Στη θ.26 καταγράφεται η ενδιάμεση θέση του ελληνικού καπιταλισμού στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Η εκτίμηση αυτή διαφέρει από τις αντίστοιχες των προηγούμενων συνεδρίων και του Προγράμματος. Σε όλες αυτές τις εκτιμήσεις σημειωνόταν και ο εξαρτημένος χαρακτήρας του ελληνικού καπιταλισμού. Επομένως, αναφύεται ένα ερώτημα: εκτιμάμε ότι η προηγούμενη θέση ήταν λανθασμένη ή ότι σήμερα άλλαξαν οι συνθήκες άρα και η εκτίμηση;

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει ένα διαδικαστικό ζήτημα. Είτε η «παλιά» θέση εκτιμάται ως λανθασμένη, είτε θεωρούμε ότι μεταβλήθηκαν οι συνθήκες, αυτό πρέπει να ειπωθεί ρητά. Να καταγραφούν οι όποιες αλλαγές που τεκμηριώνουν την αλλαγή θέσης. Οπως και να 'χει, μια τέτοια θέση δεν αλλάζει σε συνέδριο μη προγραμματικό.

Αν πάλι υποστηρίζουμε ότι δεν υφίσταται αλλαγή θέσης επειδή γίνεται αναφορά στην ανισομετρία, στην πλεονεκτική θέση του ισχυρότερου και στην πολιτικοστρατιωτική εξάρτηση της Ελλάδας, τότε και πάλι υπάρχει πρόβλημα γιατί: αφού υπάρχουν εκτιμήσεις όπως οι παραπάνω για ποιο λόγο αφαιρέθηκε ο χαρακτηρισμός «εξαρτημένος»; Επιπλέον: οι αναφορές αυτές είναι αδύνατες, λείπει η έννοια της οικονομικής εξάρτησης, τα τελευταία χρόνια η έννοια της εξάρτησης εν γένει, έχει εξαφανιστεί.

Πώς, όμως, τεκμηριώναμε το ζήτημα της εξάρτησης; Η θέση αυτή εδραζόταν στην ανάλυση του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό και την ομαδοποίηση των χωρών στο πλαίσιο αυτής της ανάλυσης. Το 1916 εκτιμούσε ότι υπάρχουν οι προηγμένες χώρες της Δ. Ευρώπης και της Αμερικής, οι χώρες της Αν. Ευρώπης και οι μισοαποικίες και αποικίες. Συμπλήρωνε δε ότι χαρακτηριστικές για εκείνη την εποχή δεν ήταν μόνο οι δυο βασικές ομάδες χωρών (αποικίες και αποικιακές χώρες), αλλά και οι ποικίλες μορφές των εξαρτημένων χωρών που είναι μπλεγμένες στα δίχτυα της χρηματιστικής και διπλωματικής εξάρτησης. Περίπου η ίδια κατηγοριοποίηση διατηρείται στο 6ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ενώ τη δεκαετία του '80 το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα χωρίζει τις χώρες σε αναπτυγμένου καπιταλισμού, μέσου επιπέδου ανάπτυξης και αναπτυσσόμενες. Στη δεύτερη ομάδα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Κόμματος, ανήκε η Ελλάδα. Ο εξαρτημένος χαρακτήρας της εδραζόταν: στη διείσδυση του ξένου κεφαλαίου με επαχθείς όρους για τον ελληνικό λαό, στο ρόλο του αγγλοαμερικανικού παράγοντα στον εμφύλιο και του αμερικανικού στη χούντα, στην εγκατάσταση των βάσεων, στη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, στο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, στο δανεισμό, στην εξαγωγή υπεραξίας από τον αδύνατο κρίκο στο δυνατό, στην τεχνολογική εξάρτηση, στη σύνδεση με την τότε ΕΟΚ.

Ολα αυτά τα χρόνια το Κόμμα μας δέχτηκε τα λυσσώδη πυρά οπορτουνιστικών ομάδων. Ο Πουλιόπουλος, ο εισηγητής του ελληνικού τροτσκισμού, πρώτος άσκησε κριτική στη θεωρία της εξάρτησης χαρακτηρίζοντας ως ηλιθιότητα τη γραμμή του Κόμματος και το «σταλινισμό» που παρήγαγε ένα τέτοιο σχήμα ως εξάμβλωμα. Πρόσφατη εκδοχή της τροτσκιστικής αντίληψης αποτελεί το περιοδικό Θέσεις (επίγονοι του ελληνικού ευρωκομμουνισμού). Προεξάρχοντος του Μηλιού, υπεύθυνου του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, καταπολεμάται για χρόνια η έννοια της εξάρτησης με την πλήρη ανατροπή της λενινιστικής αντίληψης για τον ιμπεριαλισμό. Φορέας παρόμοιας αντίληψης είναι και το ΝΑΡ.

