Πριν από 63 χρόνια συντρίφτηκαν οι δυνάμεις του φασιστικού άξονα. Στις 30 Απρίλη, Σοβιετικός στρατιώτης ύψωσε τη σημαία της Νίκης πάνω στο Γ` Ράιχσταγκ - κάστρο της τσακισμένης Γερμανίας. Τη νύχτα στις 8 προς 9 του Μάη στο Κάρλσχορτ - προάστιο του Βερολίνου - αντιπρόσωποι της Γερμανίας υπέγραψαν την πράξη για την πλήρη και άνευ όρων συνθηκολόγηση. Στην πολυβασανισμένη Ευρώπη ήρθε η λευτεριά και η ειρήνη. Από τότε όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη, που ήθελαν την ειρήνη στη Γη, γιόρταζαν την 9η του Μάη σα μέρα συντριβής της χιτλερικής Γερμανίας, σα μέρα σωτηρίας της ανθρωπότητας από τη φασιστική σκλαβιά, σα Μέρα Νίκης των Λαών. Σήμερα, οι κρατούντες της Ευρώπης την ονομάζουν Ημέρα της Ευρώπης. Η νίκη στο σοβιετικό λαό στοίχισε πάνω από 20 εκατ. ζωές, 25 εκατ. άνθρωποι έμειναν άστεγοι, η χώρα έχασε το 30% του εθνικού πλούτου.

Αυτός ο πόλεμος επιβλήθηκε στη Σοβιετική Ενωση από το γερμανικό φασισμό και ήταν η πιο μεγάλη ένοπλη επίθεση των τότε δυνάμεων κρούσης του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού ενάντια στο σοσιαλισμό, ήταν μια σκληρή δοκιμασία για τη μοναδική τότε σοσιαλιστική χώρα. Η ύπουλη επίθεση της χιτλερικής Γερμανίας εναντίον των Σοβιέτ τον Ιούνη του 1941 προετοιμάστηκε από την παγκόσμια αντίδραση, η οποία απέβλεπε στην εξαφάνιση του πρώτου στον κόσμο σοσιαλιστικού κράτους, της ΕΣΣΔ, που ήταν ο φάρος για τους λαούς του κόσμου, στο μοίρασμα των πλούσιων εδαφών του και την υποδούλωση των λαών. Ο Α. Χίτλερ, το Φλεβάρη του 1935, δήλωσε: «Κύριο καθήκον της Γερμανίας, σκοπός της ζωής μου και έννοια της ύπαρξης του εθνικοσοσιαλισμού είναι η εξόντωση του μπολσεβικισμού».

Οι ιμπεριαλιστές της Ευρώπης και της Αμερικής έδωσαν απλόχερη βοήθεια στα γερμανικά μονοπώλια για την ανάπτυξη της στρατιωτικο-οικονομικής βάσης της χιτλερικής Γερμανίας. Ηταν αδύνατο να αποκτήσει τέτοια δύναμη η Βέρμαχτ από 105 χιλ. άνδρες σε 3.775.000, αν δεν έπαιρνε από τις ΗΠΑ και την Αγγλία δάνεια.

Για την επίτευξη των κατακτητικών σχεδίων, επιδίωξε ο φίρερ των Γερμανών φασιστών Α. Χίτλερ να συσπειρώσει γύρω του τις πιο αντιδραστικές μιλιταριστικές δυνάμεις. Το 1936 υπογράφτηκε το «αντικομμουνιστικό σύμφωνο» συγκρότησης στρατιωτικο-πολιτικού συνασπισμού Γερμανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας. Υστερα απ' αυτό άρχισαν να ξεσπούν εστίες πολέμου στην Ευρώπη και στην Ασία με τάση παγκόσμιας σύρραξης.

Σ' αυτό σημαντικά συνετέλεσε η πολιτική ανοχής προς τον επιδρομέα, που τήρησαν οι τότε κυβερνήσεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ, με επιστέγασμα τη συνωμοσία του Μονάχου με την υπογραφή στις 29.9.1938, από Γερμανία, Ιταλία, Αγγλία και Γαλλία, συμφωνία με την οποία η Τσεχοσλοβακία διαμελίστηκε και σύντομα καταλήφθηκε ολοκληρωτικά από τη Γερμανία. Η μοναδική χώρα που εφάρμοσε σταθερά πολιτική ειρήνης ήταν η Σοβιετική Ενωση, η οποία πρότεινε τη δημιουργία συστήματος συλλογικής ασφάλειας, ικανής να σταματήσει τη φασιστική επιδρομή και, μάλιστα, δήλωσε ότι θα βοηθήσει στρατιωτικά την Τσεχοσλοβακία, όμως η αντιδραστική τσεχοσλοβακική κυβέρνηση του Μπένες απέρριψε τη βοήθεια της Σοβιετικής Ενωσης και συνθηκολόγησε με τους επιδρομείς και γρήγορα κατακτήθηκε.

Η υπογραφή της Συμφωνίας του Μονάχου ανάμεσα σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, σήμαινε στην πράξη τη δημιουργία ενιαίου αντισοβιετικού συνασπισμού των ιμπεριαλιστικών κρατών. Ολες οι προσπάθειες της ΕΣΣΔ αντιμετώπιζαν την επίμονη αντίθεση των Δυτικών πολιτικών «οπαδών του Μονάχου», που απέβλεπαν να στρέψουν τον Χίτλερ ενάντια στην ΕΣΣΔ. Ακριβώς ο αντισοβιετισμός ήταν η κινητήρια δύναμη και όχι η κατοχύρωση της ειρήνης, που έσπρωχνε τους ηγετικούς κύκλους της Αγγλίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ στην υποστήριξη του γερμανικού φασισμού.

Η πολιτική των Δυτικών εκδηλώθηκε καθαρά στις διαπραγματεύσεις της Μόσχας το 1939, όταν αρνήθηκαν να δεχτούν το σύστημα συλλογικής ασφάλειας στην Ευρώπη που πρότεινε η σοβιετική κυβέρνηση. Και το σπουδαίο είναι ότι η κυβέρνηση της Αγγλίας άρχισε μυστικές επαφές με χιτλερικούς, ώστε να πετύχει συμφωνία για το μοίρασμα του κόσμου σε βάρος της ΕΣΣΔ. Η πολιτική της «μη επέμβασης» και της ενθάρρυνσης του επιδρομέα επέτρεψε στο γερμανικό φασισμό να καταλάβει στρατηγικές θέσεις, άνοιξε το δρόμο στο Β` Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μπρος σε μια τέτοια περίπλοκη κατάσταση, στη σοβιετική κυβέρνηση μπήκε το καθήκον να μην επιτρέψει τη διεθνή απομόνωση της ΕΣΣΔ, τη δημιουργία ενιαίου αντισοβιετικού μετώπου. Απ' αυτές τις θέσεις, η ΕΣΣΔ δέχτηκε τις επανειλημμένες προτάσεις της Γερμανίας να κλείσει μαζί της σύμφωνο μη επίθεσης. Το σύμφωνο αυτό υπογράφτηκε στις 23-8-1939 για 10 χρόνια. Ηταν ένα υποχρεωτικό - και όπως έδειξε η ζωή - οξυδερκές βήμα.

