Και τη νέα σχολική χρονιά 2017 - 2018, θα επαναληφθεί το σκηνικό των τελευταίων χρόνων, δηλαδή: Κάποια παιδιά θα φιλοξενηθούν δωρεάν στους παιδικούς σταθμούς, στα ΚΔΑΠ και στα ΚΔΑΠ Με Ειδικές Ανάγκες, στο πλαίσιο του παραπάνω προγράμματος. Πολλά άλλα θα φιλοξενηθούν σε δημοτικούς παιδικούς σταθμούς, με το ανάλογο αντίτιμο σε τροφεία ή σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, με πιο αυξημένο χαράτσι. Ενας μεγάλος αριθμός παιδιών δεν θα φιλοξενηθούν σε κάποιο σταθμό, είτε γιατί οι γονείς τους δεν έχουν να διαθέσουν τα απαραίτητα χρήματα, είτε γιατί οι υποδομές στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς δεν επαρκούν και θα μείνουν εκτός, είτε γιατί δεν πληρούν τα αυστηρά κριτήρια που τίθενται και από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ και από τους δήμους.

Η δε φοίτηση σε κάποιο σταθμό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση και ουσιαστική Προσχολική Αγωγή, καθώς το προσωπικό δεν επαρκεί, ενώ σε πολλές περιπτώσεις απουσιάζει παντελώς το βοηθητικό προσωπικό, τα τμήματα είναι πολυάριθμα, λείπουν οι δομές πρόληψης, διάγνωσης και παρέμβασης για παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Οι γονείς καλούνται να πληρώσουν για διάφορες υπηρεσίες, όπως ζέσταμα φαγητού, ή σειρά δραστηριοτήτων αθλητικού, πολιτιστικού ή ψυχαγωγικού περιεχομένου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 86% των παιδικών σταθμών είναι υπεράριθμοι και το 68% λειτουργεί με ελλείψεις προσωπικού, γεγονός που δυσκολεύει σημαντικά έως αποκλείει την ουσιαστική παιδαγωγική παρέμβαση, μετατρέπει τους σταθμούς σε χώρους απλής φύλαξης. Και ίσως το πιο σημαντικό; Περιεχόμενο εκπαίδευσης ενιαίο δεν υπάρχει, με αποτέλεσμα ανάλογα με τον παιδικό σταθμό τα παιδιά να μαθαίνουν ή να κάνουν διαφορετικά πράγματα.

Μια τέτοια κατάσταση στο χώρο της Προσχολικής Αγωγής ουσιαστικά πριμοδοτεί τον ιδιωτικό τομέα, με το ίδιο το κράτος μάλιστα να χρηματοδοτεί τη λειτουργία του. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα χρήματα που διατίθενται για την υλοποίηση του προγράμματος «Εναρμόνιση Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής», το οποίο προβλέπει τη δωρεάν φιλοξενία παιδιών σε δημοτικούς και ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, στα ΚΔΑΠ και στα ΚΔΑΠ Με Ειδικές Ανάγκες, προέρχονται κατά το μεγαλύτερο μέρος τους από εθνικούς πόρους και τα υπόλοιπα από το ΕΣΠΑ. Γίνεται σαφές ότι η λειτουργία των ιδιωτικών παιδικών σταθμών χρηματοδοτείται από τα λεφτά των εργαζομένων και των λαϊκών οικογενειών. Μάλιστα, ήδη από πέρσι, η κυβέρνηση, με το νέο σύστημα υλοποίησης του προγράμματος που επέβαλε, παρά τις αντιδράσεις, φρόντισε να σπρώξει τους δικαιούχους στους ιδιωτικούς σταθμούς, απονέμοντας το σχετικό κουπόνι χρηματοδότησης όχι στις δομές αλλά στους ίδιους τους γονείς. Συγκεκριμένα, φέτος υπολογίζεται να δοθούν για την υλοποίηση του προγράμματος 205 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 133 εκατομμύρια ευρώ προέρχονται από εθνικούς πόρους. Η δε συμμετοχή του ΕΣΠΑ δηλαδή είναι μόλις 72 εκατομμύρια, με κατεύθυνση τη λειτουργία του προγράμματος να αναλάβει εξολοκλήρου η χώρα.

