικτό στην κοινωνία», εννοώντας ξεκάθαρα τη διαφοροποίηση και την αποκέντρωση.

Το 2015, η έκθεση της Κομισιόν για την Εκπαίδευση στην Ελλάδα δίνει συγχαρητήρια στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί με νόμο της «προωθεί τις κατευθύνσεις της μεγαλύτερης αυτονομίας και των διαδικασιών εσωτερικής - εξωτερικής αξιολόγησης σχολείων και εκπαιδευτικών».

Το έδαφος λοιπόν είναι στρωμένο μια χαρά για την κ. Κεραμέως, για να προωθήσει ακόμα πιο επιθετικά τη δήθεν αυτονομία της σχολικής μονάδας, που μέσα στο νομοσχέδιο περνάει από τα άρθρα που αφορούν τη δήθεν «ελευθερία» επιλογής σχολικού βιβλίου, των εναλλακτικών μορφών αξιολόγησης μαθητών, της επιλογής διάφορων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, δυνατότητα πρόσθετης χρηματοδότησης από αξιοποίηση σχολικού κτιρίου.

Το σχολείο δεν θα είναι ποτέ αυτόνομο, σε μια γυάλα από την κοινωνία που το γεννά, το δημιουργεί, το συντηρεί.

Η προώθηση της «αυτονομίας» της σχολικής μονάδας όχι μόνο δεν βοηθά τους εκπαιδευτικούς να κάνουν καλύτερα το μάθημά τους, αλλά δεσμεύει ακόμα περισσότερο το περιεχόμενο της εκπαιδευτικής λειτουργίας στις υπάρχουσες κοινωνικές και μορφωτικές ανισότητες, δημιουργώντας σχολεία πολλών ταχυτήτων. Δεν πρόκειται λοιπόν για μεγαλύτερη ελευθερία, αλλά για μεγαλύτερη δέσμευση - εξάρτηση.

Αλλωστε, η έως τώρα πείρα δείχνει ότι μια σειρά αρμοδιότητες που έχουν αποκεντρωθεί/αυτονομηθεί από την ευθύνη της κυβέρνησης και μεταφέρονται προς τα κάτω, είναι αυτές με οξυμένα προβλήματα (σχολική στέγη, Προσχολική Αγωγή, καθαριότητα κ.τ.λ.).

Να το πούμε με απλά λόγια; Τι πάει να πει αυτονομία, όταν τελικά το σχολείο θα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από εξωσχολικούς παράγοντες, όπως πόροι, χορηγοί κ.τ.λ.;

Αλλωστε, δείτε πού έχουμε οδηγηθεί με το υπάρχον σχολείο των ασύνδετων βαθμίδων και της απουσίας συνέχειας στη μορφωτική και διαπαιδαγωγική αποστολή του. Δυο χρόνια πανδημίας με σχολεία που ανοιγοκλείνουν και το υπουργείο Παιδείας δεν έχει καταφέρει έστω να αναθέσει, να ανακοινώσει μια σοβαρή επιστημονική έρευνα για τα μορφωτικά κενά των μαθητών. Για το γεγονός ότι υπάρχει σκοτάδι για τα χιλιάδες παιδιά σε κρίσιμες τάξεις, όπως είναι αυτές της μετάβασης από βαθμίδα σε βαθμίδα, για τις ανάγκες τους. Και αντί να ασχοληθεί με αυτά το ΙΕΠ, το ανέθεσε σε εταιρεία δημοσκοπήσεων!!!

Ολες αυτές οι απόψεις που τελικά συγκλίνουν στο να είναι τα σχολεία κατηγοριοποιημένα, είναι κυριολεκτικά δηλητήριο για τη λαϊκή οικογένεια αλλά και για τους αυριανούς και σημερινούς εκπαιδευτικούς. Και το λέμε αυτό έχοντας απόλυτη επίγνωση ότι μπορεί και να υποστηρίζονται και από ανθρώπους που καλοπροαίρετα μπορεί και να προβληματίζονται με την ποιότητα του σχολείου σήμερα. Με μια πραγματικότητα που κάνει ολοφάνερο ότι το σχολείο σήμερα δεν ασχολείται και δεν ενθαρρύνει τα ενδιαφέροντα των μαθητών.

Οποιος μάλιστα ξέρει τα πράγματα του σχολείου, θα έχει να πει ιστορίες για παιδιά του «τελευταίου θρανίου», αυτά που λένε ότι «δεν παίρνουν τα γράμματα», που πρόκοψαν γιατί οι δάσκαλοί τους «έσκυψαν» σε αυτά. Δεν τους έβαλαν ταμπέλες, δεν τα διαχώρισαν. Ακόμα και αν η Κεραμέως μετά την κατακραυγή του κόσμου πήρε πίσω αυτή τη διάταξη, το μέτωπο είναι ανοιχτό και θα έρχεται συνεχώς και με πονηρούς και φαινομενικά αθώους τρόπους ανοίγοντας τελικά τον δρόμο για νέες ταμπέλες.