Αργότερα (και ιδιαίτερα μετά την καταστροφή της Σοβιετικής Ενωσης), Δυτικοί πληρωμένοι κονδυλοφόροι, επιχειρώντας να άρουν την ευθύνη από τις δυτικές δυνάμεις για την ώθηση της Γερμανίας στον πόλεμο, κατηγόρησαν την ΕΣΣΔ για το σύμφωνο της μη επίθεσης που υπέγραψε με τη Γερμανία. Ολα τα γεγονότα που προηγήθηκαν μαζί και το Σύμφωνο του Μονάχου αποσιωπούνται, κρύβουν την αλήθεια. Η σοβιετική κυβέρνηση υπέγραψε το σύμφωνο με τη Γερμανία μόνο αφού εξαντλήθηκαν όλες οι δυνατότητες δημιουργίας συστήματος συλλογικής ασφάλειας, ικανής να σταματήσει τη φασιστική επίθεση. Το σύμφωνο αυτό κατάφερε χτύπημα στα αντισοβιετικά σχέδια των δυτικών δυνάμεων: Διασπάστηκε ο ενιαίος αντισοβιετικός συνασπισμός των ιμπεριαλιστικών χωρών, που είχε δημιουργηθεί στη βάση της Συμφωνίας του Μονάχου. Η ΕΣΣΔ προσωρινά απομάκρυνε τότε την άμεση πολεμική απειλή, χρησιμοποιώντας έξυπνα την περίοδο αυτή για την εδραίωση της άμυνάς της. Οι Αγγλογάλλοι ιμπεριαλιστές πίστευαν ότι ο Χίτλερ θα επιτεθεί πρώτα στην ΕΣΣΔ. Αλλά τα πράγματα εξελίχτηκαν διαφορετικά και επιτέθηκε στις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Οχι άμεσα, αλλά σε συμμάχους τους.

Η αντισοβιετική πολιτική των Δυτικών συνέχισε να κυριαρχεί στις ενέργειές τους και τότε, όταν ο Β` Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε γεγονός. Και αυτό φάνηκε από τη στάση τους απέναντι στην Πολωνία, την οποία άφησαν να την καταστρέψουν οι χιτλερικοί, παρόλο που οι Αγγλογάλλοι είχαν υπεροχή στο δυτικό μέτωπο ενάντια στη Γερμανία, ενώ είχαν υποσχεθεί βοήθεια στην περίπτωση επίθεσης της Γερμανίας. Θυσίασαν συνειδητά την Πολωνία, έτσι που ο χιτλερικός στρατός να φτάσει στα σύνορα της ΕΣΣΔ. Η Πολωνία, όπως και η Τσεχοσλοβακία, έγινε θύμα της πολιτικής ενθάρρυνσης της φασιστικής επίθεσης ενάντια στη Σοβιετική Ενωση.

Συνέχιση της συναλλαγής του Μονάχου υπήρξε η περίοδος Σεπτέμβρη 1939 έως τον Απρίλη 1940, που οι ένοπλες δυνάμεις της Αγγλο-Γαλλίας δεν έκαναν κανενός είδους επιχειρήσεις. Οι στρατοί τους έμειναν άπραγοι. Οι κυρίαρχοι κύκλοι προσπαθούσαν να συμφωνήσουν με τη Γερμανία ενάντια στην ΕΣΣΔ. Υπέθεταν ότι με την προώθηση των γερμανικών στρατευμάτων στα σύνορα της Σοβιετικής Ενωσης θα επιτευχθεί ο στρατηγικός σκοπός - να συντρίψουν τη χώρα των Σοβιέτ με τη βοήθεια της χιτλερικής Γερμανίας.

Ομως τα γεγονότα, παρά τα όνειρα των Δυτικών, πήραν άλλη κατεύθυνση. Η Γερμανία, πριν καταφέρει το χτύπημα ενάντια στην ΕΣΣΔ, προτίμησε τους πιο αδύνατους αντιπάλους, Γαλλία και Αγγλία. Ο Χίτλερ ρίχτηκε ενάντια σε κείνους που σε μεγάλο βαθμό συντέλεσαν στη δημιουργία της, σ' αυτούς που επιδίωξαν ν' ανοίξουν στον Χίτλερ τις πύλες για εκστρατεία προς την Ανατολή.

Στις 10 του Μάη 1940, οι χιτλερικοί άρχισαν επίθεση στο δυτικό μέτωπο. Στις 14 του Ιούνη μπήκαν στο Παρίσι. Η Γαλλία ηττήθηκε. Το αγγλικό εκστρατευτικό σώμα, εγκαταλείποντας τον οπλισμό του και έχοντας μεγάλες απώλειες σε άντρες, κατόρθωσε να διαπεραιωθεί στην Αγγλία. Σε διάρκεια ενός χρόνου, η φασιστική Γερμανία και οι δορυφόροι της σχεδόν κατέκτησαν όλο το ηπειρωτικό τμήμα της Δυτικής Ευρώπης, τα ιταλο-γερμανικά στρατεύματα εισέδυσαν στη Βόρεια Αφρική.

Κίνδυνος απειλούσε την Αγγλία. Την έσωσε η προετοιμασία για επίθεση ενάντια στη Σοβιετική Ενωση που άρχισε και απέσπασε τον Χίτλερ από την ιδέα εισβολής στα βρετανικά νησιά.

Ετσι η αντισοβιετική γραμμή των Δυτικών χρεοκόπησε και έγινε αιτία μεγάλης τραγωδίας για τους λαούς τους.

Στις 22 του Ιούνη 1941, η χιτλερική Γερμανία επιτέθηκε ύπουλα ενάντια στην ΕΣΣΔ. Ο σοβιετικός λαός ξεσηκώθηκε σύσσωμος ενάντια στην επίθεση. Αρχισε γι' αυτόν ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος, ο οποίος, όπως έδειξε, υπήρξε ο αποφασιστικός παράγοντας της μετατροπής του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου από ιμπεριαλιστικό σε απελευθερωτικό αγώνα των λαών ενάντια στη φασιστική τυραννία. Στις τεράστιες εκτάσεις του σοβιετο-γερμανικού μετώπου διεξήχθησαν σκληρότατες μάχες. Το ανατολικό μέτωπο έγινε το κύριο μέτωπο του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Η φασιστική Γερμανία αποσκοπούσε να συντρίψει τις σοβιετικές ένοπλες δυνάμεις και να τσακίσει το σοβιετικό κράτος. Στο μέτωπο έριξαν αυτή και οι δορυφόροι της τη βασική μάζα του στρατού τους: 190 μεραρχίες και 4 αεροπορικούς στόλους, 5,5 εκατ. αξιωματικούς και στρατιώτες, πάνω από 47 χιλ. πυροβόλα και όλμους, 4,3 χιλ. τανκς και πυροβόλα εφόδου, 5 χιλ. μαχητικά αεροπλάνα, πάνω από 150 μαχητικά πλοία. Ο επιδρομέας είχε σχεδόν δυο φορές μεγαλύτερη αριθμητική υπεροχή. Υπεροχή είχε στον εξοπλισμό με νέου τύπου τανκς και αεροπλάνα. Εκτός τούτων, οι χιτλερικοί χρησιμοποίησαν και το βιομηχανικό δυναμικό των κατακτημένων απ' αυτούς χωρών.

Στην πορεία του πολέμου, η γερμανοφασιστική διοίκηση, επωφελούμενη από το γεγονός ότι οι σύμμαχοι της ΕΣΣΔ δε διεξήγαγαν δραστικές επιχειρήσεις στα άλλα μέτωπα, έστελνε προς το ανατολικό μέτωπο όλο και νέες ενισχύσεις. Ετσι εξηγείται να έχουν επιτυχίες στην αρχική περίοδο του πολέμου και να κατακτήσουν μεγάλες περιοχές της ΕΣΣΔ. Αλλά ο σοβιετικός λαός και οι Ενοπλες Δυνάμεις του άντεξαν, συγκράτησαν την πίεση του εχθρού και, τελικά, του κατάφεραν συντριπτική ήττα.

Στην πορεία του πολέμου και η δύναμη του σοβιετικού στρατού αυξανόταν συνεχώς. Ενώ τον Ιούνη του 1941 αποτελούνταν από 2,9 εκατομμύρια άνδρες, αργότερα έφθασε τα 6,7 εκατομμύρια.

Στην ιστορική μάχη της Μόσχας, τα σοβιετικά στρατεύματα συνέτριψαν και απώθησαν από την πρωτεύουσα τα υπολείμματα μιας στρατιάς ενός εκατομμυρίου χιτλερικών. Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη ήττα των στρατευμάτων του «άξονα». Ξέφτισε ο μύθος για το ακατανίκητο του χιτλεροφασιστικού στρατού και της αεροπορικής του δύναμης.