Οι δε πρόσφατες κυβερνητικές εξαγγελίες για θεσμοθέτηση δίχρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Εκπαίδευσης, η έναρξη της οποίας τοποθετήθηκε στη συνέχεια σε τρία χρόνια, ουσιαστικά έρχονται να θολώσουν τα νερά, αφού δεν συνοδεύονται από κανένα μέτρο για την υλοποίηση μιας τέτοιας προοπτικής. Αντίθετα, και το ευαίσθητο αυτό ζήτημα μετατρέπεται σε πεδίο αντιπαραθέσεων μεταξύ κυβέρνησης και φορέων (όπως ΠΟΕ - ΟΤΑ, ΚΕΔΕ και ΠΑΣΥΒΝ), που ουσιαστικά υπονομεύουν το αίτημα του εκπαιδευτικού και γονεϊκού κινήματος για την αναγκαία θεσμοθέτηση δίχρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής. Σχετική σύσκεψη που έγινε πρόσφατα, με τη συμμετοχή των παραπάνω και άλλων φορέων και των υπουργών Εσωτερικών και Παιδείας, Π. Σκουρλέτη και Κ. Γαβρόγλου αντίστοιχα, και της αναπληρώτριας υπουργού Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θ. Φωτίου, αποφασίστηκε η συγκρότηση επιτροπής σε επίπεδο υπουργείου Παιδείας, που θα εξετάσει όλα τα δεδομένα και στοιχεία σε σχέση με την Προσχολική Αγωγή, ανάμεσά τους και οι... «βέλτιστες πρακτικές» σε επίπεδο ΕΕ.

Στο μεταξύ, η κυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει τη θριαμβολογία ότι τη νέα σχολική χρονιά θα φιλοξενηθούν περισσότερα παιδιά σε παιδικούς σταθμούς, ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ ΜΕΑ, μέσω του προγράμματος «Εναρμόνιση Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής», χωρίς να λέει βέβαια κουβέντα για τα παιδιά που θα μείνουν εκτός δομών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τη νέα χρονιά θα φιλοξενηθούν, μέσω του προγράμματος, περίπου 100.000 παιδιά σε σχέση με τα 92.000 πέρσι. Οι δομές που δέχτηκαν αυτά τα παιδιά ανέρχονται σε 2.500. Εκτιμάται ότι οι αιτήσεις φέτος θα ξεπεράσουν τις 140.000, πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε ήδη 40.000 παιδιά εκτός δομών. Αν στον αριθμό αυτό υπολογίσουμε και τις θέσεις που αναλογούν σε ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ ΜΕΑ, αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα παιδιά που θα μείνουν εκτός παιδικών σταθμών είναι πολύ περισσότερα.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) που διαχειρίζεται το πρόγραμμα, του Αυγούστου του 2016, σύμφωνα με τα οποία το 31,8% των θέσεων ήταν σε δομές ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ ΜΕΑ. Συγκεκριμένα, σε σύνολο 84.800 παιδιών, τα 26.909 ήταν για θέσεις σε ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ ΜΕΑ.

Στα περίπου 40.000 παιδιά που εκτιμάται ότι δεν θα γίνουν δεκτά σε κάποια δομή, πρέπει να προσθέσουμε αρκετά των οποίων οι γονείς δεν έκαναν ή δεν θα κάνουν αίτηση (η σχετική προθεσμία λήγει στις 9 Ιούνη), καθώς δεν πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής. Οι οικογένειες αυτές θα πρέπει να βρουν θέση σε κάποιο δημοτικό παιδικό σταθμό, πράγμα όχι εύκολο, και να πληρώνουν και τροφεία, ή σε κάποιο ιδιωτικό.

