Η 1η Σεπτέμβρη είναι καθιερωμένη ως μέρα πάλης της εργατικής τάξης για την ειρήνη. Η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας ως μέρας πάλης της εργατικής τάξης για την ειρήνη δεν είναι τυχαία. Η 1η Σεπτέμβρη θεωρείται ως ημερομηνία έναρξης του Β` Παγκόσμιου Πολέμου. Είναι η μέρα που η ναζιστική Γερμανία, στα 1939, επιτέθηκε κατά της Πολωνίας. Αμεση ήταν η συμμετοχή στον πόλεμο των ιμπεριαλιστικών κρατών Γαλλίας και Μεγάλης Βρετανίας. Στις 3 Σεπτέμβρη κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας.

Ετσι παρά την ηρωική αντίσταση του πολωνικού στρατού, ο άνισος συσχετισμός, το γεγονός ότι τόσο η Γαλλία όσο και η Μεγάλη Βρετανία που είχαν υποσχεθεί βοήθεια στην Πολωνία δεν ανταποκρίθηκαν, δεν άφηναν περιθώρια για μια διαφορετική εξέλιξη απ' αυτό που συνέβη. Ετσι στις αρχές Οκτώβρη η Γερμανία ολοκλήρωσε την κατοχή ολόκληρης της Πολωνίας.

Ο Β` Παγκόσμιος Πόλεμος, σαν αποτέλεσμα της όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά και της παγκόσμιας κρίσης του 1929-1933, η οποία και δεν ξεπεράστηκε, αποτελούσε το μέσο για το ξαναμοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στις τότε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, ενώ στόχευε στη συντριβή του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο την ΕΣΣΔ και στην ανατροπή του σοσιαλισμού, ώστε να ξανακερδίσουν ένα χαμένο κρίκο στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα.

Πώς προετοιμάστηκε ο πόλεμος; Πώς ξαναξεπήδησε από την ηττημένη μετά τον Α` Παγκόσμιο Πόλεμο Γερμανία το νέο και πιο βάρβαρο αιματηρό μακελειό που γνώρισε η ανθρωπότητα; Πώς η Γερμανία μετά από τους βαρύς όρους του πρώτου πολέμου και κυρίως την απαγόρευση να εξοπλίζεται κατάφερε να αναπτύξει αυτή την τεράστια πολεμική μηχανή; Οι απαντήσεις σ' όλ' αυτά, που αποτελούν ιστορικά γεγονότα, αλλά χρήσιμα, για να εξάγονται αναγκαία συμπεράσματα για την ταξική ουσία του ιμπεριαλισμού, είναι και μέσο για να μπορούμε να αντιληφθούμε όχι μόνο το πώς δημιουργούνται οι συνθήκες εξαπόλυσης του πολέμου, αλλά σ' ένα βαθμό να προβλέπουμε κιόλας. Με δεδομένο ότι ο πόλεμος είναι σύμφυτος του ιμπεριαλισμού. Και ιδιαίτερα στις σύγχρονες συνθήκες, που οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση, στην οποία ασκεί ηγετικό ρόλο η Γερμανία, εξοπλίζεται και στρατιωτικοποιείται.

Οι δυνάμεις που εξαπέλυσαν το Β` Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν από πολύ νωρίτερα προετοιμάσει πρόσφορες, για τους επιδρομείς, στρατηγικές και πολιτικές θέσεις. Στη δεκαετία του 1930 διαμορφώθηκαν στον κόσμο δύο μεγάλες και επικίνδυνες πολεμικές εστίες: Η Γερμανία στην Ευρώπη, η Ιαπωνία στην Απω Ανατολή. Ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, αφού δυνάμωσε αρκετά, με πρόσχημα την εξάλειψη της αδικίας, που δημιούργησαν οι αποφάσεις της Συνθήκης των Βερσαλλιών, (συνθήκη που θεσμοθετούσε τα αποτελέσματα του Α` Παγκόσμιου πολέμου ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές), άρχισε να αξιώνει το ξαναμοίρασμα του κόσμου προς όφελός του. Η εγκαθίδρυση στη Γερμανία, το 1933, του ναζισμού, μιας ωμής φασιστικής δικτατορίας του τρόμου και των διωγμών, και ας είχε ανέβει στην κυβερνητική εξουσία με κοινοβουλευτική μορφή, και που πραγματοποιούσε τις αξιώσεις των πιο αντιδραστικών και σοβινιστικών κύκλων του μονοπωλιακού κεφαλαίου, μετέβαλε αυτή τη χώρα σε δύναμη κρούσης του ιμπεριαλισμού, που στρεφόταν, κατά πρώτο λόγο, ενάντια στην ΕΣΣΔ.

Αλλά τα σχέδια του γερμανικού φασισμού δεν περιορίζονταν μόνο στην υποδούλωση των λαών της Σοβιετικής Ενωσης. Το πρόγραμμα της παγκόσμιας κυριαρχίας των φασιστών πρόβλεπε τη μετατροπή της Γερμανίας σε κέντρο μιας γιγαντιαίας αποικιοκρατικής αυτοκρατορίας, που η εξουσία και η επιρροή της θα απλωνόταν σε ολόκληρη την Ευρώπη και στα πιο πλούσια μέρη της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής.

Η συντριβή και η κατάκτηση της Σοβιετικής Ενωσης, με σκοπό την εξουθένωση πρώτα απ' όλα του κέντρου του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος, καθώς και τη διεύρυνση του «ζωτικού χώρου» του γερμανικού ιμπεριαλισμού, υπήρξε η βασικότερη πολιτική επιδίωξη του φασισμού και ταυτόχρονα η βασικότερη προϋπόθεση για την παραπέρα επιτυχή ανάπτυξη της επιδρομής σε παγκόσμια κλίμακα. Το ξαναμοίρασμα του κόσμου και την εγκαθίδρυση «νέας τάξης» επιδίωκαν, επίσης, και οι ιμπεριαλιστές της Ιταλίας και Ιαπωνίας. Οι κυβερνήσεις των άλλων ιμπεριαλιστικών κρατών, ΗΠΑ, Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, με κίνητρο το ταξικό μίσος προς την ΕΣΣΔ και με το πρόσχημα της «μη ανάμειξης» και της «ουδετερότητας» ακολουθούσαν στην ουσία πολιτική συνωμοσίας με τους φασίστες επιδρομείς, υπολογίζοντας να απομακρύνουν μεν από τις χώρες τους την απειλή της φασιστικής εισβολής, αλλά και ότι οι δυνάμεις της Σοβιετικής Ενωσης θα εξασθενίσουν τους ιμπεριαλιστές αντιπάλους τους. Προσδοκούσαν δε στη συνέχεια με τη βοήθεια των τελευταίων να εξοντώσουν την ΕΣΣΔ. Υπολόγιζαν, δηλαδή, να εξαντλήσουν αμοιβαία την ΕΣΣΔ και τη χιτλερική Γερμανία σε έναν παρατεταμένο και εξοντωτικό πόλεμο.

Η Σοβιετική Ενωση, σε συνθήκες που τα πάντα μιλούσαν για πόλεμο, ακολούθησε πολιτική, που απέβλεπε στη συγκράτηση του επιδρομέα και τη δημιουργία ασφαλούς συστήματος περιφρούρησης της ειρήνης. Ετσι στις 2 Μαΐου 1935 υπογράφηκε στο Παρίσι το γαλλο-σοβιετικό σύμφωνο αμοιβαίας βοήθειας και με την Τσεχοσλοβακία. Η σοβιετική κυβέρνηση, με τον τρόπο αυτό πάλευε για τη δημιουργία συστήματος συλλογικής ασφάλειας, που θα μπορούσε να καταστεί αποτελεσματικό μέσο αποτροπής του πολέμου και περιφρούρησης της ειρήνης. Ταυτόχρονα, το σοβιετικό κράτος πήρε μια σειρά μέτρα, που απέβλεπαν στην ενίσχυση της άμυνας της χώρας και την ανάπτυξη του στρατιωτικο - οικονομικού δυναμικού της.

