Η «απελευθέρωση» έχει προχωρήσει και καταγράφεται ένταση του ανταγωνισμού και συνεχείς ανακατατάξεις.

Από τους ιδιωτικούς ομίλους ανταγωνιστές του ΟΤΕ ξεχωρίζουν:

• Η προσπάθεια της TIM με προγραμματισμένες επενδύσεις 400 εκατ. ευρώ την επόμενη πενταετία, με στόχο την επανάκτηση μεριδίων στην αγορά και την αύξηση κερδών.
• Η προσπάθεια της «INTRACOM» να καταστεί ανταγωνιστική του ΟΤΕ (απόκτηση μεριδίου της «Forthnet», εξαγορά της «Hellas on line» κλπ.) που δεν έχει κριθεί οριστικά και εξαρτάται από τη στάση του ισλανδικού ομίλου «Novator» και του «ΙΤΕ Κρήτης» (σχέση με NATO) μετόχων της «Forthnet».

Στον ΟΤΕ είχαμε πρόσφατα την ιδιωτικοποίηση ενός πρόσθετου 10% μετοχών του δημοσίου (κρατική συμμετοχή 30% πλέον). Εντείνονται οι πληροφορίες για είσοδο της ισπανικής «Telefonica» ως στρατηγικού επενδυτή μετά το 2007.

Παράλληλα, ο ΟΤΕ εντείνει τη δράση του στην ευρύτερη περιοχή (συμφωνία με τουρκική «Turk Telecom» για υποδομές και σύνδεση με Δυτική Ευρώπη, υψηλές επιδόσεις κερδοφορίας της θυγατρικής «Rom Telecom» κ.ά.).

Η αύξηση του κύκλου εργασιών της αγοράς τηλεπικοινωνιών το 2004 παρουσίασε επιβράδυνση (αύξηση με ρυθμό 5,4% το 2004 έναντι 6,1 % το 2003). Η ανάπτυξη οφείλεται κατά κύριο λόγο στις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας που είναι και οι μόνες κερδοφόρες. Αντίθετα, οι ιδιώτες εναλλακτικοί πάροχοι της σταθερής - τηλεφωνίας παρότι απέσπασαν το 24% της κίνησης του ΟΤΕ, παρουσιάζουν ζημιές στο σύνολο τους, ύψους 32 εκατ. ευρώ. Αναμένεται ότι θα επιζήσουν μέσα και από συγχωνεύσεις 3 όμιλοι στη σταθερή τηλεφωνία έναντι των σημερινών 12 μικρών εταιριών, θα δυναμώσει και σε αυτόν τον τομέα η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου («TELLAS», «FORTHNET», κλπ.).

Παράλληλα, η δημιουργία υποδομής ευρυζωνικών δικτύων σε 65 δήμους της χώρας την περίοδο 2006-2007 (700 χιλμ. οπτικών ινών) προδιαγράφει το νέο μεγάλο πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των ομίλων (προσφορά ευρυζωνικών υπηρεσιών). Η δυνατότητα ταχύτερης και φθηνότερης πρόσβασης στο διαδίκτυο με την ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας, δημιουργεί μια νέα μεγάλη αγορά (ενημέρωση, ψυχαγωγία, ηλεκτρονικές συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες και τράπεζες, φθηνότερες τηλεφωνικές κλήσεις κ.ά.).

Η κυβέρνηση προωθεί σχέδιο νόμου που επιταχύνει την πλήρη απελευθέρωση και αυξάνει το ρυθμιστικό ρόλο του κράτους στο μονοπωλιακό ανταγωνισμό.

Το εργατικό κίνημα πρέπει και σε αυτόν τον τομέα να αναδείξει τις συνέπειες στις εργασιακές σχέσεις (εντατικοποίηση και μείωση προσωπικού, κατάργηση πλήρους - σταθερής απασχόλησης, ασφαλιστικό, μονιμοποίηση εκτάκτων κλπ.), την επιβάρυνση της λαϊκής κατανάλωσης (πανάκριβο γρήγορο Internet, ακριβή κινητή τηλεφωνία, αύξηση αστικής κλήσης σε σχέση και με τη θεαματική αύξηση της παραγωγικότητας εργασίας), το ζήτημα της ασφάλειας εργαζομένων και κατοίκων (πολλές κεραίες ανταγωνιστικών ομίλων σε κάθε λαϊκή γειτονιά, κίνδυνοι ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας), στα δημοκρατικά δικαιώματα (παρακολούθηση και αποθήκευση τηλεφωνικών κλήσεων κλπ.).