Με βάση την πρόσκληση της ΕΕΤΑΑ, οι βασικές προϋποθέσεις για την επιλογή των δικαιούχων είναι το οικογενειακό εισόδημα, η οικογενειακή και η εργασιακή κατάσταση. Σημειώνουμε ότι το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 27.000 ευρώ για μητέρες που έχουν έως δύο παιδιά, τα 30.000 ευρώ για μητέρες που έχουν 3 παιδιά, τα 33.000 ευρώ για μητέρες με 4 παιδιά και τα 36.000 ευρώ για μητέρες με 5 παιδιά και πάνω. Το συνολικό οικογενειακό εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει σε καμία περίπτωση τα 36.000 ευρώ.

Στο μεταξύ, και τη νέα σχολική χρονιά ισχύει η επιβάρυνση των ωφελούμενων για σειρά δραστηριοτήτων των σταθμών. Συγκεκριμένα, όπως σημειώνεται στην πρόσκληση, τυχόν άλλες ειδικές υπηρεσίες, για παράδειγμα μουσικοκινητική αγωγή, μουσική, χορός, κολύμβηση, μπαλέτο, αθλητικές δραστηριότητες, εικαστικά, θεατρικό παιχνίδι, παρακολούθηση ξενόγλωσσων μαθημάτων, επισκέψεις σε μουσεία, παρακολούθηση θεατρικών ή άλλων παραστάσεων, εκδηλώσεων, εκπαιδευτικές εκδρομές που προέρχονται από τις δομές, είναι προαιρετικές και εφόσον τις επιλέξουν οι ωφελούμενοι, θα επιβαρύνουν οικονομικά τους ίδιους. Είναι προφανές πως πολλοί γονείς δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά, με αποτέλεσμα τα παιδιά τους να μένουν εκτός δραστηριοτήτων και να διαφοροποιούνται έναντι των υπολοίπων.

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, απαιτείται ενιαίο μέτωπο εργαζομένων, γονέων και ευρύτερα της κοινωνίας, ώστε να διεκδικήσουν: Με ευθύνη του κράτους να διασφαλιστεί μια φοίτηση πραγματικά δημόσια και δωρεάν, για όλα τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία, από τη μικρή βρεφική έως και τη νηπιακή, με μόνιμους παιδαγωγούς, μόνιμο βοηθητικό προσωπικό, αλλά και το ειδικό εκπαιδευτικό, όπου χρειάζεται. Σήμερα είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί και να επεκταθεί η υποχρεωτικότητα της Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Να εξασφαλιστεί η σίτιση όλων των παιδιών. Να δημιουργηθούν κατάλληλες υποδομές, χώροι και μέσα για τις ανάγκες αυτής της ηλικίας. Με ευθύνη του κράτους να προσδιορίζεται η συνολική παιδαγωγική παρέμβαση σε αυτές τις ηλικίες με ενιαία κριτήρια, βασιζόμενοι στις αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών. Υψηλού επιπέδου μόρφωση όλων των παιδαγωγών και με ευθύνη του κράτους να γίνεται περιοδική επιμόρφωσή τους, ώστε να παρακολουθούν τα νέα επιστημονικά δεδομένα του αντικειμένου.

Στις θέσεις του ΚΚΕ για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο γίνεται λόγος για «ενιαίο σύστημα των δομών της Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης, που θα ικανοποιεί τις ηλικίες παιδιών ενός έως έξι ετών. Το σύστημα αυτό έχει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική ένταξη των παιδιών. Μετατρέπει σχεδιασμένα την υπόθεση της διαπαιδαγώγησης των παιδιών αυτής της ηλικίας σε υπόθεση όλης της κοινωνίας και όχι απλά στενά οικογενειακής. Το σύστημα της Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης, αν και συνδέεται και προετοιμάζει το αμέσως επόμενο εκπαιδευτικό επίπεδο, έχει διακριτή - αυτοτελή λειτουργία, κυρίως γιατί θέτει στο επίκεντρό του το παιχνίδι ως βασική προάγουσα δραστηριότητα γι' αυτές τις ηλικίες και μέσω αυτού υπηρετεί το σκοπό της αγωγής (γνώση, συναίσθημα, φυσική αγωγή κ.ά.). Η διευρυμένη - ημερήσια λειτουργία τους, με τις κατάλληλες υποδομές και χώρους, εξασφαλίζει την όσο το δυνατόν αποτελεσματική διαμόρφωση κανόνων και στάσεων ζωής, όσο και τη διασφάλιση, απελευθέρωση ελεύθερου χρόνου για την οικογένεια».