Στη δεκαετία του 1930 η χιτλερική κυβέρνηση επιδόθηκε σε μια διπλωματική, στρατηγική και οικονομική προπαρασκευή του παγκόσμιου πολέμου. Τον Οκτώβρη του 1933 η Γερμανία εγκατέλειψε τη Διάσκεψη της Γενεύης του 1932 -1945 για τον αφοπλισμό και κατέθεσε δήλωση αποχώρησης από την Κοινωνία των Εθνών. Στις 16 Μαρτίου 1935 ο Χίτλερ παραβίασε τα άρθρα, τα σχετικά με τον πόλεμο, που περιλαμβάνονταν στη Συνθήκη Ειρήνης των Βερσαλλιών του 1919 και κήρυξε στη χώρα γενική επιστράτευση. Το Μάρτιο του 1936 τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη της Ρηνανίας. Το Νοέμβριο του 1936 η Γερμανία και η Ιαπωνία υπέγραψαν το «αντικομμουνιστικό σύμφωνο» (ενάντια στη Γ Διεθνή), στο οποίο το 1937 προσχώρησε και η Ιταλία. Η δραστηριοποίηση των επιθετικών δυνάμεων του ιμπεριαλισμού οδήγησε σε μια σειρά διεθνείς πολιτικές κρίσεις και τοπικούς πολέμους. Με τους επιθετικούς πολέμους, με την εισβολή της Ιαπωνίας στην Κίνα (άρχισε το 1931), την εισβολή της Ιταλίας στην Αιθιοπία (1935-1936) και τη γερμανοϊταλική επέμβαση στην Ισπανία (1936-1939) τα φασιστικά κράτη δυνάμωσαν τις θέσεις τους στην Ευρώπη, Αφρική και Ασία. Η Γερμανία επωφελούμενη από την πολιτική της «μη επέμβασης» που ακολουθούσαν η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, κατέλαβε το Μάρτιο του 1938 την Αυστρία και άρχισε να προετοιμάζει επίθεση κατά της Τσεχοσλοβακίας. Η Τσεχοσλοβακία, όμως, διέθετε έναν καλά οργανωμένο στρατό, που στηριζόταν στο ισχυρό σύστημα οχύρωσης των συνόρων. Εκτός από αυτό, τα σύμφωνα με τη Γαλλία το 1924 και με την ΕΣΣΔ το 1935 πρόβλεπαν στρατιωτική βοήθεια αυτών των κρατών στην Τσεχοσλοβακία. Εξάλλου, η Σοβιετική Ενωση δεν παρέλειπε να δηλώνει, όποτε αυτό της επιτρεπόταν, ότι ήταν έτοιμη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και να προσφέρει στην Τσεχοσλοβακία στρατιωτική βοήθεια, ακόμα και στην περίπτωση, που το παράδειγμά της δε θα το ακολουθούσε και η Γαλλία.

Παρ' όλα αυτά η κυβέρνηση Ε. Μπένες δε δέχτηκε τη βοήθεια της ΕΣΣΔ. Αποτέλεσμα της συμφωνίας του Μονάχου, του 1938 ήταν να προδώσουν οι ιθύνοντες κύκλοι της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, την Τσεχοσλοβακία και επιπλέον να συμφωνήσουν για την κατάληψη, από τη Γερμανία, της περιοχής των Σουδητών, υπολογίζοντας με τον τρόπο αυτό να ανοίξουν στη φασιστική Γερμανία «το δρόμο προς Ανατολάς». Ετσι, λύθηκαν πια τα χέρια της φασιστικής ηγεσίας για την επίθεση.

Η Γερμανική πολεμική μηχανή

Στις παραμονές του Β` Παγκοσμίου Πολέμου ο γερμανικός φασισμός, αναπτύσσοντας με ταχείς ρυθμούς την πολεμική οικονομία, δημιούργησε ισχυρό πολεμικό δυναμικό. Στα χρόνια 1933-39 τα πολεμικά έξοδα αυξήθηκαν περισσότερο από 12 φορές και ανήλθαν σε 37 δισεκ. μάρκα. Το 1939 η Γερμανία παρήγαγε 25,5 εκατομ. τον. χάλυβα, 17,5 εκατομ. τον. χυτοσίδηρο, εξόρυξε 251,6 εκατομ. τον, κάρβουνο και παρήγαγε 66 δισεκ. κιλοβατώρες ηλεκτρενέργεια. Παρ' όλα αυτά η Γερμανία σε ορισμένα είδη στρατηγικών πρώτων υλών εξαρτιόταν από τις εισαγωγές (σιδηρομεταλλεύματα, καουτσούκ, μεταλλεύματα μαγγανίου, χαλκός, πετρέλαιο και πετρελαιοειδή, μεταλλεύματα χρωμίου). Οι ένοπλες δυνάμεις της φασιστικής Γερμανίας την 1η Σεπτέμβρη του 1939 έφταναν τα 4,6 εκατομ. άνδρες και διέθεταν 26 χιλ. πυροβόλα και όλμους, 3,2 χιλ. άρματα μάχης, 4,4 χιλ. πολεμικά αεροπλάνα, 115 πολεμικά πλοία (από αυτά 57 υποβρύχια).

Προς το τέλος του 1938 οι ιθύνοντες κύκλοι της φασιστικής Γερμανίας άρχισαν διπλωματική επίθεση κατά της Πολωνίας, δημιουργώντας τη λεγόμενη κρίση του Ντάτσιχ, που σήμαινε ότι, με το πρόσχημα των αξιώσεων για την εξάλειψη των «αδικιών της Συνθήκης Ειρήνης των Βερσαλλιών», σχετικά με την ελεύθερη ζώνη της πόλης Ντάντσιχ, προσπαθούσαν να πραγματοποιήσουν εισβολή κατά της Πολωνίας. Το Μάρτη του 1939 η Γερμανία κατέλαβε ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία και δημιούργησε ένα φασιστικό «κράτος» - ανδρείκελο, τη Σλοβακία. Στη συνέχεια κατέλαβε την περιοχή Μέμελ της Λετονίας και επέβαλε στη Ρουμανία υποδουλωτικό «οικονομικό» σύμφωνο. Η Ιταλία τον Απρίλη του 1939 κατέλαβε την Αλβανία. Σαν απάντηση στη διεύρυνση της φασιστικής εισβολής, οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας για να περιφρουρήσουν τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντά τους στην Ευρώπη, υποσχέθηκαν «εγγυήσεις ανεξαρτησίας» σε Πολωνία, Ρουμανία, Ελλάδα και Τουρκία. Η Γαλλία ανέλαβε επιπλέον, την υποχρέωση να δώσει στρατιωτική βοήθεια στην Πολωνία σε περίπτωση επίθεσης της Γερμανίας εναντίον της. Τον Απρίλιο - Μάιο του 1939 η Γερμανία κατάγγειλε την αγγλοαμερικανική ναυτική συμφωνία του 1935, ακύρωσε το σύμφωνο μη επίθεσης με την Πολωνία, που υπογράφτηκε το 1934 και έκλεισε με την Ιταλία το λεγόμενο Χαλύβδινο σύμφωνο, με βάση το οποίο η ιταλική κυβέρνηση υποχρεωνόταν να βοηθήσει τη Γερμανία, αν αυτή εμπλακεί σε πόλεμο με τις δυτικές δυνάμεις.

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας κάτω από την επήρεια της κοινής γνώμης και το φόβο της παραπέρα ισχυροποίησης της Γερμανίας, άρχισαν διαπραγματεύσεις με την ΕΣΣΔ που έγιναν στη Μόσχα το καλοκαίρι του 1939. Οι δυτικές, όμως, δυνάμεις δε δέχτηκαν την υπογραφή συμφωνίας, που πρότεινε η ΕΣΣΔ και που μιλούσε για κοινό αγώνα κατά των φασιστικών επιδρομέων. Προτείνοντας μάλιστα στη Σοβιετική Ενωση να αναλάβει μονομερείς υποχρεώσεις να βοηθήσει οποιοδήποτε Ευρωπαίο γείτονα σε περίπτωση επίθεσης εναντίον του, οι δυτικές δυνάμεις ήθελαν να παρασύρουν την ΕΣΣΔ σε πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και να την αφήσουν ύστερα να αγωνίζεται μόνη της. Οι διαπραγματεύσεις του Αυγούστου 1939, δεν έδωσαν κανένα αποτέλεσμα γιατί το Παρίσι και το Λονδίνο τορπίλιζαν κάθε φορά τις σοβιετικές εποικοδομητικές προτάσεις. Την ώρα που οδηγούσε τις διαπραγματεύσεις της Μόσχας σε αποτυχία, η αγγλική κυβέρνηση ερχόταν σε μυστικές επαφές με τους χιτλερικούς, μέσω του πρεσβευτή τους στο Λονδίνο Χ. Ντίρκσεν, επιδιώκοντας να πετύχει συμφωνία για το ξαναμοίρασμα του κόσμου σε βάρος της ΕΣΣΔ. Η πολιτική αυτή των δυτικών δυνάμεων προκαθόρισε τη ματαίωση των διαπραγματεύσεων της Μόσχας και έθεσε τη Σοβιετική Ενωση μπροστά στον άμεσο κίνδυνο επίθεσης της φασιστικής Γερμανίας ή, αφού εξαντλήσει τις πιθανότητες υπογραφής συμμαχίας με τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, να υπογράψει το προτεινόμενο, από τη Γερμανία, σύμφωνο μη επίθεσης και έτσι να απομακρύνει την απειλή του πολέμου. Η κατάσταση επέβαλε σαν αναπόφευκτη τη δεύτερη εκλογή. Η υπογραφή στις 23 Αυγούστου 1939 του σοβιετικογερμανικού συμφώνου επέτρεψε, ώστε, παρά τους υπολογισμούς των πολιτικών της Δύσης, ο παγκόσμιος πόλεμος να αρχίσει με τη σύγκρουση στους κόλπους του καπιταλιστικού κόσμου.

Τα ιμπεριαλιστικά κράτη συμμετείχαν ενεργά στην προετοιμασία του πολέμου. Αυτή τους η ετοιμότητα φαίνεται παντοτινή, αφού είναι αναπόσπαστο τμήμα της δράσης τους, όταν δεν μπορούν να λύσουν τις οξύτατες αντιθέσεις τους με προσωρινούς συμβιβασμούς. Αλλά είχαν και ένα κοινό κίνητρο, την ανατροπή του σοσιαλισμού και την καταστροφή της ΕΣΣΔ.

Βεβαίως ακόμη και σήμερα που φαίνονται ανίκητοι, λόγω της ανατροπής του σοσιαλισμού δεν είναι. Οι λαοί όταν θέλουν μπορούν να τους συντρίψουν, όταν βεβαίως η αντιιμπεριαλιστική πάλη σε κάθε κράτος, μαζί με τη διεθνή αντιιμπεριαλιστική πάλη, αξιοποιήσουν και τις αντικειμενικές συνθήκες της κρίσης που δε θα επιτρέπει στα κράτη να εξουσιάζουν, που δε θα θέλουν οι μάζες να εξουσιάζονται από το χρηματιστικό κεφάλαιο, και η επαναστατική τους δράση θα οδηγείται από την επαναστατική πρωτοπορία σε κάθε κράτος προς τη λαϊκή εξουσία.

Πηγή: Η Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια