Ολοκληρώθηκε την περασμένη Δευτέρα το Πανευρωπαϊκό Σκακιστικό Πρωτάθλημα Γυναικών, που άρχισε στις 11 Απρίλη στην Τουρκία με τη συμμετοχή 130 σκακιστριών από 32 χώρες. Η τρεις φορές παγκόσμια πρωταθλήτρια νεανίδων (κάτω των 14, 16 και 18), Σταυρούλα Τσολακίδου, τερμάτισε 9η με 7,5 βαθμούς σε 11 αγώνες, εδραιώνοντας την παρουσία της στο διεθνές γυναικείο σκάκι. Χάρη στην επιτυχία αυτή, η 19χρονη αθλήτρια του ΣΟ Καβάλας προκρίνεται στο Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών, που αποτελεί προκριματική φάση για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Γυναικών. Στην κορυφή της τελικής κατάταξης ισοβάθμησαν 5 παίκτριες με 8 βαθμούς η καθεμία και μετά την εφαρμογή των προβλεπόμενων κριτηρίων, πρωταθλήτρια Ευρώπης αναδείχθηκε η Ρωσίδα Αλ. Κασλίνσκαγια.

1.Ιε7++ (1.Ιζ6++ Ρθ8 2.Ιζ7 ματ) Ρθ8 2.Ιη6 ματ

Παίζουν τα λευκά

25.Πxδ7! Ο συνδυασμός που οδηγεί την παρτίδα σε κερδισμένο φινάλε για τα λευκά 25...Πxδ7 26.Ιxζ6+! ηxζ6 27.Πxε8 Ρζ7 28.Πε3 Πδ2+ 29.Πε2 Πδ1 30.Ιε6 Ιxε6 Η θέση είναι χαμένη, όχι μόνο γιατί τα μαύρα έχουν πιόνι λιγότερο, αλλά επειδή και τα κομμάτια τους είναι εντελώς ασυντόνιστα. Π.χ. 30...γ6 31.Ιxζ8 Ρxζ8 32.Αζ2 Πδ7 33.Ρη3 Ρζ7 34.Ρζ4 με σκοπό Αγ5, θ4, η5 και ο Μαύρος μπορεί μόνο να βλέπει τον Λευκό να βελτιώνει τη θέση του 31.ζxε6+ Ρε8 32.Αxγ7 Πδ3 33.Αζ4 Πδ5 34.Ρζ3 Ρε7 35.Πε4 Αη7 36.Αε3 ζ5 37.Αη5+ Αζ6 38.Αxζ6+ Ρxζ6 39.η5+! Ρxη5 ή 39...Ρε7 40.Πθ4 40.Πε3 και τα μαύρα εγκαταλείπουν αφού μετά από 40...Πδ8 41.ε7 Πε8 τα λευκά κερδίζουν εύκολα, π.χ. 42.Πε6 ζ4 43.θ4+ Ρζ5 44.Πε2 Ρζ6 45.Ρxζ4 1-0

Για παράδειγμα, στον 17ο, στον 18ο και τον 19ο αιώνα ήταν σύνηθες να δίνονται αγώνες, συχνά συνοδευόμενοι από κάποιο στοίχημα, όπου ο ισχυρός παίκτης παραχωρούσε στον αντίπαλό του ένα πλεονέκτημα υλικού (λ.χ. ξεκίναγε με έναν πύργο ή άλλο κομμάτι λιγότερο), λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα το δικαίωμα να παίξει αρχικά 2 κινήσεις ή και χωρίς αντάλλαγμα. Τέτοιες παρτίδες έχουν διασωθεί.

Επίσης, γνωστό από παλιά είναι το λεγόμενο «σιμουλτανέ», όπου ένας ισχυρός παίκτης αντιμετωπίζει ταυτόχρονα πολλούς αντιπάλους σε διαφορετικές σκακιέρες, παίζοντας διαδοχικά από μια κίνηση σε κάθε σκακιέρα. Οι αντίπαλοι πρέπει να απαντήσουν μόλις ο μετρ έρθει ξανά μπροστά στη σκακιέρα τους.

Οι αγώνες σιμουλτανέ είναι κυρίως αγώνες επίδειξης, αλλά αποτελούν και ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την προπόνηση νεαρών παικτών. Μάλιστα, παραλλαγή του «χάντικαπ», όπου υπάρχει και χρήση σκακιστικού χρονομέτρου, ήταν μια μορφή που αξιοποιούνταν ιδιαίτερα στην ΕΣΣΔ.

Πιο σπάνιο, αλλά και πιο εντυπωσιακό, είναι το «τυφλό σιμουλτανέ» ή «μπλάιντ», όπου ο ισχυρός παίκτης δεν βλέπει τις σκακιέρες. Εναν τέτοιο αγώνα μπλάιντ σε 4 σκακιέρες είχε δώσει ο αείμνηστος Διεθνής Μετρ Τριαντάφυλλος Σιαπέρας στο 9ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ στο Περιστέρι, ενώ ο - Περιστεριώτης! - μετρ Τάκης Πανταβός είχε αντιμετωπίσει ταυτόχρονα 13 αντιπάλους χωρίς να βλέπει τη σκακιέρα.

Φιλντ εναντίον Τένερ, Νέα Υόρκη 1922

Στο αγωνιστικό σκάκι, με κριτήριο τον χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους οι παίκτες, οι αγώνες διακρίνονται σε αγώνες κλασικού σκακιού, αγώνες γρήγορου σκακιού (ράπιντ) με συνολικό χρόνο σκέψης ανά παίκτη από 10' έως 1 ώρα και αγώνες μπλιτς (με λιγότερο από 10' ανά παίκτη για όλη την παρτίδα).

Τελευταία, στους αγώνες μέσω ίντερνετ έχει κάνει την εμφάνισή του και το λεγόμενο «μπούλετ», όπου κάθε παίκτης έχει 1' στη διάθεσή του.

Τα σχολικά πρωταθλήματα που διεξάγονται αυτές τις μέρες θεωρούνται αγώνες γρήγορου σκακιού (ράπιντ).

Η Παγκόσμια Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE) διατηρεί διαφορετικούς πίνακες αξιολόγησης για τις τρεις αυτές κατηγορίες, όπου εμφανίζονται μικρές διαφοροποιήσεις στην κορυφή. Ετσι, ο Φαμπιάνο Καρουάνα, που είναι το «νούμερο 2» της παγκόσμιας κατάταξης στο κλασικό σκάκι, καταλαμβάνει την 3η θέση στο ράπιντ και την 7η στο μπλιτς, ενώ ο Χικάρου Νακαμούρα, που είναι 2ος στην παγκόσμια κατάταξη στο ράπιντ και το μπλιτς, έρχεται μόλις 17ος στο κλασικό σκάκι. Ο παγκόσμιος πρωταθλητής Μάγκνους Κάρλσεν το 2018 ήταν κάτοχος και του παγκόσμιου τίτλου στο μπλιτς.

Οι πρώτες αναφορές στο γρήγορο σκάκι εμφανίζονται στα τέλη του 19ου αιώνα και φαίνεται ότι αναπτύχθηκε αρχικά στις ΗΠΑ. Διάφορες πηγές αναφέρουν ότι το ιστορικό Manhattan Chess Club διοργάνωνε συχνά τουρνουά γρήγορου σκακιού, σε αρκετά από τα οποία είχαν συμμετάσχει πολύ μεγάλα ονόματα, όπως ο Κουβανός παγκόσμιος πρωταθλητής Καπαμπλάνκα. Γρήγορο σκάκι θεωρούσαν τις παρτίδες όπου ο χρόνος ανά κίνηση δεν υπερέβαινε το 1'.

Οι σύντομοι χρόνοι, ιδιαίτερα στο μπλιτς, ευνοούν παίκτες που έχουν καλή συνδυαστική όραση και αρκετά συχνά οδηγούν σε θεαματικές παρτίδες. Μια από τις πιο παλιές παρτίδες μπλιτς που έχουν καταγραφεί μεταξύ δύο παικτών (Φιλντ εναντίον Τένερ, Νέα Υόρκη 1922) είναι χαρακτηριστική:

1.ε4 ε5 2. Ιζ3 Ιγ6 3. Aγ4 Ιζ6 4.Ιη5 δ5 5.εxδ5 Ια5 6.δ3 θ6 7.Ιζ3 ε4 8.Bε2 Ιxγ4 9.δxγ4 Aγ5 10.Ιζδ2 0-0 11.0-0 Aη4 12.Bε1 Bδ7 13.Ιβ3 Aζ3 14. Aζ4 Bη4 15. Aη3 Ιθ5 16.Ιxγ5 Ιζ4 17.Ιxε4 Bθ3!!

18.ηxθ3 Ιxθ3# 0-1

Από την άλλη, είναι αρκετά σύνηθες ιδιαίτερα στο μπλιτς οι παρτίδες να χαρακτηρίζονται από πολλά λάθη, αβλεψίες κ.τ.λ.

Απέναντι στο μπλιτς, μια σειρά παγκόσμιοι πρωταθλητές είχαν διαφορετική στάση και άποψη. Ο Μιχαήλ Μποτβίνικ, για παράδειγμα, απέφευγε να παίζει μπλιτς και το θεωρούσε επιβλαβές. Ο Μπόμπι Φίσερ κριτίκαρε το μπλιτς (είναι γνωστός ο αφορισμός του ότι «το μπλιτς σκοτώνει τις ιδέες σου»), όμως έπαιζε παρτίδες και τουρνουά, ενώ στο άλλο άκρο ο Μιχαήλ Ταλ ήταν μεγάλος λάτρης του μπλιτς. Το 1988, τέσσερα χρόνια πριν το θάνατό του, κατέκτησε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο μπλιτς, ενώ το 1992, ένα μήνα πριν το θάνατό του, νίκησε τον Κασπάροβ στο μπλιτς στην τελευταία παρτίδα της ζωής του.

Οι κριτικοί του μπλιτς θεωρούν ότι επιδρά αρνητικά στο μηχανισμό σκέψης του παίκτη, καθώς αντικειμενικά τον ωθεί να αναλύει και να λαμβάνει αποφάσεις πριν παίξει ο αντίπαλος, δηλαδή πριν διαμορφωθεί τελικά η θέση στην οποία πρέπει να απαντήσει.

Αντίθετα, είναι σχεδόν καθολική η παραδοχή ότι οι παρτίδες γρήγορου σκακιού - ράπιντ αποτελούν πολύ καλή μέθοδο προετοιμασίας, δοκιμής νέων ανοιγμάτων και προπόνησης, ιδιαίτερα μετά από περιόδους αγωνιστικής απραξίας.