Eurokinissi

Πλάι, όμως, στην εξαγγελία - κοροϊδία στήθηκε ένας αναχρονιστικός και σκοταδιστικός καβγάς, βούτυρο στο ψωμί της κυβέρνησης καθώς επιχειρηματολογούσε κατά της θεσμοθέτησης της υποχρεωτικότητας. Η πλειοψηφία της ΠΟΕ - ΟΤΑ, η ΚΕΔΕ καθώς και ο «επιστημονικός φορέας» της ΠΑΣΥΒΝ εξυπηρέτησαν μια χαρά τις κυβερνητικές στοχεύσεις. Εξαγγέλθηκαν μάλιστα και κινητοποιήσεις με κύριο θέμα τη μη θεσμοθέτηση της 2χρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής. Δηλαδή, ο ένας έκοβε και ο άλλος έραβε.

Τα δήθεν επιστημονικά επιχειρήματα με τα οποία επένδυσαν τις κινητοποιήσεις χτυπούσαν ευθύβολα τις ανάγκες των παιδιών προσχολικής ηλικίας αλλά και το ίδιο το επιστημονικό έργο των παιδαγωγών. Ανέφεραν, λοιπόν, σε επιστολή προς τους γονιούς ότι η ενδεχόμενη θεσμοθέτηση της 2ετούς υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής θα οδηγήσει σε ένα απαρχαιωμένο και αναχρονιστικό παιδαγωγικό μοντέλο.

Ομως, εάν θέλουμε να μιλήσουμε επιστημονικά για την κατάσταση που επικρατεί σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο στον τομέα της Προσχολικής Αγωγής, τα νούμερα βαραίνουν αρνητικά για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Τα ίδια τα αδιέξοδα που βιώνουν οι οικογένειες είναι κραυγαλέα, καθώς δεν υπάρχει επαρκές δίκτυο δομών, δημόσιων και δωρεάν, που να καλύπτει τις ανάγκες και αναγκάζονται να πληρώνουν υψηλά τροφεία για να τις καλύψουν.

Εν συντομία και σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο «Ευρυδίκη», που κατέγραψε αναλυτικά την εικόνα του χώρου, αναφέρεται σε έκθεση ότι η Προσχολική Αγωγή είναι εμπόρευμα, και μάλιστα υψηλά κοστολογημένο, ζητούμενο για τη συντριπτική πλειοψηφία των οικογενειών που αδυνατούν να πληρώσουν. Στο 1/3 των ευρωπαϊκών χωρών οι γονείς αδυνατούν να βρουν θέση σε μια δομή ακόμα και για τα μεγαλύτερα παιδιά ηλικίας τριών και τεσσάρων χρόνων. Για τις ηλικίες κάτω των τριών χρόνων μόλις το 15% φοιτά σε κάποια δομή και αφορά οικογένειες με καλό οικονομικό επίπεδο καθώς γι' αυτές τις ηλικίες το κρατικό δίκτυο είναι ελλιπέστατο και αλωνίζει ο ιδιωτικός τομέας. Το κόστος φοίτησης είναι απαγορευτικό και αυξάνεται στις μικρότερες βρεφικές ηλικίες. Συνολικά, κατά μέσο όρο στην ΕΕ οι γονείς πληρώνουν το 14,4% της φοίτησης των παιδιών. Ανάλογα στοιχεία προκύπτουν και από έκθεση του ΟΟΣΑ, που καταλήγει ότι υπολογίζεται πως παραπάνω από το 50% των παιδιών προσχολικής ηλικίας φοιτούν σε ιδιωτική δομή με σημαντική επιβάρυνση για τις οικογένειες.

