Motion Team

Μεγάλες εκπλήξεις δεν αναμένονται. Τόσο γιατί η πολιτική τους για την Ανώτατη Εκπαίδευση ακολουθεί τις κατευθύνσεις της ΕΕ (που από κοινού συνυπογράφουν και συναποφασίζουν εδώ και πάνω από δέκα χρόνια οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ), όσο και γιατί αυτό το πλαίσιο αναδιαρθρώσεων, που θα παρουσιαστεί σήμερα, το είχε παρουσιάσει το υπουργείο Παιδείας στις αρχές του καλοκαιριού και σε συντομία είχε δώσει τους βασικούς του άξονες και ο ίδιος ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης.

Μιλώντας για «ανατροπές», ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ είχε εξαγγείλει:

Πρακτικά, εξετάζεται ένα μοντέλο διοίκησης όχι αμιγώς «ακαδημαϊκό», δηλαδή με εκλεγμένους πανεπιστημιακούς (και αντίστοιχα εκπαιδευτικούς ΤΕΙ) μέσα από το κάθε ίδρυμα, αλλά μεικτό, με τη συμμετοχή επιχειρηματιών και παραγόντων της νέας κρατικής διοίκησης που θα προκύψει από τον «Καλλικράτη». Ηδη τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τέτοιες προσπάθειες από τις κυβερνήσεις και της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ που είχαν διορίσει σε διοικούσες επιτροπές σε πανεπιστήμια επιχειρηματίες και πρώην δημάρχους (στη Διοικούσα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου είχε διοριστεί ο εφοπλιστής Β. Κωνσταντακόπουλος και στη Διοικούσα του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας τροφίμων «Agrino», Κ. Πιστιόλας κ.ά.).

Ο λόγος που θέλουν μια τέτοια μεικτή διοίκηση είναι προφανής: Τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ θα λειτουργούν σαν επιχειρήσεις. Το υπουργείο Παιδείας, εξάλλου, έχει πει ότι «η πλήρης διαχείριση των οικονομικών των πανεπιστημίων, περιλαμβανομένης της μισθοδοσίας, θα περιέλθει στα ίδια τα πανεπιστήμια». Δηλαδή, πλήρης λειτουργία με τους όρους της καπιταλιστικής αγοράς.

Αυτό σημαίνει πλήρη αλλαγή της διάρθρωσης και του χαρακτήρα των σπουδών και των πτυχίων. Αντί για ένα συγκροτημένο πρόγραμμα σπουδών, με αρχή - μέση - τέλος, με όλη την απαραίτητη πρακτική άσκηση, θεωρητική εκπαίδευση και έρευνα που απαιτείται για να βγει κάποιος πραγματικός επιστήμονας σε ένα επιστημονικό αντικείμενο... ο φοιτητής θα διαλέγει μαθήματα σα να ψωνίζει από το σούπερ μάρκετ! Θα έχει την αποκλειστική ευθύνη των επιλογών του (άντε το πολύ πολύ να του ρίξουν κι από κανέναν καθηγητή - σύμβουλο σπουδών από δίπλα, αλλά η ευθύνη θα είναι του ίδιου του φοιτητή). Κι όπως θα έχει την ευθύνη των σπουδών και του πτυχίου που ο ίδιος θα φτιάχνει ως μια συρραφή, έτσι θα έχει και την ευθύνη της μετέπειτα πορείας του: Δηλαδή, αν δε βρει δουλειά ή αν μείνει άνεργος θα φταίει εκείνος, τάχα επειδή δεν έκανε τις σωστές επιλογές. Επίσης, αφού κάθε πτυχίο θα είναι εξατομικευμένο, ατομική θα είναι και η διαπραγμάτευση των όρων εργασίας του κάθε αποφοίτου.

Εδώ χρειάζεται να σημειώσουμε αρχικά ότι έχει καταρριφθεί ο μύθος πως τάχα η αξιολόγηση δε θα συνδέεται αρνητικά με τη χρηματοδότηση. Το υπουργείο Παιδείας λέει ότι «η χρηματοδότηση από το κράτος (...) θα συναρτάται με μια σειρά από μετρήσιμα στοιχεία (...) κάθε χρόνο τα πανεπιστήμια θα δημοσιεύουν απολογισμούς (...) αριθμό πτυχιούχων, χρόνο απόκτησης πτυχίου, απολογισμό έρευνας κλπ.». Δηλαδή, όποιος πιάνει μεγαλύτερους δείκτες θα χρηματοδοτείται περισσότερο.

Το σπουδαιότερο όμως είναι η κυνική ομολογία της κυβέρνησης ότι η αξιολόγηση δεν έχει να κάνει με την ποιότητα των ιδρυμάτων, αλλά με ...τον τζίρο τους. Ο υφυπουργός Παιδείας Ι. Πανάρετος έχει δηλώσει χαρακτηριστικά: «Οι αξιολογήσεις γίνονται γιατί υπάρχει μια τεράστια παγκόσμια αγορά Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή η συγκεκριμένη αγορά πλησιάζει τα 4 δισ. δολάρια το χρόνο. Είναι λοιπόν φυσικό να γίνονται διεθνείς αξιολογήσεις και κατατάξεις και τα πανεπιστήμια και οι χώρες να ενδιαφέρονται για την εικόνα που προκύπτει».

