Είναι γενικευμένα φαινόμενα και παίρνουν πια μόνιμα χαρακτηριστικά. Συνυπάρχουν με τη στασιμότητα και τη συρρίκνωση της εγχώριας αγροτικής παραγωγής και έχουν αιτία τους τις συνδυασμένες συνέπειες των αναθεωρήσεων της ΚΑΠ, που ξεκίνησαν το 1992, και της συμφωνίας της ΓΚΑΤΤ, στην οποία για πρώτη φορά το 1996 εντάχθηκαν και τα αγροτικά προϊόντα.

Με τη συμφωνία της ΓΚΑΤΤ, που εφαρμόστηκε σταδιακά σε έξι χρόνια, η χώρα μας στα πλαίσια της ΕΕ δεσμεύτηκε να διευκολύνει τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από τρίτες χώρες, μειώνοντας τους δασμούς κατά 36% και αυξάνοντας κατά 5% τις εισαγωγές ακόμα και στα προϊόντα που ήταν πλεονασματική. Να δυσκολέψει τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων προς τρίτες χώρες, μειώνοντας το ύψος των εξαγωγικών επιδοτήσεων κατά 36% και την ποσότητα των επιδοτήσεων εξαγωγών κατά 21%. Να μειώσει τις τιμές και επιδοτήσεις στην εγχώρια παραγωγή κατά 20%.

Με τις αναθεωρήσεις της ΚΑΠ, εκτός των άλλων, εκφυλίστηκαν ή και καταργήθηκαν οι θεσμικές τιμές όλων σχεδόν των αγροτικών προϊόντων της ΕΕ και της χώρας μας, όπως τιμές παρέμβασης, αναφοράς, κατωφλιού, κ.ά., οι οποίες έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στο ύψος των δασμών και εξαγωγικών επιδοτήσεων, που υπολογίζονταν με βάση τη διαφορά των κοινοτικών και των λεγόμενων διεθνών τιμών.

Αποτέλεσμα του συνδυασμού των αναθεωρήσεων της ΚΑΠ και της συμφωνίας της ΓΚΑΤΤ ήταν, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας της ΕΕ, να μειωθούν οι εξαγωγικές επιδοτήσεις της ΕΕ από 10 δισ. ευρώ το 1992, σε 2,8 δισ. ευρώ το 2001.

Η παραπάνω κατάσταση θα γίνει πολύ χειρότερη με την ενδιάμεση αναθεώρηση της ΚΑΠ, την οποία ξεκίνησε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και ολοκληρώνει η κυβέρνηση της ΝΔ, και με την προσυμφωνία του ΠΟΕ, η οποία υπογράφτηκε τον Ιούλη του 2004 στη Γενεύη και στην οποία η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έφερε καμιά αντίρρηση.

Και αυτό γιατί με την ενδιάμεση αναθεώρηση εκφυλίζονται ακόμα πιο πολύ οι θεσμικές τιμές των αγροτικών προϊόντων, που σημαίνει παραπέρα μείωση των δασμών και των εξαγωγικών επιδοτήσεων. Ενώ με την προσυμφωνία του ΠΟΕ, σε μικρό χρονικό διάστημα που θα καθοριστεί κατά τη συμφωνία, θα καταργηθούν οι εξαγωγικές επιδοτήσεις και θα μειωθούν δραστικά οι δασμοί στις εισαγωγές και οι επιδοτήσεις στην παραγωγή.

Τα καταστροφικά αποτελέσματα αυτών των βασικών πολιτικών επιλογών, τις οποίες υιοθετούν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, δεν μπορούν να συγκαλυφτούν και, πολύ περισσότερο, να αποτραπούν με την ίδρυση του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών Γεωργικών Προϊόντων που εξήγγειλε στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός, με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Και αυτό γιατί ο Οργανισμός αυτός δε θα διαθέτει κανένα εργαλείο, όπως εξαγωγικές επιδοτήσεις, για την προώθηση των εξαγωγών, με συνέπεια να εκφυλιστεί σ' ένα γραφειοκρατικό μηχανισμό.

