ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ πάνε κι έρχονται, μας κυκλοφέρνουν στ' αλήθεια «μαλακά» τη μια στην Ασπρη Θάλασσα (το Αιγαίο Πέλαγος και τα νησιά του) την άλλη το Ιόνιο, το πολύπαθο με τις πασίγνωστες εστίες που 'χουν στου χρόνου τη διαδρομή πληρώσει με τίμημα βαρύτατο τον Εγκέλαδο.

ΤΟ ΜΕΓΑ θέμα της αντισεισμικής θωράκισης με όλα τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα υπογράμμισε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλ. Παπαρήγα πρόσφατα καθώς ολοκλήρωνε τη συνέντευξή της για το σημαντικό θέμα της αντιπλημμυρικής προστασίας, καθώς επίσης κι αυτό της διαχείρισης των σκουπιδιών, το οποίο στην Αττική έχει χτυπήσει κόκκινο...

ΝΑ ΠΟΥΜΕ για την αντισεισμική θωράκιση; ρώτησε για να δώσει την απάντηση: Εδώ στην Ιαπωνία άρχισαν και πέφτουν τα σπίτια, που είχε λύσει το πρόβλημα και πρόσθεσε: «Οταν η χώρα αυτή, η οποία είναι παράδειγμα στην αντισεισμική προστασία, έχει προβλήματα, φανταστείτε εδώ...»

ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ είπε, έχουν δημοσιεύσει, πως περιμένουν σεισμούς των 7 Ρίχτερ; Τι θα γίνει; Είναι ένα άλλο θέμα και θα έρθουμε και σ' αυτό στο επόμενο διάστημα. Εμείς, είπε, δεν μπορούμε να πάρουμε την ευθύνη και να ακούμε ότι όλα τα κόμματα αδιαφόρησαν γι' αυτό το ζήτημα και να το θυμόμαστε σε κάθε τοπικές εκλογές, δεν μπορούμε να πάρουμε αυτή την ευθύνη. Αν θέλουν ας μας ακούσουν από την κυβέρνηση. Αν δε θέλουν ο καθένας πρέπει να σηκώνει το μερίδιο ευθύνης που έχει πραγματικά...»

ΑΝΑΜΦΙΒΟΛΑ, ύστερα απ' όσα έχει ζήσει με τους σεισμούς η χώρας μας είναι περισσότερο από επιτακτική η ανάγκη διαμόρφωσης και υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την αντισεισμική θωράκιση της χώρας. Τεράστιες είναι επίσης οι ευθύνες της κυβέρνησης για την ανεπαρκή πολιτική της πάνω σ' αυτόν το τομέα.

ΥΣΤΕΡΑ από τόσες μεγάλες καταστροφές λογικό ήταν κι εμείς να οργανώναμε την αντισεισμική προστασία την ασπίδα παρέμβασης που έπρεπε να κρατά και να 'ναι συνεχώς άγρυπνη η κυβέρνηση. Πώς μπορούν ν' αντιμετωπιστούν τα υποχθόνια τέρατα όταν είδαμε στην πρωτεύουσα πολυκατοικίες να πέφτουν σαν χάρτινος πύργος.

ΑΝΕΠΑΡΚΗ τα μέτρα θωράκισης και ουσιαστικά πάντα βραδυπορούντες είμαστε ξαρματωμένοι και ανέτοιμοι για να αντιμετωπίσουμε, αν κάποια στιγμή χτυπήσει ο Εγκέλαδος ξαφνικά.

ΔΕΝ είμαστε μόνο αντισεισμικά ανέτοιμοι για αποφασιστική παρέμβαση, δε λειτουργεί το σύστημα συνεχούς ενημέρωσης ιδιαίτερα για τις περιοχές εκείνες, που οι κάτοικοί τους είναι υποχρεωμένοι να ζουν νύχτα μέρα με τους σεισμούς. Και που πρέπει να γνωρίζουν πολλά γι' αυτούς.

ΤΟ ΙΟΝΙΟ και τα νησιά του (Κεφαλονιά, Λευκάδα, Ιθάκη, Ζάκυνθος), είναι, όπως είναι γνωστό, από τα πιο σεισμόπληκτα σημεία της χώρας. Πασίγνωστοι οι μεγάλοι σεισμοί του 1953 με εκατοντάδες νεκρούς και σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή ό,τι ο ανθρώπινος μόχθος είχε δημιουργήσει στα νησιά.

ΕΙΝΑΙ έτσι πολύ φυσικό τα νησιά να ζητούν να εξασφαλιστεί μια σύγχρονη και αποτελεσματική αντισεισμική προστασία. Κι αυτήν ακριβώς την επιτακτική ανάγκη έφερε στο προσκήνιο το πολύ σημαντικό και τόσο επίκαιρο αυτό ζήτημα η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΚΚΕ Κεφαλονιάς. Μαζί επίσης και με τον ίδιο στόχο κινήθηκε και η ΝΕ Ζακύνθου, που κι αυτή έχει με τους σεισμούς παμπάλαιους λογαριασμούς. Στους σεισμούς του 1953 η φωτιά ολοκλήρωσε την καταστροφή. Ενα ντοκουμενταρισμένο υπόμνημα καταγράφει λεπτομερειακά τα μέτρα, που πρέπει να παρθούν για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική θωράκιση.

ΑΛΛΑ η αντισεισμική θωράκιση δεν περιορίζεται μόνο για τα νησιά του Ιονίου, αφορά όλη τη χώρα και πρέπει να υπογραμμιστεί πως πρέπει να βασίζεται σ' όλα τα νεότερα δεδομένα της επιστήμης.

ΣΥΧΝΑ ακούμε να μας λένε, κάθε φορά, που έχουμε κάποια μικρή ή μεγάλη δοκιμασία με τους σεισμούς, πως είναι ανάγκη να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς και πως η μάθηση αυτή, η άσκηση αυτή, πρέπει ν' αρχίσει από τα πρώτα της ζωής βήματα. Σωστά όλα αυτά να τα μάθουμε, να τα κάνουμε, αλλά τα λόγια δε φτάνουν.

ΚΙ ΑΣ θυμηθούμε πως ο μεγάλος σεισμός του Σεπτέμβρη 1999 στην Αθήνα κι οι τραγικές συνέπειές του έφεραν στην επιφάνεια την τραγική ανυπαρξία ενός συνολικού σχεδίου θωράκισης της πρωτεύουσας, αλλά και της χώρας από τους σεισμούς. Η Αθήνα πήρε τα τελευταία χρόνια μια αρκετά γερή πρόγευση με τους σεισμούς, ευτυχώς χωρίς μεγάλες καταστροφές.

ΑΛΛΑ το κακό πάντως είναι, πως καθώς ξεμακραίνουμε από τη δοκιμασία, όλα ξεχνιούνται. Κι η χώρα μένει ξαρματωμένη κι ο λογαριασμός με το μυθικό θεριό, τον Εγκέλαδο απλήρωτος. Αυτόν τον σκότωσαν με μπαμπεσιά βάζοντας ολόγυμνη την πανέμορφη Αφροδίτη να προβάλει μπροστά στη σπηλιά και να τον παρασύρει έξω, ώστε να τον πλήξει θανάσιμα ο Ηρακλής.

ΑΛΛΑ τα αρχαιοελληνικά παραμύθια δε φτάνουν. Η ανάγκη για μια σύγχρονη και μ' όλα τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα αντισεισμική θωράκιση είναι επιτακτική. Να βιαστούμε, πριν κάποια στιγμή οι σεισμοί μας αιφνιδιάσουν. Οπως συχνά γίνεται. Κι όπως την πάθαμε πολλές φορές.

Την ανάγκη το ΚΚΕ να περάσει σε μια άλλη φάση, ανώτερης ποιότητας και ικανότητας να ανταποκριθεί στη νέα κατάσταση που εξελίσσεται με γρήγορους ρυθμούς.

• Να διαμορφωθεί και εδραιωθεί ενιαία αντίληψη από όλο το Κόμμα για τη στρατηγική του Κόμματος, για να αποκτήσει στα επόμενα χρόνια η πολιτική του παρέμβαση νέο δυναμισμό, μεγαλύτερη εμβέλεια και αποτελεσματικότητα
• Να αποκτηθεί η ικανότητα, αλλά και η τέχνη, να καθοδηγούμε και να ανεβάζουμε τη λαϊκή πάλη και συσπείρωση με βάση τη στρατηγική μας, να προσαρμόζεται σωστά, να εμπλουτίζεται
• Η οργανωτική πολιτική να προσαρμοστεί στις ανάγκες και απαιτήσεις των στρατηγικών στόχων με κεντρικά ζητήματα την επιτάχυνση της οικοδόμησης του Κόμματος στην εργατική τάξη, στη νεολαία, την ανάδειξη και εκπαίδευση στελεχών
• Να αποκτήσει τη θέση που της ανήκει η θεωρητική ιδεολογική δουλιά στη ζωή του Κόμματος.

Επομένως, κριτήριο της ποιότητας της προσυνεδριακής συζήτησης είναι αν τα ζητήματα αυτά βρίσκονται στο κέντρο της συζήτησης, αν ο απολογισμός δράσης κρίνεται από τη σκοπιά και στα πλαίσια των κεντρικών αυτών ζητημάτων.

Οι Θέσεις της ΚΕ εκτιμούν ότι είμαστε πιο ώριμοι και πιο έμπειροι να καταπιαστούμε με τη συζήτηση και τη λύση τους. Από τη σωστή όμως αυτή εκτίμηση που αναδείχνει τη δυνατότητα για να φτάσουμε στην πραγματικότητα μεσολαβεί η προσωπική θέληση, η προσωπική προσπάθεια, κατά πρώτο λόγο, του στελεχικού δυναμικού.

Η μέχρι τώρα προσυνεδριακή συζήτηση κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Μπορεί όμως να γίνει ακόμα πιο ζωντανή, πιο ουσιαστική, να μπει σε μεγαλύτερο βάθος.

Επανέρχονται, για παράδειγμα, ζητήματα του στιλ: Γιατί δεν προχώρησε ακόμα το Μέτωπο ή γιατί το Κόμμα παραμένει σε χαμηλά ακόμα εκλογικά ποσοστά. Πιο περιορισμένα βέβαια αλλά επανέρχονται.

Υπάρχουν μάλιστα και ορισμένοι κονδυλοφόροι από το εχθρικό στρατόπεδο που νόμισαν ότι ανακάλυψαν την Αμερική ή ότι θα κολλήσουν το Κόμμα στον τοίχο αναμασώντας φτηνιάρικα επιχειρήματα.

α) Η οικοδόμηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου (ΑΑΔΜ) δεν μπήκε και δεν μπορεί να μπει σε καθορισμένα χρονικά πλαίσια. Αυτό δε σημαίνει ότι αφήνεται στην τύχη του. Το ζητούμενο είναι να συνειδητοποιηθεί με ενιαίο τρόπο η ουσία του, ο χαρακτήρας του, ο σκοπός του και, κατά συνέπεια, όλη η πάλη να υποτάσσεται στην οικοδόμησή του με σωστή τακτική.

Το κύριο, το κεντρικό περιεχόμενο της πάλης του Κόμματος σε ό,τι αφορά στο ΑΑΔΜ είναι η οργάνωση, η συνένωση του λαού σε ένα Μέτωπο με συγκεκριμένο στόχο: Αλλαγές σε επίπεδο εξουσίας, στην προοπτική του σοσιαλισμού ως μόνης εναλλακτικής λύσης και απάντησης στα σημερινά μεγάλα προβλήματα του λαού και του τόπου. Να διεκδικήσει και να κατακτήσει ο οργανωμένος λαός τη δική του εξουσία. Τι σημαίνει αυτό; Να αποσπαστεί η πλειοψηφία του λαού, ή μεγάλα τμήματά του από την επιρροή των αστικών κομμάτων και του κεφαλαίου. Να πειστεί αυτή η πλειοψηφία ότι δεν πρέπει να ταυτίζει τα συμφέροντά της με τα συμφέροντα και τους σκοπούς των αστικών κομμάτων και του κεφαλαίου. Να πειστεί ότι τα συμφέροντά της δεν μπορούν να ικανοποιηθούν παρά μόνο μέσα από μια άλλη, ριζικά διαφορετική εξουσία. Τη λαϊκή. Εχουμε αποδείξει ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση. Αν έτσι τοποθετήσουμε το ζήτημα είναι φανερό ότι όλη η ουσία της πάλης του Κόμματος συγκεντρώνεται στο να μετακινηθούν μεγάλες λαϊκές μάζες σε άλλη κατεύθυνση με συγκεκριμένο σκοπό και περιεχόμενο και να πειστούν με την πείρα τους για την αναγκαιότητα της πάλης σε αυτή την κατεύθυνση. Της πάλης για τη λαϊκή εξουσία και την οργάνωση της λαϊκής οικονομίας. Μια ασφαλής ένδειξη προόδου σε αυτή την πορεία θα είναι η ουσιαστική αποδυνάμωση της δύναμης και επιρροής των αστικών κομμάτων, του οπορτουνισμού στο εργατικό κίνημα και ευρύτερα στο λαϊκό κίνημα. Στην πορεία αυτή θα διαμορφωθεί το ΑΑΔΜ και θα ολοκληρωθεί σε κορυφαίες μάχες για αλλαγές σε επίπεδο εξουσίας. Το έργο αυτό είναι σύνθετο και απαιτεί πολύ σκληρή πάλη με όλο το σύστημα εξουσίας και δε θα ολοκληρωθεί με μια μόνο ενέργεια. Δε χρειάζεται ανυπομονησία αλλά σταθερότητα, να προωθείται καθημερινά βήμα το βήμα, πότε με μεγάλα άλματα, πότε πιο αργά, ανάλογα με τις εξελίξεις. Το ζήτημα είναι ακριβώς να παλεύουμε σε αυτή τη γραμμή με όλες μας τις δυνάμεις ανεξάρτητα σε ποιο χώρο κινούνται. Με την έννοια αυτή το ΑΑΔΜ δε θα είναι μια συμμαχία κορυφής, αλλά κίνημα μαζών που θα αποκρυσταλλώνεται και θα εδραιώνεται πανελλαδικά ως συμμαχία κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Η πάλη τους, σε τελευταία ανάλυση, θα καθορίσει την έκβαση της οικοδόμησής του, ακόμα και τη μορφή που θα πάρει. Για τη συγκρότησή του, αλλά και τη δημιουργία του θα είναι καθοριστικός παράγοντας το εύρος των συμμαχιών, το ίδιο το Μέτωπο θα είναι συμμαχία. Συμμαχία κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Οι συμμαχίες σε πολιτικό επίπεδο είναι και επιθυμητές και αναγκαίες, αλλά μόνο στο βαθμό που υπηρετούν το σκοπό της πάλης και δεν εγκλωβίζουν το κίνημα στη διαχείριση και σε αυταπάτες, π.χ., ενότητα της αριστεράς, κλπ. Αν θέλουμε να κάνουμε έναν απολογισμό, τι έγινε όλα αυτά τα χρόνια, το γενικό συμπέρασμα είναι θετικό. Εχουμε καλλιεργήσει το έδαφος, έχουμε σπείρει, προσεγγίζουν τις Θέσεις του Κόμματος πλατιές λαϊκές μάζες, αναπτύσσονται μέτωπα πάλης και συσπειρώσεις.

β) Ο απεγκλωβισμός λαϊκών δυνάμεων, η συσπείρωσή τους, η δημιουργία τελικά του Μετώπου δεν μπορεί να γίνεται ούτε τυχαία, ούτε αυθόρμητα. Θα γίνεται «κατά κύματα». Δεν αρκούν γενικά οι αγώνες. Ορος, προϋπόθεση για να απεγκλωβίζονται δυνάμεις και να συσπειρώνονται στη γραμμή του Μετώπου, είναι ο ενιαίος, συντονισμένος, πανελλαδικά και κατά κλάδο, κατά νομό, κατά περιοχή, αγώνας με συγκεκριμένο πλαίσιο διεκδικήσεων και στόχων και σε αποφασιστική αντιπαράθεση με τις πολιτικές που στηρίζουν και υπηρετούν τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό. Πλαίσιο που απαντά στις σύγχρονες ανάγκες και βγάζει την Ελλάδα από τη μέγκενη των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού και είναι σε αντιπαράθεση με την πολιτική των άλλων δυνάμεων. Φαίνεται ότι στο ζήτημα αυτό, όπως αναφέρεται και στις Θέσεις, υπάρχουν μπερδέματα, ταλαντεύσεις. Υπάρχει κατά συνέπεια ανάγκη να αποσαφηνιστεί γιατί είναι όρος, προϋπόθεση. Η πείρα των αγώνων, των εξελίξεων, αν σωστά γενικευτούν, βοηθούν στο ξεκαθάρισμα αυτού του ζητήματος. Οι Θέσεις θεωρούν το ζήτημα αυτό κλειδί για τη συσπείρωση και τη δημιουργία του Μετώπου. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος σε ό,τι αφορά στα ζητήματα καθοδήγησης της καθημερινής δράσης.

Το πρόβλημα που θέτουν οι Θέσεις είναι ότι συνήθως περιορίζεται η πάλη μόνο στα προβλήματα που γεννιούνται από τις συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες δουλεύουν και ζουν τα διάφορα τμήματα της εργατικής τάξης, των ΕΒΕ, της αγροτιάς, κλπ., με εξαίρεση μεγάλες πολιτικές μάχες. Με αυτή την αντίληψη, «συσπείρωση στο πρόβλημα», δεν ανοίγεται προοπτική, δεν ανοίγεται μέτωπο απέναντι στην πολιτική που γεννά και οξύνει τα προβλήματα.

Οι συνθήκες δουλιάς, ζωής, αμοιβής, δικαιωμάτων, ελευθεριών, κλπ. και, πολύ περισσότερο, η διασφάλιση μιας καλύτερης ζωής, δεν καθορίζονται από τις τοπικές συνθήκες, αλλά από τη γενική πολιτική η οποία σχεδιάζεται από την οικονομική ολιγαρχία, τα κόμματά της, την ΕΕ. Με άλλα λόγια, η κύρια κατεύθυνση της πάλης είναι να αρχίσει να συνειδητοποιεί ο εργαζόμενος λαός ότι το πολιτικό πρόβλημα βρίσκεται στην ανατροπή, στη ριζική αλλαγή του συσχετισμού δύναμης.

Μερικά παραδείγματα για να γίνουμε πιο σαφείς. Σε κάθε τόπο δουλιάς τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι δε γεννιούνται μόνο από το συγκεκριμένο εργοδότη, αλλά κυρίως από τη γενική πολιτική που εφαρμόζεται στον κλάδο, στην οικονομία, κλπ. και είναι σχεδιασμένη για την πλήρη μετατροπή των εργαζομένων σε φτηνό εμπόρευμα. Τα προβλήματα της Εκπαίδευσης και της Υγείας εκδηλώνονται στο σχολείο, στο νοσοκομείο, κλπ., αλλά γεννιούνται από τη γενική πολιτική, που είναι ενταγμένη σε συγκεκριμένο πλαίσιο. Η ποσότητα, η ποιότητα των αγροτικών προϊόντων, η διάθεσή τους σε ικανοποιητικές τιμές για τον αγρότη δεν εξαρτώνται από τον προσωπικό του αγώνα αλλά από τη γενική πολιτική που εφαρμόζεται στον αγροτικό τομέα.

Το ζήτημα που αναδείχνει η ΚΕ σε ό,τι αφορά στη σχέση στρατηγικής και τακτικής βρίσκεται ακριβώς στο ότι πρέπει να μπει στην πρώτη γραμμή της πάλης η γενική πολιτική που γεννάει το σύνολο των προβλημάτων της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Η συσπείρωση που παλεύουμε να προχωρήσει για να είναι σταθερή και με προοπτική πρέπει να 'χει στόχο την ανατροπή αυτής της πολιτικής, που θα εξελίσσεται συνεχώς σε αντιδραστική κατεύθυνση. Από τη σκοπιά αυτή, βεβαίως, θα αντιμετωπίζονται και τα συγκεκριμένα προβλήματα σε κάθε επιμέρους χώρο. Οχι ανάποδα. Η κατανόηση και λύση αυτού του ζητήματος θα δώσει άλλη προοπτική στην πάλη και θα απελευθερώσει το δυναμισμό της πολιτικής του Κόμματος.

γ) Τρίτο βασικό στοιχείο της στρατηγικής είναι η διάταξη των δυνάμεων, καθοριστικός επίσης παράγοντας για την οικοδόμηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου (ΑΑΔΜ). Δε δουλεύουμε γενικά στο λαό, στις μάζες, αλλά με συγκεκριμένο σχέδιο, κατεύθυνση. Κύρια κατεύθυνση η συγκέντρωση της δουλιάς στην εργατική τάξη και στους τόπους δουλιάς και κατοικίας, στη νεολαία, στα μικροαστικά στρώματα της πόλης και του χωριού και στη συμμαχία ανάμεσά τους. Υπογραμμίζεται το ειδικό βάρος που έχει η δουλιά στις γυναίκες.

Αυτά είναι τα βασικά συστατικά, ας πούμε, της στρατηγικής, του σχεδίου που έχουν επεξεργαστεί τα προηγούμενα Συνέδρια του Κόμματος.

Για την πραγματοποίηση αυτού του στρατηγικού σχεδίου απαιτείται αντίστοιχη τακτική, την οποία επίσης έχουμε σε γενικές γραμμές προσδιορίσει, αλλά μπορεί να πλουτίζεται, να τροποποιείται με μεγάλη ευελιξία ανάλογα με τις εξελίξεις, τις μεταβαλλόμενες συνθήκες, κλπ. Περιλαμβάνει την τακτική των συσπειρώσεων σε μεγάλα μέτωπα πάλης, συνθήματα, αιτήματα, μορφές πάλης που συμβάλλουν στον απεγκλωβισμό, ανεβάζουν την πολιτική συνείδηση, ωριμάζουν τη γενική ιδέα του Μετώπου και τη σύγκλιση των διαφόρων μετώπων πάλης σε ένα ενιαίο, πανελλαδικό.

Associated Press

Χιλιάδες κομμουνιστές διαδήλωσαν και φέτος την πρωτομαγιά στη Μόσχα

Οι Θέσεις της ΚΕ για το 17ο Συνέδριο εκτιμούν ότι:

«Το πολύτιμο δίδαγμα για το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι ότι σε συνθήκες υποχώρησης και κρίσης του κομμουνιστικού κινήματος, σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής αντεπίθεσης, για να τα βγάλει πέρα οφείλει να έχει σταθερή πίστη στη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία, στις αρχές και τις αξίες του κινήματος, στο σοσιαλισμό. Να κρατά ανοιχτά "τα μάτια" στην κριτική και αυτοκριτική εξέταση της δουλιάς του. Να φροντίζει για την ανάπτυξη σύγχρονων θεωρητικών επεξεργασιών. Να έχει την ικανότητα να ανακαλύπτει έγκαιρα κάθε νέα τάση. Με διορατικότητα να προβλέπει, να προσαρμόζεται και να αναπροσαρμόζεται εκεί που οι εξελίξεις απαιτούν. Χωρίς, όμως, να χάνει ούτε στιγμή το κύριο, την πάλη για το σοσιαλισμό με προοπτική την κομμουνιστική κοινωνία». Είναι εκτίμηση, η οποία συνδέεται με το θέμα του Συνεδρίου, δηλαδή την ολόπλευρη θεωρητική, ιδεολογικοπολιτική και οργανωτική ισχυροποίηση του ΚΚΕ, και κάτω από το φως της αντεπανάστασης και της πείρας για τη λειτουργία και τη δράση των Κομμουνιστικών Κομμάτων στις σοσιαλιστικές χώρες που ήταν στην εξουσία.

***

Η επιχείρηση καπιταλιστικής παλινόρθωσης στις σοσιαλιστικές χώρες ξεκίνησε από τα μέσα και από τα πάνω, χωρίς να προηγηθεί στρατιωτική ιμπεριαλιστική επέμβαση για την αποκατάσταση του καπιταλισμού ή λαϊκή εξέγερση και σύγκρουση στο εσωτερικό. Η ιστορία του εργατικού επαναστατικού κινήματος έχει γνωρίσει ήττες, σε διαφορετική όμως ιστορική στιγμή και φάση, όταν δεν είχε κριθεί η έκβαση του αγώνα. Σε τέτοιες συνθήκες, η σύγκρουση αναπτύχθηκε με καθαρά χαρακτηριστικά ανάμεσα στην αποφασιστική δράση των επαναστατικών λαϊκών μαζών, αφ' ενός, και τις δυνάμεις της ντόπιας και διεθνούς αστικής τάξης, αφ' ετέρου.

Οι συνθήκες, οι μέθοδοι και οι τρόποι που πραγματοποιήθηκε η καπιταλιστική παλινόρθωση υποχρεώνουν να μελετηθεί το πρόβλημα με αφετηρία τον υποκειμενικό παράγοντα, δηλαδή το Κόμμα και το κρατικό σοσιαλιστικό σύστημα, καθώς και το σύνολο των εσωτερικών κυρίως αντιθέσεων, που αναφέρονται στην περιοχή των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων. Στη συγκεκριμένη φάση, που πραγματοποιήθηκε η καπιταλιστική παλινόρθωση, η άλλη ομάδα των αντιθέσεων, που αφορά τις σχέσεις του σοσιαλισμού με τον καπιταλισμό, άσκησε σοβαρή επίδραση στην αλληλουχία και αλληλεξάρτηση των εσωτερικών γεγονότων, που οδήγησαν στην αντεπανάσταση, όμως δεν ήταν καθοριστική.

Το γεγονός ότι δε συνειδητοποιήθηκε η απειλή της αντεπανάστασης αποδεικνύει, ήδη, από μόνο του την αλλοίωση της φυσιογνωμίας και του χαρακτήρα των κομμουνιστικών κομμάτων στις χώρες του σοσιαλισμού.