Ο πρωθυπουργός λέει ότι με τις αναδιαρθρώσεις θα μπορέσουμε να προσελκύσουμε φοιτητές από την Απω Ανατολή, την Αφρική και τα Βαλκάνια. Ομως ακόμα κι αν γίνει αυτό, άραγε οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα τι θα κερδίσουν; Μήπως στην Αγγλία ή στις ΗΠΑ, που εισρέουν χιλιάδες φοιτητές από άλλες χώρες κάθε χρόνο για σπουδές, έχει βελτιωθεί το επίπεδο της εργατικής τάξης της χώρας;

Ασε που το υπουργείο Παιδείας κάτω από τον τίτλο «διεθνοποίηση» προσθέτει ότι «θα παρέχεται η δυνατότητα ίδρυσης καθηγητικών θέσεων με χορηγία», «θα ενθαρρυνθεί η ίδρυση παραρτημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων σε άλλες χώρες». Δηλαδή, πάλι ο στόχος είναι να αυξηθούν οι «μπίζνες» των ιδρυμάτων, ενώ παράλληλα οι σπουδές θα υποβιβάζονται σε ένα «φασόν» εξαγώγιμο προϊόν, όπως τα (κατά κοινή ομολογία) χαμηλής στάθμης κολέγια που λειτουργούν στη χώρα μας από πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Τα ΤΕΙ θα παραμείνουν ΤΕΙ! Δηλαδή όσες νέες υποσχέσεις κι αν τους μοιράσουν για δήθεν αναβάθμιση, θα παραμείνουν με ερμαφρόδιτο χαρακτήρα, ως ιδρύματα β' κατηγορίας στην ανώτατη εκπαίδευση. Τα όσα λέγονται δε για νέο χωροταξικό σχεδιασμό που θα βάλει τάξη στην πληθώρα των τμημάτων χωρίς ζήτηση, είναι υποκριτικά από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που δημιούργησε αυτά τα τμήματα πριν δέκα χρόνια, στο όνομα - και τότε - ενός μελετημένου χωροταξικού σχεδιασμού.

Το σίγουρο είναι ότι το σύνολο των ιδρυμάτων, Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, θα διασυνδεθούν στενότερα με τους σχεδιασμούς της κάθε «καλλικρατικής» περιφέρειας, λες και η ανάπτυξη της επιστήμης ή οι μορφωτικές ανάγκες του λαού είναι θέμα «τοπικό» και διαφοροποιούνται από την Πελοπόννησο στη Θεσσαλία...

Η έρευνα ταυτίζεται ακόμα και στη γλώσσα που χρησιμοποιούν με την παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων. Δεν έχει στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την πρόοδο και την ικανοποίηση των αναγκών του λαού, αλλά την παραγωγή «καινοτόμων προϊόντων», άρα κερδών για τις επιχειρήσεις.

Αξίζει, τέλος, να κάνουμε δυο επισημάνσεις.

«Η επιτυχία του (σ.σ. του εγχειρήματος) θα προσδιορίσει σε σημαντικό βαθμό όχι μόνο την εκπαιδευτική αλλά και την αναπτυξιακή ταυτότητα της χώρας στις δεκαετίες που έρχονται». Εμείς ξεκαθαρίζουμε: Η ανάπτυξη που θέλουν είναι ανάπτυξη για το κεφάλαιο, όχι για το λαό. Τα αναπτυξιακά τους κριτήρια μετρούνται με τζίρους και κέρδη... Δεν είναι τυχαία άλλωστε η δήλωση του υφυπουργού Παιδείας, Ι. Πανάρετου, που προαναφέραμε σχετικά με τις διεθνείς αξιολογήσεις των πανεπιστημίων.

Λένε ακόμα ότι «θα επιδιωχθεί η μέγιστη δυνατή δημοκρατική συναίνεση». Συγκεκριμένα, το υπουργείο Παιδείας αναγγέλλει ότι θα φτιαχτούν διάφορα «φόρα διαλόγου» και θα δοθούν «εναλλακτικές προτάσεις» (κάτι σαν τεστ πολλαπλών επιλογών - multiple choice), πάντα όμως «μέσα σε ένα οριοθετημένο πλαίσιο» για να επενδυθούν με το μανδύα της «συναίνεσης» οι προαποφασισμένες (αυτό σημαίνει «οριοθετημένο πλαίσιο») αναδιαρθρώσεις. Βέβαια, εμείς πρέπει να θυμίσουμε ότι και πριν το νόμο - πλαίσιο της ΝΔ είχαν προηγηθεί αντίστοιχα τραπέζια διαλόγου και αλλεπάλληλα πορίσματα που υποτίθεται ότι διαρκώς βελτιώνονταν, είχαν επιστρατευτεί 400 πρόθυμοι πανεπιστημιακοί, είχαν οργανωθεί ακροάσεις και συζητήσεις στη Βουλή, με τον ίδιο στόχο της εμφάνισης συναίνεσης. Η παράσταση είναι ακριβώς η ίδια.

