Στις 16 και 17 Φλεβάρη 2019, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς (2/3/1919), πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Κομμουνιστικής Πρωτοβουλίας, που φιλοξένησε το Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας, με θέμα «Πάλη για τον κομμουνισμό: 100 χρόνια πολιτικής κληρονομιάς».

Συμμετείχαν 16 Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα της Ευρώπης:

Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, Κομμουνιστικό Κόμμα Λαών της Ισπανίας, Κομμουνιστικό Κόμμα - Ιταλία, Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Κροατίας, Σοσιαλιστικό Κόμμα Λετονίας, Σοσιαλιστικό Κόμμα Λιθουανίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Μάλτας, Κομμουνιστικό Κόμμα Μακεδονίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Νορβηγίας, Ουγγρικό Εργατικό Κόμμα, Κομμουνιστικό Κόμμα Πολωνίας, Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Σουηδίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας, Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα - Για την Ειρήνη και το Σοσιαλισμό (Φινλανδία).

Επίσης, οι εκπρόσωποι άλλων 4 κομμάτων (Κόμμα Εργασίας Αυστρίας, Κόμμα Εργατών Ιρλανδίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ενωσης, Κομμουνιστικό Κόμμα Σλοβακίας), που για διάφορους λόγους δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν, απέστειλαν γραπτές παρεμβάσεις.

Το ΚΚΕ εκπροσώπησαν στην εκδήλωση οι σύντροφοι Ελένη Μπέλλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ, Ελισαίος Βαγενάς, μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ, και Λευτέρης Νικολάου, μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ.

Στο περιθώριο της εκδήλωσης της Ευρωπαϊκής Κομμουνιστικής Πρωτοβουλίας, οι εκπρόσωποι των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων παρευρέθηκαν την Κυριακή 17 Φλεβάρη σε μεγάλη προεκλογική πολιτική συγκέντρωση που διοργάνωσε το ΚΚ Τουρκίας για τις επερχόμενες τοπικές και περιφερειακές εκλογές στη χώρα του.

Η Ελ. Μπέλλου

Αποσπάσματα της παρέμβασης δημοσιεύουμε σ' αυτό το φύλλο. Ολόκληρη η παρέμβαση θα δημοσιευτεί στην ΚΟΜΕΠ τεύχος 2/2019 (Μάρτης - Απρίλης).

Η επιστημονική διερεύνηση μεγάλων ιστορικών γεγονότων δίνει συμπεράσματα για την επιστημονική ανάλυση του παρόντος, τη διερεύνηση των τάσεων και νομοτελειών της μελλοντικής κοινωνικής εξέλιξης.

Το ΚΚΕ προχώρησε σε ένα νέο επίπεδο τη μελέτη της Ιστορίας του για τη δεκαετία του 1940, κατά την οποία διαμορφώθηκαν συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, στο ζενίθ της τον Οκτώβρη του 1944, δηλαδή συνθήκες κλονισμού της αστικής εξουσίας με γενικευμένη οικονομική - πολιτική κρίση, με αδυναμία στη λειτουργία των μηχανισμών καταστολής και των θεσμών διακυβέρνησης που διέθετε η αστική τάξη στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα αδυναμία να χειραγωγεί την εργατική - λαϊκή πλειοψηφία.

Το ΚΚΕ κατείχε σημαντική θέση και επιρροή στις στρατιωτικές, πολιτικές, κοινωνικές οργανώσεις που κυριαρχούσαν στις απελευθερωμένες περιοχές, αλλά δεν κατόρθωσε να αξιοποιήσει αυτές τις συνθήκες για μια έγκαιρη, σωστά σχεδιασμένη αναμέτρηση με την αστική εξουσία, με δική του πρωτοβουλία και στόχο την απομόνωση της αστικής τάξης, των κομμάτων και των ξένων συμμάχων της, να παλέψει για την κατάληψη της εξουσίας. Δηλαδή, δεν κατόρθωσε συνειδητά και σχεδιασμένα να εξελίξει τον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα σε σοσιαλιστική επανάσταση, να διορθώσει τη στρατηγική του Κόμματος μέσα στο καμίνι της ταξικής πάλης, ιδιαίτερα τα χρόνια 1943 - 1945.