Υπήρξαν και συγκεκριμένα γεγονότα, και μάλιστα στο έδαφος της Ευρώπης, τα οποία έπρεπε να συνειδητοποιηθούν, ως "σήματα συναγερμού" (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, τα προβλήματα των Γιουγκοσλαβίας, Ρουμανίας και Αλβανίας, καθώς και η αναθεωρητική επίθεση με αιχμή του δόρατος τον ευρωκομμουνισμό που "χτύπησε" το κομμουνιστικό κίνημα της καπιταλιστικής Ευρώπης). Φαινόμενα διασπάσεων σε κομμουνιστικά κόμματα της καπιταλιστικής Ευρώπης επίσης αποτελούσαν ισχυρή προειδοποίηση για την ιδεολογική πίεση που ασκούσε ο καπιταλισμός και η ιδεολογία του στις γραμμές του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος των καπιταλιστικών χωρών.

Τα κομμουνιστικά κόμματα, όπως δείχνουν πιο καθαρά οι τελευταίες εξελίξεις, θεώρησαν ως δεδομένο και αδιαμφισβήτητο τον ηγετικό, πρωτοποριακό ρόλο τους στην κοινωνία. Οι επιτυχίες στη σοσιαλιστική οικοδόμηση και στο διεθνή στίβο καλλιεργούσαν πνεύμα αυτάρκειας και αυταρέσκειας. Επαψαν να έχουν ενδιαφέρον να διατηρούν και να ανανεώνουν συνεχώς ό,τι πιο πολύτιμο και αναγκαίο για το σοσιαλισμό, την ενότητα με το λαό, τη δημοκρατική σχέση με τους εργαζόμενους, με τις κοινωνικές οργανώσεις.

Αδυνάτισε σταδιακά και τελικά εξαφανίστηκε ο έλεγχος του κόμματος, των κομματικών οργανώσεων και των στελεχών από τις πλατιές λαϊκές μάζες. Με ευθύνη των καθοδηγητικών οργάνων των κομμουνιστικών κομμάτων, υποσκάφθηκε η διαδικασία της κριτικής και αυτοκριτικής από τα κάτω και από τα πάνω, με αποτέλεσμα την τυπικότητα και σχηματικότητα στην εφαρμογή των αποφάσεων, την τάση απόκρυψης της πραγματικής κατάστασης, την ωραιοποίηση, την έλλειψη ανησυχίας για την ποιότητα της δουλιάς και των αποτελεσμάτων, το πνεύμα αλληλοκάλυψης. Καλλιεργήθηκε κλίμα ανοχής σε διαστρεβλώσεις της πολιτικής, στις παραβιάσεις της κρατικής πειθαρχίας, της ποιότητας της παραγωγής.

Παραβιάστηκε η εσωκομματική δημοκρατία, καλλιεργήθηκε το έδαφος για τον καριερισμό στελεχών, την αξιοποίηση της κομματικής και κυβερνητικής θέσης, υποκειμενισμός στην επιλογή των στελεχών. Παραβιάστηκε η αρχή ισότητας του κομμουνιστή, εμφανίστηκαν και δυνάμωσαν τα τελευταία χρόνια τα φαινόμενα περιφρόνησης της κομματικής συντροφικότητας.

Μια τέτοια εξέλιξη έγινε η αιτία να ανοίξουν διάπλατα οι πόρτες σε στελέχη που είχαν ιδιοτελή κίνητρα ή έπασχαν από έλλειψη πολιτικών ικανοτήτων και διορατικότητας, δυνατότητας να συλλαμβάνουν τις υποδείξεις και παρατηρήσεις των εργαζομένων, να τις επιζητούν ή να ξεχωρίζουν τις διαφορετικές απόψεις από την αντισοσιαλιστική προπαγάνδα. Μειώθηκε η ικανότητα των κομμουνιστικών κομμάτων να στηρίζουν τις αποφάσεις τους σε επιστημονικά δεδομένα, με συνέπειες γενικότερης σημασίας στη σοσιαλιστική οικοδόμηση και στην αντιμετώπιση πολύπλοκων και πολυσύνθετων φαινομένων.

Τα φαινόμενα αυτά, ασυμβίβαστα με το χαρακτήρα του κομμουνιστικού κόμματος, άνοιξαν το δρόμο για την υπονόμευση του κύρους του στο λαό.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, υιοθετήθηκαν λανθασμένες θεωρίες, που είτε δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα, είτε απλούστευαν τα θεωρητικά θέματα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού, π.χ., θεωρίες που πρόβαλλαν τη γρήγορη μετάβαση στον αναπτυγμένο σοσιαλισμό και στον κομμουνισμό, υποτιμώντας το σύνθετο και μακροχρόνιο χαρακτήρα της μεταβατικής περιόδου (βλ. 20ό Συνέδριο), οι θεωρίες για "παλλαϊκό κράτος" και "παλλαϊκό κόμμα", "παλλαϊκή δημοκρατία".*

Οι κατευθύνσεις του 20ού Συνεδρίου για "ποικιλία μορφών μετάβασης των διάφορων χωρών στο σοσιαλισμό, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις", αξιοποιήθηκαν από ηγεσίες κομμουνιστικών κομμάτων ως θεωρητικό υπόβαθρο επίθεσης σε βάρος της επιστημονικής θεωρίας του σοσιαλισμού. Στο όνομα των εθνικών ιδιομορφιών και ιδιαιτεροτήτων, αναθεωρούνται οι νομοτέλειες της σοσιαλιστικής επανάστασης. Προβάλλονται απόψεις ότι μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της "πολιτικής δημοκρατίας" είναι δυνατόν να μεταλλαγεί το καπιταλιστικό σύστημα σε σοσιαλιστικό, δίχως το επαναστατικό άλμα. Τέτοιες απόψεις υποτιμούν και υποβιβάζουν το γεγονός ότι οι εκμεταλλεύτριες τάξεις, στηριγμένες στη στρατοκρατία και στον αντιδραστικό γραφειοκρατικό μηχανισμό, προβάλλουν αντίσταση, ότι η μια ή η άλλη μορφή μετάβασης υπάγεται σε γενικές νομοτέλειες, είναι αποτέλεσμα μιας ολόπλευρης κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής πάλης.

Την επόμενη περίοδο, κάτω και από την επίδραση της πείρας της Χιλής και της Πορτογαλίας και την αλλαγή τακτικής του ιμπεριαλισμού, ορισμένες από τις αντιλήψεις και ιδέες του 20ού Συνεδρίου παραμερίζονται. Οποιες αλλαγές προσανατολισμών έχουν γίνει, σε σχέση με το 20ό Συνέδριο, πραγματοποιούνται σιωπηρά, με την έννοια ότι δε συνοδεύονται από γενικότερη θεωρητική, ανοιχτή, συλλογική συζήτηση στο εσωτερικό των χωρών και στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος.

Η αστική τάξη, με την πλούσια ιστορική πείρα που διέθετε, από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης του αυτοτελούς εργατικού κινήματος, με μεγάλη επιδεξιότητα μετέφερε το επίκεντρο του ιδεολογικού αγώνα από το εξωτερικό στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κινήματος και του σοσιαλιστικού συστήματος. Αξιοποίησε στη στρατηγική και τακτική την πλούσια ιστορική πείρα προσαρμογής και αναπροσαρμογής που απέκτησε μέσα από την αντιπαράθεση και συνεργασία της με διαφορετικές τάξεις, στρώματα και πολιτικές δυνάμεις (απόλυτη μοναρχία, συνταγματική βασιλεία, κοινοβουλευτική δημοκρατία, φασιστική δικτατορία, στρατιωτικά πραξικοπήματα). Αξιοποίησε τα λάθη, τις αδυναμίες, τις φιλοδοξίες ηγετικών στελεχών, το κοινωνικό και πολιτικό έδαφος που καλλιεργούσε παρεκκλίσεις, δυσαρέσκειες.

Θεωρούμε, επίσης, με βάση και την εκ των υστέρων πείρα ότι σε ντοκουμέντα των ΚΚ των σοσιαλιστικών χωρών υπερεκτιμώνται οι αναμφισβήτητες νίκες του σοσιαλισμού, οι θεαματικές αλλαγές που έγιναν στον κόσμο μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με τρόπο που υποβαθμίζονται τα σύνθετα νέα προβλήματα, τα οποία ανακύπτουν στην πορεία των εξελίξεων.

Σε ορισμένες περιπτώσεις απολυτοποιούνται τα φαινόμενα κρίσης του καπιταλισμού, καλλιεργείται μια απλουστευτική αντίληψη για πορεία αποσύνθεσης του καπιταλιστικού συστήματος. Υποτιμήθηκε η δυνατότητα του καπιταλισμού να εφαρμόζει τις νέες επιστημονικοτεχνικές επιτεύξεις στην παραγωγή, παρά τις αντιφάσεις και τα αρνητικά αποτελέσματα για τη ζωή και τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Ορισμένες λαθεμένες ή ουτοπικές απόψεις που αφορούσαν στα προβλήματα της διεθνούς ζωής και της αντιπαράθεσης των δύο κοινωνικών συστημάτων εκφράζουν τάση υποχώρησης στην ιδεολογική πίεση της αστικής ιδεολογίας παρά το γεγονός ότι η Σοβιετική Ενωση και οι άλλες σοσιαλιστικές χώρες δε δίστασαν να συγκρουστούν με τον ιμπεριαλισμό σε κρίσιμες ώρες, προκειμένου να υπερασπιστούν το σοσιαλισμό και τις χώρες που έκαναν εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο.

Είτε άμεσα είτε έμμεσα, ο οπορτουνισμός ανοίγει το δρόμο για το αδυνάτισμα των κομμουνιστικών κομμάτων. Αποτελεί την ιδεολογική βάση, για να ευοδωθούν οι προσπάθειες του ιμπεριαλισμού να υποσκάψει και να αδυνατίσει το σοσιαλισμό.

Το πρόβλημα δε λύνεται με έναν τυπικό εξορκισμό των αναθεωρητικών, οπορτουνιστικών, διαλυτικών απόψεων και την καταδίκη των φορέων τους. Οι αρχές της υλιστικής - διαλεκτικής ερμηνείας της ιστορίας οδηγούν στην αναζήτηση των αντικειμενικών δεδομένων της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής, στη βάση των οποίων δημιουργούνται προϋποθέσεις να εμφανιστούν οπορτουνιστικές θεωρίες και πρακτικές μέσα στο εργατικό κίνημα. Δε σημαίνει ότι η επικράτηση του οπορτουνισμού είναι αναπόφευκτη. Οταν υπάρχει συνείδηση των αντικειμενικών παραγόντων που ευνοούν το φαινόμενο, τότε είναι δυνατό το κομμουνιστικό κίνημα να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, τις παρενέργειες, τις προσωρινές ακόμα ήττες.