Το κεντρικό κτίριο του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας. Στα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας από τα 6.000 δωμάτιά του «βγήκαν» δεκάδες χιλιάδες επιστήμονες και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι της ΕΣΣΔ

Από τη στιγμή που το πρόβλημα της στέγασης δε λύνεται από το κράτος και τα Πανεπιστήμια, οι γονείς προσφεύγουν στην ...αγορά, ψάχνοντας για ενοικιαζόμενα σπίτια και διαμερίσματα. Κάτι που σημαίνει οικονομική επιβάρυνση αρκετών χιλιάδων ευρώ, τα οποία για πολλές οικογένειες απλά ΔΕΝ υπάρχουν. Οι αλλεπάλληλες περικοπές στο εισόδημα των λαϊκών οικογενειών, οι υπέρογκες αυξήσεις στους έμμεσους φόρους που πληρώνουν οι εργαζόμενοι, η ανεργία και η υποαπασχόληση, έχουν γονατίσει το λαϊκό νοικοκυριό. Και ...μετακομίζω για σπουδές σε άλλη πόλη, δεν είναι μόνο τα 300, 400 ή και 600 ευρώ νοίκι, που πολλές φορές αξιώνουν κάποιοι αετονύχηδες για να νοικιάσουν την γκαρσονιέρα, ή το δυάρι τους. Είναι και τα έξοδα για φαγητό, για μετακινήσεις, για ρούχα, είναι το χαρτζιλίκι για μια έξοδο έναν κινηματογράφο κ.ο.κ.

Το οικοτροφείο της οδού Βερνάτσκι των Σχολών ανθρωπιστικών επιστημών, που εγκαινιάστηκε το φθινόπωρο του 1976

Ε, αυτό είναι ένα από τα θέματα που δε χρειάζονται σπαζοκεφαλιές. Η ιστορία έχει δείξει ότι το πρόβλημα της στέγασης των φοιτητών, είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να λυθεί, άμεσα και για όλους, με μία και μόνο προϋπόθεση: Να πάρει την υπόθεση πάνω του το κράτος. Βέβαια, όχι το κράτος το καπιταλιστικό, που ληστεύει με κάθε ευκαιρία τους εργαζόμενους και τους λεηλατεί συνεχώς, προκειμένου να στηριχθεί η κερδοφορία του κεφαλαίου. Αλλά ένα κράτος λαϊκό, αυτό που στηριγμένο στη λαϊκή εξουσία θα έχει πρωταρχικό του στόχο την ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών. Μαζί με τις ανάγκες στέγασης των φοιτητών που σπουδάζουν μακριά από το σπίτι τους.

Και αυτά δεν είναι λόγια του αέρα, ούτε σχέδια επί χάρτου. Το πρόβλημα της φοιτητικής στέγης είναι από εκείνα που ο σοσιαλισμός τα είχε λύσει στο παρελθόν!

Οι φοιτητικές εστίες στη Σοβιετική Ενωση, για παράδειγμα, αποτελούσαν συστατικό μέρος κάθε ιδρύματος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα χιλιάδες Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, πανεπιστήμια, πολυτεχνεία, ακαδημίες, ινστιτούτα, ιατρικές σχολές και άλλα, διέθεταν όλα, όλα χωρίς εξαίρεση, οικοτροφεία, για να καλύπτουν τις ανάγκες των φοιτητών και σπουδαστών τους. Εκεί, στην ΕΣΣΔ, τις εστίες τις έλεγαν «οικοτροφεία», «σπίτι του φοιτητή» ή «κοινόβια», η ουσία πάντως είναι ότι επρόκειτο γι' αυτό που εμείς ξέρουμε σαν «φοιτητική εστία», αλλά με ...όλη τη σημασία της λέξης.

Αίθουσα- γήπεδο χάντμπολ στο εσωτερικό του κεντρικού κτιρίου του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας

Στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, το γνωστό Λομονόσοφ, το 90% των φοιτητών δεν ήταν κάτοικοι της Μόσχας. Ε, λοιπόν, αυτό το 90%, στεγαζόταν στα οικοτροφεία που είχε το Πανεπιστήμιο. Για να πάρουμε γεύση από δεδομένα και αριθμούς, που ίσχυαν στα μέσα της δεκαετίας του '70, στο Λομονόσοφ σπούδαζαν:

• 20.000 φοιτητές στα ημερήσια τμήματα σπουδών
• 7.000 παρακολουθούσαν τα απογευματινά - νυχτερινά τμήματα
• 5.000 ειδικευόμενοι και μεταπτυχιακοί
• 5.000 σε τμήματα ενισχυτικής κατάρτισης και εξειδίκευσης
• 20.000 στις προπαρασκευαστικές σχολές

Ομάδα ξένων φοιτητών, στις αρχές της δεκαετίας του '80, στο κεντρικό κτίριο του «Πανεπιστημίου Φιλίας των Λαών Πατρίς Λουμούμπα». Μια ολόκληρη πολιτεία στην καρδιά της Μόσχας, όπου σπούδαζαν και ζούσαν, εντελώς δωρεάν, δεκάδες χιλιάδες φοιτητές από χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής

Το κύριο, δεν είναι απλά ότι εκείνη την περίοδο, 35 ολόκληρα χρόνια πριν, το σοβιετικό κράτος εξασφάλιζε φοιτητική στέγη σε όλους όσοι την είχαν ανάγκη. Το σημαντικότερο ήταν η συνεχής και οφθαλμοφανής βελτίωση των συνθηκών στέγασης των φοιτητών.