Και μη μας λένε ότι όλα τα παιδιά είναι διαφορετικά. Ο καθένας το βλέπει αυτό και μέσα στο σπίτι του. Τι σημαίνει αυτό; Μήπως ότι πρέπει να τους δώσουμε πλούτο παραστάσεων αντί να κόβουμε τα φτερά τους; Οχι για να γίνουν ίδια - ούτε γίνεται ούτε το θέλουμε. Αλλά να γίνει κάθε παιδί μια ξεχωριστή και όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Αυτό είναι σύγχρονο. Αλλά και δίκαιο. Το ζήτημα λοιπόν είναι η ευθύνη της κοινωνίας απέναντι σε όλα τα παιδιά. Σε τελική ανάλυση, γιατί ένα ενιαίο σχολείο δεν μπορεί να αναπτύσσει εξίσου όλα τα ταλέντα των μαθητών, να δίνει σε όλους τη δυνατότητα να τα ανακαλύψουν;

Δεν έχουμε καμία αμηχανία μπροστά στο σύγχρονο. Αλλά σύγχρονο δεν είναι ένα σχολείο που διαχωρίζει τα παιδιά. Δεν υπερασπιζόμαστε το μοναδικό σχολικό σύγγραμα που λέει ψέματα, που διαστρεβλώνει, που δίνει συνταγές για πάρτι για να μάθουν τα παιδιά τη μητρική τους γλώσσα. Εμείς πρώτοι απ' όλους θέλουμε πλούτο πηγών, ηλεκτρονικών μέσων, που όμως θα αναπτύσσουν την αγάπη στη γνώση, θα διδάσκουν ότι η αλήθεια είναι αντικειμενική και ότι μπορεί να την κατακτήσει ο άνθρωπος για να ερμηνεύσει και να αλλάξει τον κόσμο.

Γνωρίζουμε όμως επίσης ότι σήμερα η κατάργηση του ενιαίου στη σχολική γνώση, η κατηγοριοποίηση των σχολικών βιβλίων ανοίγει τον δρόμο για να οδηγηθούμε σε τάξεις - και όχι μόνο σχολεία - πολλών ταχυτήτων. Και αυτή η εξέλιξη κουμπώνει με τις απαράδεκτες προτάσεις του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων, που λέει ότι η ύλη για τις πανελλαδικές δεν πρέπει να καθορίζεται από τα σχολικά βιβλία. Τι σημαίνει αυτό; Θα δημιουργηθούν μερικά καλά και πανάκριβα φροντιστήρια στα οποία θα φοιτούν όσοι έχουν τη δυνατότητα για τρία χρόνια και σε αυτά θα διδάσκονται όσα περισσότερα μπορούν να καλυφθούν κάτω από αυτούς τους γενικούς τίτλους, ενώ ταυτόχρονα θα υποβαθμιστεί ακόμα περισσότερο το δημόσιο σχολείο, στο οποίο κάποια από τα μαθήματα θα διδάσκονται λόγω έλλειψης καθηγητών από κοντινές ειδικότητες.

Μπορεί στα 172 άρθρα του νομοσχεδίου να αφιερώνεται μεγάλο μέρος για διάφορες δομές, για τα στελέχη της εκπαίδευσης, για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.

Μπορεί η κυβέρνηση να θέλει να πείσει ότι φέρνει νομοσχέδιο για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, προκειμένου να δημιουργήσει εντυπώσεις ότι αυτοί που είναι ενάντια στην αξιολόγηση είναι κατά του σύγχρονου και είναι υπέρ του παρωχημένου.

Ομως δεν πατάμε την μπανανόφλουδα. Το νομοσχέδιο χτυπάει στην καρδιά του σχολείου. Στρέφει το βλέμμα στο «τι και πώς μαθαίνουν τα παιδιά, τι και πώς διδάσκει ο εκπαιδευτικός, ποια πρέπει να είναι η στάση των γονιών».

Και ακριβώς επειδή χτυπάει την καρδιά του σχολείου. Η καρδιά, δηλαδή ο εκπαιδευτικός κόσμος, οι γονείς, οι μαθητές, πρέπει να απαντήσουν.

Το νέο σχολείο των δεξιοτήτων είναι η απάντηση του παρελθόντος στο μέλλον.

Και η διέξοδος απ' αυτόν τον φαύλο κύκλο μπορεί να δοθεί χτυπώντας στην ουσία του θέματος. Δηλαδή αντιμετωπίζοντας το ζήτημα ως πολιτικό πρόβλημα. Δηλαδή ποια κοινωνική τάξη, έχοντας την εξουσία και κατέχοντας τον πλούτο, μπορεί να οργανώσει την κοινωνία και την οικονομία και την Εκπαίδευση με βάση τα δικά της κριτήρια, τα δικά της συμφέροντα.

Ο δρόμος γι' αυτήν την κοινωνία ανοίγει από σήμερα.

Στη συνάντηση με την αγωνία του γονιού για να μορφωθούν τα παιδιά του. Στην επιμονή να εξηγηθούν οι αντιδραστικές πλευρές του νομοσχεδίου.

Στη συζήτηση μέσα στους Συλλόγους Διδασκόντων προκειμένου να θέσουν εμπόδια στις αντιπαιδαγωγικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου.

Στην προσπάθεια, οι μαζικοί φορείς, οι οργανώσεις των εκπαιδευτικών, των γονιών, των μαθητών να παλέψουν γι' αυτά που πράγματι είναι αναγκαία και ρεαλιστικά. Πόσο μάλλον όταν τα σχολεία φαίνεται ότι ενδέχεται να ξαναχτυπηθούν από την πανδημία.

Αλλά και στην παρέμβαση των κομμουνιστών και προοδευτικών εκπαιδευτικών που τιμούν την αποστολή τους, στο περιεχόμενο της σχολικής λειτουργίας, κόντρα στα σάπια παλιά και σύγχρονα ιδεολογήματα που θέλουν να μεταδώσουν στα παιδιά μας.