ICON

Αλβανές εργάτριες στα χωράφια του Τυρνάβου

Ζακ Πρεβέρ

Αλβανές, Βουλγάρες, Ουκρανές, Γεωργιανές, Φιλιππινέζες, γυναίκες από την Αιθιοπία...

Ξεριζωμένες από τη χώρα τους, τους δικούς τους και ό,τι αγάπησαν, παλεύουν μόνες, κάνοντας τις πιο κοπιαστικές και βρώμικες δουλιές - συχνά χωρίς καμιά εξασφάλιση. Σύγχρονες σκλάβες, που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Συχνά, σε ηλικία που άλλες παίρνουν σύνταξη, αυτές δουλεύουν στηρίζοντας ολόκληρη οικογένεια στην πατρίδα τους...

Για πολλές, μόνιμος εφιάλτης η απέλαση, γιατί δεν έχουν καταφέρει να «νομιμοποιηθούν». Φοβούνται να κυκλοφορήσουν, αλλά και οι «νόμιμες» συχνά δεν έχουν παρά μόνο μερικές ώρες ρεπό σ' ολόκληρη τη βδομάδα. Πολλές είναι όμηροι του εργοδότη, που τους κατακρατά το διαβατήριο...

-- Η Ντ., από τη Βουλγαρία, εργαζόταν επί σοσιαλιστικού καθεστώτος, σε μονάδα συντήρησης τεθωρακισμένων (τανκς). Σήμερα είναι πάνω από 50 χρόνων και εργάζεται σαν «αποκλειστική», φροντίζοντας ηλικιωμένους.

«Μετά την αλλαγή του καθεστώτος, λέει, αυξήθηκε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για τις γυναίκες. Δεν μπορώ να ζητιανεύω από τους δικούς μου για να ζήσω. Εξάλλου, ο άντρας μου έχει βγει με σύνταξη αναπηρίας που στη χώρα μας είναι ελάχιστη, γύρω στα 50 ευρώ. Τι να πληρώσεις; Νερό, ηλεκτρικό, τηλέφωνο, που κάποτε ήταν πάμφθηνα; Δε βλέπει καλά, ζει μόνος στο σπίτι. Πρόσφατα έκανε εγχείρηση, χρειάστηκε να δώσουμε πολλά χρήματα. Εχουμε έξω από την πόλη ένα ξύλινο ωραίο σπίτι με κήπο, σκεφτόμαστε να το πουλήσουμε - είναι πολλοί οι ξένοι που αγοράζουν τώρα σπίτια δικά μας. Δε φτάνουν τα λεφτά για να ζήσεις. Πρόσφατα που πήγα στην πατρίδα, μπήκα σε ένα φούρνο και ήταν μια γριά που ζητούσε ψωμί, δεν είχε λεφτά να το πληρώσει. Της αγόρασα ό,τι μπόρεσα...».

Η Ντ. κλαίει συχνά, γιατί η άρρωστη που περιποιείται της φέρεται βάναυσα, τη βρίζει, μια φορά τη χτύπησε. Ονειρό της είναι να βρει μια μόνιμη δουλιά.

-- Η Ελ. είναι από τη Γεωργία. Μόλις είκοσι δύο χρόνων, αναγκάστηκε να αφήσει τη χώρα της, το αγόρι της και τις σπουδές της, ως νηπιαγωγού, για να έρθει στην Ελλάδα να εργαστεί ένα διάστημα - πόσο άραγε; Θέλει να συνεχίσει, να γίνει δασκάλα. Εργάστηκε ως μπέιμπι σίτερ και σε συνέχεια δίπλα σε μια ηλικιωμένη που είχε σπάσει το πόδι της και δεν μπορούσε να αυτοεξυπηρετηθεί, ούτε για τις πιο προσωπικές της ανάγκες...

«Κάποτε, θυμάται, οι άνθρωποι στη χώρα μας ζούσαν συχνά πάνω από εκατό χρόνια. Σήμερα πεθαίνουν νέοι - από τις αρρώστιες, την πείνα, την κακοπέραση. Κι όμως, η χώρα μας είναι πλούσια, έχει και πετρέλαιο. Πρόσφατα μας επισκέφτηκε ο Μπους, που θέλει μισθοφόρους στρατιώτες να στείλει σε διάφορες χώρες. Αν αυτό γίνει, μαζί με την ανεργία που μαστίζει τον τόπο, η γεωργία μας θα καταστραφεί...».

-- Από την ίδια χώρα η Λ. που πριν έρθει στην Ελλάδα ήταν πιανίστα και έδινε ρεσιτάλ δίπλα σε διάσημους μαέστρους. Τώρα έχει δέκα χρόνια να παίξει πιάνο και τα δάχτυλά της συνήθισαν να φροντίζουν γέρους για όλες τις ανάγκες τους. Παντρεμένη σε δεύτερο γάμο με Ελληνα, έμεινε πρόσφατα χήρα.

Τα παιδιά της είναι μεγάλα, έχει και εγγόνι, αλλά παρ' όλες τις σπουδές τους δεν μπορούν να βρουν δουλιά. Εκείνη τους βοηθάει οικονομικά.

«Καλύτερα, λέει, να δουλεύω εγώ όσο μπορώ παρά να έρθουν τα παιδιά μου εδώ και να ξεριζωθούν».

Της φαίνεται παράξενο που εδώ πολλές γυναίκες δεν έχουν εργαστεί ποτέ στη ζωή τους, επαγγελματικά. «Οταν ήμουν νέα όλες οι γυναίκες εργάζονταν στη χώρα μου. Τα δυο μου παιδιά πήγαν από την αρχή σε παιδικό σταθμό, όπου τα φρόντιζαν παιδαγωγοί σπουδαγμένοι, με πτυχίο και ήμουν πολύ ευχαριστημένη. Οταν αρρώσταιναν, βοηθούσε η μητέρα μου. Σήμερα οι γυναίκες μας ξενιτεύονται - οι άντρες δεν μπορούν να βρουν δουλιά...».

Στο πρόσφατο συνέδριο της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας έγινε ιδιαίτερη εισήγηση για τις γυναίκες μετανάστριες και η Σοφία Θωμάρεη μίλησε για τα προβλήματά τους, παραθέτοντας πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία:

«Σήμερα, στη χώρα μας, σημείωσε, ζουν 800.000 - 1.000.000 μετανάστες. Αποτελούν το 11% του εργατικού δυναμικού. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '80 οι γυναίκες αποτελούσαν το 25% του συνόλου των μεταναστών. Σήμερα αποτελούν το 45%».

Από τις γυναίκες μετανάστριες το 43,7% προέρχεται από την Αλβανία, το 15% από τη Βουλγαρία, το 8,2% από την Ουκρανία. Από το 1995 και μετά οι γυναίκες - εκτός Αλβανίας - υπερτερούν των αντρών. Αυτό οφείλεται στο ότι οι Αλβανοί εγκαθίστανται οικογενειακώς, ενώ από τις άλλες χώρες έρχονται μόνες τους περισσότερες γυναίκες, εκτός των Ασιατών που έρχονται μόνοι τους περισσότεροι άντρες. Η περιοχή της πρωτεύουσας συγκεντρώνει την προτίμηση των μεταναστριών κατά 52,8% σε σύγκριση με το 34,5% των αντρών. Μεγάλη συγκέντρωση γυναικών παρατηρείται και στους νομούς με τουριστική δραστηριότητα. Στην Κρήτη, οι γυναίκες μετανάστριες είναι περισσότερες των αντρών.

Η απασχόληση της μετανάστριας καλύπτει την απουσία επαρκούς κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα μας, καθώς το επίπεδο υστερεί σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Ετσι η προσφορά φθηνής οικιακής βοήθειας, εξυπηρέτησης παιδιών και ηλικιωμένων επιτρέπει σε σημαντικό αριθμό γυναικών να εισέλθουν στην αγορά εργασίας.

Σχετικά με την ηλικιακή κατανομή οι περισσότερες ανήκουν στην ομάδα 30-44 ετών. Το 50% είναι μέσης εκπαίδευσης. Αρκετές μετανάστριες, κυρίως από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, έχουν κάποια επιστημονική ή καλλιτεχνική ειδικότητα που δεν την ασκούν στην Ελλάδα.

Προβλήματα που αντιμετωπίζουν:

1. Οι περισσότερες είναι ανασφάλιστες, χωρίς καμιά κοινωνική παροχή, ούτε επιδόματα ανεργίας, ασθενείας, κ.ά.

2. Οι αμοιβές τους είναι πιο χαμηλές από τις αμοιβές των Ελληνίδων.

3. Αντιμετωπίζουν κακές συνθήκες στέγασης και προβλήματα ανεύρεσης κατοικίας.

4. Αντιμετωπίζουν προβλήματα διδασκαλίας στα παιδιά τους της μητρικής γλώσσας και της γλώσσας της χώρας υποδοχής.

5. Οι κρατικές υπηρεσίες λειτουργούν περισσότερο σε επίπεδο αστυνόμευσης και καταστολής και δεν υπάρχει συγκεκριμένη κοινωνική πολιτική για τους αλλοδαπούς που βρίσκονται στη χώρα μας.

Οι γυναίκες μετανάστριες είναι θύματα πολλαπλών διακρίσεων. Ως «ξένες» αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα από τις άλλες γυναίκες. Βιώνουν τον αποκλεισμό, τη φτώχεια, τον απόλυτο έλεγχο του συζύγου, την ενδο-οικογενειακή βία και την επιφυλακτικότητα από τον κοινωνικό περίγυρο.

Με το νέο νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να φέρει στη Βουλή για ψήφιση η κυβέρνηση δεν αλλάζει η ουσία της πολιτικής που υλοποιείται, η δε παραμονή τους στη χώρα θα εξαρτάται από τις ανάγκες του κεφαλαίου και της εργοδοσίας. Ετσι εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες και μετανάστριες θα ζουν στην παρανομία με το φόβο της απέλασης. Στην ΕΕ χτίζεται ένα φρούριο που θα κρατάει έξω τους «παράνομους».

Για τις παράνομες μετανάστριες οι φυλακές της Αμυγδαλέζας είναι ένα σημείο αναφοράς για τις συνθήκες κράτησής τους...

«Δεν είναι τυχαίο ότι καλλιεργείται η ξενοφοβία, παρατηρεί η Σοφία Θωμάρεη. Γίνεται ακριβώς πάνω στη λογική του "διαίρει (τους εργαζόμενους) και βασίλευε". Η συμπόρευση λοιπόν των εργαζομένων μεταναστριών με τις Ελληνίδες συναδέλφους τους, η ενθάρρυνση της ένταξης στα συνδικάτα τους και η ανάδειξη της ταξικής ενότητας, είναι αναγκαία προϋπόθεση για την κοινωνική εξίσωση των μεταναστριών, όσο και για τους άλλους εργαζόμενους».

Η Γραμματεία Γυναικών του ΠΑΜΕ επισημαίνει την αναγκαιότητα της ιδιαίτερης δουλιάς ανάμεσα στις μετανάστριες, τονίζει η Χρυσούλα Λαμπούδη, υπεύθυνη της Γραμματείας. «Εχουμε εντοπίσει τα ιδιαίτερα προβλήματά τους, λέει, και θα σχεδιάσουμε μέσα στο καλοκαίρι τις δραστηριότητες προσέγγισής τους. Υπάρχουν βέβαια δυσκολίες και μάλιστα σε σύγκριση με τους άντρες εργαζόμενους μετανάστες:

Οι περισσότερες είναι οικιακοί βοηθοί και χρειάζεται να ψάξει κανείς να τις βρει γιατί είναι "σκόρπιες". Αρκετές δουλεύουν ως καθαρίστριες, είτε σε συνεργεία, είτε μόνες τους με το μεροκάματο, κάθε μέρα σε άλλο σπίτι. Αλλες εργάζονται σε βιοτεχνίες ή φασφουντάδικα. Πολλές φοβούνται να συνδικαλιστούν γιατί δεν έχουν "χαρτιά", είναι "παράνομες".

Είναι γεγονός ότι η συνείδηση της γυναίκας βομβαρδίζεται χιλιάδες χρόνια. Ο καπιταλισμός έχει επενδύσει στη γυναίκα ως φτηνό χειραγωγήσιμο, υποταγμένο στα συμφέροντά του εργατικό δυναμικό. Ομως η εργαζόμενη μετανάστρια πρέπει να αντιδράσει, να συνδικαλιστεί, να έρθει σε επαφή με το σωματείο της».

Εμείς να σημειώσουμε ότι στο ΠΑΜΕ υπάρχει Γραμματεία Μεταναστών και οι ενδιαφερόμενες για συμπαράσταση στα προβλήματά τους μπορούν να απευθύνονται είτε στον υπεύθυνο, Θόδωρο Κούτρα, είτε στη Γραμματεία Γυναικών (υπεύθυνη Χρυσούλα Λαμπούδη, τηλ. 210.3301.842).