Μεταξύ των δεινοσαύρων, τα σαυρόποδα ήταν οι μεγαλύτεροι και οι τυραννόσαυροι οι πιο θανατηφόροι. Ομως οι καλύτερα θωρακισμένοι ήταν οι αγκυλόσαυροι, οι στεγόσαυροι κι οι κερατόψιοι. Με τα κέρατα, τις αιχμές, τις πλάκες και τα ρόπαλα στην ουρά τους, άφηναν τη φαντασία μας να καλπάζει σε αναπαραστάσεις, κινηματογραφικές ταινίες και ψυχαγωγικά πάρκα. Παρ' όλα αυτά, πολλά στοιχεία για αυτά τα «ζωντανά τανκς», την ανατομία τους, τη σύνθεση, ακόμα και τη λειτουργία της πανοπλίας τους, παρέμεναν άγνωστα.

Αιτία ήταν η έλλειψη αρκετών απολιθωμάτων αυτών των ζώων, πολύ περισσότερο ολοκληρωμένων. Επιπλέον, τα δείγματα περιείχαν μόνο τα οστά και καθόλου απολιθωμένους μαλακούς ιστούς. Οι παλαιοντολόγοι ήταν αναγκασμένοι να κάνουν μια συντηρητική προσέγγιση, θεωρώντας ότι τα οστέινα υπολείμματα της πανοπλίας αυτών των δεινοσαύρων αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος της και όταν ακόμα περπατούσαν πάνω στον πλανήτη. Ακόμα κι έτσι, οι στεγόσαυροι διέθεταν στην ουρά τους ακίδες μήκους 80 εκατοστών και οι νοδόσαυροι στους ώμους τους αγκάθια μήκους 50 εκατοστών.

Ομως, τα τελευταία χρόνια οι ερευνητές ανακάλυψαν νέα απολιθώματα, που διατηρούν πλευρές της ανατομίας των θωρακισμένων δεινοσαύρων άγνωστες μέχρι πρότινος. Αποδεικνύεται ότι η θωράκιση και ο οπλισμός τους ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακά. Η νέα εικόνα προέρχεται κυρίως από δύο ευρήματα που έγιναν γνωστά το 2017. Το ένα ήταν ένας θωρακισμένος δεινόσαυρος με ένα μεγάλο ρόπαλο στην ουρά του, ο οποίος ονομάστηκε Ζούουλ, λόγω της ομοιότητάς του με ένα τέρας κινηματογραφικής ταινίας. Το δεύτερο ήταν ο Μπορεαλοπέλτα, ένας νοδοσαυρίδας, κατηγορία δεινοσαύρων που έφεραν μεγάλα αγκάθια στους ώμους τους. Και τα δύο ευρήματα ήταν νέα είδη, άγνωστα μέχρι τότε στους επιστήμονες και βρίσκονταν σε εξαιρετική κατάσταση, καθώς δείχνουν όχι μόνο το οστέινο μέρος της πανοπλίας αλλά και τους σχετιζόμενους με αυτή μαλακούς ιστούς. Με αυτά τα απολιθώματα, οι ερευνητές μπορούσαν για πρώτη φορά να παρατηρήσουν τη σύνθεση του υλικού αυτής της σωματικής επικάλυψης των θωρακισμένων δεινοσαύρων.

Πριν τις τελευταίες ανακαλύψεις, ορισμένοι ερευνητές υπέθεταν ότι τα κομμάτια οστέινης πανοπλίας, που ονομάζονται οστεόδερμα, όπως αυτά που έφεραν ο αγκυλόσαυρος και ο στεγόσαυρος, ήταν απλά πυρήνες από οστό, που υποστήριζε μια εξωτερική επικάλυψη κερατίνης, της πρωτεΐνης από την οποία αποτελούνται τα νύχια, τα κέρατα και τα μαλλιά. Αποδείχθηκε ότι δεν έκαναν λάθος, όμως η κάλυψη με κερατίνη ήταν πολύ πιο εκτεταμένη απ' ό,τι υπέθεταν οι επιστήμονες. Το απολίθωμα Μπορεαλοπέλτα δείχνει πως η κάλυψη με κερατίνη αύξανε το πάχος της θωράκισης κατά 30% έως 40%. Καθώς ένα μέρος της κερατίνης έχει φθαρεί από τον χρόνο, το πιθανότερο είναι το πάχος να αυξανόταν πάνω από 40%.

Η νέα εικόνα για την πανοπλία αυτών των δεινοσαύρων σήμαινε πως η λειτουργία της ήταν διαφορετική και πιο εντυπωσιακή απ' ό,τι θεωρούνταν. Επιπλέον, επειδή η θωράκιση των περισσότερων δεινοσαύρων έχει χαρακτηριστικές ενδείξεις σύνδεσης με κάλυμμα κερατίνης, οι αναλογίες οστού - κερατίνης που βρέθηκαν στον Μπορεαλοπέλτα και στον Ζούουλ πιθανώς ήταν παρόμοιες με άλλων ειδών δεινοσαύρων.

Για να κατανοηθεί η μεγάλη σημασία της θωράκισης με παχύ στρώμα κερατίνης, πρέπει κανείς να εξετάσει τα φυσικά χαρακτηριστικά αυτού του υλικού, με σημαντικότερο την ανθεκτικότητα σε θραύση, την ικανότητα του υλικού να απορροφά κινητική ενέργεια από χτυπήματα. Η σημασία της κερατίνης γίνεται ολοφάνερη όταν ένα λιοντάρι προσπαθεί να σκοτώσει έναν αφρικανικό σκαντζόχοιρο, ζώο με μακριά αγκάθια από κερατίνη. Χαρακτηριστικά για την αποδοτικότητα του συνδυασμού οστού και κερατίνης είναι ζώα όπως οι αντιλόπες, οι κατσίκες και τα κριάρια, θηλαστικά που συγκρούονται με μεγάλη δύναμη, χωρίς συνήθως να σπάνε τα κέρατα ή τα κεφάλια τους και χωρίς να πονάνε ή να ματώνουν, καθώς η κερατίνη δεν διαθέτει ούτε νεύρα ούτε αιμοφόρα αγγεία. Το ίδιο θα συνέβαινε και με τους θωρακισμένους δεινόσαυρους όταν δέχονταν κάποιο χτύπημα. Οι φθορές στην κερατίνη θα διορθώνονταν με τον χρόνο, με την παραγωγή νέας από το υποκείμενο οστό.

Το σύνθετο υλικό κερατίνης - οστού είναι 20 φορές πιο ανθεκτικό απ' ό,τι αν αποτελούνταν μόνο από οστό. Ισως θα μπορούσε να αντιμετωπίσει επιτυχώς ακόμα και σύγκρουση με αυτοκίνητο σε υψηλή ταχύτητα. Τέτοια θωράκιση είχε ιδιαίτερη αξία απέναντι σε θηρευτές που διέθεταν τεράστια δύναμη στα σαγόνια τους. Ιδιαίτερα ο Μπορεαλοπέλτα, που είχε και χαμηλό σώμα, θα ήταν πολύ δύσκολο να δεχτεί δάγκωμα που θα του προκαλούσε ζημιά από κάποιον μεγάλο θηρευτή. Σε δοκιμές προσομοίωσης δαγκώματος Μπορεαλοπέλτα από τον θηριόποδο ακροακανθόσαυρο, τον ισχυρότερο θηρευτή της εποχής του, φάνηκε ότι θα χρειαζόταν ένα δεύτερο δάγκωμα ακριβώς στην ίδια περιοχή του σώματος του Μπορεαλοπέλτα για να του κάνει πραγματική ζημιά. Αυτό όσον αφορά το πίσω μέρος του ζώου, γιατί το μπροστινό, με τα μεγάλα αγκάθια και τα ακόμα μεγαλύτερα οστεόδερμα γύρω από τον λαιμό, ήταν πρακτικά άτρωτο.

Αν όμως ο Μπορεαλοπέλτα ήταν πρακτικά άπιαστο θήραμα, όπως ο αφρικανικός σκαντζόχοιρος για το λιοντάρι, αυτό σημαίνει ότι η πανοπλία του μπορεί να του ήταν χρήσιμη όχι μόνο από τους θηρευτές αλλά και για μάχες με άλλα ζώα του είδους του. Οι θηρευτές θέλουν να φάνε, όχι να αποδείξουν πράγματα για τον εαυτό τους, και γι' αυτό συνήθως στοχεύουν τα πιο μικρά και τα πιο ευάλωτα ζώα. Είναι πολύ πιθανό ότι οι μεγαλύτερες μάχες την εποχή των δεινοσαύρων δεν γίνονταν μεταξύ ενήλικων σαρκοφάγων και ενήλικων φυτοφάγων, αλλά μεταξύ ενήλικων του ίδιου είδους, για κυριαρχία στην περιοχή ή και για ζευγάρωμα. Μετά την εξελικτική εμφάνισή του ως προστασία απέναντι στους σαρκοφάγους, ίσως αυτή να ήταν η κύρια χρήση του οπλισμού των φυτοφάγων δεινοσαύρων.