Ωστόσο, αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί, είναι γεγονός ότι στο παρελθόν υπήρχαν προβλήματα. Αναφέρω χαρακτηριστικά: α) ο όρος «στρεβλή» ανάπτυξη του καπιταλισμού δεν ήταν ο καταλληλότερος, αφού μπορούσε να υπονοηθεί η ύπαρξη ενός ορθολογικού καπιταλισμού, β) το ξεχείλωμα της έννοιας οδήγησε σε λανθασμένες εκτιμήσεις όπως αυτή του 8ου Συνεδρίου για συμμετοχή της «εθνικής αστικής τάξης» στους αγώνες για εθνική ανεξαρτησία και δημοκρατία.

Ομως, αυτά τα προβλήματα δεν έβαλαν τη σφραγίδα στην πολιτική του Κόμματος. Το Κόμμα α) διόρθωσε τη λανθασμένη θέση του 8ου συνεδρίου, β) δεν ξεχώριζε τα ξένα μονοπώλια από τα ντόπια, γ) στη δεκαετία του '80 δεν ταύτιζε την εξάρτηση με την απουσία καπιταλιστικής ανάπτυξης, δ) άσκησε κριτική στις θεωρίες της υπανάπτυξης και της μητρόπολης - περιφέρειας.

Ασφαλώς, σήμερα η εποχή μας δεν είναι ίδια με αυτή του Λένιν, ούτε καν με τη δεκαετία του '80. Αλλά ας μην πετάξουμε μαζί με τα απόνερα και το μωρό. Παλιές εκτιμήσεις εξακολουθούν να ισχύουν: η Ελλάδα δεν έχει βαριά βιομηχανία ανάλογη με αυτή των μεγάλων ιμπεριαλιστικών κέντρων, είναι τεχνολογικά κι ενεργειακά εξαρτημένη, προσφάτως και διατροφικά. Στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς ασφαλώς και δεν είναι μια από τις δυνάμεις που χαράζει γραμμή. Η Ελλάδα έχει αμερικανικές βάσεις, το αντίστροφο δεν μπορεί να συμβεί. Ολα αυτά δε σημαίνουν την ανάγκη ύπαρξης ενός αστικοδημοκρατικού σταδίου. Υπογραμμίζουν την ανάγκη προβολής συγκεκριμένων πολιτικών συνθημάτων στην καθημερινή πολιτική ζύμωση και τη δυνατότητα συσπείρωσης ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων. Σημαίνουν την προβολή της ανάγκης της απελευθέρωσης του προλεταριάτου από το διπλό καπιταλιστικό ζυγό και την προβολή της δυνατότητας και ανάγκης μιας αυτοδύναμης ανάπτυξης στο πλαίσιο μιας σοσιαλιστικής Ελλάδας. Σε τελική ανάλυση τα παραπάνω φέρνουν το στρατηγικό στόχο πιο κοντά.

Αν θεωρούμε ότι το «εξάρτηση» είναι προβληματικό, το αλληλεξάρτηση είναι προβληματικότερο. Δεν μπορεί να αποδώσει τη δυναμική των σχέσεων, συγκαλύπτει τη θέση του ισχυρού, του μεσαίου και του αδύνατου. Αν θεωρούμε ότι κρύβει κινδύνους παρανόησης, ας χρησιμοποιήσουμε άλλους όρους όπως ΑΝΙΣΟΤΙΜΗ αλληλεξάρτηση. Το γεγονός ότι σήμερα το ελληνικό κεφάλαιο διεισδύει δυναμικά στα Βαλκάνια και στέλνει εκστρατευτικά σώματα σε διάφορες γωνιές της Ευρώπης δεν αναιρεί τον εξαρτημένο χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ελληνικές επενδύσεις σε όλο τον κόσμο δεν ξεπερνούν το 0,4% των παγκόσμιων επενδύσεων. Ούτε το «ευχαριστώ τις ΗΠΑ» (Σημίτης), την παράδοση Οτσαλάν, τη διέλευση των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων κατά το βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας, τις τηλεφωνικές υποκλοπές από τις ΗΠΑ, το «σχέδιο Ανάν», τους δυσμενείς όρους δανεισμού. Ας μην ξεχνάμε ακόμα ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην ιμπεριαλιστική περικύκλωση της επαναστατημένης Ρωσίας, η μικρασιατική εκστρατεία κ.ά. δεν αναίρεσαν τον εξαρτημένο χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού.