Θρίαμβος της ισχύος των σοβιετικών όπλων υπήρξε η μάχη του Στάλινγκραντ, όπου ο φασιστικός συνασπισμός έχασε περίπου 1,5 εκατ. αξιωματικούς και στρατιώτες, το ένα τέταρτο των μάχιμων δυνάμεών του στο σοβιετο-γερμανικό μέτωπο.

Η μάχη στο Στάλινγκραντ συνέβαλε αποφασιστικά στην επίτευξη στροφής στην πορεία του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, όσο και όλου του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

Η νέα μεγάλη επίθεση των χιτλερικών τον Ιούλη του 1943 στο Κουρσκ δεν είχε επιτυχία. Ο αντίπαλος έχασε περίπου 500 χιλ. άνδρες, 1.500 τανκς, 3.700 αεροπλάνα, 3.000 πυροβόλα και όλμους. Ο συσχετισμός άλλαξε τώρα υπέρ του σοβιετικού στρατού και ο εχθρός πέρασε αναγκαστικά σ' όλα τα σημεία του μετώπου σε άμυνα.

Το 1944, σ' όλη την έκταση από τη θάλασσα του Μπάρεντς έως τη Μ. Θάλασσα, αποκαταστάθηκαν τα κρατικά σύνορα της Σοβιετικής Ενωσης και οι πολεμικές επιχειρήσεις διεξάγονταν έξω από τα όρια της ΕΣΣΔ. Αρχισε η μεγάλη απελευθερωτική εκστρατεία του Κόκκινου Στρατού, που έδωσε άμεση βοήθεια στους λαούς της Ευρώπης στον αγώνα ενάντια στη φασιστική τυραννία και τελείωσε με την πλήρη συντριβή του Γ` Ράιχ.

Από τις 22 Ιούνη 1941 έως τις 9 Μάη 1945 το σοβιετο-γερμανικό μέτωπο ήταν το αποφασιστικό μέτωπο ολόκληρου του Παγκόσμιου Πολέμου, από την άποψη του αριθμού των φασιστικών δυνάμεων που απασχόλησε, της διάρκειας και της σκληρότητας του αγώνα και των αποτελεσμάτων. Ακριβώς σ' αυτό το μέτωπο ήταν συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο τμήμα των ενόπλων δυνάμεων της φασιστικής Γερμανίας και των δορυφόρων της - στρατιωτική τεχνική του αντιπάλου - ήταν επίσης και το πιο μεγάλο μέτωπο του Β` Παγκόσμιου Πολέμου, καθώς και το πιο ενεργό σε σύγκριση με τ' άλλα μέτωπα. Σ' αυτό έως τα μέσα του 1944 βρίσκονταν 153-201 μεραρχίες της φασιστικής Γερμανίας και από 36-72 μεραρχίες των δορυφόρων της. Πριν το άνοιγμα του 2ου μετώπου στην Ευρώπη (Ιούνη 1944) ενάντια στα αγγλο-αμερικανικά στρατεύματα δρούσαν μόνο 2 έως 19 μεραρχίες, στη Βόρεια Αφρική και στη Σικελία η Βέρμαχτ είχε έως το φθινόπωρο του 1943 από 2 έως 8 μεραρχίες.

Η αποφασιστική συμβολή της ΕΣΣΔ στη νίκη καθορίζεται από το γεγονός ότι πάνω από το 73% των συνολικών απωλειών του γερμανικού στρατού σημειώθηκε στις μάχες με το σοβιετικό στρατό και οι απώλειες που είχε η Βέρμαχτ στο Ανατολικό Μέτωπο ήταν 4 φορές περισσότερες από το δυτικο-ευρωπαϊκό και το μεσογειακό θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων μαζί, κι από άποψη νεκρών και τραυματιών έξι φορές περισσότερες. Στο σοβιετο-γερμανικό μέτωπο εξοντώθηκε βασικό τμήμα της πολεμικής τεχνικής του αντιπάλου - το 75% απωλειών σε τανκς, πυροβόλα εφόδου, πάνω από το 75% του πυροβολικού και το 75% των συνολικών απωλειών της αεροπορίας.

Ετσι, η Σοβιετική Ενωση σήκωσε τα κύριο βάρος του πολέμου. Οι ένοπλες δυνάμεις της, όχι μόνο έφραξαν το δρόμο στη φασιστική επίθεση, αλλά εξόντωσαν κάθε δυνατότητα εκπλήρωσης του στόχου του Χίτλερ. Στο σοβιετο-γερμανικό μέτωπο συντρίφτηκαν οι κύριες δυνάμεις της φασιστικής Γερμανίας, έχασε 10 εκατ. άνδρες από τα 13,6 εκατ. που έχασε αυτή σε όλα τα μέτωπα του παγκόσμιου πολέμου. Οι ένοπλες δυνάμεις της ΕΣΣΔ όχι μόνο υπεράσπισαν την πατρίδα τους, αλλά εκπλήρωσαν με τιμή το διεθνιστικό τους χρέος - βοήθησαν τους λαούς να απελευθερωθούν από τη χιτλερική τυραννία, όπου για την απελευθέρωση των ξένων λαών έπεσαν στο πεδίο των μαχών πάνω από 1 εκατομμύριο άνδρες κι άλλα δύο εκατομμύρια τραυματίες. Μόνο για την απελευθέρωση της Πολωνίας, οι απώλειες ήταν πάνω από 600 χιλ. Σοβιετικοί στρατιώτες.

Με τη βοήθεια της Σοβιετικής Ενωσης στα εδάφη της συγκροτήθηκαν τμήματα για αντίσταση όπως των Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας, Ρουμανίας, Γιουγκοσλαβίας, Γαλλίας και έτσι μπόρεσε να αναπτυχθεί ισχυρό κίνημα αντίστασης στις κατεχόμενες ευρωπαϊκές χώρες με 2.200.000 άτομα.

Ο πόλεμος, που επιβλήθηκε στη Σοβιετική Ενωση από το φασιστικό άξονα, τελείωσε με πλήρη ήττα του. Η νίκη πάνω στη φασιστική μηχανή, αναμφίβολα, επιτεύχθηκε με κοινές προσπάθειες πολλών λαών και ανάμεσα σ' αυτούς και του ελληνικού λαού, με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές. Με την προέλαση του Κόκκινου Στρατού στα Βαλκάνια, ο ΕΛΑΣ πέρασε στη γενική του επίθεση του Οκτώβρη 1944 και απελευθέρωσε τη χώρα μας.

Οσον αφορά το πώς εκτιμούσαν το ρόλο της ΕΣΣΔ στην επίτευξη της νίκης πάνω στη φασιστική Γερμανία οι ηγέτες των χωρών της αντιχιτλερικής συμμαχίας, αρκεί να ακούσουμε: Ντ. Αϊζενχάουερ: «Οι εκστρατείες, που διεξήγαγε ο Κόκκινος Στρατός... έπαιξαν σπουδαιότατο ρόλο στην ήττα της Γερμανίας. Η ικανότητα των Σοβιετικών ηγετών, το θάρρος και η αντοχή των στρατιωτών τους - ανδρών και γυναικών - προκαλούν το θαυμασμό όλων...».

Σαρλ ντε Γκολ: «Οι Γάλλοι γνωρίζουν... ότι ακριβώς η Σοβιετική Ρωσία έπαιξε τον κύριο ρόλο στην απελευθέρωσή τους...».

Δυστυχώς, τότε και στις μέρες μας, στη Δύση λένε συχνά ότι τη ραχοκοκαλιά του φασισμού δεν την έσπασαν οι μάχες στη Μόσχα, στο Στάλινγκραντ και στο Κουρσκ, αλλά τα γεγονότα στον Ειρηνικό Ωκεανό και στη Βόρεια Αφρική. Η νίκη των Αγγλων στη Βόρεια Αφρική στο Ελ Αλαμέιν στοίχισε στον Χίτλερ 55 χιλιάδες άνδρες, τον ίδιο χρόνο στη μάχη του Στάλινγκραντ η Βέρμαχτ έχασε ενάμισι εκατ. άνδρες.

