Η αξιολόγηση πρωτοεμφανίστηκε στις ΗΠΑ και είναι σιαμαίο αδερφάκι με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, τα δίδακτρα στα δημόσια, και τη διαβαθμισμένη Εκπαίδευση, ώστε ο έχων και κατέχων να αγοράζει Εκπαίδευση με «σήμα ποιότητας» και ο πληβείος διαλογής. Εφόσον το πανεπιστήμιο «παράγει προϊόντα», οι «πελάτες» πρέπει να ξέρουν τι αγοράζουν. Με την αξιολόγηση το κράτος δεν αναγνωρίζει την υποχρέωσή του να εξασφαλίζει ίσα δικαιώματα στην Εκπαίδευση και όχι ίσες ευκαιρίες όπως παραπλανητικά λέγεται. Οπως έγραφε ο «Economist», τα δημόσια αγγλικά πανεπιστήμια, που είναι ψηλότερα στην κατάταξη της αξιολόγησης, ζητούν να έχουν τη δυνατότητα αύξησης των διδάκτρων ανάλογα με τη ζήτηση. Τα δίδακτρα του Imperial College φτάνουν στις 10.500 λίρες ανά έτος, όταν το γενικό ύψος των διδάκτρων που θεσμοθετήθηκε από την κυβέρνηση Μπλερ είναι 3.000 λίρες.

Επίσης το είδος των κριτηρίων της αξιολόγησης φαίνονται από τις εισηγήσεις των ιθυνόντων της EUA, όπως ο κ. Haug, που γράφει ότι «πρέπει να αξιολογείται η ανταπόκριση των σπουδών στον πραγματικό κόσμο... και όχι σε κάποια αφηρημένη έννοια ακαδημαϊκής γνώσης» και εννοεί να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της καπιταλιστικής αγοράς εργασίας.

Για όσους παρ' όλα αυτά καλοπροαίρετα πιστεύουν σε μια «άλλη» αξιολόγηση, με κριτήρια ακαδημαϊκά, παρατίθενται οι βασικές κατευθύνσεις, που πρότεινε η επιτροπή πρυτάνεων που ορίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση Πρυτάνεων (CRE - που μετονομάστηκε σε EUA) και αξιολόγησε το Πανεπιστήμιο Πατρών το Δεκέμβρη του 1999, και ας βγάλουν μόνοι τους τα συμπεράσματα:

• Αυτονομία, δηλαδή αυτοχρηματοδότηση για να απαλλαγεί το κράτος από τις δαπάνες για την Παιδεία και «πλήρη κοστολόγηση». Στα απλά ελληνικά αυτό σημαίνει δίδακτρα, εξάρτηση από επιχειρηματίες και έσοδα από παροχή υπηρεσιών.
• Αύξηση του αριθμού των εργαζομένων με μερική απασχόληση.
• Μείωση της συμμετοχής στα ακαδημαϊκά όργανα και εφαρμογή των αρχών του μάνατζμεντ στη διοίκηση του πανεπιστημίου.
• Εξισορρόπηση μεταξύ της ακαδημαϊκότητας και της επιχειρηματικότητας. Υπέρβαση των αντιεπιχειρηματικών θέσεων των παραδοσιακών ακαδημαϊκών και αντιμετώπιση διάφορων πολιτικών ομάδων, που εναντιώνονται στο επιχειρηματικό πνεύμα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός είδους αξιολόγησης είναι και η κατάταξη των Τμημάτων των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ ως προς την ανταπόκριση στην αγορά εργασίας που προτείνει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο στους υποψήφιους φοιτητές και σπουδαστές. Τα νέα Τμήματα με τους μακροσκελείς τίτλους και χωρίς αποσαφηνισμένο επιστημονικό αντικείμενο και πολλά των ΤΕΙ προτείνονται σαν πρώτης προτεραιότητας, ενώ τα Τμήματα με καθιερωμένα επιστημονικά αντικείμενα, ερευνητικό έργο και έμπειρο προσωπικό θα πρέπει να είναι τελευταία στις προτιμήσεις των υποψηφίων. Πλήρης αντιστροφή της κοινής λογικής.

Στο κάτω - κάτω το πανεπιστήμιο είναι ανοιχτό στην κριτική της διεθνούς ερευνητικής κοινότητας και τα μέλη ΔΕΠ περνούν από διαδοχικές κρίσεις εξέλιξης με ανοιχτές διαδικασίες.

Ψεύδονται με λίγα λόγια η ΕΕ, η κυβέρνηση και οι κάθε λογής υποστηρικτές της αξιολόγησης, όταν ισχυρίζονται ότι επιδιώκουν τον εντοπισμό των προβλημάτων με σκοπό την αντιμετώπισή τους. Τα προβλήματα δεν περιμένουν τους εντεταλμένους «αξιολογητές» για να τα καταδείξουν. Βοούν, κραυγάζουν και δεν μπορούν παρά να ανησυχούν βαθιά και να τρομάζουν όλους εκείνους που ζουν από κοντά τον προελαύνοντα εκφυλισμό της Ανώτατης Εκπαίδευσης από λειτουργία κοινωνική - όπως θα έπρεπε να είναι - σε δραστηριότητα κερδοσκοπική, που σέρνεται δουλοπρεπώς πίσω από τις αξιώσεις των ιδιοκτητών της «αγοράς». Ας μη γελιόμαστε λοιπόν. Οι στόχοι της αξιολόγησης, όπως και των άλλων «αναδιαρθρώσεων» στην Ανώτατη Εκπαίδευση δεν μπορούν να αλλάξουν με κανένα «εθνικό διάλογο». Μπορούν όμως να ανατραπούν στους δρόμους, στο μέτωπο του αγώνα για μια διαφορετική Παιδεία, σε μια ανθρώπινη κοινωνία.