Μάλιστα, για την Ελλάδα, ακόμα και αυτά τα μεγέθη είναι πιο δυσμενή και βαραίνουν αρνητικά τις λαϊκές οικογένειες. Υπολογίζεται ότι μόλις το 10% - 12% των βρεφών βρίσκει μια θέση στους ελάχιστους βρεφικούς σταθμούς, το 25% - 30% κάτω των τριών ετών, μόλις το 50% των τρίχρονων, η εικόνα βελτιώνεται στα 4χρονα, που και σε αυτήν την περίπτωση ένα σημαντικό ποσοστό δεν πηγαίνει σε καμία δομή και, τέλος, τα ποσοστά αγγίζουν την καθολικότητα στη νηπιακή ηλικία που φοιτά περίπου το 95%. Βέβαια, αυτά τα μεγέθη αφορούν το σύνολο των δομών, δημόσιων και ιδιωτικών, παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων.

Επιπλέον, υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση στο ζήτημα της υποχρεωτικότητας της Προσχολικής Εκπαίδευσης και της αναγνώρισης ως ευθύνης του κράτους να την παρέχει καθολικά, δωρεάν και υποχρεωτικά. Μόνο σε 5 ευρωπαϊκές χώρες αναγνωρίζεται (Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Σουηδία και Νορβηγία) το τυπικό δικαίωμα του παιδιού αμέσως μετά τη γέννησή του να εγγραφεί σε Κέντρο Ολοήμερης Παραμονής. Σε αυτές τις χώρες, αν και αναγνωρίζεται το δικαίωμα του παιδιού να πηγαίνει από μικρό σε κάποια δομή Προσχολικής Εκπαίδευσης, αυτή δεν παρέχεται δωρεάν.

Στο 1/3 των ευρωπαϊκών χωρών (Βέλγιο, Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ουγγαρία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο) αναγνωρίζεται το δικαίωμα και επιδοτείται μετά τα 3 χρόνια. Αυτή η παροχή, βέβαια, ανταποκρίνεται σε κάποιες μέρες ή ώρες τη βδομάδα. Για παράδειγμα, σε Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο καλύπτουν δωρεάν 10 - 15 ώρες. Σε 7 χώρες (Βουλγαρία, Ελλάδα, Κύπρο, Λετονία, Ουγγαρία, Αυστρία και Πολωνία) είναι υποχρεωτικό το τελευταίο έτος φοίτησης στην προσχολική ηλικία.

Σε 6 χώρες (Κροατία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ισλανδία και Τουρκία) δεν υπάρχει καμία θεσμική αναφορά για την ευθύνη του κράτους απέναντι στην Προσχολική Εκπαίδευση ούτε διασφαλίζει κάποιο έτος υποχρεωτικότητας.

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η σύγχρονη ανάγκη του παιδιού στην Προσχολική Αγωγή, επιστημονικά τεκμηριωμένη για τα οφέλη της, όχι μόνο δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια, αλλά κοστολογείται κι έχει μετατραπεί σε προσοδοφόρα επιχείρηση, που είναι γιγαντωμένη στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και διεθνώς. Αυτό αποτυπώνει το στυγνό πρόσωπο του καπιταλιστικού συστήματος, που «επενδύει» μόνο σε ό,τι μπορεί να του αποφέρει κέρδος. Για την Προσχολική Αγωγή, την αναγκαιότητά της και τα οφέλη της, μόλις τις τελευταίες δύο δεκαετίες άρχισαν κάτι να ψελλίζουν αστοί επιστήμονες, δόθηκαν πολιτικές κατευθύνσεις, που όμως μένουν σε επίπεδο διακηρύξεων, καθώς η ίδια η εικόνα της παραμένει αποθαρρυντική.