Οι αντιπροσωπείες που πήραν μέρος στην εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη

Δεν μπορούμε να μην ανατρέξουμε και στη σχέση της στρατηγικής αντίληψης του Κόμματός μας με τη στρατηγική αντίληψη της ΚΔ κατά τις δεκαετίες 1930 και 1940, στις αντιφατικές ή και καθαρά ανασταλτικές υποδείξεις του ΚΚΣΕ προς το ΚΚΕ την περίοδο 1945 - 1949 σε σχέση με την ανάπτυξη γενικευμένου ένοπλου ταξικού αγώνα, αλλά και ως προς τον ουτοπικό στόχο της «πολιτικής εξομάλυνσης».

Δεν μπορούμε να μη στρέψουμε τον προβληματισμό μας στα κοινά στοιχεία που είχε το Πρόγραμμα του ΕΑΜ, ως προς τον στρατηγικό διαχωρισμό της πολύ μεγάλης καπιταλιστικής ιδιοκτησίας - κυρίως των ξένων μονοπωλίων - από την καπιταλιστική ιδιοκτησία τη θεωρούμενη μεσαίου μεγέθους και κυρίως εθνικού προσανατολισμού, με την ανάλογη στάση σειράς ΚΚ που έγιναν κόμματα εξουσίας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και στην Κίνα, μετά τον Β' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο.

Τα συμπεράσματα από τη μελέτη της στρατηγικής του ΚΚΕ έχουν ρίζες και σε βαθύτερα συμπεράσματα που αφορούν τη στρατηγική του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και θεωρητικές αδυναμίες σε ζητήματα της σοσιαλιστικής επανάστασης και της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής οικοδόμησης.

Τα ΚΚ, από τον Μεσοπόλεμο και πέρα, δεν μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν την ιδεολογική - πολιτική πρωτοπορία τους, μη φοβηθούμε να παραδεχτούμε ότι δεν μπόρεσαν να αναδειχθούν πρωτοπόρα στην ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας, κι αυτό επέδρασε αρνητικά και στην ανάπτυξη της επαναστατικής στρατηγικής. Απ' αυτό πηγάζει και η κρίση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, που δυστυχώς βιώνουμε και σήμερα, κρίση που έφτασε στο αποκορύφωμά της με την ωρίμανση του οπορτουνισμού σε ανοιχτή προδοσία, με τη μετατροπή ΚΚ σε φορείς της αντεπανάστασης.

Η ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς πριν από 100 χρόνια ασφαλώς επισφράγιζε ένα τεράστιο ιστορικό άλμα στην κοινωνική πρόοδο με τη νίκη της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία, άνοιγε την επαναστατική διαδικασία περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό, ξεκινώντας από περιοχές με μεγαλύτερη καπιταλιστική καθυστέρηση.

Ομως η διαδικασία του επαναστατικού περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό στην Ευρώπη αποδείχθηκε πιο δύσκολη, απαιτούσε πιο έγκαιρη συγκρότηση ΚΚ σε πλήρη απόσχιση των επαναστατών από τη σοσιαλδημοκρατία, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Φινλανδία, η Ιταλία, στις οποίες διαμορφώθηκαν επαναστατικές συνθήκες με τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Σειρά ένοπλων εργατικών - λαϊκών εξεγέρσεων σε χώρες της Ευρώπης δεν ωρίμασαν ως σοσιαλιστικές επαναστάσεις, λόγω αδυναμίας του υποκειμενικού παράγοντα, έλλειψης ΚΚ με ανάλογα επεξεργασμένη επαναστατική στρατηγική. Αυτό εκδηλώθηκε ιδιαίτερα στη Γερμανία, την περίοδο 1918 - 1923.

Η αδυναμία του υποκειμενικού παράγοντα εκδηλώθηκε εκ νέου με τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σε καπιταλιστικές χώρες, όπως και η Ελλάδα, αν και υπήρξαν χώρες της Ευρώπης όπου με τη βοήθεια του Κόκκινου Στρατού και της Σοβιετικής Ενωσης κατακτήθηκε η εξουσία.

Και σε χώρες της Ασίας, με σημαντικότερη την Κίνα, ξεκίνησε η σοσιαλιστική οικοδόμηση, που όχι χωρίς συγκρούσεις έχασε τη δυναμική της, τα επαναστατικά χαρακτηριστικά της.

Η αδυναμία του υποκειμενικού παράγοντα είναι προφανής εκ του αποτελέσματος. Το συμπέρασμα είναι ότι ο ιδεολογικός - πολιτικός - οργανωτικός - καθοδηγητικός ρόλος του ΚΚ πρέπει να επιβεβαιώνεται στις συνθήκες επαναστατικής οικοδόμησης της νέας κοινωνίας, στη διαμόρφωση των νέων κοινωνικών σχέσεων σε όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνίας.

Διερευνώντας το έδαφος των οικονομικών - κοινωνικών αντιθέσεων πάνω στο οποίο εξελίχθηκε η υποκειμενική αδυναμία, ξεχωρίζουμε ως θεμελιώδες το εξής ζήτημα:

Η εργατική εξουσία οφείλει όχι μόνο να καταργήσει τους εκμεταλλευτές της, αλλά και να αναμορφώσει τη νέα κυρίαρχη τάξη που εκπροσωπεί την άμεσα κοινωνική παραγωγή, που σημαίνει: Οργάνωση της εργατικής τάξης από κάτω προς τα πάνω, με αναφορά το χώρο εργασίας, τη Γενική Συνέλευσή του, την αντιπροσώπευση στα Εργασιακά και Κλαδικά - Τομεακά Συμβούλια, που έχουν πλήρεις αρμοδιότητες λήψης αποφάσεων, εκτέλεσής τους, ελέγχου, τήρησης του σοσιαλιστικού Δικαίου για το χώρο ευθύνης τους. Πλήρης σύνδεση των κατώτερων οργάνων εξουσίας με τα ενδιάμεσα και ανώτερα, διαπνεόμενα από τον επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό και τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.

Στόχος της επαναστατικής εργατικής εξουσίας είναι όχι μόνο η κατάργηση της εκμετάλλευσης, η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, η γενική μείωση του εργάσιμου χρόνου, αλλά και η μετατροπή της εργασίας από αναγκαστικής για την εξασφάλιση μέσων συντήρησης σε μέσο δημιουργίας, από καταναγκασμό σε συνειδητή ανάγκη, η σχεδιασμένη ανάπτυξη όλων των μελών της σοσιαλιστικής κοινωνίας, η εξάλειψη κοινωνικών ανισοτήτων και αντιθέσεων όπως μεταξύ πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας, μεταξύ επιτελικής και εκτελεστικής εργασίας, ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, η εξάλειψη των αντιθέσεων πόλης - χωριού με τη μηχανοποίηση - αυτοματοποίηση της αγροτικής παραγωγής και την άμεση διασύνδεσή της με τη βιομηχανική και την πολιτιστική αναβάθμιση κάθε οικισμού.

Η όποια παραχώρηση δικαιωμάτων στους αυτοαπασχολούμενους πρέπει να είναι διακριτή και με μεταβατικό χαρακτήρα, π.χ. Συμβούλια συνεταιρισμένων αγροτών, ποσοστιαία εκπροσώπησή τους σε κεντρικά όργανα εξουσίας.

Επισημαίνουμε ότι ακόμα και όταν διακηρύσσονταν αυτές οι νομοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, δεν υπήρξε διαχρονικά συνεπής πολιτική εναρμόνιση με αυτές.

Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις, π.χ. στην Κίνα, αλλά και στις περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (π.χ. Πολωνία, Ουγγαρία) τα ΚΚ θεωρητικοποίησαν την ανοχή στη μικρή καπιταλιστική ιδιοκτησία, πολύ περισσότερο στην ατομική εμπορευματική αγροτική παραγωγή, ενώ στη συνέχεια γενικεύτηκαν (π.χ. στη Σοβιετική Ενωση και στην Κίνα) οι εμπορευματικές - χρηματικές σχέσεις μεταξύ των επιχειρήσεων του κοινωνικού τομέα.

Αυτή η μακροπρόθεσμη ανοχή αποτέλεσε τη βάση της πολιτικής συνεργασίας των ΚΚ με αστικές και οπορτουνιστικές πολιτικές δυνάμεις, του καθορισμού πολιτικού μεταβατικού στόχου ως γέφυρας πριν τη διεκδίκηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, πολιτική γραμμή που κυριάρχησε στην ίδια την ΚΔ, με τα Λαϊκά Αντιφασιστικά Μέτωπα.

Θεωρούμε αυτά τα συμπεράσματα καθολικά και καθοριστικά για την ανάπτυξη της επαναστατικής στρατηγικής ενότητας του κομμουνιστικού κινήματος στην ευρύτερη περιοχή μας, στην Ευρασία, παγκόσμια.