Για να κατανοηθεί πώς το γονιδίωμα ως σύνολο ενορχηστρώνει το συμφωνικό έργο βιολογικής δραστηριότητας που ονομάζουμε ζωή, αρκετοί επιστήμονες εξετάζουν τα τελευταία χρόνια τον τρόπο που είναι διατεταγμένα τα χρωμοσώματα και τα γονίδια που αυτά περιέχουν. Αποκαλύπτεται ένα απίστευτα παλλόμενο από δραστηριότητα τρισδιάστατο οικοσύστημα. Στον πυρήνα, τα χρωμοσώματα αλληλεπιδρούν με τα γειτονικά τους χρωμοσώματα, γονίδια πάνω σε αυτά μεταναστεύουν σε διαφορετικές περιοχές του πυρήνα, ανάλογα με το ρόλο που πρόκειται να παίξουν τη δεδομένη στιγμή και μόρια που ελέγχουν την ενεργοποίηση των γονιδίων, συνωστίζονται σε δραστήριους κόμβους. Αυτές οι νέες ανακαλύψεις προσφέρουν νέες οπτικές στην κατανόηση των διεργασιών με τις οποίες το γονιδίωμα διατηρεί την υγεία του οργανισμού, αλλά και των διεργασιών εμφάνισης ορισμένων ασθενειών, μεταξύ των οποίων και μερικά είδη καρκίνου.
Ορισμένοι καρκίνοι αναπτύσσονται όταν σπάσουν δύο χρωμοσώματα ενός κυττάρου (ίσως εξαιτίας ακτινοβολίας ή τοξινών) και μετά επανενωθούν λαθεμένα, δημιουργώντας έναν ανώμαλο συνδυασμό, που ονομάζεται αμοιβαία μετατόπιση (γονιδίων). Για παράδειγμα, η αμοιβαία μετατόπιση ενός γονιδίου του χρωμοσώματος 8 και ενός του χρωμοσώματος 14 στα κύτταρα Β του ανοσοποιητικού συστήματος είναι η υποκείμενη αιτία του λεμφώματος Μπέρκιτς. Γιατί σε ορισμένα είδη κυττάρων γίνονται μόνο συγκεκριμένες αμοιβαίες μετατοπίσεις ήταν ασαφές. Αλλά πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η απάντηση βρίσκεται στην εγγύτητα των χρωμοσωμάτων: τα χρωμοσώματα που βρίσκονται κοντά το ένα στο άλλο μέσα στον πυρήνα, συνδυάζονται πιο συχνά απ' ό,τι άλλα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση. Στα κύτταρα Β, τα χρωμοσώματα 8 και 14 είναι συνήθως γείτονες.