Ετσι, θα οξυνθούν τα προβλήματα διάθεσης της παραγωγής και οι τιμές θα μειωθούν ακόμα παραπέρα. Για παράδειγμα, οι τιμές των σιτηρών και του καλαμποκιού μπορεί να μειωθούν μέχρι 34,5 δρχ./κιλό και αυτό γιατί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τον Ιούνη του 2003 με την ενδιάμεση αναθεώρηση της ΚΑΠ πρότεινε και ψήφισε η τιμή παρέμβασης των σιτηρών μέχρι το 2013 να παραμείνει σταθερή στο 0,10 ευρώ/κιλό ή 34,5 δρχ./κιλό.

Σαν προσχήματα γι' αυτές τις αλλαγές το Διευθυντήριο της ΕΕ και οι κυβερνήσεις των ιμπεριαλιστικών κρατών χρησιμοποιούν τη φτώχεια των αναπτυσσόμενων χωρών που θέλουν τάχα να την εξαλείψουν με το άνοιγμα των αγορών των πλούσιων χωρών στα αγροτικά τους προϊόντα και τους καταναλωτές που πρέπει τάχα να αγοράζουν φθηνά τρόφιμα.

Οσον αφορά στο ενδιαφέρον των ιμπεριαλιστών για τους καταναλωτές, αποδείχνεται πόσο υποκριτικό και παραπλανητικό είναι από την επίσημη εργασία της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας της ΕΕ, που στηρίχτηκε στα στοιχεία του ΟΟΣΑ.

Σύμφωνα με την εργασία αυτή, στην εικοσαετία 1980-2000, οι πραγματικές διεθνείς τιμές των σιτηρών μειώθηκαν κατά 70%, του καλαμποκιού κατά 30%, της ζάχαρης κατά 420%, του καφέ κατά 220%, κ.ο.κ. Την ίδια όμως περίοδο οι αντίστοιχες λιανικές τιμές των προϊόντων σιτηρών (ψωμί, κ.ά.) αυξήθηκαν κατά 330%, των προϊόντων καλαμποκιού κατά 270%, ζάχαρης κατά 170%, καφέ κατά 200%, κ.ο.κ.

Οσον αφορά στο ενδιαφέρον των ιμπεριαλιστών για την εξάλειψη της φτώχειας από τις αλλαγές του ΠΟΕ, διαπιστώνεται ότι ανοίγουν πράγματι σ' ένα βαθμό τις αγορές των πλούσιων χωρών στα αγροτικά προϊόντα των φτωχών χωρών, αλλά με τέτοιο τρόπο που τα μονοπώλια και οι πολυεθνικές να ληστεύουν πιο πολύ το μόχθο και τον πλούτο των φτωχών χωρών, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται και να οξύνεται το πρόβλημα της φτώχειας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο όρος της προσυμφωνίας του ΠΟΕ, όπου αναφέρει ότι η ευνοϊκή μεταχείριση που θα τύχουν τα αγροτικά προϊόντα των αναπτυσσόμενων χωρών, επειδή στις χώρες αυτές δε θα μειωθούν οι όποιες εξαγωγικές επιδοτήσεις και οι δασμοί, θα αντισταθμιστεί με κατάργηση των δασμών στις εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων από τις ανεπτυγμένες χώρες.

Χειροπιαστό επίσης παράδειγμα αποτελεί η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο κανονισμό της ζάχαρης, όπου η ίδια η Επιτροπή εκτιμά ότι θα αυξήσει τις εισαγωγές ζάχαρης κατά 25% από τις χώρες της Αφρικής, Καραϊβικής, Ειρηνικού και της Ινδίας, με τις οποίες υπάρχουν προτιμησιακές συμφωνίες. Ομως, οι τιμές εισαγωγής θα μειωθούν κατά 33%, με αποτέλεσμα οι χώρες αυτές με το νέο καθεστώς να εξάγουν περισσότερη ζάχαρη και να παίρνουν λιγότερα χρήματα.

Ομως, το υποκριτικό ενδιαφέρον της ΕΕ για τις αναπτυσσόμενες χώρες αποκαλύπτεται και από τη λογική πάνω στην οποία στηρίζουν την προώθηση των διεπαγγελματικών οργανώσεων, με στόχο να υποτάξουν πρακτικά και θεσμικά τους μικρομεσαίους αγρότες στα συμφέροντα των εμποροβιομηχάνων και των μονοπωλίων.