Κύριος δημιουργός στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο ήταν ο σοβιετικός λαός. Η νίκη αυτή έδειξε το ακατανίκητο του σοσιαλιστικού κράτους με ηγέτη και καθοδηγητή το Κομμουνιστικό Κόμμα, ήταν νίκη της ηθικοπολιτικής ενότητας, της φιλίας των λαών της ΕΣΣΔ. Απέδειξε την ανωτερότητα της σοβιετικής στρατιωτικής επιστήμης και τέχνης, την ανωτερότητα της στρατηγικής καθοδήγησης του Ανώτερου Στρατηγείου, επικεφαλής του οποίου όλα αυτά τα χρόνια του πολέμου βρισκόταν ο Β. Ι. Στάλιν.

Δυστυχώς, οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δεν το συγχώρεσαν αυτό. Από τις πρώτες κιόλας μέρες της Νίκης, φρόντισαν παντοίω τρόπω να ζει η ανθρωπότητα σε κλίμα ψυχρού πολέμου. Τελικά στα χρόνια του '90 έχουμε πισωγύρισμα, την καταστροφή των σοσιαλιστικών χωρών της Ευρώπης και της Σοβιετικής Ενωσης, πράγμα που μας έδειξε ότι ο κίνδυνος πισωγυρίσματος δεν εξέλιπε, μήνυμα που προειδοποιεί την ανθρωπότητα της ειρήνης ότι δεν επιτρέπεται ο εφησυχασμός, η έλλειψη επαγρύπνησης, γιατί οι δυνάμεις του κεφαλαίου και της πισωδρόμησης δεν παύουν να προσπαθούν να πισωγυρίσουν τον τροχό της Ιστορίας στην καταστροφή της ανθρωπότητας. Η «νέα τάξη» του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και η καπιταλιστική Ευρωπαϊκή Ενωση οδηγούν τους λαούς στην καταστροφή. Το μήνυμα των ημερών μας είναι: Ενιαίο μέτωπο αγώνα κατά των νεοϊμπεριαλιστών. Ο τροχός της Ιστορίας όσα πισωγυρίσματα κι αν έχει στο δρόμο του θα τραβήξει μπροστά. Αυτός είναι ο κοινωνικός νόμος της ανθρώπινης δραστηριότητας και της κοινωνικής εξέλιξης, οι λαοί του κόσμου δε θα επιτρέψουν στο λυκαυγές του 21ου αιώνα στις δυνάμεις των καπιταλιστών να σκορπούν το θάνατο, γιατί δε θέλουν να υποταχθούν στη νέα «Ιερά Συμμαχία» που λέγεται ΝΑΤΟ και στην άλλη λυκοσυμμαχία, την ΕΕ.

Το σάλπισμα του Ρήγα Φεραίου σήμερα γίνεται ξανά επίκαιρο. Καλούμαστε όλοι οι λαοί των Βαλκανίων να υπερασπίσουμε ενωμένοι την Ειρήνη και τα δικαιώματά μας, να αποφασίζουμε εμείς οι ίδιοι για το σήμερα και το αύριο των χωρών μας. Ο κάθε λαός στη χώρα του και συντονισμένα όλοι μαζί στην αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή πάλη για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου.

Μέσα σε ατμόσφαιρα έντονης συγκινησιακής φόρτισης, ο Κ. Καζάκος, απήγγειλε με τη θερμή και στεντόρεια φωνή του, το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο», το οποίο έγραψε την ίδια μέρα της εκτέλεσης του Ν. Μπελογιάννη, στις 30 Μάρτη του 1952, από το νησί του Αη - Στράτη όπου ήταν εξόριστος. Τα φώτα χαμηλώνουν, το πορτρέτο του Νίκου Μπελογιάννη εμφανίζεται στο κινηματογραφικό πανί, ο Κ. Καζάκος ανεβαίνει στο βήμα.

«Σήμερα το στρατόπεδο σωπαίνει.

Σήμερα ο ήλιος τρέμει αγκιστρωμένος στη σιωπή

όπως τρέμει το σακάκι του σκοτωμένου στο συρματόπλεγμα.

Σήμερα ο κόσμος είναι λυπημένος.

Ξεκρέμασαν μια μεγάλη καμπάνα και την ακούμπησαν στη γη.

Μες στο χαλκό της καρδιοχτυπά η ειρήνη.

Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.

Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους

το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.

Οι δολοφόνοι κρύβονται πίσω από τα μαχαίρια τους.

Τραβηχτείτε πέρα δολοφόνοι. Τραβηχτείτε πέρα.

Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους

το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.

Τους σκότωσαν. Τους σκότωσαν.

Ενας άνεμος που πέρασε μες απ' το σκοτεινό τούνελ της σιωπής μας έφερε το μαντάτο.

Τους σκότωσαν. Τους σκότωσαν.

Δυο ξεχασμένοι γλόμποι ξεθωριάζουνε στην ξώπορτα της μέρας.

Τους σκότωσαν.

[...]

Ηταν πικρό το τσάι σήμερα. Αφουγκραζόμασταν

ένα μεγάλο αμάξι που σταμάτησε στο δρόμο -

ένας τροχός του χτύπησε στο βράχο.

Μπορεί να 'ταν ο τροχός της ιστορίας.

Γιατί η γριούλα που βούρτσιζε στην μπαλκονόπορτα

το μαύρο κυριακάτικο φουστάνι της

πέτρωσε εκεί σα να κατάλαβε

τι μαύρο που 'ναι το μαύρο χρώμα

σα να 'δε ανεβασμένη μια μαύρη σημαία στο κατάρτι του χρόνου.

Λογαριάζαμε στα δάχτυλα: μεθαύριο,

μεθαύριο, ναι, μπαίνει ο Απρίλης.

Λέγαμε: θα βρούμε στο πανέρι της άνοιξης

πολλές χρυσές βελόνες, πολλές χρωματιστές κουβαρίστρες

να μπαλώσουμε το γέλιο του παιδιού

να μπαλώσουμε τις ρυτίδες της μάνας

να ράψουμε ακόμα κι ένα κομμένο πόδι, ένα σπασμένο κρανίο - λέγαμε.

Μια καρδιά χωρισμένη στα δύο,

απ' τη μια το ψωμί και το φιλί

απ' την άλλη το χρέος - θα σμίξει, λέγαμε,

μεθαύριο Απρίλης. Κάτου απ' τα δέντρα η ειρήνη,

θα χαιρετιούνται οι άνθρωποι μες απ' τα δίχτυα των αχτίνων

το φως θα κλείσει με τη φούχτα του την υψωμένη κάννη

θα χαμηλώσει η κάννη και θα γράψει στο χώμα

ένα μικρό κύκλο σαν το μηδέν

κι ύστερα γύρω στο μηδέν γραμμές - γραμμές

σαν τις αχτίνες του ήλιου που χαράζουν τα παιδιά στον άμμο.

Λογαριάζαμε στα δάχτυλα:

μεθαύριο Απρίλης και το Πάσχα

θα φιληθούνε οι άνθρωποι.

Τους σκότωσαν.

Τούτα τα πρόσωπα είναι σαν τα σταματημένα ρολόγια.

Τι ώρα να 'ναι; Τι ώρα να 'ναι σήμερα;

Ποιος σταμάτησε τούτα τα ρολόγια;

Ποιος σταμάτησε στη μέση τον Απρίλη;

Ποιος έγραψε με κάρβουνο σταυρούς πάνου στις πόρτες;

Ποιος σταμάτησε το χαμόγελο στα μάτια της μάνας; Τι ώρα να 'ναι;

Ποιος έκοψε στα δυο την ελπίδα; Τι ώρα να 'ναι; Πέστε μου λοιπόν.

Η κυρα-Λένη γύρισε απ' την αγορά μ' άδειο το καλάθι της.

Δε θυμάμαι, είπε, γιατί πήγα.

Οπου πηγαίνω βρίσκουμαι μπροστά στους σκοτωμένους.

Αν έχεις κάτι να μου πεις θα το ξεχάσω.

Δεν ξεχνάω τους σκοτωμένους. Το φουστάνι μου

αγγριώνει στους σταυρούς. Οι νεκροί με κρατάνε.

Ο,τι μου πουν θα κάνω. Παιδί μου, παιδί μου,

αυτοί πέθαναν για να ζήσεις.

Μην το ξεχνάς. Αν το θυμάσαι αυτοί δε θα πεθάνουν.

[...]

Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους

το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.

Οχι δε σου ταιριάζει εσένα Μπελογιάννη τούτο το σιωπηλό πένθος

τούτες οι μαύρες κορδέλες άκρη άκρη στο φουστάνι της άνοιξης

τούτο το πράσινο σαπούνι που λιώνει ξεχασμένο στη σκάφη θολώνοντας το νερό.

Για σένανε είναι οι μεγάλες σάλπιγγες, τα μεγάλα τύμπανα,

οι μεγάλες καμπάνες και οι μεγάλες παρελάσεις,

ο μεγάλος όρκος των λαών πάνω στο φέρετρό σου

η μεγάλη μέρα της τριάντα του Μάρτη

που μπαίνει στο καινούργιο εορτολόγιο των ηρώων και των μαρτύρων της ειρήνης.

[...]

Εσύ σκαρφάλωσες στη ράχη του χάρου

κουρντίζοντας με γρήγορο χέρι το ρολόι του ήλιου.

Να φύγουν πιο γρήγορα οι δείχτες.

Να φύγει τούτη η μέρα.

Να φύγει το μαύρο απ' τα μάτια μας.

Να φύγει τ' άδικο απ' τον κόσμο.

[...]

Νίκο, είχες μια καρδιά γεμάτη απ' το αίμα του ήλιου.

Οταν περπατούσες στα ερείπια του φθινοπώρου

είχες πάντα στη μέσα τσέπη του σακακιού σου το σχέδιο της καινούργιας πολιτείας μας,

γι' αυτό χαμογελούσε ο λαός μέσα στα μάτια σου.

Εφυγες τώρα Νίκο

ανάβοντας μ' ένα γαρύφαλλο από φλόγα το κουράγιο του κόσμου,

ανάβοντας την ελπίδα στην καρδιά των λαών,

ανάβοντας τους αστερισμούς της ειρήνης στο στερέωμα του κόσμου,

πάνω απ' τις πεδιάδες τις σπαρμένες με κόκαλα.

Επεσες, Νίκο, με τ' αφτί σου κολλημένο στην καρδιά του κόσμου,

ν' ακούς τα βήματα της λευτεριάς να βαδίζουν στο μέλλον,

ν' ακούς το μέλλον να ξεδιπλώνει εκατομμύρια κόκκινες σημαίες

πάνω απ' το γέλιο των παιδιών και των κήπων.

[...]

Η νύχτα κόβει με το σουγιά της μικρά κομμάτια τ' όνειρο.

Ενα δέντρο κάνει φτερά. Ενα παιδί μεγαλώνει.

Ορκιστείτε να 'χει το παιδί το ψωμί του και το βιβλίο του

να μάθει να γράφει σ' αγαπώ,

να κρατάει μπράτσο τον ήλιο σ' ένα ανθισμένο περιβόλι.

Ο κομμουνισμός είναι η νιότη του κόσμου,

η λευτεριά και η ομορφιά του κόσμου. Ορκιστείτε.

[...]

Αύριο μεθαύριο θα επιστρέψουμε απ' το μεγάλο πόνο μας στις καθημερινές δουλειές μας,

θα φάμε το ψωμί μας. Το ψωμί είναι νόστιμο

όσο πικρές κι αν είναι οι μέρες μας. Πρέπει να φάμε το ψωμί μας.

Πρέπει να ζήσουμε, να διεκδικήσουμε τη ζωή μας και το δίκιο σας.

Μα και την ώρα που θα τρώμε θα 'μαστε έτοιμοι. Το ξέρουμε

είναι βαριά η κληρονομιά σου Μπελογιάννη -

θα τη σηκώσουμε στους ώμους μας.

Συχνά δυσκολευόμαστε, θα δυσκολευτούμε πιότερο -

θα την κρατήσουμε στους ώμους μας.

Η πληγή μας μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, το ίδιο κι η πίστη μας.

Θα φέρουμε την κληρονομιά σου στους ώμους μας,

ως την πόρτα του ήλιου, Μπελογιάννη.

Καλημέρα αδέρφια μου.

Καλημέρα ήλιε

Καλημέρα κόσμε.

Ο Μπελογιάννης μας έμαθε άλλη μια φορά

πώς να ζούμε και πώς να πεθαίνουμε.

Μ' ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία.

Μ' ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώνει.

Καλημέρα σύντροφοι

Καλημέρα ήλιε

Καλημέρα Μπελογιάννη.

Τώρα, ας βροντήσουνε της λευτεριάς τα τύμπανα κι οι σάλπιγγες.

Καλημέρα Μπελογιάννη.

Ακόμη μια φορά. Ακόμη μια φορά

εσύ Νίκο πολέμησες για όλους μας

εσύ νίκησες για όλους μας

εσύ απόδειξες

πόσο μικρά είναι αυτή την ώρα τα μικρά όνειρα,

[...]

μπροστά στο μπόι της χαράς να πεθαίνεις

για τη χαρά του κόσμου.

[...]

Πόσο μικρή είναι τούτη η λευτεριά μπροστά στην άγρια λευτεριά

να βγάζεις την καρδιά σου σα γαρύφαλλο απ' τον κόρφο σου

για να μοσκοβολάν τα σύμπαντα θυσία και ειρήνη.

[...]

Καλημέρα ανθρώποι μου

Καλημέρα ήλιε

Καλημέρα Μπελογιάννη».

Γίνονται όλοι μαζί μια φωνή και τραγουδούν: «Και να, αδελφέ μου, που μάθαμε να κουβεντιάζουμε

ήσυχα - ήσυχα κι απλά.

Καταλαβαινόμαστε τώρα - δε χρειάζονται περισσότερα.

Κι αύριο λέω θα γίνουμε ακόμα πιο απλοί

θα βρούμε αυτά τα λόγια που παίρνουν το ίδιο βάρος σ' όλες

τις καρδιές, σ' όλα τα χείλη

έτσι να λέμε πια τα σύκα: σύκα, και τη σκάφη: σκάφη,

κι έτσι που να χαμογελάνε οι άλλοι και να λένε: «τέτοια ποιήματα

σου φτιάχνουμε εκατό την ώρα». Αυτό θέλουμε κι εμείς.

Γιατί εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε, αδελφέ μου,

απ' τον κόσμο

εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο».

Το λόγο παίρνει ο Β. Κολοβός, η αφήγηση ξεκινά:

Ο Νίκος Μπελογιάννης έζησε συγκλονιστική ζωή. Αγώνες, εξορίες, φυλακίσεις, βασανισμούς, παρανομία. Φεύγοντας από την Αμαλιάδα για σπουδές στη Νομική Σχολή της Αθήνας στα δεκαοχτώ του χρόνια, οργανώνεται στην ΟΚΝΕ και σε δύο χρόνια στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Αυτό θα καθορίσει όλη του τη ζωή. Λόγω της συνδικαλιστικής του δράσης στο φοιτητικό χώρο, αλλά και εξαιτίας της συμμετοχής του στο κίνημα των σταφιδοπαραγωγών, συλλαμβάνεται και εξορίζεται στην Ιο. Μεταφέρεται στην Αμαλιάδα, δικάζεται και καταδικάζεται σε δύο χρόνια φυλάκιση. Η απόφαση ακυρώνεται. Στρατεύεται, επιχειρεί να οργανώσει κομμουνιστικές ομάδες, συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε πέντε χρόνια και κλείνεται στη φυλακή της Αίγινας. Είναι μόνο είκοσι τριών χρόνων.