Για παράδειγμα, οι ξένοι φοιτητές που πήγαν στη Μόσχα για σπουδές στο Λομονόσοφ, το 1975, ήταν η τελευταία φουρνιά που στην Προπαρασκευαστική Σχολή, εκεί που για ένα χρόνο μάθαιναν τα ρώσικα, έμειναν στο κτίριο της οδού Κριζιζανόφκι. Ενα παλιό κλασικό, ψηλοτάβανο, προπολεμικό κτίριο, τριών ορόφων. Στο ισόγειο, ήταν η αίθουσα εκδηλώσεων, το σαλονάκι όπου μπορούσε κανείς να περάσει την ώρα του βλέποντας τηλεόραση ή παίζοντας επιτραπέζια παιχνίδια, το καφέ και το ιατρείο του κτιρίου. Στον πρώτο όροφο είχε τις αίθουσες διδασκαλίας, ενώ στους δύο επάνω ορόφους ήταν τα δωμάτια των φοιτητών. Εκεί οι φοιτητές ζούσαν τρεις - τρεις, σε κάθε δωμάτιο. Οι συνθήκες δεν ήταν ειδυλλιακές. Οι τουαλέτες ήταν ανά όροφο, ενώ οι ντουζιέρες ήταν στο υπόγειο του κτιρίου. Είπαμε όμως. Το 1975, ήταν η τελευταία χρονιά, που έμειναν εκεί φοιτητές.

Από το 1976 κιόλας, οι φοιτητές της Προπαρασκευαστικής Σχολής, μεταφέρθηκαν και έκτοτε έμεναν σε άλλο κτίριο, χτισμένο από τα τέλη της δεκαετίας του '60 και το οποίο αρχικά προορίζονταν για να στεγάσει αποκλειστικά τους μεταπτυχιακούς φοιτητές. Εκεί οι συνθήκες ήταν εντελώς διαφορετικές. Μπορεί σε ορισμένα δωμάτια να έμεναν ακόμα και τέσσερα άτομα, όμως ήταν δωμάτια τεράστια, που διέθεταν δικό τους μπάνιο - τουαλέτα.

Αν πάμε παρακάτω, στα ζητήματα της εξέλιξης των φοιτητικών οικοτροφείων του Πανεπιστημίου της Μόσχας, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει μια ...συνωμοσία της φιλοκομμουνιστικής προπαγάνδας. Πώς αλλιώς να εξηγηθούν όσα έγιναν εκείνες τις χρονιές και μέσα σε πέντε χρόνια άλλαξαν εντελώς οι συνθήκες στέγασης των φοιτητών; Οι ορκισμένοι εχθροί του σοσιαλισμού, ας προσπαθήσουν να το αντέξουν. Οι υπόλοιποι να βγάλουμε συμπεράσματα. Εχουμε λοιπόν και λέμε:

Μέχρι και την ακαδημαϊκή χρονιά 1975 - '76 το μεγαλύτερο μέρος των φοιτητών, του Πανεπιστημίου, ζούσαν στο «Σπίτι του φοιτητή» στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου και σε μερικά ακόμα πιο σύγχρονα, που είχαν χτιστεί γύρω και κοντά σε αυτό.

Το «κεντρικό κτίριο» είναι αυτό το γνωστό που όλοι ξέρουν από τις φωτογραφίες. Ενα από πέντε μεγαλοπρεπή οικοδομήματα - ουρανοξύστες, που χτίστηκαν μεταπολεμικά, περιμετρικά στη Μόσχα, με στόχο τη μαζική κάλυψη των στεγαστικών αναγκών του πληθυσμού. Ενα κτίριο πολιτεία ολόκληρη με την εσωτερική του συγκοινωνία, γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ, τένις, ανοιχτή και κλειστή πισίνα, εστιατόρια, αίθουσες θεάτρου, κινηματογράφου, συναυλιών, μουσείο, με αμέτρητες αίθουσες αθλητισμού, βιβλιοθήκες, περίπου είκοσι αναγνωστήρια κ.λπ.

Μεγάλο, επιβλητικό, με το μάρμαρο να κυριαρχεί στους κοινόχρηστους χώρους, με απίθανη αμφιθεατρική θέα προς όλη τη Μόσχα, ήταν κυριολεκτικά ένα κτίριο - κόσμημα που διέθετε περί τα 6.000 δωμάτια. Δωμάτια με παρκέ, ντυμένα με ξύλο και μπρούτζινα πόμολα στις πόρτες, πόρτες βαριές με ειδική επένδυση που εξασφάλιζε την ηχομόνωση και έπιπλα, στα τόσες χιλιάδες δωμάτια, από ατόφιο ξύλο, με ντουλάπες εντοιχισμένες και γραφεία μελέτης. Μόνο που κάποια από τα δωμάτια, προδιαγραφών του 1950, ενώ διέθεταν τουαλέτα, δεν είχαν μπάνιο και άλλα ενώ είχαν μπάνιο δεν είχαν τουαλέτα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ειδικές ντουζιέρες, ή τουαλέτες υπήρχαν σε διάφορα σημεία των ορόφων. Σε εκείνα τα δωμάτια οι φοιτητές έμεναν, ανάλογα με την πτέρυγα, είτε μόνοι τους, είτε με άλλους συμφοιτητές τους, μέχρι και ανά τέσσερις, ανάλογα με το μέγεθός των δωματίων.

Την ακαδημαϊκή χρονιά 1976 - '77, οι φοιτητές των Σχολών ανθρωπιστικών επιστημών (φιλοσοφικής, πολιτικής οικονομίας, ιστορίας, επιστημονικού κομμουνισμού), μεταφέρθηκαν σε άλλο, καινούργιο, κτίριο, που μόλις είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή. Ηταν σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από το Πανεπιστήμιο, ένα τεράστιο, όμορφο, κτίριο 22 ορόφων κατασκευασμένο, σε στιλ σταυρού, για να μπορούν όλα τα δωμάτια να έχουν θέα προς τα έξω και να μην είναι τυφλά σε φωταγωγούς. Η εγκατάσταση των φοιτητών σε εκείνη την φοιτητική εστία συνοδεύτηκε με τη δημιουργία ειδικής στάσης τρόλεϊ, που τα πρωινά έφευγαν με συχνότητα του ενός λεπτού.

Στον κάθε όροφο είχε 26 διαμερίσματα - μπλοκ, με δύο, ή τέσσερα δωμάτια το καθένα. Στα διαμερίσματα των δύο δωματίων έμεναν πέντε άτομα, ενώ σε εκείνα που είχαν τέσσερα δωμάτια έμεναν 10. Κάθε μπλοκ - διαμέρισμα, από τα 343 που διέθετε συνολικά το κοινόβιο, είχε ξεχωριστά από μια τουαλέτα και ένα μπάνιο. Σε κάθε φοιτητή παραχωρούνταν ένα κρεβάτι με τα παρελκόμενά του, ένα γραφείο, μια καρέκλα και μια ντουλάπα. Μέσα στο κτίριο λειτουργούσε εστιατόριο, δύο ή τρεις «μπουφέδες», ενώ διέθετε αίθουσα εκδηλώσεων και πολλές αίθουσες - αναγνωστήρια.

Οι φοιτητές της σχολής Πολιτικής Οικονομίας έμειναν σε αυτό το οικοτροφείο, μόνο τρία χρόνια. Το 1980, μεταφέρθηκαν στο - και πάλι - καινούριο κοινόβιο, που χτίστηκε δίπλα από το παραπάνω. Ενα μακρόστενο, αυτή τη φορά, οικοδόμημα 16 ορόφων, με ακόμα πιο σύγχρονα και μοντέρνα υλικά με μεγαλύτερη άπλα και πολύ ευνοϊκότερες συνθήκες για τον καθένα. Συνολικά είχε 251 δωμάτια και μπλοκ των δύο δωματίων. Εδώ, κυριαρχούν τα ακόμα μεγαλύτερα δωμάτια, που προορίζονταν όμως για δύο άτομα και μεγάλα μπλοκ των δύο δωματίων που στεγάζονταν πέντε άτομα. Κάθε δωμάτιο και κάθε μπλοκ είχαν ένα αξιοπρεπές χολ και ξεχωριστά τουαλέτα και μπάνιο. Το σετ ολοκληρωνόταν με μεγάλες εντοιχισμένες ντουλάπες, και τα υπόλοιπα παρελκόμενα. Χαράς ευαγγέλια. Σκέτη χλίδα. Και το κυριότερο. Ολα αυτά μέσα σε λιγότερο από πέντε χρόνια.

Οπως είναι κατανοητό, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης με το χτίσιμο νέων οικοτροφείων για τους οικονομολόγους το 1980, ή για τους χιλιάδες φοιτητές των Ανθρωπιστικών Επιστημών το 1976, ή άλλων Σχολών και Πανεπιστημίων εκείνα ή τα προηγούμενα χρόνια, σηματοδοτούσε αυτόματα και τη βελτίωση των συνθηκών στέγασης, για όσους παρέμεναν στα άλλα οικοτροφεία του Πανεπιστημίου ή στο κεντρικό κτίριο. Σ΄ αυτό, μάλιστα, το 1979, πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας, έγιναν εκτεταμένες ανακαινίσεις με στόχο την ενσωμάτωση τουαλέτας - μπάνιου στα κυρίως δωμάτια, κάτι που όπως είναι φυσικό όχι βελτίωσε, αλλά εκτόξευσε προς τα πάνω τις συνθήκες στέγασης των φοιτητών που συνέχισαν να μένουν εκεί.

Οι υπηρεσίες που προσέφεραν οι φοιτητικές στέγες, τα κοινόβια, ήταν ενιαίες. Σου παρείχαν ρεύμα, κρύο και ζεστό νερό 365 μέρες το χρόνο, θέρμανση το χειμώνα σε 24ωρη βάση, κουρτίνες, σεντόνια, πετσέτες, μαξιλάρια, κουβέρτες καλύμματα κρεβατιών, κλπ. Κάθε βδομάδα, μας άλλαζαν τα λευκά είδη και μας τα αντικαθιστούσαν με καθαρά.