Προβλέπεται η απελευθέρωση των εμπορευματικών μεταφορών μέχρι το 2008 και η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με το σχετικό κοινοτικό δίκαιο.

Το επιχειρησιακό σχέδιο του ΟΣΕ (2005-2007) προβλέπει την υποχρεωτική διάσπαση του ΟΣΕ σε εταιρία υποδομής, η οποία θα μείνει στο δημόσιο και εταιρίες εμπορικής εκμετάλλευσης με είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου. Προβλέπεται σαφής διάκριση των δαπανών στα σχήματα που θα προκύψουν μετά τη διάσπαση, ώστε να μπει φραγμός στην έμμεση ενίσχυση της εταιρίας εμπορικής εκμετάλλευσης στην οποία θα συμμετέχει ο ΟΣΕ, από την εταιρία υποδομής. Τα καταστατικά των αντίστοιχων εταιριών θα ετοιμαστούν μέσα στο Νοέμβρη.

Δεν έχει καταληχθεί ο τελικός αριθμός θυγατρικών του ΟΣΕ (από 4 έως 11) στο υπουργείο Μεταφορών. Πάντως, θα αναπτυχθούν συνεργασίες με το ιδιωτικό κεφάλαιο για την κατασκευή και εκμετάλλευση των έργων (ΕΡΓΟΣΕ) και την αξιοποίηση των ακινήτων (ΓΑΙΟΣΕ), με την αξιοποίηση του πλαισίου για τις συμπράξεις δημόσιου - ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ). Ηδη η J&P, κατασκευάζει τη σήραγγα Καλλιδρόμου προϋπολογισμού 239 εκατ. ευρώ, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα επέκτασής του προς Κόρινθο - Κιάτο, ηλεκτροκίνηση στον Αξονα Αθήνας - Θεσσαλονίκης κ.ά. Η επιλογή των συμπράξεων και της ιδιωτικοποίησης επιχειρείται να τεκμηριωθεί με επίκληση των υψηλών χρεών, μια και το ύψος των δανείων που έχει λάβει ο ΟΣΕ την τελευταία 4ετία ξεπερνά τα 3,5 δισ. ευρώ.

Το επιχειρησιακό σχέδιο προβλέπει μείωση του αριθμού των εργαζομένων σε 7.250 από 8.000 σήμερα. Πριν 3 χρόνια οι απασχολούμενοι ήταν 10.000. Η συντήρηση έχει ήδη δοθεί σε ιδιωτικές εργολαβίες.

Η απελευθέρωση στις αερομεταφορές προωθήθηκε μέσα από την κατάργηση της κρατικής μονοπωλιακής εκμετάλλευσης των εσωτερικών πτήσεων, την κατάργηση των εθνικών κρατικών αερομεταφορέων και την ιδιωτικοποίησή τους, την απελευθέρωση των υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης και συντήρησης, την ιδιωτικοποίηση αεροδρομίων και υπηρεσιών ελέγχου, τη δημιουργία του «Ενιαίου ευρωπαϊκού ουρανού» και την κατάργηση των εναέριων εσωτερικών συνόρων για την πολιτική αεροπορία, σε πρώτη φάση. Στα πλαίσια του «Ενιαίου ευρωπαϊκού ουρανού» προωθείται ο διαχωρισμός των εποπτικών αρχών από τις υπηρεσίες αεροπλοΐας και η ιδιωτικοποίησή τους.

Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής ήταν η επιτάχυνση της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης στον κλάδο, μέσα από εξαγορές, συγχωνεύσεις και χρεοκοπίες, η εντατικοποίηση των εργαζομένων, η απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας.

Στα πλαίσια αυτά προωθείται η ιδιωτικοποίηση της ΟΑ, μέσα από τα αλλεπάλληλα «Προγράμματα εξυγίανσης» οδηγήθηκε στην απαξίωση, στη συρρίκνωση του πτητικού έργου, μειώθηκαν κατά 50% την τελευταία δεκαετία οι εργαζόμενοι σε αυτήν. Τεμαχίστηκε η καθετοποιημένη δομή του ομίλου, ήδη ιδιωτικοποιήθηκε η «Olympic Ketering». Διαχώρισαν το πτητικό έργο μέσα από τη δημιουργία των «Ολυμπιακών Αερογραμμών».

* Κείμενο του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ που πρωτοδημοσιεύτηκε στην «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», τεύχος 6 του 2005

(Συνεχίζεται)