Με την εισβολή των Γερμανών μεταφέρεται στην Ακροναυπλία, μετά στην Κέρκυρα, απ' όπου μαζί με άλλους κρατούμενους, με εντολή του Κόμματος, δραπετεύει. Περνάει στην Πελοπόννησο, γίνεται καπετάνιος του 8ου Συντάγματος της 3ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στη Σπάρτη. Εκλέγεται μέλος του Γραφείου Περιοχής του Κόμματος και αναλαμβάνει τον τομέα Διαφώτισης.

Με την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού στέλνεται στο Γενικό Επιτελείο και ορίζεται πολιτικός επίτροπος της 10ης Μεραρχίας. Στη θρυλική μάχη του Γκόλιου τραυματίζεται. Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού περνάει στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Το 1950 εκλέγεται αναπληρωματικό και στη συνέχεια τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος. Επιλέγεται απ' το Πολιτικό Γραφείο να έρθει στην Ελλάδα για να ξεκαθαρίσει και να ανασυγκροτήσει τον παράνομο μηχανισμό με το όνομα Ερρίκος Πάνος Αργεντινός στα μέσα του καλοκαιριού. Με τις πρώτες επαφές αποκτά άλλη ταυτότητα και παίρνει το όνομα υπαρκτού προσώπου.

Στις 20 Δεκέμβρη συλλαμβάνεται από την Ασφάλεια μαζί με άλλα τριάντα στελέχη και παραπέμπονται στο έκτακτο στρατοδικείο για παράβαση του νόμου 509. Μαζί με άλλους έντεκα καταδικάζονται σε θάνατο. Μεταφέρεται στην Κέρκυρα. Ξεσπάει η υπόθεση των ασυρμάτων, που δεν είναι μια ανακάλυψη της στιγμής, αλλά η αφετηρία για να ξεκινήσει η παραπομπή του ίδιου και των συντρόφων του στη δεύτερη δίκη με το νόμο 375 περί κατασκοπίας.

Ο Μπελογιάννης μεταφέρεται από την Κέρκυρα στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών. Ο περιβόητος Πανόπουλος, που ο Μεταξάς τον είχε στείλει στη χιτλερική Γερμανία για να εντρυφήσει στη δίωξη του κομμουνισμού, συνεργάτης των Γερμανών στην Κατοχή, τώρα είναι ο γενικός διευθυντής και του κάνει ευθέως την πρόταση: «Για τη δική σου αξιοπρέπεια και τη δική μας, δε σου ζητάμε δήλωση. Ελα μαζί μας κι αύριο θα είσαι υπουργός». Ο Μπελογιάννης ποτέ δε γέλασε περισσότερο στη ζωή του. Απ' αυτή την άρνηση αρχίζει ο Γολγοθάς που θα τον οδηγήσει στη σταύρωση.

Η δεύτερη δίκη του με το νόμο 375 του Μεταξά αρχίζει στις 15 Φλεβάρη του 1952. Αυτό που ήθελαν οι Αμερικανοί απ' την κυβέρνηση Πλαστήρα το πέτυχαν. Και τον αδάμαστο αγωνιστή να εξοντώσουν, για να μην κυριαρχήσει στην κομματική, αλλά και την πολιτική ζωή, και το δρόμο του Παπάγου να ετοιμάσουν, αφού θα φορτώσουν στον Πλαστήρα την προδιαγεγραμμένη εξόντωση του Μπελογιάννη. Ολα δρομολογούνται ακριβώς όπως τα είχαν σχεδιάσει.

Η απολογία του Μπελογιάννη, που από κατηγορούμενος έγινε κατήγορος του καθεστώτος, ξεσκέπασε όλη τη σκευωρία, ανέτρεψε όλο το προπαγανδιστικό οικοδόμημα. Αποδείχτηκε, όπως και στις ανακρίσεις της Ασφάλειας, ότι οι κομμουνιστές δεν είναι όργανα ξένων. «Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα. Ξεκίνησε από μια φούχτα ανθρώπους τον καιρό του Μαρξ, έφτασε σήμερα τα 800 εκατομμύρια κι αύριο θα απλωθεί σε όλο τον κόσμο. Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τόσο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αν και υπάρχει διαφορά, οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, ενώ οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους για να ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν. Ποιο όργανο των ξένων μπορεί να προσφέρει τη ζωή του για έναν τέτοιο μεγάλο σκοπό;».

Από τους είκοσι εννέα κατηγορούμενους οι οχτώ καταδικάστηκαν σε θάνατο. Στο εσωτερικό, αλλά και το εξωτερικό ξεσηκώθηκε μεγάλο κύμα κατά των εκτελέσεων. Στο πρωθυπουργικό γραφείο και στα Ανάκτορα έφταναν κάθε μέρα χιλιάδες γράμματα και τηλεγραφήματα απ' όλες τις γωνιές της Γης, που ζητούσαν να ματαιωθεί η εκτέλεση του Μπελογιάννη και των άλλων καταδικασμένων.

Διαμαρτύρονται προσωπικότητες όπως ο στρατηγός Ντε Γκολ, ο Πολ Μπονκούρ, πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, οι Γάλλοι υπουργοί Ζιστίν Γκουτάντ και Πιερ Κοτ, ο πρόεδρος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, οι πρόεδροι των Ακυρωτικών Δικαστηρίων της Ευρώπης, πρόεδροι Ακαδημιών απ' όλο τον κόσμο, πενήντα έξι Αγγλοι βουλευτές, οι συγγραφείς Σαρτρ, Κοκτό, Μπενουά, Ελιάρ, Χάουαρντ Φαστ, ο Τσάρλι Τσάπλιν, Ναζίμ Χικμέτ, Πικάσο και από το χώρο της ελληνικής πολιτικής όλοι οι βουλευτές της ΕΔΑ, αρκετοί της ΕΠΕΚ κι άλλοι πολιτευτές. Ακόμα και ο συντηρητικότατος αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδων Βλάχος εκφράζει την ευχή, απευθυνόμενος στο βασιλιά, να μη γίνουν οι εκτελέσεις, και δηλώνει: «Εχω συγκλονισθεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή...».

Την ίδια περίοδο τα έκτακτα στρατοδικεία βγάζουν καταδικαστικές αποφάσεις. Φυλακές και ξερονήσια γεμίζουν, οι συμμορίες εκτελούν σε όλη την Ελλάδα. Στο Μακρονήσι η αμερικανοκρατία και οι ντόπιοι υποτελείς επιχειρούν τη συντριβή της ανθρώπινης οντότητας. Ο μέγιστος Γιάννης Ρίτσος περιγράφει:

«Τρία μεγάλα γράμματα γραμμένα μ' ασβέστη στη ραχοκοκαλιά της Μακρόνησος.

(Οταν ερχόμαστε με το καράβι

στριμωγμένοι ανάμεσα στους μπόγους και στις υποψίες μας

τα διαβάσαμε πάνου απ' το κατάστρωμα

κάτου απ' τις βρισιές του χωροφύλακα, τα διαβάσαμε

εκείνο το ήσυχο πρωινό του Ιουλίου,

κι η αρμύρα κι η μυρωδιά της ρίγανης και το θυμάρι

δεν καταλάβαιναν καθόλου τι θα πουν αυτά τα τρία ασβεστωμένα γράμματα).

Α' Τάγμα.

Β' Τάγμα.

Γ' Τάγμα.

Μαύρο, κατάμαυρο τοπίο με σφιγμένα δόντια,

κόκκινο, κατακόκκινο τοπίο με σφιγμένη γροθιά,

μαύρη και κόκκινη καρδιά πηγμένη στο αίμα της

κι ένας κόκκινος ήλιος πηγμένος μες στο αίμα του.

Α.Β.Γ.

Τα συρματοπλέγματα.

