Κυριακή 1 Δεκέμβρη 2002
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
Οταν συγκρούονται τ' αστέρια

Ενα θέαμα που δε θα ήθελε ποτέ να δει κανείς. Αν ένας λευκός νάνος συγκρουόταν με τον Ηλιο, θα πυροδοτούνταν μια καταστροφική αλληλουχία γεγονότων, παρότι ο λευκός νάνος έχει μόλις το ένα εκατοστό της διαμέτρου του Ηλιου. Καθώς ο λευκός νάνος θα πλησίαζε θα απορροφούσε ύλη από τον Ηλιο, που θα παραμορφωνόταν σε σχήμα αχλαδιού. Μια τέτοια σύγκρουση είναι απίθανη. Αντίθετα, είναι συνηθισμένη σε πυκνές περιοχές του Γαλαξία, όπως τα σφαιρικά σμήνη
Ενα θέαμα που δε θα ήθελε ποτέ να δει κανείς. Αν ένας λευκός νάνος συγκρουόταν με τον Ηλιο, θα πυροδοτούνταν μια καταστροφική αλληλουχία γεγονότων, παρότι ο λευκός νάνος έχει μόλις το ένα εκατοστό της διαμέτρου του Ηλιου. Καθώς ο λευκός νάνος θα πλησίαζε θα απορροφούσε ύλη από τον Ηλιο, που θα παραμορφωνόταν σε σχήμα αχλαδιού. Μια τέτοια σύγκρουση είναι απίθανη. Αντίθετα, είναι συνηθισμένη σε πυκνές περιοχές του Γαλαξία, όπως τα σφαιρικά σμήνη
Απ' όλους τους τρόπους που μπορεί η ζωή πάνω στη Γη να πάψει να υπάρχει, η σύγκρουση του Ηλιου με ένα άλλο αστέρι είναι ίσως η πιο τραγικά «θεαματική». Αν το εισερχόμενο άστρο ήταν ένας λευκός νάνος -ένα υπέρπυκνο αστέρι, που έχει μάζα όση ο Ηλιος, αλλά διάμετρο μόλις το ένα εκατοστό σε σχέση μ' αυτόν- οι κάτοικοι της Γης θα έβλεπαν λίγο πριν το τέλος ένα υπερθέαμα πυροτεχνημάτων. Ο λευκός νάνος θα χτυπούσε τον Ηλιο με ταχύτητα πάνω από 600 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, προκαλώντας ένα τεράστιο ωστικό κύμα, που θα συμπίεζε και θα θέρμαινε γρήγορα ολόκληρο το άστρο πάνω από τη θερμοκρασία έναρξης των θερμοπυρηνικών αντιδράσεων.

Ο λευκός νάνος θα χρειαζόταν μόνο μια ώρα για να διασχίσει τον Ηλιο και να βγει άθικτος από την άλλη, όπως η σφαίρα που χτυπάει μια κολοκύθα, αλλά η ζημιά για το ηλιακό μας σύστημα θα ήταν μη αναστρέψιμη. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα ο Ηλιος θα έκλυε τόση ενέργεια όση κανονικά εκλύει μέσα σε 100 εκατομμύρια χρόνια. Η αύξηση της πίεσης θα είχε σαν αποτέλεσμα να εκτιναχτούν αέρια με ταχύτητες μεγαλύτερες από την ταχύτητα διαφυγής. Μέσα σε λίγες ώρες ο Ηλιος θα είχε εκραγεί, ενώ ο φορέας της καταστροφής, ο λευκός νάνος, θα συνέχιζε μακαρίως την πορεία του -όχι ότι θα ήταν πια κανείς πάνω στη Γη για να σκεφτεί την «αδικία» που θα είχε διαπράξει ο λευκός νάνος.

Για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα, το ενδεχόμενο των αστρικών συγκρούσεων θεωρούνταν εντελώς απίθανο. Οι αποστάσεις μεταξύ των αστέρων στη γειτονιά του Ηλιου είναι τόσο μεγάλες που είναι πραγματικά εξαιρετικά απίθανο να πέσει ο ένας πάνω στον άλλο. Αλλες κοσμικές καταστροφές ίσως βρουν τον Ηλιο ή τη Γη στο μακρινό μέλλον, αλλά μια σύγκρουση με κοντινό αστέρι δε θα είναι ανάμεσά τους. Μάλιστα, με απλούς υπολογισμούς, που έκανε στις αρχές του 20ού αιώνα ο Βρετανός αστροφυσικός Τζέιμς Τζινς, έδειξε ότι ούτε ένα από τα 100 δισεκατομμύρια άστρα του γαλαξιακού δίσκου είναι πιθανό να συγκρούστηκε ποτέ με ένα άλλο.

Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι οι αστρικές συγκρούσεις είναι γενικότερα σπάνιες. Οι υπολογισμοί του Τζινς αφορούν στη γειτονιά του Ηλιου, αλλά όχι άλλα πιο εξωτικά μέρη του Γαλαξία, όπως τα σφαιρικά σμήνη. Μέσα σε αυτές τις γεμάτες από αστέρια μικρές περιοχές, οι αστρονόμοι παρατήρησαν, τα τελευταία χρόνια, ουράνια σώματα που δεν προβλέπονται από τις γνωστές αρχές της εξέλιξης των αστέρων, αλλά εξηγούνται ολόπλευρα και απλά σαν αποτέλεσμα της σύγκρουσης μεταξύ δύο ή περισσότερων άστρων. Οι συγκρούσεις μπορούν να αλλάξουν σε μακροπρόθεσμη κλίμακα την εξελικτική πορεία ολόκληρων αστρικών σμηνών, ενώ οι πιο βίαιες απ' αυτές είναι παρατηρήσιμες στο μισό του ορατού σύμπαντος.

Οπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, υπάρχουν τρεις διαδικασίες που κάνουν τις συγκρούσεις πιθανές μέσα στα αστρικά σμήνη. Εξαρχής, τα άστρα είναι πολύ πιο κοντά το ένα στο άλλο, αλλά αυτή τους η απόσταση μικραίνει παραπέρα, καθώς κατά διαστήματα εξοβελίζονται από το σμήνος τα μικρότερα απ' αυτά, σαν αποτέλεσμα των βαρυτικών επιδράσεών τους με τα μεγαλύτερα. Τότε, τα υπόλοιπα άστρα έρχονται πιο κοντά το ένα με τ' άλλο. Παραπέρα, η βαρυτική έλξη οδηγεί σε παραμόρφωση και προσέγγιση των τροχιών δύο αστέρων, που αλλιώς, λόγω των τεράστιων αποστάσεων θα προσπερνούσαν το ένα το άλλο. Τέλος, οι μαύρες τρύπες, ή οι αστέρες νετρονίων (πυκνότεροι από τους λευκούς νάνους) ναι μεν είναι πολύ μικρός στόχος, αλλά μπορούν να ασκήσουν πανίσχυρες παλιρροϊκές δυνάμεις σε διερχόμενα αστέρια και είτε με το πρώτο, είτε σε επόμενο πέρασμα να τα εγκλωβίσουν σε φθίνουσα τροχιά, που τελικά οδηγεί σε σύγκρουση. Αυτοί οι παράγοντες από κοινού εξηγούν την κατά 1.000 φορές μεγαλύτερη συχνότητα των πηγών ακτίνων Χ μέσα σε σφαιρικά σμήνη, σε σχέση με άλλες περιοχές του Γαλαξία, καθώς και την ιδιαίτερη ανισομετρία στην κατανομή των «αντικανονικών» αστεριών μέσα και έξω από τα σφαιρικά σμήνη.

Η ανθρωπότητα δεν έχει λόγο να φοβάται τη σύγκρουση του Ηλιου με κάποιο άλλο αστέρι. Ας ενδιαφερθεί καλύτερα για την εξέλιξή της σε ένα άλλο κοινωνικό επίπεδο, που θα εξασφαλίζει ότι δε θα αυτοκαταστραφεί από έναν πόλεμο ή από το μοιραίο λάθος κάποιων που οι παρωπίδες τους δε θα τους επιτρέπουν να βλέπουν τίποτα πέρα από το κοντόφθαλμο κέρδος τους.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

Μετά τη σύγκρουση ανάμεσα στον Ηλιο και ένα λευκό νάνο, ο Ηλιος θα εκρηγνυόταν σαν μια γιγαντιαία θερμοπυρηνική βόμβα, αφήνοντας πίσω του ένα νεφέλωμα. Ενα μέρος από την ηλιακή μάζα θα μαζευόταν σε ένα δίσκο γύρω από το λευκό νάνο, ο οποίος θα συνέχιζε κανονικά το ταξίδι του. Η Γη θα γλίτωνε, αλλά οι ωκεανοί και η ατμόσφαιρα θα χάνονταν οριστικά στο Διάστημα. Χωρίς τη βαρύτητα του κεντρικού άστρου να τους συγκρατεί, όλοι οι πλανήτες του ηλιακού συστήματος θα εκτοξεύονταν στο διαστρικό χώρο και θα πλανόνταν χωρίς ζωή μέσα στο Γαλαξία



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