Στην εκπομπή «Θέατρο για παιδιά», που επιμελείται και παρουσιάζει ο Δρ. Επιστημών της Αγωγής, κριτικός Θεάτρου για παιδιά και συγγραφέας, Θανάσης N. Καραγιάννης, στις 10/3/2010, θα «φιλοξενηθούν» οι θεατρικές παραστάσεις: «Ομήρου Ιλάδα. Τρωικός πόλεμος», στο «Θέατρον» Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» και (η οπερέτα) του Γιόχαν Στράους υιού, «Η Νυχτερίδα». Στη συζήτηση συμμετέχουν οι: Κάρμεν Ρουγγέρη, ηθοποιός, δραματουργός και σκηνοθέτις και Πέτρος Γάλλιας, χορογράφος.

Από την παράσταση «Το ταξίδι & το δώρο της παπλωματούς»

ΤΖΕΦ ΜΠΡΙΜΠΟ (JEFF BRUMBEAU).--

«Το ταξίδι & το δώρο της παπλωματούς»

σε θεατρική μεταφορά: Τάκη Χρυσούλη

στον Πολυχώρο των εκδόσεων «Αγκυρα»

Δυο παραμύθια, που έγραψε ο Νεοϋορκέζος συγγραφέας και εικονογράφησε ο Γκέιλ ντε Μάρκεν (Gail de Marcken)¹, που έζησε τα παιδικά του χρόνια φτωχικά, στην πρωτεύουσα του καπιταλισμού, όπου η φτώχεια, η ανισότητα, η αδικία και η εκμετάλλευση είναι τα βασικά της χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Αργότερα αναγκάστηκε να κάνει διάφορα επαγγέλματα για να επιβιώσει: Αντληση φυσικού αερίου, ξυλουργικές εργασίες, ζωγραφική, ταχυδρομείο, πλύσιμο αυτοκινήτων, εργοστάσιο, κατάστημα με καραμέλες, σε εξέδρα άντλησης πετρελαίου, στη διαφήμιση. Δε γνωρίζω αν αναγάγει τη σωτηρία των εργαζομένων στη βοήθεια του θεού, καθώς και την κατάλυση του καπιταλισμού με μεταφυσικό τρόπο, αλλά ο αναγνώστης των βιβλίων του, καθώς και ο θεατής της θεατρικής παράστασης, μπορεί να διαπιστώσει έμμεσα τον ταξικό καμβά που πλέκει η υπόθεση του έργου. Ο Μπριμπό θέλει να μιμηθεί, το κατορθώνει με το δικό του τρόπο, και να μεταδώσει στα παιδιά τις ηθικές αξίες των παραμυθιών του Αντερσεν και των Αφών Γκριμ.

Η Παπλωματού αρχικά ήταν πλούσια και ζούσε μέσα στα τείχη που έκτισαν οι άρχοντες της πολιτείας της, για να μην έρχονται οι πλούσιοι σε επαφή, επικοινωνία και συγχρωτισμό με τη φτωχολογιά, που ζούσε εκτός των τειχών. Η Παπλωματού, όμως, ως ανήσυχο, προοδευτικό, σκεπτόμενο και προβληματισμένο άτομο, αποφάσισε συνειδητά ν' αλλάξει τρόπο ζωής, ηθικές αντιλήψεις και κοινωνικές πρακτικές. Παρόλο που οι άρχοντες είχαν σκορπίσει την τρομοκρατία στα παιδιά ότι δήθεν έξω από τα τείχη ζούσαν τρομερά πλάσματα και αλίμονο σε όποιον ξεμυτίσει απ' αυτά, η μικρή ηρωίδα είχε ξεκινήσει το μεγάλο και σημαντικό ταξίδι της, αυτό της αμφισβήτησης και της αναζήτησης. Ο δρόμος στενός, δύσβατος και δύσκολος. Η μικρή ανακάλυψε τον κόσμο της φτώχειας και της εξαθλίωσης, αυτόν τον κόσμο που της έκρυβαν. Αρχισε να συνειδητοποιεί τις ταξικές διαφορές στη ζωή των ανθρώπων. Η κοινωνική ηθική και συνείδησή της άρχισε να χτυπά συναγερμό... Στον κόσμο αυτό, όμως, συνάντησε ανθρωπιά, αγάπη, αλληλεγγύη, γενναιοδωρία. Ετσι, από τότε, η ζωή της γέμισε από προσφορά για τον συνάνθρωπο, που υποφέρει, που κρυώνει, που δυστυχεί και αφιέρωσε τη ζωή της στην κάλυψη των αναγκών των συνανθρώπων της.

Από την παράσταση «Η Μηλιά»

Η τέχνη /το θέατρο δίνουν στα παιδιά /θεατές την πρώτη ύλη, τα πρώτα ερεθίσματα. Αλίμονο αν δεν υπάρξει κατάλληλη παιδαγωγική και αισθητική επεξεργασία επάνω στα μηνύματα του κάθε έργου. Τότε δίνουμε στα παιδιά τη μισή αλήθεια, η οποία είναι ολάκερο ψέμα, ευνουχίζουμε τη σκέψη τους, δεν καλλιεργούμε την κρίση τους, δεν τους δίνουμε την απαιτούμενη προοπτική της ελπίδας και του αγώνα για ένα καλύτερο μέλλον. Για παράδειγμα, πρέπει να τονιστεί ότι η ιδεολογική μεταστροφή του βασιλιά του συγκεκριμένου παραμυθιού (και άλλων παραμυθιών) ασφαλώς γίνεται μόνο στα παραμύθια... Τα παιδιά, με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών τους, πρέπει να κατανοήσουν ότι η αστική εξουσία δεν αλλάζει ιδεολογία και συμπεριφορά, παρά μόνο με την κατάργησή της μετά από αδιάκοπους και σκληρούς αγώνες των λαών. Αυτό μας διδάσκει η Ιστορία.

Τη θεατρική μεταφορά των παραμυθιών έκανε με επιτυχία ο Τάκης Χρυσούλης, ο οποίος έγραψε και τους ωραίους στίχους των τραγουδιών. Τη δραματοποίηση των κειμένων, την πετυχημένη σκηνοθεσία και τα λειτουργικά κοστούμια έκανε η Μελίνα Παπανέστορος, τη μουσική η Αναστασία Παπαδημητρίου, την ενορχήστρωση ο Γιώργος Κωνσταντινίδης και τις χορογραφίες ο Μάριος Συμεωνίδης. Ακούγονται μαγνητοφωνημένα τραγούδια από την Αννα Παπαδημητρίου, τη Χαρά Μπιρμπίλη, την Αναστασία Παπαδημητρίου και τον Γιώργο Κωνσταντινίδη. Τους ρόλους αποδίδουν με πολύ ικανοποιητικό τρόπο οι Αλίκη Κατσαβού (αφηγήτρια, σερβιτόρος, γέρος Α΄, κυβερνήτης, έμπορος, μάνα), Ελενα Ρουμελιώτη (Παπλωματού) και Δήμητρα Γιαννακοπούλου (αφηγήτρια, ποντικάκι, φτωχός, γέρος Β΄, βασιλιάς, κοριτσάκι, μοδίστρα). Ολιγομελής θίασος που παίζει σε μικρό αλλά πανέμορφο χώρο, με λιτά σκηνικά, και αποδίδει θαυμάσιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ευρηματική η αλλαγή αρκετών σκηνικών στο φόντο της σκηνής, που γίνεται με το ξεφύλλισμα ενός μεγάλου βιβλίου.

Η καλλιτεχνική επιμέλεια της παράστασης είναι του Ινστιτούτου Παιδαγωγικού Θεάτρου «Θεατρομάθεια».

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ

«Η Μηλιά»

από την Κουκλο-θεατρική ομάδα

«Κιβωτός Μύθων»

στο θέατρο «Παραμυθοχώρα»

Η παράσταση δίνεται σ' ένα από τα εναπομείναντα στην Αθήνα παραδοσιακά νεοκλασικά σπίτια, το οποίο έχει ανακαινιστεί και διακοσμηθεί εσωτερικά με καλλιτεχνικό γούστο, φαντασία και αγάπη για τα παιδιά και το θέατρο. Αποπνέει σεβασμό στον επισκέπτη, αν μη τι άλλο.

Οι κουκλοπαίκτριες Μαρία και Σπυριδούλα Παπαγεωργίου επιμένουν να παρουσιάζουν διασκευασμένα για το κουκλοθέατρο παραμυθιακά και λογοτεχνικά κείμενα (Αντερσεν, «Η βασίλισσα του χιονιού», Ζωής Βαλάση, «Το ψηλότερο μπαλκόνι του κόσμου», Βιζυηνού, «Ο Τρομάρας», Ροΐδη, «Η Μηλιά»). Με όχημα το θέατρο και τις κούκλες που ζωντανεύουν επί σκηνής και προσκηνίου από τα έμπειρα χέρια των δύο κουκλοπαιχτριών και με τις υποκριτικά υπέροχες φωνές τους, που εναλλάσσονται σε ύφος και χροιά από ήρωα σε ήρωα, με καταπληκτική μαεστρία, τα παιδιά /θεατές απολαμβάνουν αισθητικά το κάθε θεατροποιημένο παραμύθι. Οι θεατές της παράστασης απ' ό,τι παρατήρησα και έμαθα ανήκουν στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία. Γιατί άραγε; Τα μεγαλύτερα παιδιά δεν έχουν ανάγκη μιας τέτοιας αισθητικής πανδαισίας; Προφανώς, κάποιες προσθήκες ή διαφοροποιήσεις στο κείμενο κρίνονται απαραίτητες για τα μεγαλύτερα παιδιά /θεατές, καθώς και κάποιες νύξεις που μπορεί να συγκινήσουν και ν' αγγίξουν την ευαισθησία των προ-εφήβων (10-12 χρόνων). Προσαρμογή, δηλαδή, του ύφους και του περιεχομένου του κειμένου, σε μια ελαφρώς ίσως διαφοροποιημένη παράσταση, που να ανταποκρίνεται σε αυτές τις ηλικίες. Η θεατρική αγωγή των παιδιών κάθε ηλικίας ασφαλώς πρέπει να περνά και μέσα από το Κουκλοθέατρο, τις Μαριονέτες, το Θέατρο Σκιών, τις αφηγήσεις παραμυθιών κ.λπ. Αυτό επαφίεται στη θεατρική καλλιέργεια, ευαισθησία και γνώση των εκπαιδευτικών και γονιών, και κυρίως στην καλλιτεχνική επιδεξιότητα /αξιοσύνη των κουκλοπαικτών και των καλλιτεχνών των συναφών παραστασιακών τεχνών για παιδιά.

Εδώ χρησιμοποιούνται τα σώματα των κουκλοπαιχτριών, κούκλες μαρότ, γαντόκουκλες και μεγάλες κούκλες ανθρώπινων διαστάσεων. Σκηνικά λιτά και ωραία κοστούμια, θαυμάσιοι φωτισμοί, εκπληκτικό αποτέλεσμα. Τα παιδιά /θεατές συμμετέχουν διαδραστικά στο ρόλο των αυλικών. Ο διαγωνισμός που διεξάγεται για να χαμογελάσει ο βασιλιάς δεν τον συγκινεί, ούτε τον κάνει ευτυχισμένο και χαμογελαστό, αφού οι περισσότεροι διαγωνιζόμενοι προβάλλουν ως αξίες τις δακτυλουργικές και μαγικές δεξιοτεχνίες τους για κούφιο εντυπωσιασμό, κάποιες ανούσιες εφευρέσεις τους, οι οποίες συγχρόνως είναι και ενάντια στα συμφέροντά του. Η όμορφη και ταπεινή χωριατοπούλα τον εντυπωσιάζει με τη βοήθεια των πουλιών και του χορού και έτσι είναι η Μηλιά που κερδίζει το βραβείο.

Το συγκρότημα Encardia αποδίδει θαυμάσια μουσικές μελωδίες από την Κάτω Ιταλία. Το παραμύθι παρέα με το όνειρο, οι μαγικές μεταμορφώσεις, τα κελαηδίσματα των πουλιών, τα δέντρα και η Μηλιά, μας μεταφέρουν σε άλλες εποχές και μέρη, όπου πρυτανεύουν η αγάπη, η αλληλεγγύη, η συμμετοχή, η συνεργασία και η καλοσύνη. Εμφανές είναι και το μήνυμα της αγάπης στα ζώα. Το παραμύθι αυτό ο Εμμ. Ροΐδης (1836-1904) άκουσε ως παιδί στην Ιταλία και το δημοσιεύει σε ηλικία 59 χρόνων στην εφ. «Ακρόπολις».

Οι συντελεστές της παράστασης: Σπυριδούλα και Μαρία Παπαγεωργίου (κατασκευή κούκλας και κοστουμιών), Μίρκα Γεμεντζάκη (φωνητική διαμόρφωση), Μελίνα Μάσχα (φωτισμοί), Δήμητρα Κριτικίδη (χορογραφία), Σπυριδούλα Παπαγεωργίου (σκηνογραφία), Μαρία Παπαγεωργίου (σκηνοθεσία - διασκευή).

1. Στη χώρα μας έχουν μεταφραστεί από την Κώστια Κοντολέων και κυκλοφορούν από τις εκδ. ΑΓΚΥΡΑ, 2002, 2005. Και τα δύο βιβλία έχουν θαυμάσια εικονογράφηση και εκτύπωση.