Μην φανταστεί κανείς ότι στα ζητήματα των φοιτητικών εστιών στην ΕΣΣΔ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, όλα και παντού, ήταν τέλεια και εξελίσσονταν ειδυλλιακά. Οχι. Και προβλήματα υπήρχαν, και καθυστερήσεις σημειώνονταν, και αστοχίες παρατηρούνταν. Υπήρχαν ζητήματα που αφορούσαν την ποιότητα της ζωής, ειδικά στα πολύ παλιά κτίρια. Υπήρχε μεγάλη σπατάλη στη χρήση των αναλώσιμων υλικών για τη συντήρηση. Η ίδια η συντήρηση των κτιρίων κάποιες φορές καθυστερούσε, λόγω της έλλειψης εργατικών χεριών. Οι φοιτητικοί σύλλογοι συχνά υποβάθμιζαν το ρόλο της δραστήριας συμμετοχής των φοιτητών στην εξασφάλιση ποιοτικότερων συνθηκών διαβίωσης και άλλα.

Το κύριο όμως, το βασικό, είναι η κίνηση που υπήρχε προς τα εμπρός. Το γεγονός ότι το σύστημα κάλυπτε τις στεγαστικές ανάγκες όλων των φοιτητών. Οτι το πρόγραμμα οικοδόμησης νέων φοιτητικών οικοτροφείων αναπτυσσόταν συνεχώς. Οτι καταβάλλονταν προσπάθειες, ώστε να υπάρχει αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων ανέκυπταν. Οτι, τελικά, υπήρχε συνεχής αύξηση του αριθμού και βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις φοιτητικές εστίες.

Για το τέλος, αφήσαμε μια δραματική, αλλά ενδεικτική πλευρά της κατάντιας στην οποία καταδίκασαν το σοβιετικό λαό οι δυνάμεις της ανατροπής και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης: Το Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ σήμερα, 20 χρόνια μετά τις ανατροπές, χρησιμοποιεί για οικοτροφεία, τα ίδια ακριβώς κτίρια που είχε στα τέλη της δεκαετίας του '70! Και αυτά, τα διαθέτει «κατόπιν συμφωνίας για την τιμή και μέχρι να εξαντληθεί η προσφορά».

Αν αναλογιστούμε ότι όλα αυτά συνέβαιναν πριν από τέσσερις σχεδόν δεκαετίες, εκείνο που μένει δεν είναι τόσο ο θαυμασμός και η αναπόληση των επιτευγμάτων του σοσιαλισμού και του σοβιετικού λαού. Περισσότερο βγαίνει ο θυμός, η οργή και η αγανάχτηση, που τόσα χρόνια αργότερα, οι λαϊκές οικογένειες μετά την πολυετή οικονομική τους αιμορραγία που υπέστησαν με τα φροντιστήρια προκειμένου τα παιδιά τους να μπουν σε κάποια Σχολή, όταν η επιτυχία τους συνοδεύεται με την ανάγκη να μείνουν σε κάποια άλλη πόλη, αναγκάζονται κυριολεκτικά να ξεζουμιστούν, προκειμένου να τα βγάλουν πέρα.

Φέτος, όμως, μετά από ένα χρόνο μπόλικης «φιλοπατρίας», ανταγωνισμού, «ανάπτυξης», «αποκέντρωσης» και «εκσυγχρονισμού», τρομοκράτησης, παλιών και νέων μνημονίων, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η λαϊκή οικογένεια, μέσα και έξω από το σχολείο, παίρνουν άλλη διάσταση, καταιγίδας:

