Δεν είναι συνηθισμένο μια νέα κοπέλα, ένας νέος άνθρωπος, να εμπνέεται σήμερα από το γυναικείο κίνημα και τη λογοτεχνική μας παράδοση. Η Ναταλία Αντύπα - Κατσού όχι μόνο δε μένει ασυγκίνητη από αυτά, αλλά είναι η δεύτερη φορά που γράφει θεατρικό έργο με επιρροές από το γυναικείο κίνημα: Τον περασμένο Ιούνη το έργο της, το «Νυφικό», είχε ανεβεί από την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου με εντυπωσιακή επιτυχία. Φέτος, τον Απρίλη, το «Θέατρο της Ανοιξης» στο Μεταξουργείο που διευθύνει ο σκηνοθέτης Γ. Μαργαρίτης θα ανεβάσει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ για νέες ομάδες το θεατρικό της για την Ελισσάβετ Μουτζάν - Μαρτινέγκου: Την πρώτη γυναίκα πεζογράφο της νεότερης Ελλάδας, τη γεννημένη στη Ζάκυνθο, που το έργο της δεν ευτύχησε να φτάσει ποτέ στο ευρύτερο κοινό. Κλεισμένη σ' όλη τη διάρκεια της ζωής της στο πατρικό της σπίτι, έγραψε πλήθος (22) έργα που χάθηκαν τα περισσότερα. Εκανε μια μάταιη απόπειρα να ξεφύγει από την πατρική εξουσία και αναγκάστηκε να παντρευτεί για να πεθάνει πολύ νέα, λίγο μετά τη γέννηση του γιου της Ελισσαβέτιου Μαρτινέγκου. Αυτός ήταν που εξέδωσε την «αυτοβιογραφία» της μαζί με δικά του ποιήματα λίγο πριν φύγει από τη ζωή, αφού όμως είχε λογοκρίνει αφαιρώντας αρκετά αποσπάσματά της...

Η Ναταλία μάς μιλά, για τη σχέση της νέας γενιάς, της δικής της γενιάς, τους γυναικείους αγώνες και όχι μόνο. Εχοντας τελειώσει τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας και σπουδάζοντας ήδη στο Τμήμα Θεατρολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής αλλά και στη Σχολή Θεάτρου του Γ. Κιμούλη, παίζοντας συγχρόνως σαν ηθοποιός στο «Θέατρο του Ηλιου» για παιδιά, είναι σε θέση να μας μιλήσει κριτικά για τις τάσεις που χαρακτηρίζουν τη δική της γενιά χωρίς να μπορεί να κατηγορηθεί για τη μεμψιμοιρία και την προκατάληψη που χαρακτηρίζουν ίσως τους μεγαλύτερους...

-- Πώς βλέπουν σήμερα οι νέες κοπέλες αλλά και τα αγόρια το γυναικείο κίνημα;

Η ίδια παραδέχεται πως υπάρχει άγνοια: «Οταν λέμε "γυναικείο κίνημα" τους φαίνεται σαν κάτι ξεπερασμένο - μια σκληροπυρηνική γυναίκα που θέλει να γίνει οξυγονοκολλήτρια, να φοράει μόνο παντελόνια κλπ.».

Για την ίδια βέβαια δεν ισχύει αυτή η «καρικατούρα». Πιστεύει ότι οι νέες γυναίκες «ακουμπάνε» σε μια γενιά που έκανε αγώνες, που κάπου έφεραν αποτελέσματα, αλλά και κάπου σκόνταψαν σε εμπόδια στην πράξη. Για μένα, λέει, σήμερα το γυναικείο κίνημα θα έπρεπε να είναι πιο ενεργό απ' ό,τι ήταν στην εποχή της μητέρας μου. Κι αυτό γιατί είναι μια μεγάλη αυταπάτη αυτό που πιστεύουν ότι η ισότητα έχει κατακτηθεί.

Ούτε στην αγορά εργασίας ούτε στη ζωή ισχύει αυτό. Εχει επιβληθεί ένα τελείως αντίθετο πρότυπο από αυτό που ήθελε να προωθήσει το γυναικείο κίνημα: Για τη γυναίκα λ.χ. είναι το πρότυπο της ...Μπάρμπι, με ένα περίστροφο στην τσέπη της. Υπάρχει ένας εφησυχασμός, δε βρίσκει εύκολα λόγο να διεκδικήσει κάτι μια κοπέλα. Νομίζουν ότι και αν υπάρχουν προβλήματα, στο μέλλον θα λυθούν ότι όλα γίνονται. Ομως στην πραγματικότητα η αντιμετώπιση δεν είναι η ίδια, παρά τα κοινά προβλήματα που έχουν με τα αγόρια. Οταν μια πολυεθνική διώχνει την κοπέλα μαθαίνοντας ότι παντρεύτηκε, μέσα σε τρεις μήνες, για να μη μείνει έγκυος, να μη ζητήσει επίδομα μητρότητας, να μην έχει άδεια, αυτό πιστεύω ότι είναι το άκρον άωτον του ρατσισμού των φύλων. Και αυτό γίνεται στην πράξη, στον ιδιωτικό τομέα. Ομως, η δουλιά είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την όποια χειραφέτηση. Στο θεσμικό πλαίσιο υπάρχει μια μέριμνα. Στην πράξη όμως βλέπουμε ότι το κοινωνικό κράτος συνεχώς υποβαθμίζεται. Ισότητα δε σημαίνει και ομοιότητα. Τι σημαίνει «γυναικείες ευαισθησίες». Τι σημαίνει αυτό που διάβασα ότι «Η Ελισσάβετ Μαρτινέγκου» είχε τις «γυναικείες ευαισθησίες»; μα προφανώς τις είχε γιατί το γυναικείο στοιχείο είναι στοιχείο της ταυτότητας του ανθρώπου. Δηλαδή, όλοι παλεύουν για μια ταυτότητα και η Ελισσάβετ παλεύει για μια ταυτότητα, θέλει να καθιερώσει την ύπαρξή της μέσα από τα γραπτά της, έχει να πει κάτι σε όλους μας, αλλά έχει να ανακαλύψει και η ίδια τον εαυτό της. Και σίγουρα, μια γυναίκα έχει κάποιες ευαισθησίες που ο άντρας δεν τις έχει. Αυτό δεν τη μειώνει. Τις έχει, επειδή ακριβώς αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα!

-- Στην «αυτοβιογραφία» της Ελισσάβετ Μουτζάν - Μαρτινέγκου γίνεται αναφορά στο θέμα της προίκας: Οι «διαπραγματεύσεις» του αρραβωνιαστικού για την προίκα κράτησαν δεκαέξι μήνες (!) και εκείνος ισχυριζόταν ότι το έκανε για το ...συμφέρον της. Ομως η ίδια η Ελισσάβετ που άκουγε το αλισβερίσι γράφει ότι μετά από όλα αυτά τον σιχάθηκε...

-- Ναι, το θέμα αυτό στο έργο είναι «κλειδί»: Ο υποψήφιος σύζυγος ήταν περίπου είκοσι χρόνια μεγαλύτερός της και η ίδια δεν τον είδε ποτέ πριν το γάμο. Στο έργο που ανεβάζουμε υπάρχει ένας σχετικός διάλογος της ηρωίδας με τον πατέρα της - η Ελισσάβετ είναι πολύ προκλητική απέναντί του. Αντιδρά απέναντι σ' αυτή τη διαδικασία που την προσβάλλει - είναι μια αγοραπωλησία!

-- Σήμερα το οικονομικό ζήτημα μαζί με την ανεργία των νέων επανέρχεται δριμύτερο, βοηθούσης και της μερικής απασχόλησης. Μπορεί αυτό να οδηγήσει σε μια αναζωπύρωση του θεσμού της προίκας που τυπικά έχει καταργηθεί;

-- Τυπικά, απαντά, αλλά ουσιαστικά παραμένει και σήμερα, ύστερα από όλους τους αγώνες για την κατάργησή της. Υπάρχει σαν νοοτροπία ακόμα και σε πολύ νέους ανθρώπους. Μιλάς μαζί τους και έχεις την αίσθηση ότι μπαίνεις μέσα σ' ένα χρονοντούλαπο. Ακόμα και για νέα ζευγάρια που συζούν επί χρόνια, ουσιαστικά σαν παντρεμένοι, είναι ένα ζήτημα που πρέπει να «διευθετηθεί», όπως νομίζουν, για να παντρευτούν. Μήπως και η γονική παροχή δεν εξελίσσεται σε πολλές περιπτώσεις σε έναν άτυπο τρόπο για να δοθεί προίκα; Εκτός, όμως, από αυτό, επιβιώνουν στους νέους ανθρώπους κάποιες πάγιες θέσεις π.χ. «εμένα η γυναίκα μου δε θα δουλεύει» κλπ. Ακόμα και στη Νομική όταν φοιτούσα και ανέφερα ότι θα κάνω μεταπτυχιακό, μου έλεγαν «Σώπα καλέ, κοπέλα είσαι, θα γίνεις συμβολαιογράφος, θα έχεις το γραφειάκι σου, να γυρνάς το μεσημέρι σπίτι σου να φτιάχνεις το φαγητό σου».

-- Οι τελευταίες κοινωνιολογικές έρευνες δείχνουν μια συντηρητικοποίηση των νέων, που εκφράζουν λιγότερο ενδιαφέρον για τα κοινά και περισσότερο για τις σχέσεις σε ατομικό επίπεδο λ.χ. για την οικογένεια, τη φιλία κ.ά.

-- Το να είναι κάποιος συντηρητικός είναι μια άποψη και σέβομαι κάθε άποψη, εφ' όσον έχει ένα στήριγμα από κάπου. Η αδιαφορία όμως, το να είσαι αμέτοχος γιατί αγνοείς πράγματα και γιατί επιλέγεις να τα αγνοήσεις γιατί «βαριέσαι», είναι πολύ λυπηρό. Το να μένεις αμέτοχος είτε κοινωνικά, είτε πολιτικά, είτε συναισθηματικά, είτε σε επίπεδο σχέσεων είναι φοβερό. Και δεν είναι συντηρητισμός από επιλογή: Είναι συντηρητισμός για να κρατήσω τα στεγανά μου, για να μη «βραχώ», να μην πάθω τίποτα. Ισως σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει από πίσω η υπερπροστασία των γονέων, να μην «πληγωθεί το παιδί». Ισως και από μόνα τους τα παιδιά να αντιδρούν έτσι, γιατί μεταξύ άλλων επαναστάσεων η προηγούμενη γενιά ήταν η «γενιά των διαζυγίων». Κι αυτό ίσως να έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη των νέων στις σχέσεις. Φοβούνται να κάνουν σχέσεις, φοβούνται να εκδηλώσουν συναισθήματα σε κάθε επίπεδο, ακόμα και σε πολιτικό. Ειδικά στο φοιτητικό χώρο η πολιτική είναι στις περισσότερες περιπτώσεις «διακοπές στην Αράχωβα» - ποιος θα οργανώσει την καλύτερη εκδρομή. Υπάρχει και η άγνοια για την ιστορία, δεν μπορείς να εκφέρεις μια πολιτική άποψη αν αγνοείς ιστορικά γεγονότα!

-- Και ποιος φταίει γι' αυτό;

-- Τι να πω; Ολες αυτές τις «κλισεδούρες» που λεν οι άλλοι θα τις πω κι εγώ: Είναι το εκπαιδευτικό σύστημα, είναι ο ρυθμός της ζωής τέτοιος, είναι ακόμα αυτή η τάση να ξέρεις στο έπακρο κάτι το πολύ ειδικό π.χ. υπολογιστές.

Η ίδια θεωρεί τον εαυτό της πολύ τυχερό που ήρθε από μικρή σε επαφή με το γυναικείο κίνημα και ειδικότερα με την ...Ελισσάβετ Μουτζάν - Μαρτινέγκου: Την ανακάλυψε, σε ηλικία 12 χρόνων (!) στη βιβλιοθήκη της μητέρας της, ένα μέρος της οποίας βρισκόταν στο δικό της δωμάτιο, μαζί με άλλα σημαντικά βιβλία που αναφέρονταν στους «γυναικείους» αγώνες και τις γυναίκες γενικότερα. Ηταν η παλιά έκδοση, με εισαγωγή του Κ. Πορφύρη στην «αυτοβιογραφία» της συγγραφέα. «Τη διάβασα και με ενθουσίασε. Την έχω κοντά μου από τότε και την ξαναδιαβάζω...».

Ηδη, οι πρόβες έχουν αρχίσει με τη διευρυμένη θεατρική ομάδα «εν σπουδή» που ανέβασε και το πρώτο της έργο. «Φιλοδοξούμε το έργο, αλλά και το πρόγραμμα που θα προσφέρουμε στους θεατές να τους ωθήσουν και μετά την παράσταση να πουν: "Θέλω να διαβάσω, να μάθω περισσότερα γι' αυτή τη γυναίκα"».