Τα φυλάκια μαύρα μες στη νύχτα.

Κι οι φωνές απ' τα φυλάκια μαύρες όλη τη νύχτα:

ΑΛΤ-ΑΛΤ.

ΤΙΣ ΕΙ;

ΟΙ ΚΟΥΤΣΟΙ

ΤΙΣ ΕΙ;

ΟΙ ΚΟΥΛΟΙ

ΤΙΣ ΕΙ;

ΟΙ ΤΥΦΛΟΙ

ΤΙΣ ΕΙ;

ΟΙ ΤΡΕΛΛΟΙ

ΤΙΣ ΕΙ;

ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ

ΑΛΤ-ΑΛΤ.

ΤΙΣ ΕΙ;

ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ

Που γυρεύουν πίσω το ψωμί που δε φάγανε.

Που γυρεύουν τον ήλιο που τους κλέψανε.

Που γυρεύουν τη ζωή που τους κόψανε.

ΑΛΤ-ΑΛΤ

απ' τα φυλάκια της νύχτας

όλη τη νύχτα.

ΔΕ ΣΤΑΜΑΤΟΥΝ

Οι νεκροί γυρεύουν τη ζωή τους.

Οι τρελλοί γυρεύουν τον ήλιο τους.

Οι κουτσοί γυρεύουν τα πόδια τους.

Οι τυφλοί γυρεύουν τα μάτια τους.

Ολοι γυρεύουνε τη λευτεριά τους.

Α.Β.Γ.

Απ' την αρχή μαθαίνουμε το αλφάβητο.

Απ' την αρχή μαθαίνουμε το φόβο και τον πόνο.

Απ' την αρχή μαθαίνουμε τη ζωή και το θάνατο.

Α.Β.Γ.

Μια και μάθαμε, σύντροφοι, να πεθαίνουμε

μάθαμε και να ζούμε, σύντροφοι.

Η λευτεριά είναι κοντά.

Α.Β.Γ.

ΗΛΙΟΣ

Αλφα-βήτα - πιο πέρα, πιο πέρα. Σύντροφοι».

To KKE προσπαθεί να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του στην Ελλάδα και γενικότερα. Μαζί με την παράνομη δουλειά αξιοποιεί τις όποιες νόμιμες δυνατότητες υπάρχουν. Συμπράττει με άλλα πρόσωπα και κόμματα καταλήγοντας την 1η Αυγούστου 1951 στην ίδρυση της ΕΔΑ. Ο Ν. Μπελογιάννης στέλνει κρυφά από τη φυλακή στον παράνομο μηχανισμό το παρακάτω γράμμα:

«Αυτό να δοθεί σύντομα για το θείο μου: 1) Ιστορικό συλλήψεων κ.λπ. στάλθηκε στην αδερφή Ελλης. 2) Βάλτε μας καλούς δικηγόρους για να σας ειπούν λεπτομέρειες από τη δικογραφία. 3) Στη δίκη θα τους τρίψουμε τα μούτρα. 4) Αν γίνεται, βάλτε με τις τελευταίες ημέρες υποψήφιο στο συνδυασμό της Αθήνας, για να τους δημιουργήσουμε ζήτημα. Νομικό κώλυμα δεν υπάρχει. 5) Πολλά φιλιά».

Το ΠΓ συμφώνησε με την πρόταση να είναι ο Μπελογιάννης και ο Πλουμπίδης υποψήφιοι στο συνδυασμό της ΕΔΑ. Κατανοούσε - και σωστά - ότι η σίγουρη εκλογή του Μπελογιάννη στη Βουλή θα αποτελούσε ένα επιπλέον μέσο πίεσης για να αποτραπεί η εκτέλεσή του. Από τη στιγμή αυτή άρχισε μια οξύτατη σύγκρουση που κατέληξε να μείνει ο Μπελογιάννης έξω από τις υποψηφιότητες. Ποιοι και γιατί συγκρούστηκαν; Το επιχείρημα της μη υποψηφιότητας του Μπελογιάννη που προβλήθηκε ήταν ο κίνδυνος να διαλυθεί η ΕΔΑ. Ο Μιχάλης Κύρκος απειλούσε και εξεβίαζε με αποχώρηση από την ΕΔΑ σε περίπτωση υποψηφιότητας του Μπελογιάννη. Αλλά αν ο Μιχάλης Κύρκος ενδιαφερόταν για τη μη διάλυση της ΕΔΑ, γιατί λίγους μήνες μετά τις εκλογές και ενώ είχε εκλεγεί βουλευτής αποχώρησε από την ΕΔΑ;

Υπήρχαν και κομμουνιστές που επικροτούσαν τη μη υποψηφιότητα του Μπελογιάννη, φοβούμενοι ότι έτσι θα δώσουν επιχειρήματα στην αστική τάξη να διαλύσουν την ΕΔΑ γιατί ήταν δήθεν συνδεδεμένη με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ. Αυτό το επιχείρημα δεν έστεκε γιατί η αστική τάξη ενέκρινε και αναγνώρισε την ΕΔΑ ως νόμιμο κόμμα γνωρίζοντας ότι στην ΕΔΑ δρα και το ΚΚΕ, έχοντας μάλιστα τις περισσότερες δυνάμεις απ' όλους τους άλλους. Αλλωστε, την ΕΔΑ η αστική τάξη και ο ιμπεριαλιστικός παράγοντας ήθελαν να τη διατηρήσουν ως βιτρίνα δημοκρατική και δεξαμενή των ψήφων της αριστεράς. Γι' αυτό ο Γεώργιος Παπανδρέου με λυσσαλέο τρόπο ζητούσε τη διάλυση της ΕΔΑ για να εισπράξει ψήφους της αριστεράς. Επίσης τα στελέχη του ΚΚΕ που αντέδρασαν στην υποψηφιότητα του Μπελογιάννη πέρασαν αργότερα με τους οπορτουνιστές που σχημάτισαν το λεγόμενο Γραφείο Εσωτερικού.

Το θέμα της υποψηφιότητας του Μπελογιάννη και της υπεράσπισής του ήταν θέμα υπεράσπισης του ίδιου του ΚΚΕ. Ο Λεωνίδας Κύρκος για να δικαιώσει τον πατέρα του τόνισε αργότερα πως «το γάντζωμα της ΕΔΑ στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο».

Ο Ν. Μπελογιάννης στέκεται μπροστά στους στρατοδίκες και καταγγέλλει: «Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ».

«Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης, θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών... Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του... Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, ή να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ' αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω».

«Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχει στο λαό βαθιές ρίζες. Συνδέεται μαζί του με ακατάλυτους δεσμούς αίματος και δεν μπορεί κανείς να το εξοντώσει ούτε με στρατοδικεία, ούτε με εκτελεστικά αποσπάσματα. Ο στόχος μας ήταν και είναι να προστατέψουμε τα συμφέροντα του λαού και της χώρας μας...».

«Τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Γι' αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Αντικρίζω την καταδικαστική σας απόφαση με περηφάνια και ηρεμία. Με το κεφάλι ψηλά θα σταθώ μπροστά στο εκτελεστικό σας απόσπασμα».

Το ότι η δίκη ήταν πολιτική και σκηνοθετημένη δεν το αμφισβητεί κανείς και δεν ευθύνεται μόνο το παρακράτος ή ο ξένος παράγοντας. Ευθύνη έχει και η κυβέρνηση Πλαστήρα. Ο ακροδεξιός υπουργός Εθνικής Αμυνας Σακελλαρίου είχε παραδεχτεί στη Βουλή ότι η Κυβέρνηση Πλαστήρα επιδίωξε τη διακοπή της δίκης για λόγους σκοπιμότητας.

«Επειδή η εθνική αντιπροσωπεία μας η ευρισκόμενη τότε εις Ουάσιγκτον θα υφίστατο ίσως την επίθεση του σλαυικού μπλοκ, διότι μετά την πάροδον δύο ετών από την καταστολήν της ανταρσίας εξακολουθούμε να έχουμε λειτουργούντα τα έκτακτα στρατοδικεία, η κυβέρνησις εξέφρασε την επιθυμίαν προς αποφυγήν της επιθέσεως αυτής, εάν υπήρχε δυνατότης να διακοπή η δίκη αυτή».

