Το αγροτικό ζήτημα απασχολεί την ελληνική κοινωνία από παλιά, έχει τις ρίζες του στην εποχή της τουρκοκρατίας. «H κατάστασις εις την οποίαν ευρίσκοντο οι ακτήμονες και οι πτωχοί αγρότες εις μερικάς περιοχάς - γράφει ο Γ. Κορδάτος - εδημιούργησεν εις το στρώμα αυτό της αγροτιάς μαχητικήν ψυχολογίαν. Η φτώχεια των και η κακομοιριά των ήσαν ο παντοτινός σύντροφός των» ⁽¹⁾.Στην Επανάσταση του 1821 η αγροτιά παίρνει μέρος με όλες τις δυνάμεις της. Συμμετέχει ενεργά στον Αγώνα με διπλό στόχο, την επίλυση του εθνικού ζητήματος, αλλά και την απαλλαγή της από την εκμετάλλευση των Τούρκων μπέηδων και των Ρωμιών κοτσαμπάσηδων, τη βελτίωση της τραγικής θέσης της. Ομως οι ελπίδες για μια καλύτερη ζωή διαψεύστηκαν και μετά την εθνική απελευθέρωση. Η φεουδαρχική δομή της αγροτικής οικονομίας αποτελούσε την κύρια αιτία της διαιώνισης της εκμετάλλευσης των αγροτών παρά την αλλαγή φρουράς στο ιδιοκτησιακό καθεστώς. «Με την προσάρτηση της Θεσσαλίας (1881) το πρόβλημα της γης έγινε οξύτερο, γιατί τα 4/5 της γης των περιοχών που απελευθερώθηκαν ανήκαν είτε στους Τούρκους μπέηδες που παρέμειναν στην Ελλάδα, είτε πέρασαν στην κατοχή των Ελλήνων τσιφλικάδων που έσπευσαν να εξαγοράσουν σε τιμές ευκαιρίας τα κτήματα απ' τους Τούρκους που αποχωρούσαν ή ακόμα να καταπατήσουν πολλά από αυτά» ⁽²⁾.

Οι συνθήκες εργασίας των αγροτών εκείνης της εποχής, καθώς και οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στην ύπαιθρο δυσκόλευαν την οργάνωση της αγροτιάς και την ανάπτυξη αγώνων. «Οι χωρικοί ήταν σκόρπιοι εις τα κτήματα και τα χωράφια. Από την εργασία των έλειπεν ο μαζικός χαρακτήρ... Επειτα το βάρος συνηθειών αιώνων τους συνήθισεν εις την υποταγήν και η αμάθεια και η θρησκοληψία των τους επανάπαυαν με την ιδέαν πως από θέλημα θεού υποφέρουν ό,τι υποφέρουν εις τούτον τον κόσμον, πάντως όμως τους αναμένει καλύτερη ζωή εις τον ουράνιον» ⁽³⁾.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας παίρνει ταχύτερους ρυθμούς, η συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση κοινωνικών διαφοροποιήσεων στην ύπαιθρο και το ξεκλήρισμα της αγροτιάς αφ' ενός και αφ' ετέρου την εμφάνιση της εργατικής τάξης στα αστικά κέντρα, που αποτελείται κυρίως από αγρότες που καταφεύγουν σ' αυτά πουλώντας φτηνά την εργατική τους δύναμη. Ταυτόχρονα, δειλά - δειλά εμφανίζονται και οι σοσιαλιστικές ιδέες, ανεβαίνει ο βαθμός οργάνωσης των εργατών - στο Βόλο, που είναι το πιο αναπτυγμένο εμπορικό και αστικό κέντρο της Θεσσαλίας, ιδρύεται το Εργατικό Κέντρο - κυκλοφορούν οι πρώτες εργατικές εφημερίδες - στα Τρίκαλα κυκλοφορεί η εφημερίδα «Εργάται». Παράλληλα θετική συμβολή στην αφύπνιση των αγροτών έχουν και ορισμένα φωτισμένα μυαλά, οι πρόδρομοι και οι διαφωτιστές της εποχής, όπως ο Μαρίνος Αντύπας, οι αγώνες του οποίου για τη διανομή των τσιφλικιών στους ακτήμονες, αλλά και η δολοφονία του προκάλεσαν μεγάλο αναβρασμό στο θεσσαλικό κάμπο και πανελλήνια συγκίνηση.

Σημαντικό στοιχείο που δείχνει ότι οι αγρότες είχαν αντιληφθεί από τότε τη διαχρονική σημασία του συντονισμού των αγώνων τους είναι το γεγονός ότι «ο "Γεωργικός Πεδινός Σύλλογος" Καρδίτσας, μετά το συλλαλητήριο στην πλατεία της Καρδίτσας - 20 Γενάρη 1910 - αποφάσισε να στείλει αντιπροσώπους σ' όλες τις θεσσαλικές περιοχές για την ανάπτυξη κοινής δράσης» ⁽⁴⁾. Το αποκορύφωμα των αγροτικών κινητοποιήσεων της περιόδου αποτελεί ο ξεσηκωμός του Κιλελέρ (6 Μάρτη 1910).

Τα κατοπινά χρόνια η ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (Νοέμβρης 1918) και η Μικρασιατική Καταστροφή με τις τραγικές της συνέπειες αποτελούν δύο γεγονότα που θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στο αγροτικό ζήτημα, στην ανάπτυξη του αγροτικού κινήματος, αλλά και στις πολιτικές εξελίξεις της χώρας.

Η ίδρυση του ΣΕΚΕ, στο πρόγραμμα του οποίου, που εγκρίθηκε από το Α` Συνέδριό του, αναφερόταν ότι το Κόμμα «θέλει την εθνικοποίηση των τσιφλικιών και των μοναστηριακών κτημάτων και την παραχώρησίν τους εις τας κοινότητας των καλλιεργητών», βοήθησε να μπει ο αγώνας της αγροτιάς σε στέρεες βάσεις, να συνδεθεί με τον κοινό αγώνα των εργατών, να έχει προοπτική στα πλαίσια της λαϊκής εξουσίας. Η Μικρασιατική Καταστροφή (Αύγουστος 1922) επιταχύνει την αστάθεια του πολιτικού συστήματος της χώρας, το οποίο παραπαίει, έχοντας να αντιμετωπίσει τεράστια οικονομικά προβλήματα που δημιουργεί ο ξεριζωμός και η εγκατάσταση ενάμισι εκατομμυρίου περίπου προσφύγων, τη ραγδαία ριζοσπαστικοποίηση των λαϊκών στρωμάτων, συνέπεια και του μακροχρόνιου πολέμου στον οποίο είχαν εμπλέξει τη χώρα μας οι κυβερνήσεις των «Φιλελευθέρων» του Βενιζέλου και της βασιλικής παράταξης. Μέσα στη δίνη των εξελίξεων επιστρέφουν και από το Μέτωπο οι έφεδροι πολεμιστές, «αφού γνώρισαν τη φρίκη του πολέμου, γυρίζοντας στα σπίτια τους, τσακισμένοι από τις κακουχίες και αηδιασμένοι από τις βρωμιές που είδαν με τα μάτια τους, τα βρίσκουν ολότελα ρημαγμένα. Οι οικογένειές τους λιμοκτονούν. Χιλιάδες οι ανάπηροι, τα ορφανά, τα θύματα πολέμου. Η ανεργία μαστίζει τους εργάτες και οι αγρότες μένουν χωρίς χωράφια, ζώα (τα έχουν επιτάξει) και εργαλεία... Ολα αυτά τα προβλήματα συσσωρευμένα μαζί αποτελούν την αντικειμενική βάση πάνω στην οποία θεμελιώνεται και αναπτύσσεται το κίνημα των παλαιών πολεμιστών»⁽⁵⁾.

Το παλαιοπολεμιστικό κίνημα αναπτύσσει τη δράση του σε δύο μέτωπα: Ενάντια στον πόλεμο, μια και μια νέα πολεμική σύγκρουση με την Τουρκία παραμένει πιθανή, και παράλληλα πρωτοστατεί στην ανάπτυξη των αγώνων της αγροτιάς, διεκδικώντας λύσεις στα άμεσα προβλήματα που την απασχολούσαν τότε, όπως η διανομή γης στους ακτήμονες, η κατάργηση των τοκογλυφικών χρεών, η απαλλαγή των αγροτών από τη βαριά φορολογία.

Στη Θεσσαλία και σε ολόκληρη τη χώρα ιδρύονται Σωματεία Παλαιών Πολεμιστών, στα οποία πρωτοστατούν οι κομμουνιστές πολεμιστές που γύρισαν από τη φρίκη του πολέμου.

Το προοίμιο της αιματηρής εργατοαγροτικής εξέγερσης των Τρικάλων αποτελούν τα γεγονότα του Καστρακίου της Καλαμπάκας. Στις 31 Γενάρη 1925 οι αγρότες του Καστρακίου, με την καθοδήγηση του Σωματείου Παλαιών Πολεμιστών, ξεσηκώνονται και καταλαμβάνουν τα μοναστηριακά κτήματα των Μετεώρων, με αίτημα την απαλλοτρίωσή τους και τη διανομή τους στους ακτήμονες. Η ενέργειά τους συναντά την αντίδραση των τοπικών αρχών. Ενοπλες δυνάμεις της Χωροφυλακής και μιας διμοιρίας ιππικού από τη Λάρισα κυκλώνουν το χωριό και συλλαμβάνουν στελέχη του Σωματείου, αλλά η σθεναρή αντίδραση σύσσωμων των κατοίκων του χωριού αναγκάζουν το στρατό να αποσυρθεί.

Τα γεγονότα του Καστρακίου προκαλούν έντονη συγκίνηση στο λαό των Τρικάλων, αλλά και την κινητοποίησή του για να αποτρέψει τα σχέδια των αστικοτσιφλικάδικων κύκλων, που μαζί με τις στρατιωτικές και πολιτικές αρχές είχαν αποφασίσει τη βίαιη καταστολή του «επαναστατικού κινήματος», όπως χαρακτήρισαν τον αγώνα των κατοίκων. Συγκεκριμένα η Ενωση Παλαιών Πολεμιστών Τρικάλων μαζί με το Εργατικό Κέντρο της πόλης αποφασίζουν τη διοργάνωση συλλαλητηρίου διαμαρτυρίας για τη Δευτέρα 2 Φεβρουαρίου. Χιλιάδες προκηρύξεις κυκλοφορούν στα χωρία και καλούν τον κόσμο να συμμετάσχει μαζικά. Με γλαφυρό τρόπο περιγράφει τα γεγονότα στο βιβλίο του «Η αγροτική λαϊκή εξέγερση του 1925 στα Τρίκαλα» ο Χρ. Βραχνιάρης: «Το πρωινό της 2ας Φλεβάρη προμηνούσε μια ζεστή και ηλιόλουστη ημέρα. Η κίνηση στην πόλη είχε αρχίσει από πολύ νωρίς. Από τα χωριά άρχισαν να καταφθάνουν με τα γαϊδουράκια τους ή τα κάρα τους, για τις μακρινότερες αποστάσεις, οι αγρότες απ' τις γειτονικές περιοχές.... Κατά τις 11 η ώρα άρχισε να παρατηρείται μια μεγαλύτερη κίνηση στην κεντρική πλατεία. Από νωρίτερα οι νέοι της τοπικής οργάνωσης μοίρασαν σε διάφορα σημεία της πόλης προκηρύξεις της παλαιοπολεμιστικής οργάνωσης... Στο μεταξύ από τα γραφεία της Ενωσης Παλαιών Πολεμιστών ξεκίνησαν μεγάλες μάζες διαδηλωτών, με επικεφαλής τη Διοίκηση της Ενωσης και με ανυψωμένη τη μαύρη σημαία της οργάνωσης, που κατευθύνονταν προς την κεντρική πλατεία. Κατά τις 12 το μεσημέρι έκλεισαν τα μαγαζιά και η πλατεία και οι γύρω δρόμοι είχαν γέμισαν από κόσμο». Μετά την ομιλία ακολούθησε πορεία προς τη Νομαρχία. Οι συγκεντρωμένοι εργάτες και αγρότες ζήτησαν να δουν το Νομάρχη, αλλά αυτός αρνήθηκε να τους δεχτεί. «... τη στιγμή αυτή κατέφθασαν στρατιωτικές ενισχύσεις από το 5° Σύνταγμα Πεζικού, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Χ. Καβράκο... Το πλήθος των διαδηλωτών ήταν ανάστατο και ζητούσε επίμονα να αποχωρήσει ο στρατός. Ο Καβράκος όμως έμεινε ασυγκίνητος. Μέσα σ' αυτό το πανδαιμόνιο από φωνές, αποδοκιμασίες και αντεγκλήσεις, προχωρεί προς το πεζοδρόμιο και διατάζει τους σαλπιγκτές να σημάνουν διάλυση για να αποχωρήσουν οι διαδηλωτές. Το πλήθος όμως των συγκεντρωμένων έμεινε αμετακίνητο. Τότε ο Καβράκος διατάζει τους στρατιώτες να πυροβολήσουν και έδωσε το σχετικό παράγγελμα. Οι φαντάροι τρομαγμένοι σηκώνουν τα όπλα και πυροβολούν στον αέρα. Αλλά όλο εκείνο το πλήθος, αντί να τρομάξει, πλησιάζει τους φαντάρους, τους αγκαλιάζει και τους απευθύνει θερμή έκκληση: Αδέρφια μας φαντάροι, ποιον θα πυροβολήσετε; Τους πατεράδες σας; Τις μανάδες σας; Τις αδερφές σας;»... Και τότε έγινε κάτι το πρωτοφανέρωτο, που συγκίνησε βαθιά τα πλήθη των διαδηλωτών. Οι φαντάροι κατέβασαν τα όπλα. Ο Καβράκος λύσσαξε και χωρίς να δείξει την παραμικρή ταραχή έβγαλε το πιστόλι του και το σήκωσε ψηλά για να πυροβολήσει... Ρίχνει στο ψαχνό, πάνω στο συγκεντρωμένο πλήθος... Τον ακολουθούν οι αξιωματικοί και οι χωροφύλακες από τα κτίρια της αστυνομίας και της Νομαρχίας... Οι σφαίρες βρήκαν εύκολα το στόχο τους. Οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια της οδού Ασκληπιού βάφτηκαν από αθώο αίμα. Οι εργάτες και οι αγρότες πήγαιναν αδερφωμένοι και στο θάνατο...

Οπως ήταν φυσικό τα γεγονότα προκάλεσαν την έντονη συγκίνηση και αγανάκτηση των λαϊκών μαζών σε όλη την Ελλάδα. Αλλά και ο Τύπος της εποχής ασχολείται εκτενώς με τα γεγονότα. Η εφημερίδα «Θάρρος» των Τρικάλων, που εξέφραζε τις θέσεις των κυρίαρχων κύκλων της εποχής, έγραφε στο φύλλο της 3ης Φεβρουαρίου: «Τραχύ κομμουνιστικό κίνημα μετέβαλε την πόλιν εις πεδίον μάχης. 6 νεκροί και πλείστοι τραυματίαι» και στο φύλλο της 4ης Φλεβάρη 1925: «Μετά τα θλιβερά γεγονότα εξακριβούται ότι το κίνημα είχε κομμουνιστικόν και ανατρεπτικόν χαρακτήραν. Εκ των γενομένων προανακρίσεων διαπιστούται ότι το κίνημα ήτο προσχεδιασμένον. Λειτουργούσε ενταύθα επιτροπή της ΤΣΕΚΑ (σ.σ. εννοεί προφανώς την πολιτική αστυνομία που ιδρύθηκε το 1917 ύστερα από πρόταση του Λένιν), η οποία το είχε αποφασίσει». Στον αντίποδα ο «Ριζοσπάστης» της εποχής κάνει λόγο για «αιματωμένο αρραβώνα του εργάτη και του χωρικού». Στο φύλλο της 3 Φεβρουαρίου 1925 διαβάζουμε: «Τηλεγράφημα από την Καρδίτσα: Σήμερον εργάται και αγρόται Τρικάλων θελήσαντες να υποβάλουν Νομάρχην αιτήματα απαλλοτριώσεως τσιφλικιών εδέχθησαν επίθεσιν με πολυβόλα. Οι στρατιώται ηρνήθησαν να πυροβολήσουν τους αδερφούς των. Κατόπιν τούτου εσχηματίσθη λόχος αξιωματικών όστις και έβαλε με όπλα και πολυβόλα κατά του άοπλου πληθυσμού, εξ ων εφονεύθησαν και επληγώθησαν περί τους 25 εργάται και αγρόται. Η εγκληματική αύτη στάσις των αρχών Τρικάλων επροκάλεσε φρίκην εις την κοινωνίαν και έξαψιν πνευμάτων μεταξύ εργατών και αγροτών, ζητούντων εκδίκησιν του αίματος των αδερφών των. Εκτακτος αμαξοστοιχία μετέφερεν νύκτα στρατεύματα εκ Λαρίσης εις Τρίκαλα. Αναμένονται σοβαρά γεγονότα»... Υπογραφή Σιάντος.

Tων γεγονότων ακολούθησε η γνωστή τακτική των κυβερνώντων. Τρομοκρατία, έντονη στρατιωτική παρουσία σε όλη την περιοχή, συλλήψεις τοπικών στελεχών του ΚΚΕ, του Εργατικού Κέντρου, διαδηλωτών και ένα στρατοδικείο στη Λάρισα, στο οποίο τα θύματα ήταν οι κατηγορούμενοι και οι θύτες έπαιξαν το ρόλο του κατηγόρου.

1. Γ. Κορδάτου: «Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επανάστασης του 1821» σελ. 107.

2. Χ. Βραχνιάρη: «Η αγροτική - λαϊκή εξέγερση του 1925 στα Τρίκαλα», σελ. 15.

3. Γ. Κορδάτσυ: «Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επανάστασης του 1821» σελ. 107.

4. Χ. Βραχνιάρη: «Η αγροτική - λαϊκή εξέγερση του 1925 στα Τρίκαλα», σελ. 19.

5. Στο ίδιο σελ.7 - 8.