Ευελπιστώ το ζήτημα να συζητηθεί στο συνέδριο και να διορθωθεί και ακόμα περισσότερο ελπίζω να έχω καταλάβει λάθος.

Συντροφικά

Σύντροφοι!

Με τις θέσεις της ΚΕ προς το 18ο Συνέδριο είμαι σύμφωνος, ωστόσο θέλω να εκθέσω την άποψή μου σε δύο ζητήματα που έχουν να κάνουν με το κεφ. 1 (Διεθνείς εξελίξεις, θέσεις 8,9,10) και το αντίστοιχο κεφ. 7 (καθήκοντα κόμματος, θέση 102).

-- Οι διαπιστώσεις για τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις που αναφέρονται στις θέσεις 8,9,10 με βάζουν σε σκέψεις, ότι αν οξυνθούν παραπέρα, αν η κρίση πάρει παγκόσμια μορφή, ενδεχόμενα να οδηγήσουν όχι μόνο σε τοπικούς, περιφερειακούς πολέμους αλλά και σε γενικευμένο πόλεμο, ακόμα και σε «παγκόσμιο». Πώς άραγε ξεπεράστηκαν παρόμοιες κρίσεις στο παρελθόν; Π.χ. η παγκόσμια κρίση της περιόδου 1900 - 1903 όξυνε τις τότε αντιθέσεις και τελικά οδήγησε στον Α' «Παγκόσμιο Πόλεμο». Οι τοπικοί ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι εκείνης της περιόδου δεν μπόρεσαν να αμβλύνουν τις αντιθέσεις (Αμερικανο-ισπανικός 1898, Μπόερς 1900, Ρωσο-ιαπωνικός 1903). Η αντίστοιχη παγκόσμια κρίση του 1929 - 1933 όξυνε και αυτή τις τότε αντιθέσεις και οδήγησε στο Β' «Παγκόσμιο Πόλεμο» και ούτε οι τότε περιφερειακοί - τοπικοί πόλεμοι δεν μπόρεσαν και εκείνοι να αμβλύνουν τις αντιθέσεις (ιαπωνικο-κινεζικός 1935, Αιθιοπία - Ιταλία 1936).

Παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις είχαμε βέβαια και μετά το Β? Παγκόσμιο Πόλεμο, π.χ. 1970 - 1973 αλλά δεν οδήγησαν σε πόλεμο, θα πει κάποιος. Ναι! Μα τότε υπήρχε το λεγόμενο «Αντίπαλο Δέος» που αποτελούσε φραγμό στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Θα αντιπαραθέσει κανείς το επιχείρημα ότι με τα αν δε γράφεται η ιστορία και ούτε αυτή επαναλαμβάνεται και ότι η ύπαρξη του πυρηνικού οπλοστασίου από πολλές χώρες αποτελεί αποτρεπτικό το ενδεχόμενο πολέμου.

Ναι! Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνεται όμως η αντίθεση εκμεταλλευτών - εκμεταλλευόμενων σ' όλη την ως τώρα πορεία της ανθρωπότητας! Αντιθέσεις που συμβάλλουν στις κρίσεις, οι κρίσεις σε πολέμους. Αποτελεί αυταπάτη να θεωρεί κανείς ότι ο ιμπεριαλισμός διαπιστώνοντας κινδύνους ύπαρξής του θα διαστάσει, αναλογιζόμενος την καταστροφή της ανθρωπότητας. Με βάση τις παραπάνω σκέψεις έχω τη γνώμη ότι πρέπει να προειδοποιήσουμε το Λαό, την εργατική τάξη για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ώστε να συνδεθεί η πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού με τα ζητήματα της ειρήνης.

-- Το 18ο Συνέδριο το χαρακτηρίζουμε Συνέδριο Αντεπίθεσης, ωστόσο για να έχει αποτέλεσμα η Αντεπίθεση χρειάζονται και τα κατάλληλα όπλα. Πέρα απ' τη βελτίωση του όπλου της ταξικής συνειδητοποίησης και οργάνωσης της εργατικής τάξης.

Στη θέση 102 τονίζεται ότι πρέπει να μείνει ανοιχτό το μέτωπο εκσυγχρονισμού των θέσεών μας. Κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο πρέπει να μείνει ανοιχτό αλλά απαιτείται παραπέρα εξειδίκευση των θέσεών μας, ώστε να αγκαλιάζει όλους τους τομείς της οικονομίας. Τι θα αναπτυχθεί, πού και πώς. Π.χ. θα αναπτυχθεί η βαριά βιομηχανία (Μεταλλουργική - Μηχανουργική - Χημική); Θα πάρουμε υπόψη μας ότι αναγκαία προϋπόθεση ανάπτυξης της Βαριάς Βιομηχανίας αποτελεί η ενεργειακή βάση που σημαίνει, με δεδομένο ότι η σημερινή ηλεκτροπαραγωγή της χώρας δεν επαρκεί, ότι πρέπει να εξασφαλιστεί αυτή η επάρκεια; Το κόμμα βέβαια αποτελεί πολιτικό αντικείμενο τεχνο-οικονομικών μελετών, ούτε ο χαρακτήρας του Συνεδρίου είναι τέτοιος ώστε να ασχοληθεί με αυτά τα εξειδικευμένα ζητήματα. Ομως μετά απ' αυτό, πρέπει να προχωρήσουμε σ' αυτή την εξειδίκευση γιατί εμείς μπορεί να καταλαβαίνουμε το περιεχόμενο του όρου Λαϊκή Οικονομία, για τον πολύ κόσμο εκλαμβάνεται σα σύνθημα και μάλιστα ουτοπικό. Πρέπει να του αποδείξουμε, να τον πείσουμε ότι δεν είναι έτσι. Ενα όπλο είναι αυτό: η παραπέρα εξειδίκευση του όρου Λαϊκή Οικονομία.

-- Σήμερα, συζητώντας με τους εργαζόμενους, διαπιστώνεις ότι συγκριτικά με το παρελθόν έστω και λίγοι καταλαβαίνουν την αναγκαιότητα του Σοσιαλισμού, αλλά στέκονται στις δυσκολίες (μικρή εξαρτημένη χώρα, δε θα μας αφήσουν κ.ά.). Εμείς βέβαια τονίζουμε τα περί «αδύναμου κρίκου» στην καπιταλιστική αλυσίδα, τονίζουμε τις τεράστιες δυνατότητες του λαϊκού κινήματος και ιδιαίτερα του εργατικού κινήματος που έχοντας συνειδητοποιήσει τη θέση του, τη δύναμή του, θα τσακίσει κάθε αντίδραση, ωστόσο και εδώ χρειάζεται εξειδίκευση. Να δώσουμε να καταλάβει ότι η χώρα διαθέτει μια εργατική τάξη με ανεβασμένο το μορφωτικό της επίπεδο, αρκετά εξειδικευμένη, ότι υπάρχουν μεγάλες και ανεκμετάλλευτες πλουτοπαραγωγικές πηγές, ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής που εξασφαλίζει επάρκεια, ότι η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, δίπλα στους λαούς της Βορ. Αφρικής - Μέσης Ανατολής - Βαλκανίων δίνουν δυνατότητες αμοιβαίων και επωφελών συνεργασιών.

Ταυτόχρονα, σύντροφοι, πρέπει να προβάλλουμε τα επιτεύγματα του Σοσιαλισμού που γνωρίσαμε. Το επισημαίνω αυτό γιατί πολλοί είναι οι σύντροφοι που είτε διστάζουν είτε φοβούνται να προβάλλουν τα επιτεύγματα αυτά, που ανεξάρτητα των όποιων παρεκκλίσεων στην οικοδόμηση του Σοσιαλισμού, δώσανε λύσεις σε πολλά ζητήματα που εδώ και 200 χρόνια δεν μπορεί να λύσει ο καπιταλισμός. Η οικοδόμηση του Σοσιαλισμού δε σταμάτησε βέβαια στο 20ό Συνέδριο, συνεχίστηκε και μετά, είχε επιτεύγματα ανεξάρτητα της οπορτουνιστικής στροφής που ακολούθησε μετά το Συνέριο αυτό η τότε ηγεσία στην ΕΣΣΔ και αλλού. Τα παραπάνω αποτελούν ένα ακόμη όπλο.

-- Τέλος, σύντροφοι, έφτασε νομίζω η στιγμή να αποκατασταθεί η μνήμη του σ. Ζαχαριάδη, παρά τα «λάθη» στις εκτιμήσεις του σαν Γρ. της ΚΕ του Κόμματος. Είναι εύκολο όταν έχεις το αποτέλεσμα ενός ιστορικού γεγονότος και των προσώπων που συντέλεσαν γι' αυτό το γεγονός, να λες έπρεπε να γίνει αυτό ή το άλλο και να αφορίζεις.

Και μόνο το γεγονός, ας μου επιτραπεί να εκφραστώ έτσι, ότι η διαλεκτική υλιστική κοσμοαντίληψη είναι η κοσμοθεωρία για την κατανόηση και εξήγηση του κόσμου που μας περιβάλλει, είναι ο θεμέλιος λίθος που πατάει το ΚΚΕ, θα πρέπει να κάνει τον κάθε κομμουνιστή, τον κάθε προοδευτικό άνθρωπο, να αισθάνεται ιδιαίτερη περηφάνια.

Το ΚΚΕ ως πρωτοπόρο, οργανωμένο τμήμα της εργατικής τάξης, προσπαθεί, αφού πρώτα εξηγεί τη διαδρομή της κοινωνίας από το χτες μέχρι το σήμερα, ν' απαλλάξει την κοινωνία από κάθε τι το ξεπερασμένο με προοπτική την εξασφάλιση πλήρους ευημερίας σε έναν αυριανό κόσμο όπου σε κάποιο προχωρημένο στάδιο θ' ανθίσει μόνιμα η χαρά και το χαμόγελο στα χείλη του κάθε ανθρώπου.

Οσο κι αν αυτό φαίνεται σε ορισμένους να μοιάζει ποιητικό, για κείνους που στηρίζονται στη φιλοσοφία της υλιστικής αντίληψης και εξήγησης του κόσμου, όπως είναι σίγουροι για τον ήλιο που ανατέλλει έτσι ακριβώς είναι και σίγουροι πως μεθαύριο θα πραγματωθεί το πέρασμα σε έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση τόσο στην Ελλάδα όσο και σ' ολόκληρο τον πλανήτη.

Καθώς όλα διέπονται από κανόνες, από νομοτέλειες, εξελίσσονται και μεταβάλλονται μέσα σε συγκεκριμένες συγκυρίες και όπως το ένα διαδέχεται το άλλο αν και αυτό εκφράζεται και συντελείται διαφορετικά, βέβαια στα φυσικά φαινόμενα από τα κοινωνικά, όλα αλλάζουν.

Ετσι γινόταν μέχρι σήμερα και έτσι θα συνεχίσει να γίνεται και αύριο.

Στην κοινωνία, στην κάθε δοσμένη ώριμη ιστορική καμπή, η πρωτοπόρα κοινωνική πολιτική δύναμη ερχόταν σε ρήξη, για να ανατρέψει στη συνέχεια με μακροχρόνιους αγώνες και αρκετά ίσως πισωγυρίσματα, το ξεπερασμένο κοινωνικό πολιτικό σύστημα.

Αυτό καλείται, και φυσικά επιδιώκει με τους αγώνες του, 90 χρόνια τώρα να πραγματώσει στη χώρα μας το ΚΚΕ.

Το ότι αυτό νομοτελειακά θα γίνει και ότι οι συνθήκες είναι ώριμες για να γίνει, ισχύει μόνο θεωρητικά.

Γνωστό και αναγκαίο λοιπόν, για να γίνει πράξη το πέρασμα στο σοσιαλισμό, ότι χρειάζεται την παρέμβαση του υποκειμενικού παράγοντα.

Το ΚΚΕ με το 18 Συνέδριο, καλείται να δώσει παραπέρα ώθηση και αυτό κάνει σε καθημερινή βάση προς αυτή την κατεύθυνση.

Αυτά που πράττει και προτείνει όμως, κατά πόσο μπορεί να είναι θετικά βήματα;

Αναμφίβολα, η κύρια, η στρατηγική πλευρά είναι σωστή, η τακτική όμως που είναι και το καθημερινό ζητούμενο, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα;

Οταν καταπολεμάς την αδικία, τις κραυγαλέες ανισότητες, τη φτώχεια... χωρίς υποχωρήσεις και συμβιβασμούς με την άρχουσα τάξη αλλά και με τον εκλεπτυσμένα επικίνδυνο οπορτουνισμό, πατάς σε στέρεο έδαφος.

Τα παραπάνω αποτελούν τον πόλο προετοιμασίας των εργαζόμενων και μέρος άλλων εκμεταλλευομένων στρωμάτων που συγκλίνουν μεταξύ τους για την οικοδόμηση κοινού μετώπου, για να περάσει η εξουσία το ταχύτερο δυνατό στα χέρια του λαού.

Σωστά πιστεύω γίνονται στις Θέσεις (σ.15) τέτοιες επισημάνσεις να γίνουν προσπάθειες για κοινή δράση «γύρω από αντιμονοπωλιακούς αντιιμπεριαλιστικούς στόχους...» στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα έστω και αν υπάρχουν διαφορές, όπως σημειώνεται πως, (σ.16) «Το ΚΕΑ παρεμβαίνει στηρίζοντας τις οπορτουνιστικές δυνάμεις...».

Με το ΣΥΝ ισχύει η παραπάνω προσπάθεια; Και αν όχι γιατί.

Γίνεται επίσης αναφορά πως (σ.42) «Η κυριότερη έκφραση του οπορτουνισμού, που ακυρώνει τις όποιες διεκδικήσεις του υπέρ των εργαζομένων, είναι η θέση του υπέρ της ΕΕ ως μονόδρομου...».

Το ΑΚΕΛ αποτελεί εξαίρεση ή ιδιαίτερη ιδιομορφία;

Μήπως, τώρα, μπροστά στη λυσσασμένη, την ύπουλη λαίλαπα της αντεπανάστασης, το ΚΚ Κίνας και του Βιετνάμ ενήργησαν έτσι ώστε να σώσουν το σοσιαλισμό κρίνοντας αναγκαίο βήμα να καταφύγουν στο σημερινό σχήμα ως μεταβατική «πολυτομεακή κοινωνία» για κάποιο, έστω και μεγάλο χρονικό διάστημα;

Πιστεύω πως ο χρόνος, πέρα από κάθε επιστημονική ερμηνεία, θ' απαντήσει σχετικά σύντομα.

Είχα και έχω τη γνώμη πως η ορθότητα των αρχών μας (αυτό κατοχυρώνεται θεωρητικά) είναι το πρώτο.

Για να περνάς όμως από τη μία επιτυχία στην άλλη σε καθημερινή βάση και αυτή η πορεία να συνεχίζεται απρόσκοπτα για την κατάκτηση του στρατηγικού στόχου, αυτόν το ρόλο, γνωστό ότι είναι το Κόμμα που τον χρεώνεται συλλογικά.

Για τούτο πιστεύω, πως το στέλεχος, το μέλος, που αποτελεί και την ανθρώπινη μονάδα μέτρησης, θα πρέπει να παίρνει υπόψη του και να τηρεί, πέρα από τους καταστατικούς κομματικούς κανόνες, πλευρές των καθημερινών ανθρώπινων σχέσεων που θα πρέπει να πηγάζουν από βαθιά ανθρωπιά, από ανώτερο τρόπο συμπεριφοράς και κατανόησης κυρίως σε στιγμές εκεί, που ίσως θα έχει την ανάγκη ο κάθε φίλος, ο κάθε σύντροφος.

Θα κλείσω, πως, «τα στελέχη του ΚΚΕ δεν κάνουν του κεφαλιού τους, γιατί δεσμεύονται από ηθικές αρχές και αξίες, (και), τελικά αυτός που αποφασίζει είναι κάθε συλλογικό όργανο και όχι η γνώμη του ενός ή του άλλου»...

Σήμερα πιστεύω πως γίνεται συνεχής, αισθητή καλυτέρευση και προς αυτήν την κατεύθυνση, με τη νεολαία σημαιοφόρο, να βάζει τη σφραγίδα της και σ' αυτόν τον τόσο ευαίσθητο και βασικό τομέα.

Κάποτε, όχι και τόσο μακρινά, μάλλον (ελπίζω, ίσως να ήταν σπάνια περίπτωση) με τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για να παρθούν κάποιες αποφάσεις, δεν τηρήθηκαν όπως θα έπρεπε, βασικές καταστατικές λειτουργικές διαδικασίες, άρα, το λιγότερο, έγινε παραβίαση του σεβασμού της συλλογικότητας.

Οι επισημάνσεις αυτές γίνονται με την πρόθεση για μια καλύτερη συμβολή με τους πιο κατάλληλους χειρισμούς, για την αντιμετώπιση διάφορων (στην περίπτωση που θα προκύψουν) λεπτών και δύσκολων περιπτώσεων.

Απ' τα 82 μου χρόνια, τα 65 είμαι μέλος αυτού του Κόμματος με τα τρία φωτεινά γράμματα «ΚΚΕ», αλλά και κατακόκκινα απ' το αίμα που τόσο απλόχερα δώσανε οι δεκάδες χιλιάδες μέλη, στελέχη, οπαδοί, φίλοι, τίμιοι πατριώτες και κυρίως εργάτες, για τα μεγάλα πανανθρώπινα ιδανικά του Σοσιαλισμού - Κομμουνισμού. Γι' αυτό όποιος φέρνει αυτό τον απέραντα τιμητικό τίτλο πρέπει να αισθάνεται περήφανος και μαζί το βάρος ενός δρόμου μακρινού με ανηφόρες και κατηφόρες, δύσκολου αλλά ωραίου γιατί εθελοντικά τον έχει διαλέξει μόνος του. Για τη δικιά μου πορεία σ' αυτό το δρόμο πρέπει να προσθέσω και τον ένα χρόνο της συμμετοχής μου στον ΕΛΑΣ της Αθήνας σαν μαχήτρια από την ίδρυσή του, τον Φλεβάρη του 1942. Ετσι η συνολική μου ηλικία στο Λαϊκό Κίνημα είναι 66 χρόνια. Οταν το 1942 μπήκα στον ΕΛΑΣ - στους πρώτους μαχητές - με την ίδρυσή του και πολύ περισσότερο, όταν το 1943 μου ζητήθηκε βιογραφικό για να γίνω μέλος του Κόμματος, δεν περνούσε ούτε μια στιγμή από το μυαλό μου (όπως και των χιλιάδων νέων της ηλικίας μου τότε) πως όσοι γλιτώσανε απ' τους απ' τους καταχτητές και την πείνα, θα περνούσαν από φωτιά και σίδερο από «ελληνικές» κυβερνήσεις και «συμμάχους». Γιατί εθελοντικά αγωνιστήκαμε για τη λευτεριά της Πατρίδας και του Λαού.

Κάνοντας αυτή τη μικρή εισαγωγή δε θα 'θελα ούτε μια στιγμή να περάσει απ' το μυαλό του αναγνώστη πως έκανα κάτι σπουδαίο πέρα απ' το καθήκον μου. Ο σκοπός είναι να κατανοηθεί απ' τους νέους συντρόφους και αγωνιστές τι ήταν αυτό που μας κράτησε όρθιους στις μπόρες αυτών των δεκαετιών. Πριν, όμως, μπω στο θέμα, θέλω να πω δημόσια πως συμφωνώ με τις Θέσεις και των δύο θεμάτων για το 18ο Συνέδριο, η επισήμανσή μου μόνον είναι: το πρώτο ιδιαίτερα θέμα, να ήταν πιο συμπυκνωμένο - πολύ μικρότερο. Οποιες άλλες επισημάνσεις μου τις καταθέτω στην Οργάνωσή μου.

Επανέρχομαι στο θέμα μου. Οταν αγαπητοί σύντροφοι ξεκινάς ένα δύσκολο δρόμο, η εμπειρία λέει πως αυτό που πρέπει να έχεις ξεκαθαρίσει μέσα σου είναι πως πιστεύεις σ' αυτό, πως το θέλεις. Βέβαια αυτό θα το εδραιώνεις και στην καθημερινή δράση στις εύκολες εποχές, αλλά πολύ περισσότερο στις δύσκολες. Η ζωή απέδειξε πως η βαθιά ΠΙΣΤΗ είναι το πρώτο βασικό στοιχείο για τον αγωνιστή κομμουνιστή, που δίνει ανεξάντλητη δύναμη να αντέξει όλες τις αντιξοότητες και τις σωματικές ταλαιπωρίες, με ανιδιοτέλεια και να δίνει απλόχερα τη ζωή του για τα μεγάλα ιδανικά, όταν χρειαστεί.

Οταν καταχτήσεις αυτό το σημαντικό στοιχείο, τότε ακολουθεί το θεμελιώδες θέμα της ΠΕΙΘΑΡΧΙΑΣ το οποίο αποδέχεσαι γιατί αναγνωρίζεις πως σε έναν οργανισμό πολύ δε περισσότερο σε ένα κόμμα Κομμουνιστικό, δεν μπορεί να υπάρξει συλλογική δουλειά, προγραμματισμός και καταμερισμός χωρίς πειθαρχία, που σε καμιά περίπτωση δε θα ερμηνευτεί σαν καταπίεση της αντίθετης γνώμης κανενός, αλλά αυτό πάντα μέσα στην οργάνωση που ο καθένας ανήκει και βέβαια εκτελεί τις αποφάσεις που η πλειοψηφία έχει πάρει, κρατώντας την αντίρρησή του αν δεν τον καλύπτει η εξήγηση - απάντηση που έχει δώσει η παρευρισκόμενη κάθε φορά καθοδήγηση, σύμφωνα πάντα με τις αρχές του Κόμματος και την τήρηση του Καταστατικού. Ας μην ξεχνάμε πως ένα μεγάλο μέρος στην ανατροπή του Σοσιαλιστικού Στρατοπέδου ήταν η παραβίαση και ουσιαστικά κατάργηση αυτών των θεμελιακών αρχών. Βέβαια οι αντίπαλοι «φίλοι» και εχθροί δίνουν τη δικιά τους ερμηνεία στη λέξη πειθαρχία - και τι δεν έχουμε ακούσει - αλλά αυτοί κάνουν τη δουλειά τους κι εμείς τη δικιά μας που θα βοηθήσει για να φτάσουμε στο Στόχο μας.

Αλλαγή της κοινωνίας, καταργεί την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο.

Το τρίτο απαραίτητο - σημαντικό και αλληλένδετο με τα δύο προηγούμενα στοιχείο που πρέπει να χαρακτηρίζει τα μέλη και στελέχη του Κόμματος, είναι η ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ. Χωρίς αυτή θα ήταν αδύνατον οι γενιές των πέτρινων χρόνων, όχι να βάλουν το λιθαράκι τους στα επιτεύγματα του Κόμματος, των 90 χρόνων, αλλά δε θα υπήρχαν βιολογικά. Πόσοι αλήθεια δε βρέθηκαν πεθαμένοι από το κρύο και την πείνα, όχι μόνον στα κάτεργα και στα βουνά, αλλά και στις πόλεις. Ηταν χαρακτηριστικό (πολύ γνωστό άλλωστε) πως, όταν άρχισαν το 1952 - 53 και μετά να απολύουν με το σταγονόμετρο τους ...«Αμετανόητους» και μη ...«Αναμορφωθέντες» αγωνιστές, ούτε σκουπιδιάρηδες σε νεκροταφεία δεν επέτρεπαν να δουλέψουν. Ηταν ένας άλλος τρόπος εξόντωσής τους. Κι όταν κάποιες ιδιωτικές μικροβιοτεχνίες τους έπαιρναν, επενέβαινε ο ίδιος διοικητής ασφαλείας της περιοχής που απαιτούσε την απόλυσή τους. Θα μπορούσαν να αναφερθούν χιλιάδες παραδείγματα. Τότε άρχισαν οι περίφημοι δοσατζήδες - αγωνιστές. Μόνον με βιβλία, περπατώντας δεκάδες χιλιόμετρα τη μέρα - γιατί δεν είχαν 1,20 δρχ. για το εισιτήριο - ανεβοκατεβαίνοντας σκάλες, κτίρια, γραφεία, με το κρύο να τρέμουν και τη ζέστη να τρέχει ο ιδρώτας ποτάμι. Ετσι καθιερώθηκαν ως επάγγελμα οι δόσεις, που τότε ήταν για ένα μεροκάματο επιβίωσης. Σήμερα χρησιμοποιούνται σε άλλο επίπεδο παντού, για υπερκέρδη κλπ. Τα τότε δε επαγγελματικά στελέχη νόμιμα ή παράνομα, απαραίτητα για να λειτουργήσει ο μηχανισμός, οι αποδοχές τους ήταν τέτοιες που τους έδιναν τη δυνατότητα μόνο για μια υποτυπώδη στέγη και διατροφή, κι αυτά όταν υπήρχαν. Σ' αυτές τις συνθήκες, σύντροφοι, αυτό που έσωσε, στήριξε και βοήθησε ήταν η συντροφική αλληλεγγύη, όχι μόνον η υλική αλλά και ηθική προς όλες τις πλευρές της ζωής του κάθε συντρόφου.

Σήμερα, που η ζωή είναι τόσο περίπλοκη κι ο κάθε άνθρωπος και κυρίως οι Νέοι, βομβαρδίζονται με κάθε είδος παραπληροφόρησης, οχαδερφισμούς και τρομοκρατήσεις, για όλα όπου κι αν είναι τοποθετημένοι, πολιτικοποιημένοι ή όχι, για να τους εκμεταλλεύονται πιο εύκολα, πιστεύω πως τα τρία αυτά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Κομμουνιστή, πρέπει να αναπτυχθούν μέσα στο Κόμμα, να ατσαλώσουν τους νέους συντρόφους, ώστε να τα βγάζουν πέρα στις δυσκολίες κι αυτό να επιδρά σε πιο πλατιές μάζες κυρίως των εργαζομένων. Ας μην ξεχνάμε σύντροφοι, πως το κάθε μέλος ή στέλεχος δεν είναι μηχανή αλλά άνθρωπος που ζει σ' αυτήν την κοινωνία κι αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα για τα οποία παλεύει ο ίδιος και καλεί και τους άλλους να παλέψουν για τη λύση τους. Ετσι ο καθοδηγητής πρέπει να ξέρει τι αντιμετωπίζει ο καθοδηγούμενος, ώστε να είναι στο πλάι του και να τον βοηθάει κάθε φορά να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του.

Είμαι αισιόδοξη, πως και οι νέοι σύντροφοι θα τα καταφέρουν. Τα 90 χρόνια του Κόμματος και η γνώση της Ιστορίας θα είναι οδηγός. Το 18ο Συνέδριο που έρχεται, θα είναι σημαντικό και θα βοηθήσει με τις εργασίες του για την κατάχτηση της λαϊκής εξουσίας.