Ο Μπελογιάννης και άλλοι επτά σύντροφοι καταδικάστηκαν «εις θάνατον». Προσέφυγαν στο Συμβούλιο Χαρίτων. Στις 28 Μαρτίου, απόγευμα Παρασκευής, συνεδρίασε το Συμβούλιο Χαρίτων και απέρριψε την αίτηση χάριτος των Μπελογιάννη, Αργυριάδη, Καλούμενου και Μπάτση. Στις 29 Μαρτίου ο βασιλιάς Παύλος κοινοποίησε στην κυβέρνηση την απόφασή του.

Σάββατο 29 Μαρτίου. Ολοι οι μελλοθάνατοι ξεντύνονται και πέφτουν να κοιμηθούν, βέβαιοι, όπως πάντα, ότι Κυριακή δε γίνονται εκτελέσεις. Δε γίνονταν ούτε τις πιο άγριες στιγμές του Εμφυλίου. Ούτε οι Γερμανοί εκτελούσαν Κυριακή. Μια μέρα ζωή ακόμα είναι υπέροχο.

Μέσα στη μαύρη νύχτα, στις δυόμισι, οι φυλακές φωτίζονται. Πόρτες ξεκλειδώνουν και τρίζουν, βιαστικά βήματα ανθρώπων ακούγονται στους διαδρόμους. Ο Μπελογιάννης πετάγεται όρθιος. Καταλαβαίνει και με απόλυτη ηρεμία ρωτά:

-- Τι έγινε, παιδιά; Πάμε για καθαρό αέρα;

Σκύβουν τα κεφάλια μπροστά στο γίγαντα.

-- Ναι, Νίκο, πάμε για εκτέλεση.

Η εκτέλεση αποφασίστηκε να γίνει παράτυπα ξημερώματα Κυριακής, κατόπιν εντολής των Αμερικανών, για να μην υπάρξει χρόνος να κινητοποιηθεί ο λαός.

Στις 3.20 ξεκίνησε από τις φυλακές Καλλιθέας η συνοδεία με τους τέσσερις μελλοθάνατους, στις 4.10 τα πάντα είχαν τελειώσει. Στο χώρο απέναντι από το Πεντάγωνο, λίγες δεκάδες μέτρα από τη μάντρα της «Σωτηρίας» στο Γουδή, κάτω από το φως των προβολέων των στρατιωτικών αυτοκινήτων, ο Μπελογιάννης κι άλλοι τρεις σύντροφοί του πέφτουν νεκροί από τα όπλα του εκτελεστικού αποσπάσματος της ΕΣΑ.

Την εντολή των Αμερικανών για την εκτέλεση τη μετέφερε στο Υπουργικό Συμβούλιο ο Βενιζέλος, που είχε κληθεί επειγόντως στην αμερικανική πρεσβεία απ' τον Πιουριφόι πριν από τη συνεδρίασή του. Η εντολή εκτελέστηκε δουλικότατα. Μόνο 2 ή 3 υπουργοί πέταξαν κατάμουτρα στον Πλαστήρα την παραίτησή τους.

Τα στρατοδικεία, τα εκτελεστικά αποσπάσματα, οι εξορίες, οι φυλακές, τα διοικητικά μέτρα, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων είναι η εξόφληση των λογαριασμών που έχουν αφήσει ανοιχτούς ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του απέναντι στους νικητές του Εμφυλίου. Είναι ένα ακόμα δείγμα καθεστωτικού εγκλήματος. Ενα ιστορικό φαινόμενο διαχρονικό, παλιό όσο και η ίδια η εξουσία, η έκβαση του οποίου είναι πάντα ίδια: Η εξόφληση του λογαριασμού σημαίνει θάνατο του αντιπάλου.

Δύο μεγάλες δίκες σημάδεψαν την πορεία του ψυχρού πολέμου και απέκτησαν μεγάλη δημοσιότητα διεθνώς: Του ζεύγους Εθελ και Τζούλιους Ρόζενμπεργκ στην Αμερική και του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του στην Ελλάδα. Η ετυμηγορία σε αυτές τις δίκες ήταν βαθιά επηρεασμένη από το κλίμα του ψυχρού πολέμου. Στην Ελλάδα οι κατηγορούμενοι χαρακτηρίζονται «πράκτορες της Μόσχας» και στην Αμερική κατάσκοποι της Σοβιετικής Ενωσης.

Η αποφασιστικότητα και η αδιαλλαξία του ελληνικού κρατικού μηχανισμού, φανερού και κρυφού, για την εκτέλεση των θανατικών ποινών, παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, προηγήθηκε ακριβώς της ίδιας συμπεριφοράς του αμερικανικού κρατικού μηχανισμού. Η Ελλάδα, που είχε χαρακτηριστεί ως πρότυπο φυλάκιο του ψυχρού πολέμου, έπρεπε να στείλει ένα μήνυμα αποφασιστικότητας προς όλες τις κατευθύνσεις.

Η «Φωνή της Αμερικής» σχολίασε: «Η δίκη Μπελογιάννη είναι ένα από τα σπουδαιότερα παγκόσμια γεγονότα, αποτελεί δίδαγμα διά τον ελεύθερον κόσμον, γιατί αποδεικνύει ότι τα απανταχού κομμουνιστικά κόμματα δεν εμπνέονται από πολιτικούς σκοπούς, αλλά αποτελούν οργανώσεις κατασκοπίας».

Το αμερικανόδουλο καθεστώς της Αθήνας μπορούσε να αποτρέψει την εκτέλεση, αλλά είχε βγάλει την απόφασή του όχι μόνο για τον Μπελογιάννη, αλλά και για το λαϊκό κίνημα και για το ΚΚΕ. Αυτός ήταν ο στόχος.

Τα τελευταία λόγια του Β. Κολοβού αποτελούν διαχρονική παρακαταθήκη για τους κομμουνιστές.

Συντρόφισσες και σύντροφοι

Η απάντηση ήταν και θα είναι η περήφανη στάση των κομμουνιστών, η βαθιά πίστη στις ιδέες τους, η περιφρούρηση του κόμματος της εργατικής τάξης. 56 χρόνια πέρασαν από τις 30 Μαρτίου 1952, μέρα που εκτελέστηκαν ο Νίκος Μπελογιάννης και άλλοι 3 αγωνιστές, από το αμερικανόδουλο καθεστώς, 56 χρόνια μετά και οι αμερικάνικες κάννες, οι αμερικάνικες σφαίρες εξακολουθούν να σκοτώνουν, να απειλούν, να τρομοκρατούν. 56 χρόνια μετά και η μορφή και η στάση του Ανθρώπου με το Γαρίφαλο εξακολουθούν να εμπνέουν και να φωτίζουν το δρόμο του αγώνα, για εθνική ανεξαρτησία, ειρήνη, εξακολουθούν να φωτίζουν το δρόμο της πάλης για μια άλλη Ελλάδα, αντάξια εκείνου και όλων των συντρόφων και των λαϊκών αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους γι' αυτήν την άλλη Ελλάδα.

Μια προτροπή που 56 χρόνια μετά παραμείνει επίκαιρη και ανεκπλήρωτη. Και η καλύτερη εκδίκηση για τον τουφεκισμό του Ν. Μπελογιάννη, αλλά και τόσων χιλιάδων Ελλήνων σκοτωμένων κομμουνιστών είναι η αδιάλλακτη πάλη έως τη νίκη!

Και είναι αυτό στόχος, καθήκον και υπόθεση των κομμουνιστών του σήμερα και του αύριο.

Να, γιατί και σήμερα όλοι τραγουδάμε και πάλι αυτό, που ο άλλος μέγιστος κομμουνιστής Γιάννης Ρίτσος τραγούδησε:

Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε

Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε...