Σε πλευρές της κοινωνικής θέσης της γυναίκας, όπως αποτυπώνονται μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία σε διαφορετικές περιόδους της Ιστορίας, είναι αφιερωμένη η ατζέντα της ΟΓΕ για το 2021.

«Για το 2021, αφετηρία μας είναι εκείνο το καλλιτεχνικό έργο που, ανεξάρτητα από το θέμα και τους πρωταγωνιστές του, μπορεί να μας οδηγήσει στην καρδιά των γεγονότων και της Ιστορίας, στα ίχνη της ζωής και της δράσης των γυναικών, είτε λειτούργησαν αφανώς είτε βρέθηκαν στο προσκήνιο. Αλλά δεν μας ενδιαφέρουν μόνο τα ίχνη. Επιδιώκουμε να φωτίσουμε και τις αιτίες που διαμόρφωσαν τη συνείδησή τους, που καθόρισαν τη στάση και τη δράση τους», σημειώνει η ΟΓΕ προλογίζοντας την ατζέντα. «Μαθαίνουμε και αποκωδικοποιούμε το χτες, αντιλαμβανόμαστε και παρεμβαίνουμε στο σήμερα, δρούμε συλλογικά και παλεύουμε για το αύριο. Εξάλλου, όλες οι τέχνες υπηρετούν τη μεγαλύτερη από τις τέχνες: την Τέχνη να ζεις (Μπ. Μπρεχτ)», τονίζει.

Στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης μιας ακόμα πιο «ευέλικτης» αγοράς εργασίας, με αυξημένα ποσοστά απασχόλησης για τις γυναίκες, είναι σταθερά προσανατολισμένη η πυξίδα της ΕΕ, αλλά και της κυβέρνησης. Τόσο το «Σχέδιο Ανάπτυξης» της ελληνικής κυβέρνησης και της λεγόμενης Επιτροπής Πισσαρίδη, όσο και οι στόχοι της ΕΕ για τη στήριξη της καπιταλιστικής οικονομίας και τα κονδύλια που προορίζει για το σκοπό αυτό μέσα από το «Ταμείο Ανάκαμψης», επιταχύνουν τον σχετικό βηματισμό.

Το τελικό κείμενο της έκθεσης Πισσαρίδη, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα και παρουσιάζεται λίγο πολύ ως ...ευαγγέλιο από την κυβέρνηση, κλίνει σε όλες τις πτώσεις την ανάγκη για «πληρέστερη ένταξη» των γυναικών στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, οι προτάσεις που καταθέτει για τη «διευκόλυνση» της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό ισοδυναμούν με τροχιοδεικτικές βολές για τα επόμενα βήματα της επίθεσης στα δικαιώματά τους.

«Η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας μειώνει σημαντικά το παραγωγικό δυναμικό της χώρας», διαπιστώνει η Επιτροπή, που αναγνωρίζει πως οι «αναπτυξιακές προοπτικές» συνδέονται με την αύξηση της απασχόλησης και μάλιστα με όρους «ευελιξίας».

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει, το ποσοστό ενεργού πληθυσμού στις γυναίκες περιοριζόταν το 2019 σε 60,4%, έναντι 68,5% στην Ευρωζώνη και 67,9% στην ΕΕ. Επιπλέον, όπως αναφέρει, «το μέσο μορφωτικό επίπεδο των γυναικών που δεν συμμετέχουν στην αγορά εργασίας είναι υψηλό».

«Πέραν της κοινωνικής αδικίας που αυτό συνεπάγεται, υπάρχει και το οικονομικό κόστος ότι σημαντικό μέρος του παραγωγικού δυναμικού της χώρας παραμένει αναξιοποίητο», αποφαίνεται η Επιτροπή, που σπεύδει να μεταφράσει τα χαμηλά ποσοστά της γυναικείας συμμετοχής σε ...διαφυγόντα κέρδη για τις επιχειρήσεις και απώλειες για την «ανταγωνιστικότητα» της ελληνικής οικονομίας.

Τον ίδιο ...πόνο για την «κοινωνική αδικία», τη «δημοκρατία» και την «ανάπτυξη» μοιράζεται με την σημερινή κυβέρνηση και η «υπεύθυνη αντιπολίτευση» του ΣΥΡΙΖΑ. «Η υπόθεση της ισότητας δεν είναι μόνο θέμα δημοκρατίας, είναι και θέμα ανάπτυξης», ισχυρίστηκε ο ευρωβουλευτής του και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Δημήτρης Παπαδημούλης, μιλώντας σε διαδικτυακή συζήτηση που οργάνωσε το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, με θέμα τη «διάσταση φύλου στο Πακέτο Ανάκαμψης».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η χώρα μας «θα έχει μεγάλα οικονομικά οφέλη στην ανάπτυξή της» από την αξιοποίηση του γυναικείου εργατικού δυναμικού, την οποία μάλιστα αποτίμησε σε «αύξηση του ΑΕΠ έως και 12% έως το 2050».

Σε παραδοχές και υπολογισμούς όπως οι παραπάνω, αποτυπώνεται το γεγονός ότι η μισθωτή εργασία είναι πηγή της υπεραξίας και του κέρδους, ενώ ιδιαίτερα στην περίπτωση των γυναικών οι ανισοτιμίες και διακρίσεις γίνονται εργαλείο για την επέκταση των «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων και η «ισότητα» μοχλός για την προώθηση αντεργατικών ανατροπών.

Η συνταγή που προτείνεται για την επίτευξη των παραπάνω στόχων συνοψίζεται σε περισσότερη «ευελιξία», στο όνομα της «ισορροπίας» μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής.

Η «συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής» γίνεται «όλο και πιο σημαντική», υπογραμμίζει με κάθε ευκαιρία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και καλεί κυβερνήσεις και επιχειρήσεις να ανταποκριθούν στη «μεγάλη πρόκληση», με πολιτικές για «ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας» και εφαρμογή των ρυθμίσεων της Οδηγίας που έχει υιοθετήσει.

Με τη σειρά της, η Επιτροπή Πισσαρίδη προσθέτει τις δικές της ...εποικοδομητικές προτάσεις στο ξήλωμα εργασιακών δικαιωμάτων. Ετσι, στο πόρισμά της χειροκροτεί τις «μεταρρυθμίσεις της προηγούμενης δεκαετίας» οι οποίες «αύξησαν σημαντικά την ευελιξία της αγοράς εργασίας και βοήθησαν την επίτευξη ετήσιας αύξησης της απασχόλησης κατά 1,2% την περίοδο 2013 - 2019».

Προσθέτει, όμως, ότι η «περαιτέρω αύξηση της απασχόλησης» και η προσέλκυση νέων ομάδων του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι γυναίκες, «προϋποθέτει επιπλέον μεταρρυθμίσεις».

Ανάμεσα σ' αυτές που έχουν ήδη γίνει πράξη, ξεχωρίζουν οι αλλεπάλληλες αντιασφαλιστικές επιθέσεις των κυβερνήσεων. Η Επιτροπή αναφέρεται στο «χαμηλό ποσοστό συμμετοχής γυναικών άνω των 55 ετών» και ξεκαθαρίζει ότι «δεν θα πρέπει να επανεισαχθούν εξαιρέσεις από αυτούς τους καθολικούς κανόνες» που έχουν θεσμοθετηθεί και προβλέπουν συνταξιοδότηση για γυναίκες και άντρες στα 67 έτη. Οσο για τα επόμενα βήματα της επίθεσης, η Επιτροπή δίνει το σύνθημα για ξήλωμα των αδειών μητρότητας.

«Η ανισότητα ευκαιριών για τις γυναίκες στην αγορά εργασίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με σειρά μέτρων», σημειώνει το πόρισμα. Την πρώτη θέση στη μεταρρυθμιστική ατζέντα που εισηγείται κατέχει η «αναθεώρηση» των νόμων που αφορούν τις άδειες μητρότητας (άδεια τοκετού και λοχείας, ειδική εξάμηνη άδεια μετά την άδεια τοκετού, άδεια φροντίδας παιδιού).

Οι άδειες μητρότητας αντιμετωπίζονται ως ...«αντικίνητρο» που εμποδίζει τις επιχειρήσεις να προσλάβουν γυναίκες.«Το ισχύον σύστημα ουσιαστικά τιμωρεί - επιβάλλει κόστος στις επιχειρήσεις για την πρόσληψη γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία», σύμφωνα με την Επιτροπή, ενώ «η απομάκρυνση του αντικινήτρου αυτού πρέπει να συνιστά προτεραιότητα».Ετσι, προτείνεται η μεταφορά του «μισθολογικού κόστους» των αδειών από τις επιχειρήσεις στο κράτος.

Οι προτάσεις όμως δεν σταματάνε εδώ. Στην ημερήσια διάταξη παίρνει τη θέση της και η επέκταση της «ευελιξίας» στη χρήση της άδειας τοκετού. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει «ευελιξία στο πότε μια γυναίκα θα ξεκινήσει και θα τελειώσει την άδεια τοκετού, χωρίς συγκεκριμένους περιορισμούς από το κράτος».

Μόνο που αυτό που παρουσιάζεται ως δυνατότητα να «επιλέγουν» οι ίδιες οι μητέρες το χρόνο κατά τον οποίο θα απουσιάσουν από την εργασία, μπορεί εύκολα να οδηγήσει στην προσαρμογή της άδειας στις ανάγκες της εργοδοσίας, που θα έχει το «ελεύθερο» να απασχολεί την εργαζόμενη μέχρι να γεννήσει ή να της ζητά να επιστρέψει στη θέση της πολύ σύντομα μετά τον τοκετό.

Δίπλα στα παραπάνω, προστίθεται ο στόχος της «εξίσωσης» των παροχών ώστε να εκλείψουν οι διαφορές ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. «Προσφέροντας περισσότερα οφέλη, ο δημόσιος τομέας ανταγωνίζεται αθέμιτα τον ιδιωτικό και ουσιαστικά χρησιμοποιεί χρήματα των φορολογουμένων για να στερήσει από τον ιδιωτικό τομέα ανθρώπινους πόρους», αναφέρει η Επιτροπή και ετοιμάζεται να στήσει στο απόσπασμα τις ...«γενναιόδωρες» παροχές.

Την ίδια στιγμή, χιλιάδες εργαζόμενες στερούνται κάθε μέτρο προστασίας της μητρότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ισχύουσα άδεια μητρότητας (κύησης - τοκετού - λοχείας) χορηγείται με την προϋπόθεση της συμπλήρωσης τουλάχιστον 200 ημερών ασφάλισης κατά τα δύο τελευταία χρόνια πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού.

Στις συνθήκες των υψηλών ποσοστών ανεργίας, της επέκτασης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου, της προσωρινής εργασίας, της εποχικής δουλειάς, η προϋπόθεση αυτή στερεί από μέλλουσες και νέες μητέρες την απαραίτητη αυτή άδεια.

Ακόμα και στον δημόσιο τομέα, ολόκληρες κατηγορίες εργαζομένων, όπως οι αναπληρώτριες εκπαιδευτικοί, οι συμβασιούχες υγειονομικοί, οι συμβασιούχες στην Τοπική Διοίκηση, στερούνται τις άδειες μητρότητας και άλλα δικαιώματα που ισχύουν στο Δημόσιο.

Ομως η εξίσωση των παροχών προς τα πάνω, έτσι που καμία εργαζόμενη να μην αποκλείεται από τα μέτρα και τις ρυθμίσεις για την προστασία της μητρότητας, βρίσκεται στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν όπου κινούνται οι ανησυχίες και τα ενδιαφέροντα της Επιτροπής...