Τέλος, στην προαναφερόμενη επιστολή των φορέων που τάσσονται κατά της υποχρεωτικότητας, αφού εκθειάζουν τον καπιταλισμό και τα οφέλη του, καταφέρονται ενάντια στο σοσιαλισμό που γνωρίσαμε και στις κατακτήσεις του. Οταν, μισό αιώνα πίσω, από τις δεκαετίες του '60 και του '70, στις σοσιαλιστικές χώρες οι δομές ήταν ενιαίες, δημόσιες, δωρεάν και καθολικές για τα παιδιά από 0 έως 6 ετών, είχαν επιστημονικό προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, ακόμα και επιστήμονες που παρακολουθούσαν και κατέγραφαν την ανάπτυξη του παιδιού και σε περίπτωση δυσκολιών, του παρεχόταν η ανάλογη και αναγκαία βοήθεια. Ηταν κατοχυρωμένο, αναγνωρισμένο το δικαίωμα του παιδιού να φοιτά σε προσχολική δομή και φυσικά αυτή η υποχρέωση βάραινε καθολικά το εργατικό κράτος.

Αντιτείνουμε, λοιπόν, σε όλους αυτούς που δήθεν «επιστημονικά» ντύνουν την εικόνα της Προσχολικής Αγωγής και ανταπαντάμε ξεκάθαρα: Αναχρονισμός είναι να απαλλάσσεις το κράτος και την εκάστοτε κυβέρνηση από την υποχρέωση να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών προσχολικής ηλικίας από τη γέννησή τους μέχρι την είσοδό τους στο σχολείο.

Ενα βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση είναι η θεσμοθέτηση τουλάχιστον της 2χρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής, που δεν φτάνει από μόνη της. Δηλαδή, εάν η κυβέρνηση δεν πάρει τα απαιτούμενα μέτρα, όπως είναι η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, παιδαγωγικού, ειδικού παιδαγωγικού, βοηθητικού κ.τ.λ., η ίδρυση και επέκταση των δομών ώστε αυτές να καλύπτουν τις ανάγκες, δημόσια και δωρεάν, τότε το μόνο που θα επιτευχθεί είναι να υποχρεώσει τους γονιούς να πάνε πελάτες στις ιδιωτικές δομές.

Είναι τεράστια η σημασία της Προσχολικής Αγωγής και ως εκ τούτου είναι ανάγκη και ταυτόχρονα δικαίωμα του παιδιού να του παρέχεται με ευθύνη του κράτους καθολικά, δημόσια και δωρεάν. Επομένως, εργαζόμενοι, γονείς, χρειάζεται με τον αγώνα μας να την υπερασπιστούμε για να ικανοποιηθεί και να συγχρονιστεί επιτέλους με αυτό που είναι επιστημονικά επιβεβλημένο.

Χρειάζεται να διεκδικήσουμε, σε κοινό μέτωπο, εργαζόμενοι, γονείς, και να υποχρεώσουμε το κράτος:

• Να εξασφαλίσει με καθολικό τρόπο, δημόσια και δωρεάν φοίτηση όλων των παιδιών προσχολικής ηλικίας, από τη μικρή βρεφική έως και τη νηπιακή ηλικία.
• Να προσλάβει μόνιμο προσωπικό παιδαγωγούς, ειδικούς επιστήμονες, βοηθητικό προσωπικό, τόσους όσοι χρειάζονται για να καλυφθούν οι ανάγκες.
• Ενιαίο, παιδαγωγικά αναβαθμισμένο πρόγραμμα αγωγής που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες αναπτυξιακές ανάγκες της κάθε ηλικίας. Με ευθύνη του κράτους να προσδιορίζεται η συνολική παιδαγωγική παρέμβαση, με ενιαία κριτήρια.
• Υψηλού, πανεπιστημιακού επιπέδου μόρφωση για όλους τους παιδαγωγούς και περιοδική επιμόρφωση με ευθύνη του κράτους, για να συγχρονίζουν τις παιδαγωγικές μεθόδους με τα νέα, κάθε φορά, επιστημονικά δεδομένα.
• Να παρθούν όλα τα αναγκαία μέτρα, όπως είναι οι συνθήκες υγιεινής, ασφάλειας και διατροφής των παιδιών, με ευθύνη του κράτους και με πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού (μάγειρες, τραπεζοκόμοι κ.τ.λ).