Τη δεκαετία του 1930, η ραγδαία βιομηχανοποίηση και ανάπτυξη της σοβιετικής οικονομίας αποτελούσαν σημαντικές επιτυχίες, που οδήγησαν σε μια σειρά κοσμοϊστορικών κατακτήσεων, όπως η εξάλειψη της ανεργίας, η εξασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου ζωής και δικαιωμάτων για τους Σοβιετικούς πολίτες. Σε αυτές τις ίδιες συνθήκες, όμως, οι επαναστατικές επιτυχίες μεγάλωσαν την εχθρότητα και την αντίδραση των παλιών εκμεταλλευτριών τάξεων και των εκπροσώπων τους, η κολεκτιβοποίηση και η εκβιομηχάνιση, η επέκταση της κοινωνικοποίησης προκάλεσαν την αντίδραση της αστικής τάξης του χωριού: Των κουλάκων, των λεγόμενων «ΝΕΠμεν», δηλαδή των καπιταλιστών που διαμορφώθηκαν την περίοδο της Νέας Οικονομικής Πολιτικής (ΝΕΠ)²⁴. Η πάλη ενάντια στη γραφειοκρατία δυσαρέστησε αυτά τα τμήματα του κράτους που προέρχονταν από τον παλιό τσαρικό κρατικό μηχανισμό. Η λειτουργία των πολιτικών επιτρόπων, ο σοβιετικός έλεγχος στον Κόκκινο Στρατό ενόχλησε τους αξιωματικούς στρατιωτικούς που προέρχονταν από τον τσαρικό στρατό.

Την ίδια στιγμή, πύκνωναν τα σύννεφα ενός νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου με στόχο το ξαναμοίρασμα των αγορών. Σε αυτήν την κατεύθυνση, όλες οι αντιμαχόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ιεράρχησαν το στόχο της επέμβασης και διάλυσης της Σοβιετικής Ενωσης.

Σε αυτές τις συνθήκες διαμορφώθηκαν διάφορα παράνομα αντεπαναστατικά κέντρα και οργανώσεις μέσα και έξω από το ΠΚΚ, συνδέθηκαν με εθνικιστές διάφορων Δημοκρατιών, με εξόριστους λευκοφρουρούς, μενσεβίκους, τροτσκιστές, που ενισχύθηκαν και αξιοποιήθηκαν από μυστικές υπηρεσίες της Γερμανίας, αλλά και άλλων καπιταλιστικών κρατών, της Γαλλίας, της Μ. Βρετανίας. Βασικές εκδηλώσεις της δράσης αυτών των ομάδων ήταν το εκτεταμένο βιομηχανικό σαμποτάζ σε διάφορες βιομηχανίες του Καυκάσου και της Σιβηρίας, οι δολοφονίες στελεχών του ΠΚΚ και της σοβιετικής εξουσίας, με προεξέχουσα τη δολοφονία του μέλους του ΠΓ του ΠΚΚ Σεργκέι Κίροφ²⁵, την προετοιμασία πραξικοπήματος από ομάδες μέσα στο στρατό.

Σε αυτά τα πλαίσια και βλέποντας τα σύννεφα του πολέμου να πυκνώνουν απειλητικά πάνω από την ΕΣΣΔ, συνειδητοποιώντας το ρόλο που μπορούν να παίξουν αυτές οι ομάδες ως «5η φάλαγγα»²⁶ της ιμπεριαλιστικής επέμβασης, αποφασίσθηκε να παρθούν μέτρα²⁷. Η Ολομέλεια της ΚΕ του ΠΚΚ(μπ), που εξέτασε τα ζητήματα ύπαρξης και δράσης αντεπαναστατικών κέντρων και ομάδων και των μέτρων αντιμετώπισής τους, κράτησε από τις 23 Φλεβάρη μέχρι τις 5 Φλεβάρη του 1937²⁸. Τα μέτρα αυτά στόχευαν στην αποκάλυψη και διάλυση των συνωμοτικών ομάδων, στην εκκαθάριση του Κόμματος και της σοβιετικής εξουσίας από κάθε στοιχείο που υποστήριζε ή ανεχόταν τη λειτουργία τους. Τα μέτρα που πάρθηκαν από τη σοβιετική εξουσία εκείνη την περίοδο δεν ήταν μέτρα απέναντι σε όσους «δε συμφωνούσαν με τη γραμμή του Κόμματος», όπως το παρουσιάζει η αστική και οπορτουνιστική προπαγάνδα, σε «διαφωνούντες» από τη σκοπιά υπεράσπισης του σοσιαλισμού. Ηταν μέτρα απέναντι σε αντεπαναστατικές δυνάμεις, που επιδίωκαν την ανατροπή του σοσιαλισμού, την επαναφορά στην εξουσία των εκμεταλλευτριών τάξεων και στην οικονομία των εκμεταλλευτικών σχέσεων παραγωγής.

Ηταν μέτρα απέναντι σε οπορτουνιστικές δυνάμεις, που τελικά συμμάχησαν και έγιναν στήριγμα των αντεπαναστατικών δυνάμεων. Ακόμα και σήμερα, η αστική προπαγάνδα σκόπιμα προβάλλει τους οπορτουνιστές ως θύματα, κρύβοντας τη σύμπλευσή τους με αντεπαναστατικές αστικές δυνάμεις.

Σε αυτές τις συνθήκες της σκληρής ταξικής πάλης για την επιβίωση του σοσιαλισμού, δεν αποφεύχθηκαν λάθη και παρατυπίες. Από την πρώτη στιγμή αυτής της διαδικασίας, έγινε προσπάθεια από το ΠΚΚ(μπ) να αντιμετωπιστούν φαινόμενα παρατυπιών, υπερβολών και στρεβλώσεων. Το Γενάρη του 1938, σε σχετική ανακοίνωση της Ολομέλειας της ΚΕ του ΠΚΚ(μπ), τονίζεται: «Η Ολομέλεια της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΣΕ εκτιμά ότι είναι αναγκαίο να επιστήσει την προσοχή των κομματικών οργανώσεων και των ηγετικών στελεχών τους στο γεγονός πως επικεντρώνοντας κατά κύριο λόγο τις προσπάθειές τους στην εκκαθάριση των γραμμών τους από τροτσκιστές, δεξιούς πράκτορες του φασισμού, πέφτουν σε σφάλματα και σοβαρές διαστρεβλώσεις που βλάπτουν την υπόθεση εκκαθάρισης του Κόμματος από πράκτορες, κατασκόπους και δολιοφθορείς. Παρά τις επανειλημμένες οδηγίες και προειδοποιήσεις της Κεντρικής Επιτροπής, οι Οργανώσεις του Κόμματος υιοθετούν έναν εσφαλμένο τρόπο προσέγγισης και αποπέμπουν κομμουνιστές από το Κόμμα με εγκληματική επιπολαιότητα»²⁹.

Το Νοέμβρη του 1938, οι Στάλιν και Μολότοφ υπογράφουν απόφαση για να μπει φραγμός σε φαινόμενα στρεβλώσεων και παραβιάσεων.

Η σχετική απόφαση αναφέρει σε ένα σημείο: «Το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού και η ΚΕ του ΚΚ (μπ) της ΕΣΣΔ αποφασίζουν: Την απαγόρευση στα όργανα του Λαϊκού Επιτροπάτου Εσωτερικών (ΛΕΕ) και της Δικαιοσύνης να πραγματοποιούν κάθε επιχείρηση μαζικών συλλήψεων και εκτοπισμών (...) Το ΣΕΛ και η ΚΕ του ΚΚ(μπ) προειδοποιούν όλους τους υπαλλήλους του ΛΕΕ και της Δικαιοσύνης ότι στην παραμικρή παραβίαση των σοβιετικών νόμων και των οδηγιών του Κόμματος και της κυβέρνησης κάθε υπάλληλος αδιακρίτως θα γίνει αντικείμενο αυστηρής ποινικής δίωξης»³⁰.

Υποκρίνονται οι αστοί, όταν κάνουν πως αγνοούν τη σκληρή μορφή που παίρνει η ταξική πάλη σε επαναστατικές περιόδους. Η πιο αιματηρή επανάσταση στην Ιστορία δεν ήταν η Οχτωβριανή, αλλά η αστική Γαλλική Επανάσταση του 1789. Στη μεγάλη αστική Γαλλική Επανάσταση, η ταξική πάλη εκφράστηκε με πολλούς τρόπους. Ανάμεσα στις επαναστατικές και αντεπαναστατικές δυνάμεις υπήρξε ένας ανελέητος ταξικός πόλεμος με χιλιάδες θύματα. Ομως, η ταξική πάλη πήρε σκληρή μορφή και ανάμεσα στους κόλπους των επαναστατημένων, εκφράζοντας τη διαπάλη ανάμεσα σε διαφορετικά ταξικά συμφέροντα που εκφράζονταν στους κόλπους της επανάστασης, ιδιαίτερα ανάμεσα στις προλεταριακές μάζες και την αστική τάξη, όσο και μέσα στην ίδια την αστική τάξη, με πιο χαρακτηριστική τη σύγκρουση Γιακωβίνων - Γιρονδίνων. Ομως, και μέσα σε αυτά τα ίδια τα κόμματα της αστικής τάξης εκφράστηκε σκληρή σύγκρουση, όπως, π.χ., η σύγκρουση Δαντών - Ροβεσπιέρου μέσα στους κόλπους των Ιακωβίνων. Αυτές οι συγκρούσεις πάντα εκφράζουν συγκρούσεις κοινωνικών δυνάμεων.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ:

(το άρθρο βασίζεται σε κείμενο της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, που εκδόθηκε σε μπροσούρα από τη «Σύγχρονη Εποχή»)

Σημειώσεις:

24. Η ΝΕΠ (Νέα Οικονομική Πολιτική) υπήρξε μια αναγκαστική επιλογή μετά τον εμφύλιο πόλεμο και τις καταστροφές του (1921), σε μια Ρωσία όπου η σοσιαλιστική οικοδόμηση ξεκινούσε στο έδαφος των ερειπίων της ιμπεριαλιστικής επέμβασης και του εμφυλίου πολέμου. Η οικονομική βάση της προεπαναστατικής Ρωσίας, η οποία, από την άποψη της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, ήταν η πιο καθυστερημένη και ανισομερής μεταξύ των πέντε πιο ανεπτυγμένων εκείνης της εποχής, υπέστη μεγάλες καταστροφές σε σχέση με την κατάστασή της πριν την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1914). Η ΝΕΠ είχε ως στόχο: Να αντιμετωπίσει την αδυναμία λειτουργίας επιχειρήσεων λόγω έλλειψης πόρων, οι οποίες εκχωρήθηκαν σε πρώην καπιταλιστές. Να δώσει παραγωγικά κίνητρα στους εκατομμύρια μικροεμπορευματοπαραγωγούς, ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα, γι' αυτό από το σύστημα της υποχρεωτικής παράδοσης στο κράτος όλου του προϊόντος πέρασαν στο σύστημα του «φόρου σε είδος», με δυνατότητα του αγρότη να πουλάει στην αγορά το προϊόν που παρέμενε στα χέρια του. Το σοβιετικό κράτος είχε πολύ μεγάλη ανάγκη του αγροτικού προϊόντος (κυρίως σιτηρά) του μικρού εμπορευματοπαραγωγού, γιατί αντιμετώπιζε κατάσταση πείνας στις πόλεις, ενώ γινόταν μαύρη αγορά από τους κουλάκους. Ο Β. Ι. Λένιν χαρακτήρισε τη ΝΕΠ ως υποχρεωτική υποχώρηση προς τον καπιταλισμό για να προετοιμαστούν οι προϋποθέσεις της νέας επίθεσης. Τον Απρίλη του 1922, στο 11ο Συνέδριο του ΠΚΚ(μπ), ο Λένιν στον τελικό του λόγο τονίζει: «Τώρα αποφασίσαμε να θεωρήσουμε τελειωμένη την υποχώρησή μας». Το 1922-23 έγινε η αναδιάταξη των δυνάμεων και η προετοιμασία της επίθεσης κατά των καπιταλιστικών στοιχείων.

25. Η δολοφονία έγινε στο γραφείο του Κίροφ την 1η Δεκέμβρη του 1934, στα κεντρικά γραφεία του ΠΚΚ(μπ) στο Λένινγκραντ από τον Λεονίντ Νικολάγεφ, που μπήκε μέσα επιδεικνύοντας το κομματικό του βιβλιάριο. Αν και είχε διαγραφεί από το Κόμμα αυτός το είχε κρατήσει!

26. Ο όρος 5η φάλαγγα επικράτησε την περίοδο του Ισπανικού Εμφυλίου πολέμου και χαρακτηρίζει την εσωτερική υπονόμευση του αντιφασιστικού μετώπου που βοήθησε την επικράτηση του φασισμού.

27. Ορισμένα αριθμητικά στοιχεία από το βιβλίο του Λ. Μάρτενς «Μια άλλη ματιά στον Στάλιν» (σελίδες 283-287, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»), σε σχέση με τους αριθμούς των εκτελεσμένων και διωκόμενων στην ΕΣΣΔ. Σύμφωνα με υπολογισμούς, καταδικάστηκαν σε θάνατο 75.950 άτομα, ανάμεσά τους κουλάκοι, λευκοφρουροί (με τον όρο αυτό περιγράφονταν όλες οι ένοπλες αντεπαναστατικές ομάδες κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και της ιμπεριαλιστικής επέμβασης 1918-1920, που πολεμούσαν για την αποκατάσταση του αστικού καθεστώτος), μέλη των αντεπαναστατικών οργανώσεων, εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου, πράκτορες κλπ. Διαγράφτηκαν από το Κόμμα 278.818. Ηδη, πριν την Ολομέλεια του Γενάρη του 1938, είχαν υποβληθεί 53.700 ενστάσεις εναντίον των διαγραφών, ενώ τον Αύγουστο του 1938 είχαν κατατεθεί άλλες 101.233 ενστάσεις. Εκείνη την εποχή, στο σύνολο των 154.933 ενστάσεων οι επιτροπές του Κόμματος είχαν εξετάσει τις 85.273, από τις οποίες είχαν γίνει δεκτές το 54%. Σε σχέση με τα «γκούλαγκ» και τους κρατούμενους εκεί, ο ακριβής αριθμός κρατουμένων στα στρατόπεδα εργασίας ήταν 510.307, συμπεριλαμβάνοντας ποινικούς και πολιτικούς (οι πολιτικοί ήταν οι 150.000). Το 1951, που υπήρχε ο μεγαλύτερος αριθμός πολιτικών κρατουμένων, 579.878, αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι στους προηγούμενους είχαν προστεθεί περίπου 334.538 συνεργάτες των ναζί που είχαν καταδικαστεί για προδοσία την περίοδο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Θα πρέπει να υπολογίσουμε ότι η ΕΣΣΔ το 1938 είχε πληθυσμό περίπου 150.000.000 και ότι είχε βγει από μια περίοδο εμφύλιου πολέμου, που επίσημα έληξε το 1921, αλλά ανεπίσημα συνεχιζόταν με άλλη μορφή.

28. Ι. Β. Στάλιν «Για τις ελλείψεις της κομματικής δουλειάς και τα μέτρα για την εξάλειψη των τροτσκιστών και άλλων διπροσώπων», «Απαντα», τόμος 14, σελ. 228-285, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

29. Από το βιβλίο του Λ. Μάρτενς «Μια άλλη ματιά στον Στάλιν», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 279.

30. Από το βιβλίο του Λ. Μάρτενς «Μια άλλη ματιά στον Στάλιν», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 282.