• Ολο και περισσότερες λαϊκές οικογένειες δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνεια και τους λογαριασμούς τους. Ηδη κάνουν περικοπές στα έξοδα που προέβλεπαν για διασκέδαση και ρουχισμό αλλά και για θέρμανση, για φαγητό! Τρέμοντας την απόλυση, πολλοί γονείς είναι διατεθειμένοι να δουλεύουν από το πρωί ως το βράδυ, με τρεις και εξήντα, απουσιάζοντας από το μεγάλωμα των παιδιών τους.
• Τα παιδιά μας τσουβαλιάζονται σα ζώα σε τάξεις των 30 και πλέον μαθητών, με εξαντλητικά ωράρια άχρηστων πληροφοριών και άθλιες συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας. Τσακίζεται η εφηβεία τους στη διαδρομή από το σχολείο στο φροντιστήριο και λογιστικοποιούν τα όνειρά τους. Για εξευμενισμό τους χαρίζουν τεχνολογικά μπιχλιμπίδια και αν χρειαστεί τους κάνουν δώρο και τον προσωπικό τους ψυχολόγο για να τους εξηγήσει ότι η εικονική πραγματικότητα τελικά... ήταν μια απάτη!
• Οι εκπαιδευτικοί αναγκάζονται σε βάρβαρες εργασιακές σχέσεις που θα στοιχίζουν, τελικά, και στην ίδια την ποιότητα του μαθήματος. Θέλουν να τσακίσουν κάθε αντίσταση, κάθε απειλή.
• Το κόστος λειτουργίας της εκπαίδευσης μετατίθεται στους γονείς που θα πρέπει ή να πληρώσουν (τις καθαρίστριες που δεν ανανεώνονται οι συμβάσεις τους, τους τραπεζοκόμους που δεν προβλέπονται, τις «δήθεν» εκπαιδευτικές εκδρομές, τα λειτουργικά έξοδα που αυξάνονται, τα βιβλία που λείπουν) ή να βρουν χορηγούς, που καραδοκούν στη γωνία να δείξουν τη φιλευσπλαχνία τους αναλαμβάνοντας ρόλο ρυθμιστή στην εκπαίδευση.
• Η πλήρης ανταποδοτικότητα στις υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας (που λέει «δεν έχεις λεφτά δε γίνεσαι καλά»), η αύξηση των ανασφάλιστων γονιών και η κατάσταση στα δημόσια νοσοκομεία διογκώνουν το φαινόμενο πολλές οικογένειες, και όχι μόνο αλλοδαπών, να μην μπορούν να κάνουν τις υποχρεωτικές ιατρικές εξετάσεις και τα εμβόλια στα παιδιά τους.
• Η διάλυση του ενιαίου δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης και η λογική της «αποκέντρωσης», της «αυτο-αξιολόγησης», και της «αυτοδιαχείρισης» των σχολείων οδηγούν στην όξυνση των ταξικών φραγμών και σε σχολεία πολλών ταχυτήτων. Στα καλά και στα κακά σχολεία, στους καλούς και στους κακούς μαθητές.
• Οι νέοι άνθρωποι ωθούνται με τη «διά βίου μάθηση - ψευτοκατάρτιση» στη σύγχρονη αμορφωσιά και μια ατελείωτη περιπλάνηση για τη συγκομιδή πιστωτικών μονάδων, τις οποίες θα αξιολογούν βιομήχανοι, εφοπλιστές και λοιπές «παραγωγικές δυνάμεις», έτσι που να βγάζουν τόσους και τέτοιους αυριανούς εργαζόμενους που αυτοί χρειάζονται, και πάνω απ' όλα φθηνούς.
• Αυξάνεται η σχολική διαρροή και προωθείται η παιδική εργασία.
• Η διάλυση της φοιτητικής μέριμνας και σίτισης αναγκάζει πολλούς επιτυχόντες στις πανελλαδικές εξετάσεις, σε σχολές εκτός της πόλης κατοικίας τους, να μη φοιτήσουν. Με αποτέλεσμα όλο και λιγότερα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων να μπαίνουν στις τάξεις των νέων επιστημόνων.

Αυτά όλα τα προστάζει, λένε, το μνημόνιο. Είναι λένε μονόδρομος. Η αλήθεια είναι ότι το μνημόνιο είναι σάρκα από τη σάρκα του ΠΑΣΟΚ. Κυβέρνηση - Ευρωένωση - ΔΝΤ συνυπέγραψαν το μνημόνιο ως λύση διεξόδου από την καπιταλιστική οικονομική κρίση.

Και ρωτάμε: Τι σόι διέξοδος είναι αυτή που μας υπόσχονται και θέλει τσακισμένη τη λαϊκή οικογένεια, τους νέους ανθρώπους και τις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες; Τι διέξοδος είναι αυτή που δίνει «γην και ύδωρ» στο μεγάλο κεφάλαιο για να επενδύσει; Τι διέξοδος είναι αυτή που προϋποθέτει αμορφωσιά και εργασιακή περιπλάνηση; Ποιον εξυπηρετεί;

Είναι διέξοδος γι' αυτούς, αδιέξοδο για μας. Γιατί άλλη όψη έχει η κρίση για μας, άλλη όψη έχει για τους εκμεταλλευτές μας. Η συνταγή τους μας είναι γνωστή. Ο,τι μείγμα και αν έχει... Εκεί που τα ταμεία είναι μονίμως άδεια για τις συντάξεις μας, τα μεροκάματα, τη μόρφωση και την υγεία των παιδιών μας, πάντα θα βρίσκονται χρήματα, χάρισμα στις τράπεζες, τους βιομηχάνους και τους εφοπλιστές.

Κι όμως, η φτώχεια, η ανεργία και η αμορφωσιά δεν είναι η μοίρα μας! Ο πλούτος που βγαίνει από τους εργαζόμενους, ακόμα και εν μέσω κρίσης, είναι τεράστιος και ανήκει δικαιωματικά και μόνο σ' αυτούς που τον παράγουν.

Χρόνια τώρα οι κυβερνώντες, και οι θλιβεροί συνοδοιπόροι τους (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ, ΔΟΕ, ΟΛΜΕ κλπ.) έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους να μαζευτεί αυτός ο πλούτος στα χέρια λίγων παράσιτων, των πλουτοκρατών. Εγινε μεγάλο - νόμιμο και ηθικό - πλιάτσικο. Και αυτό το πλιάτσικο ονομάστηκε ΑΝΑΠΤΥΞΗ! Ενα ακόμα κύμα τέτοιας ανάπτυξης μας υπόσχονται και τώρα.

Η ανάπτυξή τους βάζει αντικειμενικά φρένο στην ανάπτυξη του νέου ανθρώπου. Αφού ο νέος άνθρωπος πρέπει να υπακούει αγόγγυστα και άκριτα. Αυτή δεν είναι ανάπτυξη, είναι εκμετάλλευση, είναι πισωγύρισμα, είναι κλεψιά, είναι έγκλημα. Και αυτό το έγκλημα δεν το δικάζουν τα δικαστήρια. Αυτό το έγκλημα το πολεμάει η οργανωμένη πάλη.

Εδώ που φτάσαμε δε μένει τίποτα άλλο από έναν αγώνα που δε θα κλείνεται στους 4 τοίχους ενός σχολείου. Εναν αγώνα οργανωμένο, σταθερό, συντονισμένο με τις δυνάμεις εκείνες που δεν υποτάχτηκαν και δεν έγιναν η πέμπτη φάλαγγα της μεγάλης σφαγής. Εναν αγώνα διαρκή, που να ζητάει μιαν άλλη διέξοδο, έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης, τέτοιον που να μπορεί να καλύπτει όλες τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες. Να διασφαλίζει: Μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους. Αποκλειστικά δημόσια δωρεάν ενιαία και αναβαθμισμένη Παιδεία, Υγεία, Πρόνοια με κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δράσης σε αυτούς τους τομείς.

Γιατί είναι ρεαλιστικό αίτημα και σύγχρονη ανάγκη όλα τα παιδιά να βρίσκουν θέση στους παιδικούς σταθμούς χωρίς όρους και προϋποθέσεις.

Γιατί είναι ρεαλιστικό αίτημα και σύγχρονη ανάγκη οι μαζικοί διορισμοί μόνιμου εκπαιδευτικού και βοηθητικού προσωπικού στην εκπαίδευση.

Γιατί είναι ρεαλιστικό αίτημα και σύγχρονη ανάγκη η αξιοποίηση όλων των δημόσιων, δημοτικών χώρων, για τη λύση των κτιριακών αναγκών σε όλες τις βαθμίδες.

Γιατί είναι ρεαλιστικό αίτημα και σύγχρονη ανάγκη να μην πληρώσει ούτε ένα ευρώ ο γονιός από την τσέπη του.

Γιατί είναι ρεαλιστικό αίτημα και σύγχρονη ανάγκη όλα τα παιδιά να μπορούν να κάνουν δωρεάν εξετάσεις στα δημόσια νοσοκομεία ανεξάρτητα από τον ασφαλιστικό φορέα των γονιών τους.

Γιατί είναι ρεαλιστικό αίτημα και σύγχρονη ανάγκη κανένα παιδί να μην εγκαταλείπει το δημόσιο σχολείο πριν τα 18 του χρόνια και να χαίρονται όλα τα παιδιά, σ' όλες τις γωνιές της χώρας, ενιαία τους καρπούς της ολόπλευρης μόρφωσης.

Αυτός είναι ο δικός μας ρεαλισμός! Αυτές είναι οι δικές μας ανάγκες! Αντικειμενικά αυτές οι ανάγκες θα 'ρθουν σε σύγκρουση με τις ανάγκες των εφοπλιστών και των βιομηχάνων που θέλουν φθηνούς - πειθήνιους εργάτες, των μεγαλοεργολάβων που λυμαίνονται τη γη, των εμπόρων της γνώσης που πουλάνε ελπίδες, των μεγαλοεπενδυτών που περιμένουν τις ΣΔΙΤ για να αυξήσουν τα κέρδη τους.

Εκτιμάμε ότι η κατάσταση θα οξυνθεί δραματικά το επόμενο διάστημα με τη «νέα» διοικητική δομή του «Καλλικράτη» και τα νέα «μαύρα» μέτρα που εξαγγέλλει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ επικουρούμενη από ΛΑ.Ο.Σ. και ΝΔ.

Το ερώτημα λοιπόν για κάθε εργαζόμενο, για τη λαϊκή οικογένεια, για κάθε ανυπότακτο εκπαιδευτικό, για κάθε μαθητή, για όλο το εργατικό κίνημα είναι τούτο και μπαίνει επιτακτικά: Τι θα κάνουμε, μπορούμε να περιμένουμε; Εχουμε περιθώρια αναμονής ότι κάτι καλύτερο θα γίνει για μας χωρίς εμάς;

ΟΧΙ!

Η επίθεση είναι συνολική, συνολικά πρέπει να βλέπουμε και τη δράση μας. Εχουμε πείρα όλοι οι γονείς από το τι συμβαίνει στους χώρους εργασίας μας. Να βγάλουμε, λοιπόν, συμπεράσματα: Τι έχουμε ανάγκη, με ποιους και με ποιο τρόπο θα το κερδίσουμε.

Καλούμε τους γονείς, είτε είναι, άνεργοι είτε είναι εργαζόμενοι, είτε είναι μικρομεσαίοι έμποροι, είτε αυτοαπασχολούμενοι, να αρνηθούν τη συμμετοχικότητα, τη συνυπευθυνότητα, την υποταγή. Να δυναμώσουμε το κίνημα της απειθαρχίας και της ρήξης με την πολιτική αυτή, που δεν παίρνει βελτίωση.

Ηρθε η ώρα τα παιδιά μας να δουν τους γονείς και τους δασκάλους τους να παίρνουν το δρόμο του αγώνα με ψηλά το κεφάλι, σε ένα μάθημα ζωής που τα σχολικά βιβλία παρέλειψαν.

Τα λόγια να τα διαδεχτεί η δράση για ανασύνταξη του λαϊκού κινήματος. Μόνο έτσι μπορεί να δοθούν οι μάχες που έρχονται.