Ισχυρίζεται η ΕΕ ότι στα πλαίσια της λεγόμενης παγκοσμιοποιημένης αγοράς, οι μικρομεσαίοι αγρότες και οι εμποροβιομήχανοι δεν έχουν αντίθετα αλλά κοινά συμφέροντα. Κοινός εχθρός και των δύο είναι ο ανταγωνισμός των αγροτικών προϊόντων των φτωχών χωρών (εδώ τα συμπαθή θύματα γίνονται εχθροί) και για να τον αντιμετωπίσουν καλύτερα θα πρέπει να οργανωθούν σε κοινές επαγγελματικές οργανώσεις, τις λεγόμενες διεπαγγελματικές, με στόχο να μειώσουν το κόστος παραγωγής. Δηλαδή, να μειώσουν τις τιμές και το εισόδημα των μικρομεσαίων αγροτών με τάση να το εξισώσουν με το εισόδημα των αγροτών των αναπτυσσόμενων χωρών.

Ομως, οι σιτοπαραγωγοί ζητάνε να απαγορευτούν οι εισαγωγές σιτηρών για να διατεθεί η εγχώρια παραγωγή, ενώ οι εμποροβιομήχανοι πιέζουν να απελευθερωθούν οι εισαγωγές για να μειωθούν πιο πολύ οι τιμές, παρά το γεγονός ότι οι φετινές τιμές είναι μειωμένες κατά 25% τουλάχιστον σε σχέση με τις περσινές. Θέλουν, με δυο λόγια, να αγοράζουν σε εξευτελιστικές τιμές τα σιτηρά, είτε από τους αγρότες των αναπτυγμένων χωρών, είτε από τους αγρότες των αναπτυσσόμενων χωρών.

Στην πράξη, δηλαδή, φαίνεται ότι τα συμφέροντα των μικρομεσαίων αγροτών των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών είναι κοινά και αντίθετα με τα συμφέροντα των εμποροβιομηχάνων και μονοπωλίων, γι' αυτό δεν μπορούν να λυθούν με συναίνεση αλλά με ριζικές κοινωνικές αλλαγές σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο, που θα αμφισβητούν την κυριαρχία των μονοπωλίων και των κυβερνήσεών τους.

Σημαντική συμβολή στην προώθηση αυτών των κοινωνικών αλλαγών συνεισφέρουν τα λαϊκά κινήματα των διαφόρων χωρών, που με στόχο την κατάργηση της εκμετάλλευσής τους παλεύουν για διεύρυνση των κατακτήσεών τους, και όχι εκείνες οι γραφειοκρατικές ηγεσίες των διαφόρων κοινωνικών οργανώσεων, που στο όνομα τάχα της φτώχειας ξεπουλάνε συνειδητά και τα άμεσα αιτήματα αλλά και το στρατηγικό στόχο.

Η κατάσταση είναι δραματική, χειρότερη από κάθε άλλη χρονιά, ήταν τα πρώτα λόγια που ακούσαμε από τους αγρότες που συναντήσαμε στη Θήβα. Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πυρίου Θήβας Σπύρος Σδώνας, τόνισε με έμφαση τα εξής: «Δεν υπάρχει κράτος να σε στηρίζει, δεν υπάρχει υποδομή». Και πρόσθεσε: «Μας είπαν πως στην Ολυμπιάδα θα έρθει κόσμος». «Ποιοι σας το είπαν», ρωτήσαμε αμέσως. «Αυτό λέγανε όλοι...» ήταν η απάντηση. Στη διάρκεια της κουβέντας ο Σπ. Σδώνας επέμενε πως η κατάσταση θα ήταν καλύτερη αν οι συνεταιρισμοί είχαν συσκευαστήρια. «Αν οι συνεταιρισμοί είχαν συσκευαστήρια θα ήταν καλύτερες οι τιμές;» το ρωτήσαμε. «Εγώ έτσι θέλω να πιστεύω» μας απάντησε.