Η σοσιαλιστική σκέψη μπορούσε, και έπρεπε, να αποτελεί το πηδάλιο της εξέλιξης της νέας αυτής κοινωνίας, που ήταν υποχρεωμένη να ανιχνεύσει νέους δρόμους μέσα σε συνθήκες έντονης αναμέτρησης με την αστική και μικροαστική ιδεολογία, με τον οπορτουνισμό και αναθεωρητισμό. Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού απαιτεί επαρκές μορφωτικό και πολιτικο - ιδεολογικό επίπεδο των πλατιών λαϊκών μαζών, ένα απαραίτητο επίσης επίπεδο γνώσεων και συνειδητότητας, για να μπορούν αυτές να ανταποκριθούν στη σύνθετη δημιουργική και πρωτόβουλη πολιτικο - οργανωτική διαδικασία.

Σε συνθήκες έντονης ιδεολογικής αναμέτρησης με τον καπιταλισμό, ιδιαίτερης αύξησης του ρόλου της ιδεολογικής δραστηριότητας στο εσωτερικό των σοσιαλιστικών κοινωνιών, παραμελήθηκε το σημαντικό αυτό μέτωπο δράσης. Δεν προσαρμόστηκε στις εξελισσόμενες συνθήκες, γιατί θεωρήθηκε δεδομένο ότι οι εργαζόμενοι είναι πεπεισμένοι υποστηρικτές του συστήματος. Υποτιμήθηκε η πολυπλοκότητα της διαδικασίας για την καλλιέργεια σοσιαλιστικής συνείδησης μέσα από την άμεση, ενεργητική συμμετοχή στην επίλυση των προβλημάτων της οικοδόμησης, της διεύθυνσης των κοινωνικών και πολιτικών υποθέσεων.

Η συζήτηση ιδεολογικών και πολιτικών προβλημάτων δε δραστηριοποίησε όλο το Κόμμα, τις κομματικές οργανώσεις, τα μέλη και τους εξωκομματικούς, ολόκληρη την κοινωνία. Ετσι θα δινόταν η δυνατότητα και πλατιάς έκφρασης των απόψεων και των προσανατολισμών, και αντιμετώπισης με ιδεολογικά μέσα και πειστικά επιχειρήματα λανθασμένων απόψεων.

Η εξέλιξη των ιδεών δε συμβαδίζει αυτόματα με την κοινωνική εξέλιξη, οι προοδευτικές και επαναστατικές ιδέες - σε συνθήκες άμβλυνσης, χαλάρωσης και μείωσης της λαϊκής πρωτοβουλίας και δημιουργικής δράσης - υποχωρούν, επανέρχονται και δυναμώνουν οι αναχρονιστικές επιβιώσεις, ο ατομισμός, ο υποκειμενισμός, ο τοπικισμός. Ετσι δημιουργήθηκαν προϋποθέσεις, ώστε οι αγωγοί διείσδυσης και αναπαραγωγής της αστικής και μικροαστικής ιδεολογίας, του συμβιβασμού και της κόπωσης μπροστά στην πολυπλοκότητα των προβλημάτων να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Οι ανεπάρκειες αυτές φαίνονται πιο έντονα σήμερα, σε συνθήκες γενικής οπισθοδρόμησης. Καθυστέρησε η δημιουργική εξέλιξη, η ανάπτυξη και ο εμπλουτισμός της επαναστατικής θεωρίας από την πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και της δράσης των επαναστατικών δυνάμεων.

Υποτιμήθηκε η ανάγκη να οικοδομείται ο σοσιαλισμός με τη συνεχή ανάπτυξη της θεωρίας, την ανανέωση της γνώσης, η οποία, σε συνδυασμό με την ενεργητική συμμετοχή στη διαχείριση και διεύθυνση, καλλιεργεί το έδαφος για ανάπτυξη του νέου τύπου ανθρώπου.

Η μελέτη θεωρητικών και επιστημονικών προβλημάτων δεν προπορευόταν, ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα οι δυσκολίες, να εντοπίζονται οι νέες τάσεις, οι αντιφάσεις και νέες αντιθέσεις που έπρεπε να λυθούν με διαλεκτικό τρόπο. Η επιτυχία της Οχτωβριανής Επανάστασης, η άνοδος του επαναστατικού κινήματος που ακολούθησε δείχνουν ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας ήταν το γεγονός ότι αρκετά πριν είχαν μελετηθεί μια σειρά κρίσιμα θεωρητικά ζητήματα από τους κλασικούς. Η απολυτοποίηση της εμπειρίας χωρίς την προσφυγή στη θεωρητική και επιστημονική έρευνα είναι επιζήμια. Το Κόμμα ως πρωτοπόρο τμήμα του λαού οφείλει να αντιλαμβάνεται έγκαιρα τα νέα προβλήματα, να μπορεί να προβλέπει, να μη χάνει την ολική κίνηση, το όλο, μπροστά στο άμεσο, το καθημερινό, το μερικό».

Από την έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ «Εκτιμήσεις και προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού. Υλικά της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης, 15 - 16 Ιούλη 1995». Κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή».