"Σκέπτομαι ιδιαίτερα τον Ερνστ Τέλμαν,τον αρχηγό των Γερμανών κομμουνιστών,το πιο καλό και το πιο φωτεινό μυαλό τουγερμανικού προλεταριάτου, του οποίου ητύχη μ' ανησυχούσε σ' όλο το διάστημα τηςφυλάκισή μου και της δίκης και δε θαμπορούσα να τον ξεχάσω σήμερα ούτε στιγμή.Κάματε τόσα για μας- τώρα χρειάζεται να κάνετεπερισσότερα, πολύ περισσότερα γι' αυτόν, γιατίη απελευθέρωσή του θα 'ναι φυσικά ένα πολύδύσκολο καθήκον... Με την ένταξη όλων τωνδυνάμεων σ' ένα ενιαίο αντιφασιστικό μέτωπο,μπορούν να υπερπηδηθούν νικηφόρα όλες οιμεγάλες δυσκολίες"

Γκ. Δημητρώφ¹

Το σύνθημα, όντως, είχε δοθεί, αλλά από την πλευρά των ναζιστών, που χωρίς να χάσουν χρόνο, προχώρησαν αμέσως σε κατασταλτικά μέτρα εναντίον των Γερμανών κομμουνιστών και του λαϊκού κινήματος της χώρας, επιχειρώντας ταυτόχρονα με μια διεθνή αντικομμουνιστική σταυροφορία να πλήξουν και την Κομμουνιστική Διεθνή. Στην ίδια ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της Πρωσίας αναφέρεται μεταξύ άλλων⁴: «Εκδόθηκαν εντάλματα για τη σύλληψη δύο σημαντικών βουλευτών που τους βαρύνουν βάσιμες υπόνοιες συνενοχής. Οι άλλοι βουλευτές και τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος συλλαμβάνονται προληπτικά. Οι κομμουνιστικές εφημερίδες, τα περιοδικά, οι προκηρύξεις και τα αφίς απαγορεύονται στην Πρωσία για τέσσερις βδομάδες. Απαγορεύονται για 14 μέρες όλες οι σοσιαλδημοκρατικές εφημερίδες μια που ο εμπρηστής του Ράιχσταγκ ομολόγησε τις σχέσεις του με το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα».

Η επιβολή της ναζιστικής δικτατορίας προχώρησε γρήγορα, ανελέητα, χωρίς φραγμούς και δισταγμούς. Αμέσως μετά την προβοκάτσια του εμπρησμού συνελήφθη ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΚΚ Γερμανίας Ε. Τόργλερ και στις 3 Μάρτη 1933 τα όργανα του καθεστώτος ανακάλυψαν και συνέλαβαν στη Σαρλότενμπουργκ του Βερολίνου τον ηγέτη του Γερμανικού ΚΚ Ερνστ Τέλμαν. Ακόμη, στις 9 Μάρτη έγιναν οι συλλήψεις του Γ. Δημητρώφ, που εκείνο το διάστημα καθοδηγούσε το δυτικοευρωπαϊκό γραφείο της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς, και των Βουλγάρων κομμουνιστών συντρόφων του Μπλάγκοϊ Ποπώφ και Βασίλι Τάνεφ που βρίσκονταν στη Γερμανία ως πολιτικοί πρόσφυγες.

Ο Τέλμαν συνελήφθη δύο μέρες πριν την πραγματοποίηση των τελευταίων πολυκομματικών εκλογών για το Ράιχσταγκ κι αυτό το γεγονός είναι ασφαλώς μέγιστη απόδειξη ότι η γερμανική αστική τάξη και οι φασίστες πολιτικοί εκφραστές της, ως κυριότερο εμπόδιο για την πραγματοποίηση των πολιτικών τους σχεδιασμών θεωρούσαν τους κομμουνιστές και το γερμανικό προλεταριάτο. Βέβαια, το ότι συνελήφθη ο Τέλμαν δεν εξηγείται μόνο από το γεγονός ότι ήταν ο ηγέτης του γερμανικού ΚΚ, αλλά, επιπλέον, επειδή ήταν μια σημαντική προσωπικότητα του γερμανικού λαού με μεγάλη απήχηση κι επιρροή στις πλατιές λαϊκές μάζες. Ο Τέλμαν - σημειώνει στ' απομνημονεύματά του ο Ε. Χόνεκερ⁵- «καυτηρίαζε το φασισμό σαν θανάσιμο εχθρό του εργατικού κινήματος και της Σοβιετικής Ενωσης και προειδοποιούσε για τους κινδύνους που προέρχονταν απ' αυτόν- ως εκείνο το περίφημο σύνθημά του στον εκλογικό αγώνα στις αρχές του 1932 για τον Πρόεδρο του Ράιχ: "Οποιος εκλέγει Χίντεμπουργκ, εκλέγει Χίτλερ, όποιος εκλέγει Χίτλερ, εκλέγει τον πόλεμο!". Η ιστορία επιβεβαίωσε την ορθότητα αυτής της προειδοποιητικής διαπίστωσης σε τραγικές διαστάσεις».

Η σύλληψή του Τέλμαν δεν ανακοινώθηκε αμέσως. Η οικογένειά του και το κόμμα του, υποψιάζονταν ότι κάτι του είχε συμβεί, αλλά δε γνώριζαν λεπτομέρειες. Η φημολογία οργίαζε κι η φασιστική τρομοκρατία σκέπαζε τα πάντα. «Στις 5 του Μάρτη το 1933- γράφει η κόρη του Ιρμα⁶- ήταν οι τελευταίες εκλογές που θα 'παιρναν μέρος και τα εργατικά κόμματα. Η μητέρα γύρισε αναστατωμένη από τις εκλογές. Οταν την είδαμε κατατρομάξαμε.

- Τι τρέχει Ρόζα; Τη ρώτησε ο παππούς Τέλμαν.

- Δεν ξέρω τι θα γίνει, είπε η μητέρα. Στο εκλογικό κέντρο είδα το σύντροφο Ι. που με συνόδεψε και ως πρακάτω. Στο δρόμο μου 'πε πως έγραφε μια εφημερίδα ότι συλλάβανε τον Ερνστ Τέλμαν...

Τέλος Μαρτίου ήρθε κάποιος σύντροφος του Βερολίνου που μπόρεσε να συνδεθεί με τη μητέρα.

- Ελα μαζί μας στο Βερολίνο, της είπε. Ο Τέλμαν συλλήφθηκε κι εσύ πρέπει να γεφυρώσεις τη σύνδεση.

Ετσι έφυγε κι η μητέρα. Πέντε βδομάδες μείναμε μόνοι ο παππούς μου κι εγώ, κατά τις οποίες δεν είχαμε καμιά είδηση απ' τους γονείς μου. Ηταν οι χειρότερες μέρες των παιδικών μου χρόνων. Η αβεβαιότητα έπεφτε βαριά πάνω μου. Κι όπως εγώ έτσι ήταν και πολλά άλλα παιδιά εργατών. Γυρίζοντας απ' το σχολείο βρίσκονταν ξάφνου σ' άδεια δωμάτια, μόνα. Γονείς, αλλού και τ' αδέλφια, είχανε συλληφθεί απ' την Γκεστάπο. Πόνος κι αγωνία βασίλευε».

Μετά τη σύλληψή του ο Ερνστ Τέλμαν βίωσε την πιο τραγική περίοδο της ζωής του στα ναζιστικά μπουντρούμια και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι ναζί απέφευγαν συστηματικά να κοινοποιούν τον εκάστοτε τόπο κράτησής του, ακόμη και στην ίδια του την οικογένεια. Η απομόνωση στην οποία τον υποχρέωσαν συνοδεύτηκε με βασανιστήρια και ταπεινώσεις που αποσκοπούσαν να του σπάσουν το ηθικό, να τον αναγκάσουν να προδώσει τους συντρόφους του και να ομολογήσει εγκλήματα που δε διέπραξε. «Ο Τέλμαν- διαβάζουμε σε μια μελέτη γι' αυτόν και άλλες μεγάλες μορφές του διεθνούς επαναστατικού κινήματος⁷- υποβλήθηκε σε άγριους ξυλοδαρμούς, σε υπνωτισμό, σε ηθικές ταπεινώσεις, σε εκβιασμούς και προκλήσεις... Αλλά ο Τέλμαν αρνήθηκε κατηγορηματικά να κάνει οποιαδήποτε κατάθεση στους γκεσταπίτες. Γι' αυτό το λόγο τον έδειραν με σιδερένιες βέργες και τον μετέφεραν αλυσοδεμένο χειροπόδαρα στο κελί των μελλοθανάτων, μέσα στο οποίο βρίσκονταν πάντα μαζί του δύο δεσμοφύλακες. Αλλά ούτε το κελί των μαρτυρίων, ούτε οι άγριοι ξυλοδαρμοί λύγισαν το θρυλικό ήρωα της επανάστασης».

Μια μικρή γεύση για το τι πραγματικά τράβηξε από τους βασανιστές του ο Τέλμαν μάς δίνει η κόρη του, βασισμένη σε μαρτυρία της μητέρας της. «Γυρίζοντας- γράφει⁸- μια φορά η μητέρα από ένα ταξίδι στον πατέρα είχε γεράσει απότομα. Είχε τέτοια χάλια που κατατρόμαξα. Οταν συνήλθε κάπως μου διηγήθηκε τα εξής: ''... Οταν πάτησα το πόδι μου στο άνδρο της Γκεστάπο κατάλαβα ότι ήδη ήξεραν όλοι ποια είμαι. Με παρέλαβαν τα Ες- Ες και μ' οδήγησαν σ' ένα δωμάτιο στα πάνω πατώματα. Δεν ήμουν καλά- καλά πέντε λεπτά εκεί όταν ξανάνοιξε η πόρτα και τα καθάρματα μου έφεραν το πατέρα σου. Δεν μπορούσε σχεδόν να περπατήσει. Στο πρόσωπο ήταν πρησμένος και του 'λειπαν δόντια. Ηταν αδύνατον να καθίσει. Εγώ ούρλιαξα απ' την τρομάρα μου.

- Τι χάλια έχεις Ερνστ!...''

Στην επόμενη επίσκεψη της μητέρα μου... διηγήθηκε ο πατέρας τα έξης: ''Ο Γκέρινγκ και μερικοί άλλοι των Ες- Ες με χτύπαγαν μ' ένα καμτσίκι από ιπποπόταμο τόσην ώρα ώσπου λιποθύμησα. Απάνω μου έπεφταν βροχή οι κλοτσιές. Ηθελαν να ξέρουν πού είναι οι συνεργάτες μου και τα στελέχη του κόμματος... Οταν με πήγαν πίσω στο κελί μου μ' απειλούσαν: Κρίμα που γλίτωσες. Ετσι κι αλλιώς θα σε φάμε οπωσδήποτε. Ζωντανός δε βγαίνεις από δω''».

Η σύλληψη του Ερνστ Τέλμαν και πολύ περισσότερο οι ειδήσεις για τα βασανιστήρια στα οποία τον υπέβαλλαν οι Ναζί διαδόθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο. Η παγκόσμια κοινή γνώμη αγανάκτησε και ξεσηκώθηκε, για να υπερασπίσει τον ηγέτη των Γερμανών κομμουνιστών. Εκατομμύρια ήσαν οι άνθρωποι που απαίτησαν από τη γερμανική κυβέρνηση να τον απελευθερώσει. Χιλιάδες επιτροπές υπεράσπισης του Τέλμαν δημιουργήθηκαν. Τεράστιες διαδηλώσεις προλεταριακής αλληλεγγύης πλημμύρισαν τους δρόμους της Μόσχας, του Παρισιού, της Πράγας, του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης και άλλων μεγαλουπόλεων του πλανήτη. Για την απελευθέρωση του Τέλμαν κινητοποιήθηκαν οι σπουδαιότεροι εκπρόσωποι της διανόησης σε Ευρώπη και Αμερική. Ο Γκ. Δημητρώφ κάλεσε προσωπικά τον Ρ. Ρολάν και τον Α. Μπαρμπύς να πρωτοστατήσουν στον αγώνα για τη σωτηρία του Τέλμαν κι εκείνοι ανταποκρίθηκαν χωρίς τον παραμικρό δισταγμό.

«Η χιτλερική κυβέρνηση- τόνιζε ο Ρ. Ρολάν στην έκκλησή του για τη σωτηρία του Τέλμαν⁹- φοβάται την παγκόσμια κοινή γνώμη... Η κυβέρνηση του Χίτλερ φοβάται το μάτι του κόσμου κι ετοιμάζεται να εξοντώσει στα κρυφά τον Τέλμαν, με μια μυστική καταδικαστική απόφαση, χωρίς έλεγχο, χωρίς εγγυήσεις, χωρίς υπερασπιστές και μάρτυρες. Αυτή είναι η δειλία του κρατικού εγκλήματος, που έγινε νομικό σύστημα... Ολόκληρος ο κόσμος λοιπόν έχει το δικαίωμα να δηλώσει ότι κάθε καταδικαστική απόφαση, που θα εκδοθεί κρυφά ενάντια στον Τέλμαν, σημαίνει την ηθική καταδίκη της χιτλερικής κυβέρνησης. Ο Κόσμος θα την κατηγορήσει για δολοφόνο».

Ο Α. Μπαρμπύς, στη δική του έκκληση υπογράμμιζε με μια εκπληκτική για την ευστοχία της προφητική διάθεση¹⁰: «Για να αποφύγουμε τα απειλούμενα εγκλήματα του φασισμού πρέπει να στραφούμε ενεργά ενάντια στα σημερινά του εγκλήματα, πρέπει να υψώσουμε τη φωνή μας ενάντια στα εγκλήματα που προετοιμάζει αλλού ενάντια σε ανθρώπους που είναι ταξικά μας αδέλφια. Ο Τέλμαν είναι ένας από αυτούς. Αυτός είναι κείνος που σήμερα μεταξύ όλων αντιπροσωπεύει την κοινή μας υπόθεση. Η ζωή του είναι κομμάτι της δικιάς μας ζωής, κι ο αρχηγός των Γερμανών επαναστατών είναι σύντροφος όλων μας... Σύντροφοι εργάτες η μεγάλη μας φωνή μπορεί να ακουστεί ως το Βερολίνο. Σταματήστε τον απειλούμενο κίνδυνο, που απειλεί τον Τέλμαν, το παγκόσμιο προλεταριάτο, την επανάσταση. Ο Τέλμαν είναι η ενσωμάτωση όλων των θυμάτων του φασισμού. Σώζοντας αυτόν, σώνετε κι όλους. Αποσπάστε το θύμα αυτό απ' το καθεστώς των δολοφόνων, του οποίου θύματα θα γίνετε αύριο σεις, αν επιτρέψετε να γίνει αυτό!».

Τέλος, ο Μαξίμ Γκόρκι έγραφε¹¹: «Θα έρθει η στιγμή, που όλες... οι καρδιές θα ανάψουν σαν μια φλόγα και θα κάψουν ως τη ρίζα το φασισμό, τη σαπισμένη πληγή του κόσμου... Ζήτω ο Τέλμαν και οι γενναίοι σύντροφοί του, που σκάβουν ανελέητα το μνήμα τού φασισμού».

Η παγκόσμια κατακραυγή εμπόδισε τότε την άμεση, στα μυστικά και με συνοπτικές διαδικασίες, δολοφονία του Τέλμαν. Ομως, η γερμανική αστική τάξη ποτέ δεν ξέχασε τους λογαριασμούς που είχε μαζί του. Τον Αύγουστο του '44, όταν το φασιστικό καθεστώς έπνεε τα λοίσθια, ο Χίμλερ έδωσε διαταγή να μεταφέρουν τον Τέλμαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Εκεί το πρωί της 18ης Αυγούστου τον δολοφόνησαν άγρια και στη συνέχεια έκαψαν το πτώμα του στο φούρνο του κρεματορίου για να μην υπάρχει ίχνος που να τον θυμίζει.

Αμέσως μετά τη δολοφονία του Τέλμαν μέσα στο στρατόπεδο κυκλοφόρησε ένα ποίημα γραμμένο από πολιτικό κρατούμενο όπου ανάμεσα σε άλλα έλεγε: «Ο δήμιος σκότωσε μόνο το σώμα σου, η ιδέα έμεινε μαζί μας».

1 Γκ. Δημητρώφ: «Γράμμα προς Ρομαίν Ρολάν και Ανρύ Μπαρμπύς», «Ριζοσπάστης» 5/4/1934

2 Γκ. Δημητρώφ: «Κι όμως κινείται...», εκδόσεις Μνήμη '76, σελ. 10.

3 «Καστανή Βίβλος», πρώτη έκδοση Λαϊκού Βιβλιοπωλείου 1933, φωτοαντιγραφική ανατύπωση εκδόσεις «Θουκυδίδης» 1980, σελ. 97 και 198- 199

4 «Καστανή Βίβλος», στο ίδιο, σελ. 97- 98 και 199

5 Εριχ Χόνεκερ: «Από τη ζωή μου», εκδόσεις Ειρήνη, σελ. 71

6 Ιρμα Τέλμαν: «Αναμνήσεις για τον Τέλμαν», εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 47

7 Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Μια ζωή δοσμένη στον Αγώνα- οι αθάνατοι στρατιώτες της λευτεριάς», Α' έκδοση Π.Λ.Ε. 1966, β' έκδοση Γ. Παπακωνσταντίνου αχρονολόγητη, σελ. 148

8 Ιρμα Τέλμαν: «Αναμνήσεις για τον Τέλμαν», εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 66- 67

9 «Ριζοσπάστης» 30/5/1934

10 «Ριζοσπάστης» 4/6/1934

11 Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Μια ζωή δοσμένη στον Αγώνα- οι αθάνατοι στρατιώτες της λευτεριάς», σελ. 149