Δίπλα του καθόταν ο Νικόλαος Δέδες. «Τι μου λέτε τώρα, ο αγρότης δουλεύει για τον έμπορα. Εχουν μαζευτεί οι έμποροι και σου λένε 6 λεπτά το κρεμμύδι και το πουλάνε 60 λεπτά». Ο ίδιος συνέχισε: «Στην τουρκοκρατία υπήρχαν δύο τσιφλικάδες στο χωριό που είχαν όλα τα χωράφια. Αυτό που βλέπω είναι ότι εκεί οδηγούνται τα πράγματα σήμερα. Αν δε γίνει σ' εμάς θα γίνει στα παιδιά μας». Και στο τραπέζι σχολιάστηκε από τους παρακαθήμενους πως υπό αυτές τις συνθήκες οι μικροί και μεσαίοι αγρότες δεν έχουν μέλλον.

Στο δρόμο από τη Θήβα για τις Θεσπιές, βλέπαμε στα χωράφια, άβγαλτες πατάτες, παρατημένα σακιά, τελάρα και σωρούς με κρεμμύδια, καθώς και αμάζευτα καρπούζια. Φτάνοντας στις Θεσπιές η χαρακτηριστικότερη εικόνα ήταν τα στοιβαγμένα σακιά με κρεμμύδια μέσα και έξω από τις αυλές και δίπλα τους τα νάιλον. Οι αποθήκες δε χωρούσαν άλλα.

«Από εδώ πέρναγε όλη η Ελλάδα» μας είπε ο Γιώργος Δημητρίου και συνέχισε: «Βλέπετε τώρα τίποτα; Ούτε ένα φορτηγό δεν περνάει». Οπως μας είπε ο ίδιος, πέρσι η τιμή στο κρεμμύδι ήταν 55 δραχμές και φέτος οι έμποροι δίνουν 6 με 8 λεπτά (20 με 27 δρχ.). Με αφορμή τις πρώτες κουβέντες του έγινε ο εξής διάλογος:

-- Ο κόσμος τι λέει γι' αυτήν την κατάσταση;

-- «Ο κόσμος έχει παγώσει, δεν ξέρει τι να κάνει».

-- Και πώς ερμηνεύουν αυτό που τους συμβαίνει οι αγρότες, φέτος; Εσείς τι λέτε, τι λένε οι άλλοι αγρότες του χωριού;

-- «Αφού έκαναν τα πάντα εισαγωγές απ' έξω. Εφαγαν οι ξένοι που ήρθαν για την Ολυμπιάδα ένα κρεμμύδι; Φάγανε ένα καρπούζι, ένα πεπόνι; Μέχρι και νερό απ' έξω φέρανε!

-- Αλλες χρονιές έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο;

-- «Πριν 30-35 χρόνια, τότε που πλέκαμε, δεν είχαν βγει οι μηχανές ακόμα. Τότε τα παρατήσαμε όλοι και φύγαμε. Αλλος Αθήνα, άλλος Πάτρα, για το μεροκάματο. Από το '71 έχει να γίνει αυτό, τόσα χρόνια έχουμε γυρίσει πίσω».

-- Τώρα πώς βλέπετε να προδιαγράφεται το μέλλον;

-- «Κρίση. Δε θα έχουμε ούτε ψωμί να πάρουμε. Ο,τι λεφτά έχω πάρει είναι για ΔΕΗ και μεροκάματα. Εχω 100 στρέμματα και θα μπω μέσα 15 εκατομμύρια. Και μετά χρέη, χρέη, χρέη...».

Λίγο πιο πέρα είδαμε την Μαρία Λάμπρου και τον 18χρονο γιο της Αλέξανδρο να καθαρίζουν κροκάρι (σπόρος κρεμμυδιού). Γύρω τους πολλές δεκάδες σακιά με κρεμμύδια. «Μάθαμε πως περνάτε καλά εδώ και ήρθαμε να δούμε πώς τα καταφέρνετε» της είπαμε χαριτολογώντας, για να έρθει η απάντηση: «Πολύ καλά περνάμε. Σ' ένα μήνα που θα μας βγάλουν κι από το σπίτι να δείτε τι καλά που θα είναι».

-- Γιατί;

-- «Γιατί αν δεν πουλάς την παραγωγή και έχεις χρεωθεί... Η Αγροτική ζητάει χρήματα. Με τα λόγια η Αγροτική δεν ξεχρεώνει τίποτα».

-- Το κροκάρι τι τιμή έχει;

-- «Αυτή τη στιγμή πουλιέται στα 50 λεπτά και δεν το παίρνουν κιόλας».

-- Αλλες χρονιές;

-- «300 δραχμές και σε παρακαλούσαν κι από πάνω».

-- Πώς το βλέπετε να εξελίσσεται το πράγμα.

-- «Για φέτος δεν έχουμε καμία ελπίδα. Ηρθε χτες και μου είπε ο έμπορας να του δώσω 50 λεπτά το κροκάρι. Κάν' το 60-65 του είπα. Εσύ θα χάσεις μου είπε, γιατί έρχεται εισαγόμενο. Παλιά στέλναμε στη Γαλλία κρεμμύδια, στέλναμε στην Ισπανία για στιφάδο. Ερχονταν έμποροι στο χωριό και το παίρνανε. Τώρα φέρνουν από εκεί. Τι να κάνω εγώ; Η ΔΕΗ έχει διπλασιαστεί, το λίπασμα έχει τριπλασιαστεί. Το κόστος πήγε 5 φορές πάνω. Και η τιμή πέντε φορές κάτω... Δε μιλάμε πλέον για κέρδος, αλλά πόσο μέσα θα μπούμε. Πέρσι φάγαμε ένα χαστούκι από τα κόκκινα τα κρεμμύδια που μείνανε απούλητα, φάγαμε κι ένα φέτος... Τι να κάνουμε; Ν' αλλάξουμε επάγγελμα; Και τα χωράφια τι να τα κάνουμε;».

Μέσα στα χωράφια του, λίγο έξω από τις Θεσπιές, ο Δημήτρης Μελισσάρης, μας έδειξε και μας περιέγραψε τι του συμβαίνει. Στο ένα χωράφι του η πατάτα ήταν ακόμα στο χώμα. «Εδώ άφησα 2 τόνους μέσα» μας είπε. Λίγο πιο πέρα, ένα άλλο χωράφι ήταν φρεσκοργωμένο και σε κάποιες αυλακιές φαινόταν κρεμμύδια. «Τα όργωσα και τα γύρισα μέσα μας είπε. Θα βάλω τα μεγάλα υνιά για μην τα βλέπω να σαπίζουν στο χωράφι».

-- Αλλες χρονιές πώς ήταν τα πράγματα τέτοια εποχή, τον ρωτήσαμε.

-- «Σ' αυτό το βαθμό το φετινό... Οχι δε θυμάμαι να ήταν άλλη χρονιά τόσο άσχημα. Ο συνάδελφος δίπλα έχει κομμένα τα κρεμμύδια εδώ και ένα μήνα και τα 'χει παρατημένα. Και στην αποθήκη λέει να τα βάλω, το χώρο πιάνω».

-- Αν πάνε έτσι τα πράγματα τι θα γίνει εδώ;

-- «Τελειώσαμε... Εγώ είμαι 25 χρόνια αγρότης, ξυπνάω κάθε μέρα στις 5. Και τι κατάφερα; Ενα μεγάλο μηδέν. Και λένε να κρατήσουμε τα παιδιά μας να γίνουν νέοι αγρότες. Τα προβλήματα που υπάρχουν τώρα, είναι δεκαπλάσια από τότε που αρχίσαμε εμείς. Σπέρνω στάρι και αγοράζω το ψωμί 1,10 - 1,20 ευρώ. Φέτος το στάρι το πήρανε 10-12 λεπτά το κιλό. Και γω πώς θα ζήσω; Να μου φτηνύνει, ο σπόρος, το ρεύμα, το τρακτέρ. Και να υπάρχει και τιμή. Να ζήσω και γω».

Σ' ένα οινοποιείο στην Παλιοπαναγιά, ο Κώστας Κρητικός έφερε το φορτηγάκι του γεμάτο με σταφύλι (Σαββατιανό). Δυο Αλβανοί εργάτες άρχισαν να το ξεφορτώνουν και εκείνη την ώρα τον πλησιάσαμε:

-- Σε τι τιμή δίνετε τα σταφύλια;

-- «Δε βγήκε ακόμα τιμή».

-- Καλά, γιατί δίνετε τα σταφύλια με ανοιχτή τιμή;

-- «Και τι να κάνω...».

Οπως μάθαμε στη συνέχεια, η περιοχή περίμενε τον Μαλαματίνα ν' ανοίξει τις τιμές. Και όπως μας είπε ο Κ. Κρητικός, η περιοχή της Θήβας έπαθε μεγάλη ζημιά φέτος από τον περονόσπορο και η παραγωγή κρασοστάφυλου μειώθηκε περισσότερο από 50%. Οσο για την ποιότητα, αυτή είναι άριστη γιατί το μικρόκλιμα της περιοχής είναι από τα καλύτερα. Αλλά από τιμή...

Στο δρόμο για το Καπαρέλι είδαμε σε πολλά χωράφια τα καρπούζια και τα πεπόνια σε ένα μικρότερο βαθμό να είναι αμάζευτα και σε κάποιες περιπτώσεις να αρχίζουν να χαλάνε. Στην κεντρική πλατεία στο Καπαρέλι συναντήσαμε τον πρόεδρο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Παναγιώτη Σίννη.

-- «Η φετινή χρονιά είναι καταστροφή συνολικά» μας είπε και συνέχισε: «Δεν είναι ότι ένα προϊόν δεν πήγε καλά και πήγαν τα άλλα. Δεν πήγε τίποτα καλά».

-- Με τα καρπούζια και τα πεπόνια τι ακριβώς γίνεται;

-- «Εγώ είχα 40 στρέμματα καρπούζι, με το ζόρι έδωσα τα μισά. Από αυτά μου πήραν πάλι τα μισά, μετά τη διαλογή και η τιμή ήταν 4 λεπτά. Ενα λεπτό παίρνει ο εργάτης και 3 λεπτά εγώ. Παράδειγμα, ένα φορτίο 20 τόνους, πληρώθηκε 760 ευρώ, τα 220 ευρώ τα πήραν οι εργάτες. Πάρε εσύ όσα μένουν και ζήσε. Πέρσι το καρπούζι είχε 20 λεπτά και η τιμή του ήταν πάντα 50-60 δρχ., κάποτε είχε πάει και 80 δρχ.».

-- Τι φταίει για όλα αυτά;

-- «Αν το δεις σε βάθος, βλέπεις ότι φταίει το σύστημα που αφήνει τους εμπόρους και όσους έχουν τη δύναμη, να κάνουν εισαγωγές ανεξέλεγκτα. Και εμείς είμαστε στο έλεος του "ελεύθερου εμπορίου". Οι αγρότες σαν κοινωνική τάξη πρέπει να κινητοποιηθούμε. Χρειάζεται να υπάρξει αγώνας, αλλά με συνέχεια και όχι ευκαιριακά. Και απ' ό,τι φαίνεται θέλει σκληρή αντιπαράθεση γιατί δεν καταλαβαίνουν αλλιώς. Τώρα πώς θα γίνει αυτό, δεν ξέρω. Με αποκλεισμούς δρόμων, αεροδρομίων... Δεν ξέρω. Το κακό είναι ότι σήμερα καθένας κοιτάει πώς θα τα βγάλει πέρα μόνος του, με αποτέλεσμα να τα καταφέρνουν λίγοι που έχουν τα μέσα και οι υπόλοιποι βγαίνουν στο περιθώριο».

«Ο κόσμος έχει παγώσει. Δεν ξέρει τι να κάνει». Μας είπε ο Γ. Δημητρίου

Ο «Ρ» βρέθηκε στα μέρη της Θήβας, στις Θεσπιές, στο Καπαρέλι. Εκεί βρήκαμε τα πράγματα ακόμα χειρότερα, κι από αυτά που μας περιέγραψαν πριν ξεκινήσουμε, για να πάμε να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει. Είδαμε αγρότες σε απόγνωση σ' έναν αγροτικό νομό που θεωρείται από τους «τυχερούς», επειδή είναι δίπλα στην Αθήνα. Πάντως ίδια και χειρότερη είναι φέτος η κατάσταση και στους υπόλοιπους αγροτικούς νομούς της χώρας. Από το τέλος της περασμένης Ανοιξης και μετά, είναι σχεδόν απίθανο να βρει κανείς ένα αγροτικό προϊόν που να έχει καλύτερη τιμή, ικανοποιητική για τον παραγωγό.

Μιλώντας με αγρότες και συνεταιριστές στις τρεις αυτές περιοχές της Βοιωτίας, διαπιστώσαμε πως υπήρχε και μια σημαντική μερίδα αγροτών που έριχναν τις ευθύνες στον εαυτό τους γι' αυτό που συμβαίνει. Κάποιοι είπαν ότι έβαλαν περισσότερα φέτος για την Ολυμπιάδα... Κάποιοι άλλοι όμως είπαν πως έβαλαν τα ίδια και λιγότερα. Βέβαια είναι γνωστό ότι τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα δεν κέρδισαν τίποτα από την Ολυμπιάδα. Αλλά δεν είναι δυνατόν να αισθάνονται οι αγρότες ένοχοι επειδή μπορεί να έβαλαν λίγο παραπάνω κρεμμύδι, πατάτα, ή καρπούζι για παράδειγμα. Και στο σκληρό σιτάρι η παραγωγή δεν είναι μεγαλύτερη, αλλά η τιμή έπεσε κατά 25%. Οι αγρότες οφείλουν να βγάλουν τα συμπεράσματά τους, γιατί όποιο προϊόν και να έσπερναν φέτος η τιμή θα ήταν χαμηλή. Κι αυτό συνέβη φέτος και σε προϊόντα όπου η χώρα είναι ελλειμματική, όπως π.χ. στο μαλακό σιτάρι.

Στις Θεσπιές, παντού υπάρχουν σακιά με απούλητα κρεμμύδια στις αυλές των σπιτιών

Κι ενώ η ελληνική παραγωγή μένει απούλητη, οι εισαγωγές πατάτας είναι πολύ μεγάλες φέτος, όπως φαίνεται από τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Το ίδιο ισχύει και και για το κρεμμύδι. Στο πρώτο εξάμηνο του 2004 εισήχθησαν 123.490 τόνοι νωπής πατάτας συν 22.192 τόνοι κατεψυγμένης πατάτας. Κι αν θέλει κάποιος να κάνει συγκρίσεις, αξίζει να αναφερθεί πως ολόκληρο το 2002 εισήχθησαν 114.451 τόνοι νωπής πατάτας και 7.643 τόνοι κατεψυγμένης. Δηλαδή μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2004 εισήχθησαν περισσότερες πατάτες από ολόκληρη τη χρονιά του 2002... Στα κρεμμύδια επίσης φαίνεται να εισήχθησαν το πρώτο εξάμηνο του 2004 23.016 τόνοι, όταν ολόκληρο το έτος 2001 εισήχθησαν 16.085 τόνοι. Κι αυτά τα νούμερα δίνουν μια κάποια εξήγηση...

«Δεν υπάρχει κράτος να σε στηρίζει», είπε ο Σ. Σδώνας

«Αυτές οι πατάτες έπρεπε να βγουν τέλη Ιούνη. Τώρα τις έφαγε το σκουλήκι. Ολοι απ' τον αγρότη τρώνε...». Ηταν το παράπονο του Δ. Μελισσάρη

«Ο αγρότης δουλεύει για τον έμπορα», τόνισε ο Ν. Δέδες

Αυτά τα σταφύλια παραδόθηκαν με «ανοιχτή τιμή...»

Σαπίζει η παραγωγή στα χωράφια...

«Χρειάζεται να υπάρξει αγώνας αλλά με συνέχεια και όχι ευκαιριακά», μας είπε ο Π. Σίννης

«Τι να κάνουμε; Να αλλάξουμε επάγγελμα;». Αναρωτήθηκε η αγρότισσα Μ. Λάμπρου, που μαζί με το γιο της, δουλεύουν στο καταμεσήμερο